Page 83 - \ARM_19-1946_03
P. 83
ե &* ԱX
ԽԱՆԱՍ0ՐԻ ԱՐՇԱՒԱՆՔԸ ՓսքհԱ&ԽոնԱը կ՛ուզենք»ա « Եթէ Թուրքերը կը կարծեն՝ թէ մոռցանք
Աանճաքը , չարաչար կբ սխալին ։ §՝աոցբ խօսքե -
րով եւ փայփտյիչ յայտարարութիւննեբով կա -
ԽՄԻ Անակնկալ մ ը ՝ այս յ օ դ ո ւ ա ծ ը ։ Գրո (ՄսաՕասւր ր - ղ թ ա կ ց ո ւ թ - ի ւ ն 8 առա Հի) րելի չէ կատարուած իրողութիւն մբ Հարկադրել
ղ ը > Պ֊ոլսեցի ձ ո ր ա ա ր ի ն ե ր է ի վ ե ր Փ ա ր ի ց կ ը բնա Այն շրջանին, երբ Անգարայի մէշ տեղի կ՚ու մեզի , երբ նկատի ունենանք մանաւանդ , թէ Ես ՚
կի, մասնակցած է Խանաւարի պատմական արշա նենային Թոլրքեւլիբանանեան շփումներ , ընգՀա - քէնաէրոլնով կորսնցուցինք ոԼ միայն բերրի Հո
ւանքին : Կը հրատարակենք ն ո յ ն ո ւ թ ե ա մ բ - —. նուբ Համոզում էր՝ թէ Թուրքիա պիտի ոլզէ խոս ղամաս մը, այլեւ մշակութային , քաղաքական ւեՀ.
Ես, որ ականատես էի , անձամ ր , ա յգ ան մ ո֊ տում ստանալ Աոլրիայէ , թէ կը Հրաժարի իսքէն– զինուորական մեծ աո֊աւելութիլեներ , եւ Միջերկ
ռանալի ճակատամարտ ին , մին չեւ ա յսօբ աք տէրոլՀյի մասին իր Բո1"ք պաՀանԼներէն : րականի մ եր կարելորագո յն նաւաՀանդիսաը ;
յուղումով կր յ՛է շեմ զայն, կարծես թէ՝ երէկ էր Բանակցոլթիլձները վեր^ գտան , ել Լիբքսնա– <լԱանճաքի արաբ , Հայ եւ քիւրտ բնա.կչչութիւ
պա տա Հա ծ , մինչդեռ 49 տարի է անցած • • * նի նախագւսՀը վերադարձաւ : Տանկարհ , Աոլրիա– նբ գրեթէ զէնքի ուժ՜ով Հեռացաւ, եւ ընտբու -
քքքանասորի զա շար ա արա ծ ո ւած է՛ երկու, սա - կան մամուլի մէ^ ձայբ տուաւ յարձակում մը՝ թի ւննե րը խա րդա խո ւեց ան ո լղգա կի , ՛երբ Հ անր ա–
բերու մէֆտեղ, մէկ կողմը Ղ՝երիկայ սաբր, միւս Թուրքիոյ ել թուրք թեբթերոլ վրայ, երբ մանա քուէ տեղի ունեցաւ։
կոզմր Ար աուլն ԷՀ Դ֊աշտչլ կր սկսի Հիւսիսէն Հ. ո ր ւանդ Աոլրիոյ վարչապետ ԱատալլաՀ ^տպրի , <ձԿբ դաւինք միայն իբաքի վրայ որ Հաշաուե֊
կր տանի գէպի Աղրակ եւ Վան, իԱ1է Հարաւի ճա– յայտարարեց Տ՚ունիս 2.եին • սալ կատարուած իրողութեան Հետ ։ Ատեն է, որ
նապաբՀը՝ գէպի Պարսկաստան է
— « Ո ՛ չ ոքի պարտականութիւն, տ ո ւ ա ծ ե ն ք Արաբական ՛հաշն ակցո ւթիւնբ անդրադառնա յ կա -
^•«/՚՛ դաշտ ր միակ ճանապարՀն Է , որ՝ Հա– ս ո ւ ր ի ա կ ա ն խ ն դ ի ր ն ե ր ո վ զ բ ա ղ ե լ ո ւ : Թ ո ւ ր ք ի ո յ ե ւ ց ո ւթեան լր^ո ւթեան , եւ ոչ միա յն Աո լրի ո յ , այլ
յաս տան Էն Պարսկաստան կր տանի : Հոն շարուած Աաննաքի հ ա ն դ է պ մ ե ր դ ի ր ք ը ծ ա ն օ թ է, ե ւ ո ե ւ է ա բ ա բա կան աշխարՀ ի շաՀերուն Համ ար իսկ *չՀ րա–
Էին Շտրաֆի 250 վրանները Հիւսիսէն գէպի Հա՛ վ ա վ ա խ ո լ թ ի ւ ն չ կ ա յ կ ա ց ո ւ թ ե ա ն մ է ջ » : ժարի Աանճաքի շուր^ իբ պաՀան^ներէն։ Զենք գի
րաւ, այնպէս >որ, Հայաստանէն ե/լոզը պարտաւոր Հիմնուելով այս յայտարարտււթիւններուն վը– տեր , թէ Իբաք ինչ պիտի խորՀէր մեր մասին, ե֊
էր անցնիլ նախ Շտրաֆի երեք սպիտակ վբաննե– րայ, ահա թէ ինչ կբ գրէ Գամասկոսի «էլ-իսթիք– թէ մենք ալ, մեր կարգին , Համաձայն ըլլայինք՝ \ոբ
րոլ առնելէն եւ յետոյ 250 սեւագոյն, ամբողՀ լալ էյ Աբապի» թերթը . Թուրքիա կսէ Մուսուլբ իր Հողերուն , ու է՛րան՝
Մ ազբիկ սեզի վրաններու ճամ րով, որոնք շարուած « Ալէ քս անտ րէ թի խնդիրը մահու ել կե՛նաց գրաւէ Պաս բան • • • : Կբ թուի թէ Ք՝ուրքիոյ նպա
^ուղղութիւնը ։ Այսպէս
էին գէպի Պարսկաստանի իր թակաբգբ , որսալու հարց է մեղի Համար։ Մեր դժբախտութիւնն եւ տակն է շաՀիլ Լիբանանը, իբաքր եւ Արաբ այ֊լ եր–
գաղթականները
էր պատրաստեր Շ արաֆը : մարդկային քաղաքակրթութեան ամոթը կը կազմէ կիբսերը , առանձին ձգելու Համար Աուրիան , եւ
Համ ար Հայ անպաշտպան ներկայի կացութիւնը տյգ Հողամասին , որ րըռ - Հարկադրելու՝ ոբ Համակերպի ստեղծուած կա -
1896 ՚97/՚5՛ ամենօրեայ կոտորածներու, կեղե նօրէն խլուեցալ մեղմէ յ ցոլթեան ։ Ոճրագործութիւն պիտի է\ԷԼար այգպի՜
քումներու, առեւանդումնեբու տարին, Հայաստա "Ի ՔաձԼ մԲ^ ՚՛
նի Հալածական Հայրենակիցները մէկ ելք կր դըտ– իսկ Լաթաքիոյ թերթերէն « է լ - Լա՚ի է լ -
նէին, թուրք եւ քիւրտ ոճրադործնեբու ձեռքէն իններորդը, Փ ո ք ր կ ա ր օ ն , Հա շտարխանցին, ՚Բավմի» կր դրէ նոյն թուականով (28– 6 46) •
ազատուելոլ մէկ մի^յոց, գ ագթ ել Պարսկաստան, ոբ արշաւանքէն վերքէ Պոլիս էր գացահ՝, այնտեղ, « Թուրք մամոլլբ , լորձնաշուրթն կը փա -
եւ ա յնտեզէն ալ քիո ւս աս տ ան , իրենց Հարազատ ուրիշ յեղափոխական ընկերներու Հետ ել միասին ռաբանէ թուրքեւարար եղրա յբակց ութ իւն բ , դա -
Հայրենիքը եւ ինչքը ձգելով գազաններ ո ւն ձեռքը։ կախաղան էին բարձրացահ՜ : ռան մորթի տակ պարտկելով դայլի ախոբաժկներ ։
/*ւս յց այգ ար ի ւն կգա կ Շարաֆը , ա յգ վամրի" Տասներորդը ես էի , Խ ա ն ա ս ո ր ց ի ն , այս տողե Կբ թուի, թէ կ՛ուզեն մոռնալ թուբքեւսուբ ի ական
րը , թունաւոր մամուկի նման իր ոստայնը լա - րը գրսզԱ * Հաւանաբար միակն եմ որ ող^ եմ մնա տա րակա բծութիւննե րը, ու Նուի ր ականացն ել մա
րած 1Ս ան ա բա յ դաշտին մէՓ, կը Հետապնդէր իր ցեր եւ աՀա կբ փորձեմ նկարագրել աբշաւանքբ , նաւանդ Ա անճաքի կցում բ Թուրքիո յ :
ոբսր, սպաննելով, կողոպտելով, իսկ գեղեցիկ կի մօտ կէս գաբ վեր^բ I « Զենք գիտեր , թէ ինչպէ0ս կարելի է ճառել
նեբը եւ մ ատ զա շ ազբիկներ բ իբ Հտրէմը քշելով Հ X թուրքեւարա բ բարեկամ ութենէ մ ը , երբ ան ար -
՝ք–անի՛՜ քանի անդամներ ազդարարած էին որ դտգ– քյ անասո րի Արշաւանքը * * • դար օր էն խ լո ւած կր մնայ մեր Հա յրենի Հողերուն
բեցնէ իր Հալածանքները, բայց ճիւաղը Համիտի 1897 Ցուլիս 2.^ին լուսնալու գէչերր, մեր կարեւոր մէկ մասը։
իւօսքերով , խ ո ս տ ո ւմնե ր ո վ քաջալերուած , կաբե երկու Հարիւր յիսուն Հայդուկներու գունդբ եւ յի « Թուրքեւարաբ բա բ ե կա մ ութ իւն մբ խնդրոյ
լս բո ւթի ւն %էր տար եւ կը շար ո ւնա կ էր իր \ո ճ իբ --՝ սուն ձիաւորն եր ո ւ ֆո կատ բ ամ բող^ դ Լ՛ Լ^՛ Լ՛ Բ Քա~ առարկայ իսկ չի կրնար քԼ/Հալ, երբ չէ վերադաբ -
սերը, : էելով , Ա ալմ աստէն դէպի $՝ուրքիո յսաՀ մ ան ր անց ձուած Սանճաքր ։ Մ ենք պէտք չունինք այս ձեւի
ԱՀ նելով, Արաուլ սարի լանֆերէն կ^իք^էինք Հան ֊ բարեկամ ութեան մը : Մ եր թուրք դրացիները
ա ա յ Գ էր գլխակոր պատճառը , որ Հ . 3 * դա բա քայլերովն անասոբի դաշտի ուզզոլթեամ բ Հ պէտք է լաւ գի՜տնան , թէ ք1 սքէնտէրունբ աւանդ
1՝աշն ակցո ւթի ւն ր պ ատրաստեց հ) անտ ս ո րի ա ր շա– Ք՝էեւ աստեղազարդ , բայց խիստ մութ էր այդ մ ր՛ն է , մեզի յանձնուած ։ Ու մենք, գերագոյն
ւանքի ծրագիր բ , ցոյց տալու Համ ար թէ թշուառ գէչեբբ* Հեռուէն Հազիւ կբ նշմարուէին վրանա֊* սք արտ ական ո ւթի ւնն ունինք այդ աւանդը փոխան
գաղթականներն ալ պաշտպան մբ ունին , ոբ կբր՛ ձ ե լ շուքեր միայն* \ ցելու սերունդէ սերունդ » ;
յս ա ԻբենՍ Վրէ՚^ւՂ լողելէ Արշալոյսին մօտ երկու մամ էր մնացեր , երբ Մ–
Այնտեղ, Ա ալմաստ ի մէք, մեր ֆէտայի քա - մեր յիսուն ձիաւորներոլ ^ ո կտա ր մեզմէ բաժնուե ԿԱՊՈՅՏ ԽԱԶԸ ՍԵՎՌԱՆԻ՜ՄԷՋ
-օ–
ջերբ , տասնեակներու խում բեր կազմած , կբ սպա ցաւ , դա շտին արեւ.մ տեան կողմը , իսկ մեր տաս
սէ ին , այգ նշանււ ՚ ՛՜էի օրուան * »* ; նեակը կ՚ուղղուէր գէպի Հիւսիսային կողմր, ուր
Մեր առածին .սսնեակի գլխաւոր պաշտօնն էր Հեռուէն կբ նշմ տրուէին ՛Շ ա ր աֆ ի երեք սպ իտակ ՍԵՎՌԱՆ Կիրակի, 21 Ցուլիս, տեղի ունե֊
արտասաՀմանէն եկած բոլոր վ/ամվւո ւշտներբ մաք–* վրաններր ; Ւսկ Մարգէկ էքեղի սեւագոյն վրան - ցաւ $)ր . կապոյտ /Օա չի Աեվռանի մասն՚աճիլղի
րել, իւղեր բ սրբել, ճաթած կամ աւր ուած փամ նեբբ , երկու Հարիւր յիսուն , շարուած էին գէպի բնգՀ * ժողովբ * Օրակարգն էր * 1 . Հաշուետուու–
փուշտն ե ր բ զատել , եւ այդ պա կաս փամ փուշտնե– Հարաւ : թիւն , 2. Օդափոխութեան կայան — ՚ 3. Նոր վար -
բովբ նշանառութեան փորձեր կատարել ամբող^ Մեր առածին տասնեակբ խումբին առնելէն կ՚եր չութեան ընտրութիւն ։ Կբ նախագաՀէբ Շբ^* վար–
°բ.ը* Ատոր շնոբՀիլ էր որ մեր տասնեակին ան - թար * իսկ մնացեալ քսանբչորս տասնեակն երբ ա– չութեան քարտուզտրուՀի Տիկին Ա* Թադէոսեան ։
դամն երբ անվրէպ սնաշրադննառուենրեր է ին եւ բո լո րն ա լ նոր կբ Հետեւէին : Հրաժա րեալ վա ր չո ւթեան ատենադպբուՀ ի
զարգաԱՀցածաւասիկեր իւան ոնց անւ ւննւեբբ - բոլորն Աբշալոյսին Հազիւ մէկ մամ էր մնացեր , երբ Տիկին Ա* *§՝է<օսէեան ներկայացուց վարչութեան
ծանօթ՝ Հայկակա՛ն յեղափոխութեան պւ դմ ու մ եր առածին տասնեակբ , յամբ քայլե ր ով , առանց բարոյական ել նիւթական դո րծո ւնէ՛ութեան վե -
թեան մէՀ։ տոմոլկ Հանելու, գաղտագողի կր մօտենար Հյա– ց՚ամսեայ Հտշուետութիւնբ ։ *հլխաւոբարաբ յիշեց
Առա^ինբ Ե փ ր ե մ ն էր, Կուկունեանի այն բն - բաֆի երեք սպիտակ վրաններուն : թէ 38 մեծ ու փոքր մանչեր եւ ազբիկներ Համա -
կերներէն , որ Ա իպերիայէն փախած էր ել 3 ամիս Նիկօլ ՛հում ան յիսնապետի գերբ ունէր այդ օ– խմրուած Կ * 1Ա ա չի ծաղկոց ին մէ^ , Հա յեց ի դաս -
Քաէելով Հասած մինչեւ Պարսկաստան , մասնակցե րբ , իսկ Վյսրդանբ բնգՀանուր Հրամանատարի : տիարակութիւն կբ ստանան ել դասերուն կբ Հե -
լու մեր արշաւանքին։ Այգ երկար ճ ա մ ր ո ր զ. ո ւթ Լ - Արա ուլ սարէն ի^ելով մեր բանակր ա յնպիսի տեւին մեծ ուշադբութեամբ , մինչդեռ քանի մր
նէն ոտքերը ուռեր էին , ուստի ոտիսլուեցաւ ձիա գիրք մբ բռնեց որ մեր առտնին տասնեակը միայն ամիս գրեթէ անտարբեր էին ; *իալով նիւթական
ւոր սԼ րու Հետ մասնակցիլ, իսկ արշաւանքէն վերչՀ տասը քայէ Հեռու էր Շտրաֆի վյւաններէն, իսկ Հա շուետուութեան , վեց ամսուան բնթացքին մաս -
մնաց քՒԷՀրան եւ մեհ գեր կատարեց այնտեղ; Ե ր– վերջին քս ան ե ւՀ ին դե բ ո րդ տասնեակբ 40 50 քայք նաճիւղբ մուտք ունեցած է 101.978 ֆրանք, ելք՝
կա ր ատեն ք՛րտնի յ ե ղափ.ոիւ ոլ.թ ի ւն ր վաբե լէ վեր^, Հ եռոլ : Այնպէս որ Հ ա բաւէն մեր ձիաւորնե բու 71.996.50, պատրաստ դրամ
սպաննուեցաւ իր պարսիկ րնկերոք կողմ է : դնգակներբ եւ արեւելքէն մեր արձակած Հէնդ ակ 29.981.50, առանց
Երկրորդ ր , Ս ա ր դ ի ս Օհանջանեանն է ր (Ֆ՛ար - ները խաչաձեւ կը զարնէին ել այդ ձեւով արձակ Հաշուելու դո յքերը ։ ԸնդՀ * ^՜ոոովէՀ իր գոՀ ունա
Հ ւււ ա ) որ Հայաստանի մէ^ քանի քանի ճակատա - ուած գնդակներէն Հրաշքով միայն կաբեյի էր ա– կս ւթ ի ւն ր յա յան ելով քուէարկութիւն կատարուե
մ արաներու մասնակցահ՜ էր եւ մեհ՜ գեր կատա– զատիլ : Տարաբախտաբար ա յգ Հ (՚՚ոշքբ տեգի ու ցաւ եւ րնտրուեցան Հետեւեալ րնկեբոլՀիները •
բահ յեղափոխական շրջանին : նեցաւ նո յն օրբ * Տիկիններ Վ • Տ՝ ո վՀ անն է սեան ( ատենապետ ո ւՀ ի՝)
Երրորգը, Թ ռ ո ւ ց ի կ Գ է ո ր դ ը , Թիֆլիսցին, ու֊ Լուսինբ վազուց ծածկուած էր արեւմտեան եւ Ա* ՝քՀէօսէեան (ատենադպբուՀ ի , վեբբնտ -
Առլցի չ , ճեմարանը աւարտած՜ , որ վեր^ը Պուլկա– սարերու եաեւբ։ Հակառակ աստեզազաբդ երկնքին բուած^ , Օր* Ա* Ո" կան եան ( դանձապետուՀ ի ) ,
րիոյ մէշ1 գորհ՜օն գեր կատարեց , պատիլ րեր՚եէով պլպլումներուն , անկարելի էր զանազանել մեր մօ– Տիկիններ Մ * Կիւլեան եւ Վ* Անտոնեան խոբՀբգա–
մեր կա ղմա կեր պո ւթեան : սին Հրացաններուն կապտագո յն նշանակէտերբ, կաններ ։
Չորրորդը Կրետացին էր, բնիկ ՚Լղլարցի, որ թէեւ բոլորս անվրէպ նշանառուներ էինք։ Այս առթիւ ն որբն տիր վ ա ր չո ւթ ի ւն բ քա^ալեբ–
Կբետէի յեղափոիսութեան միջոցին կ^ուղէր կամա Ար շտլո յսբ դեռ չէր բացուած , մ եր առածին ուեչով իրենց եղած վստաՀութենէն իր շնորՀակա–
ւոր հրթտչ, Թուրքերուն գէմ կռուելու Համար , տասնեակը Հազիւ մօտեցած էր տասբ քայլ Շտրա լութիւնր կր յայտնէ ի ր բո լո ր րնկերուՀ իներուն եւ
բայց , մեր արշաւանքին՝ մասնակցեցաւ՝. Ատոր Հա ֆի վրաններուն , յաբձակման վ*ողբ գեռ չէր Հը^~ կը ի/ ո ււ ա ան ա յ նոր առա^ագրութիւննեբով աւելի
մար էր որ Կբետացի կբ կոչէինք։ ՚իժ՜բաիյտաբար , չ ա ծ , Աղբակի կոտորածներու, Հայաստանի աւե եւս մզում տալ գործին ։ Թղթ-ակից
տյգ փսեմ ել աղնիւ Հ ե լ։ ո ս ր , .որ արշաւանքի առ - րակներու վրէմի ժամ բ Հասած էլ՚ * * * ։ ՄԺԵՂՆԵՐՈՒ ԳԷՄ պատերազմ յայտարարե -
տուն իմ ձաիս կողմս / է։ , ճակատէն մէկ գնգակոփ Տ անկարծ , կարծես բնազդ մբ տրթնցուց բո– ցին Ղ*եբմանիոյ ամեբիկեան շրջանին զինուորական
սպաննուեցաւ , Շտրաֆի փրաններէն տաս ր քայլ լորր ։ Աքլոբնեբբ սկսան կանչել , Հարիւրաւոր ձփե– ի շխանութ իւննե բ բ ։ ք՝ժշկական տեգեկադբի մբ Հա
անգինՀ բբ խրխնջել, շուներբ Հա^ել։ քիւրտերը «Հաւա՚՚բ , մա ձա յն , ճաՀ ճատենդի գէաքերբ 9 առ Հար իւր էն
Հինգերորդը Սազաթ-էլ Խանն, էր , որ այղ նոյն Հաւա՛^7» պոռալով իրենց խոր քունէն արթնցան ։ բարձրացած են 28 առ Հար իւր ի , մէկ շաբթուան
առտուն ճակատամարտի մէՓ, սրունքէն մեհ՜ ղ\էրք Այդ տարօրինակ, անսովոր գոռում - գոչումի ընթացքին ։ Օդանալ մբ մ ժ եղա ս պան փոշի պիտի
մը ս ա ա ց ահ՜ էր : 7յ ա բ աֆ ի ձիերէն մէկուն ւիբայ ձայներբ, մեզ ժամանակ չձգեցին մէկ վայրկեան ցանէ մժեղներով լեցուած ՃաՀիճնեբոլ եւ լիճերու
բեռցուցինք ել ուղարկեցինք Աբաոլլի սարալան - եւս սպասել, յարձակման փողբ Հնչելուն։ վբայ, իսկ Հրասայլերն ալ քարիւղի խառնուրդ մբ
շ\եբը, ա յ գ օրուան լուսաբացէն երկու մամ աո աշ^ , Մ եր առածին տասնեակբ սկսաւ կրակել * *հրն– պիտի սփռեն։ Մասնաւոր կայաններ պիտի Հաս -
գէպի քԱ անաս որի դաշտը : Նոյն իրիկունը զինա - դակներբ կ՚իյնային Շտրաֆի այդ երեք վրաննե տատ ո լին , միեւնոյն նպատակով ։
գորհ կարօի Հետ միասին պիտի նաՀատակոլէին րուն վրայ։ Ա՝ենք Հազիւ տասբ քայլ Հեռու էինք։ 50.000 ԵՐԻՏԱՍԱՐԴՆԵՐ թափոր մը կազմե -
երկուքՊւ ալ ։ Մեր Հրացաններու ձայներէն ամբող^ գունդբ ցին Վարաշաւայի մէ^, Վիսթուլայի նորաշէն
Վեցերորդը եւ եօթներորդը Մ ի ր զ ա յ հ ա ն երկու սկսաւ կրակել, առանց Հաշուելու փամ փուշտնեբ բ ։ կտմուր^ին բացման առթիւ ։ Այս առթիւ ցո յո եր
եղբայրներ, թեՀրանցի , Արա եւ Յ ո վ ս է ւ ի : Վեր– ԱյԳ անդադար Հբացանաձգոլթենէն Հրացան եղան յանուն ժողովրդապետութեան աղատ ու -
ներու խողովակներբ այնքան տաքցեր էին ոբ ան
2ինը քհեՀբանի մէչ՝ մաքսատան կարեւոր պաշտօն կարելի էր ձեռք դպցնել։ թեան Հ
եայ էր, աղնիւ Հայ րենաս է բներ երկուքն ալ; Երր այգ Հ րացանաձգո ւթ իւն ր դադրեցաւ ա– ՍՏԱՑԱՆ* - Ըմբ
ռաւօտ էր եւ Մ ազբիկ սեզի վրաններր կբ վառէին։
Ութերորդը, Ա բ շ ա կ ը , Նիկօլ Գումանի փոքր ոստոլթեան ել բողոքի ձայ
եղբայրը, որ թախանձագին իսնգրահ էր եղբօր - (Մնացեալը յաջորդով) ԽԱՆԱՍՈՐ8Ի ներ։ Մէկ էշ՝ ոտանաւոր՝ տասբ նահատակներու
մէն, մասնակցելու Համար։ նկարներով։ Գրեց՝ Ա. Ո-լտոլնի։ Գ՛ին 5 ֆրանք։
Fonds A.R.A.M
ԽԱՆԱՍ0ՐԻ ԱՐՇԱՒԱՆՔԸ ՓսքհԱ&ԽոնԱը կ՛ուզենք»ա « Եթէ Թուրքերը կը կարծեն՝ թէ մոռցանք
Աանճաքը , չարաչար կբ սխալին ։ §՝աոցբ խօսքե -
րով եւ փայփտյիչ յայտարարութիւննեբով կա -
ԽՄԻ Անակնկալ մ ը ՝ այս յ օ դ ո ւ ա ծ ը ։ Գրո (ՄսաՕասւր ր - ղ թ ա կ ց ո ւ թ - ի ւ ն 8 առա Հի) րելի չէ կատարուած իրողութիւն մբ Հարկադրել
ղ ը > Պ֊ոլսեցի ձ ո ր ա ա ր ի ն ե ր է ի վ ե ր Փ ա ր ի ց կ ը բնա Այն շրջանին, երբ Անգարայի մէշ տեղի կ՚ու մեզի , երբ նկատի ունենանք մանաւանդ , թէ Ես ՚
կի, մասնակցած է Խանաւարի պատմական արշա նենային Թոլրքեւլիբանանեան շփումներ , ընգՀա - քէնաէրոլնով կորսնցուցինք ոԼ միայն բերրի Հո
ւանքին : Կը հրատարակենք ն ո յ ն ո ւ թ ե ա մ բ - —. նուբ Համոզում էր՝ թէ Թուրքիա պիտի ոլզէ խոս ղամաս մը, այլեւ մշակութային , քաղաքական ւեՀ.
Ես, որ ականատես էի , անձամ ր , ա յգ ան մ ո֊ տում ստանալ Աոլրիայէ , թէ կը Հրաժարի իսքէն– զինուորական մեծ աո֊աւելութիլեներ , եւ Միջերկ
ռանալի ճակատամարտ ին , մին չեւ ա յսօբ աք տէրոլՀյի մասին իր Բո1"ք պաՀանԼներէն : րականի մ եր կարելորագո յն նաւաՀանդիսաը ;
յուղումով կր յ՛է շեմ զայն, կարծես թէ՝ երէկ էր Բանակցոլթիլձները վեր^ գտան , ել Լիբքսնա– <լԱանճաքի արաբ , Հայ եւ քիւրտ բնա.կչչութիւ
պա տա Հա ծ , մինչդեռ 49 տարի է անցած • • * նի նախագւսՀը վերադարձաւ : Տանկարհ , Աոլրիա– նբ գրեթէ զէնքի ուժ՜ով Հեռացաւ, եւ ընտբու -
քքքանասորի զա շար ա արա ծ ո ւած է՛ երկու, սա - կան մամուլի մէ^ ձայբ տուաւ յարձակում մը՝ թի ւննե րը խա րդա խո ւեց ան ո լղգա կի , ՛երբ Հ անր ա–
բերու մէֆտեղ, մէկ կողմը Ղ՝երիկայ սաբր, միւս Թուրքիոյ ել թուրք թեբթերոլ վրայ, երբ մանա քուէ տեղի ունեցաւ։
կոզմր Ար աուլն ԷՀ Դ֊աշտչլ կր սկսի Հիւսիսէն Հ. ո ր ւանդ Աոլրիոյ վարչապետ ԱատալլաՀ ^տպրի , <ձԿբ դաւինք միայն իբաքի վրայ որ Հաշաուե֊
կր տանի գէպի Աղրակ եւ Վան, իԱ1է Հարաւի ճա– յայտարարեց Տ՚ունիս 2.եին • սալ կատարուած իրողութեան Հետ ։ Ատեն է, որ
նապաբՀը՝ գէպի Պարսկաստան է
— « Ո ՛ չ ոքի պարտականութիւն, տ ո ւ ա ծ ե ն ք Արաբական ՛հաշն ակցո ւթիւնբ անդրադառնա յ կա -
^•«/՚՛ դաշտ ր միակ ճանապարՀն Է , որ՝ Հա– ս ո ւ ր ի ա կ ա ն խ ն դ ի ր ն ե ր ո վ զ բ ա ղ ե լ ո ւ : Թ ո ւ ր ք ի ո յ ե ւ ց ո ւթեան լր^ո ւթեան , եւ ոչ միա յն Աո լրի ո յ , այլ
յաս տան Էն Պարսկաստան կր տանի : Հոն շարուած Աաննաքի հ ա ն դ է պ մ ե ր դ ի ր ք ը ծ ա ն օ թ է, ե ւ ո ե ւ է ա բ ա բա կան աշխարՀ ի շաՀերուն Համ ար իսկ *չՀ րա–
Էին Շտրաֆի 250 վրանները Հիւսիսէն գէպի Հա՛ վ ա վ ա խ ո լ թ ի ւ ն չ կ ա յ կ ա ց ո ւ թ ե ա ն մ է ջ » : ժարի Աանճաքի շուր^ իբ պաՀան^ներէն։ Զենք գի
րաւ, այնպէս >որ, Հայաստանէն ե/լոզը պարտաւոր Հիմնուելով այս յայտարարտււթիւններուն վը– տեր , թէ Իբաք ինչ պիտի խորՀէր մեր մասին, ե֊
էր անցնիլ նախ Շտրաֆի երեք սպիտակ վբաննե– րայ, ահա թէ ինչ կբ գրէ Գամասկոսի «էլ-իսթիք– թէ մենք ալ, մեր կարգին , Համաձայն ըլլայինք՝ \ոբ
րոլ առնելէն եւ յետոյ 250 սեւագոյն, ամբողՀ լալ էյ Աբապի» թերթը . Թուրքիա կսէ Մուսուլբ իր Հողերուն , ու է՛րան՝
Մ ազբիկ սեզի վրաններու ճամ րով, որոնք շարուած « Ալէ քս անտ րէ թի խնդիրը մահու ել կե՛նաց գրաւէ Պաս բան • • • : Կբ թուի թէ Ք՝ուրքիոյ նպա
^ուղղութիւնը ։ Այսպէս
էին գէպի Պարսկաստանի իր թակաբգբ , որսալու հարց է մեղի Համար։ Մեր դժբախտութիւնն եւ տակն է շաՀիլ Լիբանանը, իբաքր եւ Արաբ այ֊լ եր–
գաղթականները
էր պատրաստեր Շ արաֆը : մարդկային քաղաքակրթութեան ամոթը կը կազմէ կիբսերը , առանձին ձգելու Համար Աուրիան , եւ
Համ ար Հայ անպաշտպան ներկայի կացութիւնը տյգ Հողամասին , որ րըռ - Հարկադրելու՝ ոբ Համակերպի ստեղծուած կա -
1896 ՚97/՚5՛ ամենօրեայ կոտորածներու, կեղե նօրէն խլուեցալ մեղմէ յ ցոլթեան ։ Ոճրագործութիւն պիտի է\ԷԼար այգպի՜
քումներու, առեւանդումնեբու տարին, Հայաստա "Ի ՔաձԼ մԲ^ ՚՛
նի Հալածական Հայրենակիցները մէկ ելք կր դըտ– իսկ Լաթաքիոյ թերթերէն « է լ - Լա՚ի է լ -
նէին, թուրք եւ քիւրտ ոճրադործնեբու ձեռքէն իններորդը, Փ ո ք ր կ ա ր օ ն , Հա շտարխանցին, ՚Բավմի» կր դրէ նոյն թուականով (28– 6 46) •
ազատուելոլ մէկ մի^յոց, գ ագթ ել Պարսկաստան, ոբ արշաւանքէն վերքէ Պոլիս էր գացահ՝, այնտեղ, « Թուրք մամոլլբ , լորձնաշուրթն կը փա -
եւ ա յնտեզէն ալ քիո ւս աս տ ան , իրենց Հարազատ ուրիշ յեղափոխական ընկերներու Հետ ել միասին ռաբանէ թուրքեւարար եղրա յբակց ութ իւն բ , դա -
Հայրենիքը եւ ինչքը ձգելով գազաններ ո ւն ձեռքը։ կախաղան էին բարձրացահ՜ : ռան մորթի տակ պարտկելով դայլի ախոբաժկներ ։
/*ւս յց այգ ար ի ւն կգա կ Շարաֆը , ա յգ վամրի" Տասներորդը ես էի , Խ ա ն ա ս ո ր ց ի ն , այս տողե Կբ թուի, թէ կ՛ուզեն մոռնալ թուբքեւսուբ ի ական
րը , թունաւոր մամուկի նման իր ոստայնը լա - րը գրսզԱ * Հաւանաբար միակն եմ որ ող^ եմ մնա տա րակա բծութիւննե րը, ու Նուի ր ականացն ել մա
րած 1Ս ան ա բա յ դաշտին մէՓ, կը Հետապնդէր իր ցեր եւ աՀա կբ փորձեմ նկարագրել աբշաւանքբ , նաւանդ Ա անճաքի կցում բ Թուրքիո յ :
ոբսր, սպաննելով, կողոպտելով, իսկ գեղեցիկ կի մօտ կէս գաբ վեր^բ I « Զենք գիտեր , թէ ինչպէ0ս կարելի է ճառել
նեբը եւ մ ատ զա շ ազբիկներ բ իբ Հտրէմը քշելով Հ X թուրքեւարա բ բարեկամ ութենէ մ ը , երբ ան ար -
՝ք–անի՛՜ քանի անդամներ ազդարարած էին որ դտգ– քյ անասո րի Արշաւանքը * * • դար օր էն խ լո ւած կր մնայ մեր Հա յրենի Հողերուն
բեցնէ իր Հալածանքները, բայց ճիւաղը Համիտի 1897 Ցուլիս 2.^ին լուսնալու գէչերր, մեր կարեւոր մէկ մասը։
իւօսքերով , խ ո ս տ ո ւմնե ր ո վ քաջալերուած , կաբե երկու Հարիւր յիսուն Հայդուկներու գունդբ եւ յի « Թուրքեւարաբ բա բ ե կա մ ութ իւն մբ խնդրոյ
լս բո ւթի ւն %էր տար եւ կը շար ո ւնա կ էր իր \ո ճ իբ --՝ սուն ձիաւորն եր ո ւ ֆո կատ բ ամ բող^ դ Լ՛ Լ^՛ Լ՛ Բ Քա~ առարկայ իսկ չի կրնար քԼ/Հալ, երբ չէ վերադաբ -
սերը, : էելով , Ա ալմ աստէն դէպի $՝ուրքիո յսաՀ մ ան ր անց ձուած Սանճաքր ։ Մ ենք պէտք չունինք այս ձեւի
ԱՀ նելով, Արաուլ սարի լանֆերէն կ^իք^էինք Հան ֊ բարեկամ ութեան մը : Մ եր թուրք դրացիները
ա ա յ Գ էր գլխակոր պատճառը , որ Հ . 3 * դա բա քայլերովն անասոբի դաշտի ուզզոլթեամ բ Հ պէտք է լաւ գի՜տնան , թէ ք1 սքէնտէրունբ աւանդ
1՝աշն ակցո ւթի ւն ր պ ատրաստեց հ) անտ ս ո րի ա ր շա– Ք՝էեւ աստեղազարդ , բայց խիստ մութ էր այդ մ ր՛ն է , մեզի յանձնուած ։ Ու մենք, գերագոյն
ւանքի ծրագիր բ , ցոյց տալու Համ ար թէ թշուառ գէչեբբ* Հեռուէն Հազիւ կբ նշմարուէին վրանա֊* սք արտ ական ո ւթի ւնն ունինք այդ աւանդը փոխան
գաղթականներն ալ պաշտպան մբ ունին , ոբ կբր՛ ձ ե լ շուքեր միայն* \ ցելու սերունդէ սերունդ » ;
յս ա ԻբենՍ Վրէ՚^ւՂ լողելէ Արշալոյսին մօտ երկու մամ էր մնացեր , երբ Մ–
Այնտեղ, Ա ալմաստ ի մէք, մեր ֆէտայի քա - մեր յիսուն ձիաւորներոլ ^ ո կտա ր մեզմէ բաժնուե ԿԱՊՈՅՏ ԽԱԶԸ ՍԵՎՌԱՆԻ՜ՄԷՋ
-օ–
ջերբ , տասնեակներու խում բեր կազմած , կբ սպա ցաւ , դա շտին արեւ.մ տեան կողմը , իսկ մեր տաս
սէ ին , այգ նշանււ ՚ ՛՜էի օրուան * »* ; նեակը կ՚ուղղուէր գէպի Հիւսիսային կողմր, ուր
Մեր առածին .սսնեակի գլխաւոր պաշտօնն էր Հեռուէն կբ նշմ տրուէին ՛Շ ա ր աֆ ի երեք սպ իտակ ՍԵՎՌԱՆ Կիրակի, 21 Ցուլիս, տեղի ունե֊
արտասաՀմանէն եկած բոլոր վ/ամվւո ւշտներբ մաք–* վրաններր ; Ւսկ Մարգէկ էքեղի սեւագոյն վրան - ցաւ $)ր . կապոյտ /Օա չի Աեվռանի մասն՚աճիլղի
րել, իւղեր բ սրբել, ճաթած կամ աւր ուած փամ նեբբ , երկու Հարիւր յիսուն , շարուած էին գէպի բնգՀ * ժողովբ * Օրակարգն էր * 1 . Հաշուետուու–
փուշտն ե ր բ զատել , եւ այդ պա կաս փամ փուշտնե– Հարաւ : թիւն , 2. Օդափոխութեան կայան — ՚ 3. Նոր վար -
բովբ նշանառութեան փորձեր կատարել ամբող^ Մեր առածին տասնեակբ խումբին առնելէն կ՚եր չութեան ընտրութիւն ։ Կբ նախագաՀէբ Շբ^* վար–
°բ.ը* Ատոր շնոբՀիլ էր որ մեր տասնեակին ան - թար * իսկ մնացեալ քսանբչորս տասնեակն երբ ա– չութեան քարտուզտրուՀի Տիկին Ա* Թադէոսեան ։
դամն երբ անվրէպ սնաշրադննառուենրեր է ին եւ բո լո րն ա լ նոր կբ Հետեւէին : Հրաժա րեալ վա ր չո ւթեան ատենադպբուՀ ի
զարգաԱՀցածաւասիկեր իւան ոնց անւ ւննւեբբ - բոլորն Աբշալոյսին Հազիւ մէկ մամ էր մնացեր , երբ Տիկին Ա* *§՝է<օսէեան ներկայացուց վարչութեան
ծանօթ՝ Հայկակա՛ն յեղափոխութեան պւ դմ ու մ եր առածին տասնեակբ , յամբ քայլե ր ով , առանց բարոյական ել նիւթական դո րծո ւնէ՛ութեան վե -
թեան մէՀ։ տոմոլկ Հանելու, գաղտագողի կր մօտենար Հյա– ց՚ամսեայ Հտշուետութիւնբ ։ *հլխաւոբարաբ յիշեց
Առա^ինբ Ե փ ր ե մ ն էր, Կուկունեանի այն բն - բաֆի երեք սպիտակ վրաններուն : թէ 38 մեծ ու փոքր մանչեր եւ ազբիկներ Համա -
կերներէն , որ Ա իպերիայէն փախած էր ել 3 ամիս Նիկօլ ՛հում ան յիսնապետի գերբ ունէր այդ օ– խմրուած Կ * 1Ա ա չի ծաղկոց ին մէ^ , Հա յեց ի դաս -
Քաէելով Հասած մինչեւ Պարսկաստան , մասնակցե րբ , իսկ Վյսրդանբ բնգՀանուր Հրամանատարի : տիարակութիւն կբ ստանան ել դասերուն կբ Հե -
լու մեր արշաւանքին։ Այգ երկար ճ ա մ ր ո ր զ. ո ւթ Լ - Արա ուլ սարէն ի^ելով մեր բանակր ա յնպիսի տեւին մեծ ուշադբութեամբ , մինչդեռ քանի մր
նէն ոտքերը ուռեր էին , ուստի ոտիսլուեցաւ ձիա գիրք մբ բռնեց որ մեր առտնին տասնեակը միայն ամիս գրեթէ անտարբեր էին ; *իալով նիւթական
ւոր սԼ րու Հետ մասնակցիլ, իսկ արշաւանքէն վերչՀ տասը քայէ Հեռու էր Շտրաֆի վյւաններէն, իսկ Հա շուետուութեան , վեց ամսուան բնթացքին մաս -
մնաց քՒԷՀրան եւ մեհ գեր կատարեց այնտեղ; Ե ր– վերջին քս ան ե ւՀ ին դե բ ո րդ տասնեակբ 40 50 քայք նաճիւղբ մուտք ունեցած է 101.978 ֆրանք, ելք՝
կա ր ատեն ք՛րտնի յ ե ղափ.ոիւ ոլ.թ ի ւն ր վաբե լէ վեր^, Հ եռոլ : Այնպէս որ Հ ա բաւէն մեր ձիաւորնե բու 71.996.50, պատրաստ դրամ
սպաննուեցաւ իր պարսիկ րնկերոք կողմ է : դնգակներբ եւ արեւելքէն մեր արձակած Հէնդ ակ 29.981.50, առանց
Երկրորդ ր , Ս ա ր դ ի ս Օհանջանեանն է ր (Ֆ՛ար - ները խաչաձեւ կը զարնէին ել այդ ձեւով արձակ Հաշուելու դո յքերը ։ ԸնդՀ * ^՜ոոովէՀ իր գոՀ ունա
Հ ւււ ա ) որ Հայաստանի մէ^ քանի քանի ճակատա - ուած գնդակներէն Հրաշքով միայն կաբեյի էր ա– կս ւթ ի ւն ր յա յան ելով քուէարկութիւն կատարուե
մ արաներու մասնակցահ՜ էր եւ մեհ՜ գեր կատա– զատիլ : Տարաբախտաբար ա յգ Հ (՚՚ոշքբ տեգի ու ցաւ եւ րնտրուեցան Հետեւեալ րնկեբոլՀիները •
բահ յեղափոխական շրջանին : նեցաւ նո յն օրբ * Տիկիններ Վ • Տ՝ ո վՀ անն է սեան ( ատենապետ ո ւՀ ի՝)
Երրորգը, Թ ռ ո ւ ց ի կ Գ է ո ր դ ը , Թիֆլիսցին, ու֊ Լուսինբ վազուց ծածկուած էր արեւմտեան եւ Ա* ՝քՀէօսէեան (ատենադպբուՀ ի , վեբբնտ -
Առլցի չ , ճեմարանը աւարտած՜ , որ վեր^ը Պուլկա– սարերու եաեւբ։ Հակառակ աստեզազաբդ երկնքին բուած^ , Օր* Ա* Ո" կան եան ( դանձապետուՀ ի ) ,
րիոյ մէշ1 գորհ՜օն գեր կատարեց , պատիլ րեր՚եէով պլպլումներուն , անկարելի էր զանազանել մեր մօ– Տիկիններ Մ * Կիւլեան եւ Վ* Անտոնեան խոբՀբգա–
մեր կա ղմա կեր պո ւթեան : սին Հրացաններուն կապտագո յն նշանակէտերբ, կաններ ։
Չորրորդը Կրետացին էր, բնիկ ՚Լղլարցի, որ թէեւ բոլորս անվրէպ նշանառուներ էինք։ Այս առթիւ ն որբն տիր վ ա ր չո ւթ ի ւն բ քա^ալեբ–
Կբետէի յեղափոիսութեան միջոցին կ^ուղէր կամա Ար շտլո յսբ դեռ չէր բացուած , մ եր առածին ուեչով իրենց եղած վստաՀութենէն իր շնորՀակա–
ւոր հրթտչ, Թուրքերուն գէմ կռուելու Համար , տասնեակը Հազիւ մօտեցած էր տասբ քայլ Շտրա լութիւնր կր յայտնէ ի ր բո լո ր րնկերուՀ իներուն եւ
բայց , մեր արշաւանքին՝ մասնակցեցաւ՝. Ատոր Հա ֆի վրաններուն , յաբձակման վ*ողբ գեռ չէր Հը^~ կը ի/ ո ււ ա ան ա յ նոր առա^ագրութիւննեբով աւելի
մար էր որ Կբետացի կբ կոչէինք։ ՚իժ՜բաիյտաբար , չ ա ծ , Աղբակի կոտորածներու, Հայաստանի աւե եւս մզում տալ գործին ։ Թղթ-ակից
տյգ փսեմ ել աղնիւ Հ ե լ։ ո ս ր , .որ արշաւանքի առ - րակներու վրէմի ժամ բ Հասած էլ՚ * * * ։ ՄԺԵՂՆԵՐՈՒ ԳԷՄ պատերազմ յայտարարե -
տուն իմ ձաիս կողմս / է։ , ճակատէն մէկ գնգակոփ Տ անկարծ , կարծես բնազդ մբ տրթնցուց բո– ցին Ղ*եբմանիոյ ամեբիկեան շրջանին զինուորական
սպաննուեցաւ , Շտրաֆի փրաններէն տաս ր քայլ լորր ։ Աքլոբնեբբ սկսան կանչել , Հարիւրաւոր ձփե– ի շխանութ իւննե բ բ ։ ք՝ժշկական տեգեկադբի մբ Հա
անգինՀ բբ խրխնջել, շուներբ Հա^ել։ քիւրտերը «Հաւա՚՚բ , մա ձա յն , ճաՀ ճատենդի գէաքերբ 9 առ Հար իւր էն
Հինգերորդը Սազաթ-էլ Խանն, էր , որ այղ նոյն Հաւա՛^7» պոռալով իրենց խոր քունէն արթնցան ։ բարձրացած են 28 առ Հար իւր ի , մէկ շաբթուան
առտուն ճակատամարտի մէՓ, սրունքէն մեհ՜ ղ\էրք Այդ տարօրինակ, անսովոր գոռում - գոչումի ընթացքին ։ Օդանալ մբ մ ժ եղա ս պան փոշի պիտի
մը ս ա ա ց ահ՜ էր : 7յ ա բ աֆ ի ձիերէն մէկուն ւիբայ ձայներբ, մեզ ժամանակ չձգեցին մէկ վայրկեան ցանէ մժեղներով լեցուած ՃաՀիճնեբոլ եւ լիճերու
բեռցուցինք ել ուղարկեցինք Աբաոլլի սարալան - եւս սպասել, յարձակման փողբ Հնչելուն։ վբայ, իսկ Հրասայլերն ալ քարիւղի խառնուրդ մբ
շ\եբը, ա յ գ օրուան լուսաբացէն երկու մամ աո աշ^ , Մ եր առածին տասնեակբ սկսաւ կրակել * *հրն– պիտի սփռեն։ Մասնաւոր կայաններ պիտի Հաս -
գէպի քԱ անաս որի դաշտը : Նոյն իրիկունը զինա - դակներբ կ՚իյնային Շտրաֆի այդ երեք վրաննե տատ ո լին , միեւնոյն նպատակով ։
գորհ կարօի Հետ միասին պիտի նաՀատակոլէին րուն վրայ։ Ա՝ենք Հազիւ տասբ քայլ Հեռու էինք։ 50.000 ԵՐԻՏԱՍԱՐԴՆԵՐ թափոր մը կազմե -
երկուքՊւ ալ ։ Մեր Հրացաններու ձայներէն ամբող^ գունդբ ցին Վարաշաւայի մէ^, Վիսթուլայի նորաշէն
Վեցերորդը եւ եօթներորդը Մ ի ր զ ա յ հ ա ն երկու սկսաւ կրակել, առանց Հաշուելու փամ փուշտնեբ բ ։ կտմուր^ին բացման առթիւ ։ Այս առթիւ ցո յո եր
եղբայրներ, թեՀրանցի , Արա եւ Յ ո վ ս է ւ ի : Վեր– ԱյԳ անդադար Հբացանաձգոլթենէն Հրացան եղան յանուն ժողովրդապետութեան աղատ ու -
ներու խողովակներբ այնքան տաքցեր էին ոբ ան
2ինը քհեՀբանի մէչ՝ մաքսատան կարեւոր պաշտօն կարելի էր ձեռք դպցնել։ թեան Հ
եայ էր, աղնիւ Հայ րենաս է բներ երկուքն ալ; Երր այգ Հ րացանաձգո ւթ իւն ր դադրեցաւ ա– ՍՏԱՑԱՆ* - Ըմբ
ռաւօտ էր եւ Մ ազբիկ սեզի վրաններր կբ վառէին։
Ութերորդը, Ա բ շ ա կ ը , Նիկօլ Գումանի փոքր ոստոլթեան ել բողոքի ձայ
եղբայրը, որ թախանձագին իսնգրահ էր եղբօր - (Մնացեալը յաջորդով) ԽԱՆԱՍՈՐ8Ի ներ։ Մէկ էշ՝ ոտանաւոր՝ տասբ նահատակներու
մէն, մասնակցելու Համար։ նկարներով։ Գրեց՝ Ա. Ո-լտոլնի։ Գ՛ին 5 ֆրանք։
Fonds A.R.A.M