Page 78 - \ARM_19-1946_03

՚սԱՄԱԿ՜եԵՐ ԼՈ՚եՏՈ՚սէ՚ե ԳԱՐԱՀԻՍԱՐՒ ԳՐԱՒՈՒՄԸ կանգուն կը մնայ ԳարաՀիսաբ գիւղ/չ։ Հոն ապաս­

տանած մեր այս Հարազատները կոտորող թուրք,

քրաականխո ւմանները վազը նորանոբկոտորածներ

ԶՐՌ&8 ԱԿԱՆԱՒՈՐ (ՊԱՏՄԱԿԱ՛Ն ԳԱՂՏՆԻՔ Մ Ը ) պիտի կազմակերպեն : Ցորչափ կանգուն է Գարա–
ա%Աա<հէՏԻ (Ք • հւ վերջին էքաս)
ՄԸ ՀԵՏ Հ ի ս արը , ազատագրուած այս շրջանները անապա–

Հով կը ղաանան եւ Հայ շինականը պիսւի էկրնայ

7.ԱՅ ԺՈ1(1Վ.ՈհՐԴՒ եՒ ԴԱՏՒ Ս՜ԱՍՒՆ Առտուն վանքն ո լ գի՚֊գը տօնական կեր պա - վերադառնալ եւ շէնցնել իբ պապերու արիւնով ու

Ր ա ս Ք առած էին ; Վանքին կոչնակնեբբ եւ զանգակ– քրտինքով ոռոգուած դաշտերը :

Աեըը պատմական Աղբակ գաւառին ՛Վերածնունդը Այս նաՀատակնեըոլ վյրէմը պէտք է լուծուէ ,

Անգլիացի քաղաքական շատ ծանօթ անձնաւո– կլ աւետէին \ որքան շուտ այնքան լաք– տ Պաաբքո՞ստ էք ծանր զբ>–

բութիւն մ բ դ ո բո՛ն Հետ աւելի քան քսան աաը– Ա՝ ատ աղի քոյրով լեցուած էր վանքի շրքափա– Հաբերութեանց յ Արնու֊ոբնհր , երդբււընցէք ու֊բեմն
այո գերեզմանն եր ո լւն վրայ^ ;
.ուան բարեկամութիւն մբ ունիմդ թէ յի կբ Հրաւի– կր ՚ Երգ ու նուագդ ուրախութեան աղաղակներ ա–

բէ զիս անցեալ օր իբ բնակարանր դ մտերմիկ մենէ .բեք Որոշեալ <1 ամոլն ղինուոբներր կարգի կեցած ,
Աենք երեքս դ առանց
զրոյց ունենալու Համարդ մեր ժողովուրդը շաՀա– նախաճաշի դ գուբս ե- ուխտաւորներու ոլղեկցոլթեամը յառաքացան դէպ
ի նաՀատակներու գերեզմանները :
գբգռող Հաբցեբու չուրք ; Բարեկամս ոբ բաւական լանք վանքէն ու դիմացի բլուրին վրա յ մեր յար -

մօաէն կբ ճան չնայ մեղ ու վերքին քառասուն տար­ ձակման ծրագիրը պատրաստել սկսանք դ ապա Դե– Վանքէն գետեզր իջնելով, մարգագետիններ ր
կոխելով Հասանք սրբավայրը :
ուան բնթացքին Հանղիպած է , ի ոչ աշտ օն է դ մեբ ղամը գրկեցինք զին ո ւո բներ ո լ քով , Հարկ եղածբ

շարք մբ Հան բա յին գո բծ ի չն ե բ ո ւն դ կղերական թէ \իմանալո-ւ. յ Բլուրի մը լանչին , կակաչներու, վայբի մե­

աշխաբՀական , կբ Հաւաստէր թէ մեր տեսակցու– Ա ուտու զի պղինձները պարպուած էիս * ^րբ խակներու եւ «ախպէբանց արուն» կոչուած ծա -

թիւնբ դիւանագիտական Հ ա ն գ ում ան ք սլիտի չո ւնե– վանք վերադարձանք։ (իամբ –\0ին պիտի այցելէինք զիկներով շրջապատուած ճերմակ Հսկայ քար մը ,

նար ու երկուքս ալ կարծիքներ սլիտի ւիո իւ ան ա կէ ֊ 1 &96ի Վանի դէպքին առթիւ , Վանէն - Աղբակ կըռ֊ չորս տապանաքարեբու մեծութեամբ կը ներկա -

ինք ամ ենա յն ան կեղծ ո ւթ ե ամ բ : ուելով եկած ու նոյն դաշտին մէքդ մեզմէ մէկ քի– ցնէր ան մաՀ Աւեւոիսեանի դամբարանը։ Անոր

Տարիքոտ է բարեկամս ; ք1 բ մաղեր բ ճեբմկած լոմեթր Հեռու նաՀ ատա կուած ութ Հարիւր երի - չոլրԸ, տասնեակ մը անտաչ քարերը մնացած՝ նա­
են Հանրային
կեանքին փոթորիկներուն մէք։ Ա տա­ տասաբդներաւ դերեղմ անն ե բուն ։ Հատակներու Հանգստարանը։

լս բա կան մարգ դ լաւատեղեակ է բրիտանական ՝^ԻԼ ՚Լերքլւ եկաւ նաեւ Գեղամըդ ժպտադէմ եւ Բանի մը բարի ՛Բիւր տեր Հաւաքելով նա Հա -

մի քաղգա յին քաղաքականութեան բոլոր եբեւո յթ՛ կենսուրախ ։ Աօտեցանք իրեն ; տակներոլ նշխարները Հոն զետեղած եւ քարեր

նեբուն ։Աերտ յա բա բե րութիւննեբ ունեցած է միշտ Տոռո տ բամ աղբ ո ւթի ւնբ շատ բարձր էդ ա– գրած էին , գէպքէն վերք :

օրուան ղեկափար շբ քան ակն եր,ուն Հետ ^ սլ ա Հ սլան ո - ռաքարկբ միաձա յնութեամբ բն գո ւն ո ւե ց ա լ ։ Մեր Զէ՞ որ, ըստ քրտական աւանդութեան պէտք

զական թէ ընկերվարական , ել Հպարտութեամբ կբ զինուորները պատրաստ են վրէժխնդրութեան եւ է յարգել կռուի մ ԷԼ Հերոսական պայքարով նա -

յիէէ որ արքայական պալատն ալ բ ա ց է իբ առքեւ ։ ամէն գոՀողոլթեան ։ Հ ատ ա կո լածն ե ր ր :

Ւ^նչ է ձեր կաբծիքբ մեր ներկայ սլսւՀանք– \ ք աՀ աւո ակներ ո ւ գե բեղմ աննեբուն վրա յ ճառ ՀոգեՀանգստեան արարողութենէն ու ճառե­

նեբուն մասինդ Հարցուցի դ իբրեւ նա թ ա բան : խօսելու պարտականս ւթի ւնբ Ձ,ին ո լ ո բ ա կ անէ)՝ արմ - րէն վեբչ*, կարդացինք մեր բանաձեւը։

Դիտէք ան չուշտ որ մ եծ Համ ա կբ ո ւթ ի ւն կիյնար ։ ք Զինոլորնեբր միաՀամուռ գոռացին. « Հա­

.ունիմ ձեր ժողովուրդին Հանդէպ եւ իմ ուժերուս Ուստի դ իբրեւ մեր ճառերուն եզբակացու ֊ մաձայն ենք, կ՝երդնունք մեր կեանքը զոՀել, այս

սաՀմ անին մ էք ա շիւատած եմ օգտակար ղեր մբ թիւն դ պատրաստեցինք Հ ետեւեա լ բանաձեւը * սուրը նաՀատակներու վյրէմ՜ը լուծելու Համար »:

կատարել։ Ջեր քաղաքական գատին մասին– թօսելէ « Այ֊Բ թանկագին ղոՀեբը դ մեր արիւնակից , ՛ներկաները սակայն , անտեղեակ մնացին

առաքդ պիտի ուղէի կարգ մբ գի աո ղութի ւնն եր բ– մեր եղբայրներ եւ ընկերներն են դ ասոնք Հայրենի­ գաղտնիքին ,եզածըպարզ ձեւական արարողութիւն

նել դ իբրեւ սրացաւ բաբ ե կամ ։ քի ազատութեան Համար ղոՀուեցան ։ Աակայն գեռ մը, Հանգիսութեանց մաս մը Համարելով։

քէ/նգրե՛ մ դ չորս ական քուի սլիտի լսեմ ձեզի ։ Բոլորս մէկ խոնաբՀեցանք, Համբուրեց ինք

Ղքեբեցէք, եթէ ան միքապէս բսեմ ոբ գուք Ան շո՛ ւշտ * քաղաքական դատի մբ յա քո գու­ սուրբ Հ ողբ ու վերադարձանք վանք։

շատ միամիտ ժողովուրդ էք եւ ձեր Դատը արժե֊ թի՛ Լ ն ր առաւելապէս կա խ ո ւած է այն Համակրոլ– Երկու օր վերք, ԱռաշՊւորգն ու մեզի րնկեբա­

ւորելու եւ պաշտպանելու եղանակներուն բո լո ր ո՛­ թենէն գո բ այգ դատբ կամ այդ գատին տէր ազ­ ցէք ղ ուխտաւորներ ր ճամ բու դրինք մինչեւ պարս­

ւիին անծանօթ էք ։ դը կբ վայելեն մեր ժողովրդական խաւերէն ներս։ կական սաՀման , ԲէՀեա–՚էյաՀարի մօտեբը ու վե­

•—ատ քա իւ քա իւ ի < է այգ յա յտա բարութ իւնբ ։ ք*սկ այգ Համակրոլթիւնբ ապաՀովելոլ Համար ան– րադարձանք Բաբթուղիմէոս Առաքեալի վանքը։

ք՚^նչպէս այգ եզրակացութեան յանգեր էք* Հ րաժեշտ է որ խնդրո յ առա ր կա յ ժո զո վո ւր գր ծա­ Ամէն մարդ պատրաստութեան մէք էր՛ Զէն­

ԱՀ աւասիկ դ գոլք ձեր պատեանին մէք կբծ– նօթ բլէայ իր պատմութեամբ եւ մշակոյթով։ Ղ՚ոլք քերը մաքրոլած , փամփո լշտնեբ բ րամն ուա ծ : թի­

կուած էք ու որեւէ կապ ու յարաբերութիւն չու­ չէք Հաւատար քարոզութեան (թ1"Օթօ1§&ոճ6) կատա­ երու թամբն ու սանձը, ասպանդակն ու կրծկալբ,

նիք ա ր տաքին ու շիւարՀ ին Հ ետ ։ ժ՛ամ ան ա կին քա շ– րած կարեւոր ղերին։ Դուք չէք Հաւատար որ նախ կանոնաւորուած։ Բոլորս ալ ունէինք մօսին Հրա­

ուած էիք Հ ս ՚ յ ^ ա ^ ա ս Բարձ բա լանդակը դ Վան դ պէտք է Հողբ պատրաստել , յետո յ պաՀ ան ք ներ­ ցան ՅՕՕական փամփուշտով, յիսուն Հոգի մաոլղէր

Ա ուշ դ Ա ասուն դ կարին .եւայլն դ ու ո1 չ մէկ ճիգ կայացնել : ատրճանակ ալ ունէին 200 փամփուշտով։ Մեր

կ երնէիք բնգլայնելու ձեր Հոր իզոնը կամ գո րծո ւ– Եթէ չեմ սխալիր դ ժամանակին շատ խօս­ տրամադրութեան տակ կը գտնուէին երկու թե՜
թիւովՀամա–
նէ ութեան ասպարէ զլւ ։ կ1բն գո լնի մ թէ օրուան ուած ու գր ո ւած է մեր մասին դ մեծ թ՜եւ դնգացիր ել 10 ձեռնառումբեր : ^անապարՀի

պա յմ աններ բ ա յնպէս գա ս ա ւո բո ւած է ին ոբ գոլք կիրսեր ալ ունէինք 1918^5–՛՛*** եւ երեք օրուան Համար պարէն պատրաստուած

Հ ն ար աւո բութիւն չունէիք ա յգ «բանտէն՝^ գուբս Այո՛ » խօսուած ո ւ գրուած է ձեր քարդե­ Է՛Ր) ^ԼՐ ոԼակսէբ Հմուտ ուղեցոյց մը Լվալատ՝^ ,

գալու։ ք\լ Հետեւանքբ եղաւ այն որ մենք դ Եւրո­ րուն մասին» բայց դժ բա խտ ո ւթիւն բ Հոն է որ ԳարաՀիսարի ճամ բաներ ուն եւ դ ի ֊ ֊ ղ ի մսւտքերուն

պացիներս դ երբեք պատեՀ ութիւն չունեցանք ձեզ այգ գրողներն ո ւ խօսողներն ալ չէին ճանչնարձեղ, լաւատեղեակ :

ճանչնալու ։ քանի մբ Հատուկտոր տեղեկութ իւննե ր ունէին այս Մինչեւ Զուխ կե աւո ո լկի լեռներ ը կը բարձրա­
Համար,
1 Բայց Եւրոպացիներ կուգային մեր երկիրր կամ ա յն Համ ա յնագիտա բանէն փրցուած եւ որով­ նայինք ԳարաՀիսարցի ՚Բիլրտ մը որսալու ձեր­
երկուքը
քտրգերբ տեղեկագրելու եւ քբիստոնեա յ կո չուած Հետեւ ձեր Հարցը օրուան նիւթ էր աւելի ճիշտ մինչեւ որ օր մբ երեք զինուած ճամբորդներ

Արեւմուտքին գութ բ Հրաւիրելու Համար *** < թուբքիան օրուան նիւթ էրդ մարդիկ կբ գրէին բակալուեցան մեբ պաՀակներոլ կողմէ,

Այո՛ դ կուգային , եւ գոլք այղքանբ բաւա­ ո լ կբ ճառէ ին ձեր մասին • ու գուք կբ Հաւատա­ Թուրք, մէկը Բիլրտ Հ

կան կբ նկատէ իք ձեր Հայրենիքը դ ձեր պատմու­ յիք թէ այդքան ով կրնա յիք իրականացնել ձեր ՚^էլ՜1՚ա1Լ մերմեց իբ օմանդակութիլնը , յայ­
բայց իր
թիւն բ մ եղի ծանօթացնելու Համար ։ Այո կէտին բաղձանքներ բ ... տարարելով թէ պատրաստ է մեռնելու,

մՀք դուք գո բծած էք ձեր ս խալնե ր ո ւն մեծագոյնը ։ կարծեմ թ իւր իմացութեան մէք էք* մենք ԳՐ՚-Գ" թչեամիին չի կրնար մատնել :

• քւ^ն չ կբ սպասէ իք ոբ բն է ինք երր ձեր Հ< ազ­ մեր բոլոր լսածին ու տեսածին Հաւատացած չենք Երկու Թուրքերը, որ ԳարաՀիսաբ տեղափոխ­
կողմ Է Պա չգալէն գրաւուած
նուական՝^ բաբեկամւբ հ՜ար աղան ի ձեռին գարս։ - երբեք* Հաւատացած էինք միայն մէկ բանի որ ուած Էին Անդրանիկի անվտանգ մինչեւ
գիւղի Ալը՜
նա կա լ կբ ս սլ ասէր դ իսկ Գո՚ ւք , քագաքա կբթեալ Եւ֊ րոպւ պլ աւի եւ բաբո յա կանի ըմբռնում ու­ "ՐԸ՛ խոստացան մեզ
չլքէբ իր առաքագրած
Ե՝ ւրոպաց իներգ դ քր իստոնէական քա բույներով մ եղ նէր ու պիտի նպատակնե­ շ\սկանեբը տանիլ ;

քնացնելու ^աշխատէիք* ** րուն Համ ար իր կոգքի<ս կռուող փոքր ժ ո զո վ ո ւր դ 8ուլիս 30/՛ գիշերը ճամբայ ինկանք գէպի Գա­
ձիե–
Եթէ զ "՚ ք սովորութիւն բրած ՛էք ամէն քա­ մ բ ։ թո յլ տուէք բսելո որ ա յոօր մեր յյգ մ ան֊ րաՀիսաբ գիւղը; Լուսաբացին իքանք ձիերէն,
եւ
րոզի ականք կաթելու եւ բստ այդ քարողներուն կունակ միամտութիւնն ալ փարատած կ. կր կար­ րբ ձգեցինք ձորը պաՀակներոլ Հսկողութեամբ մա–
անց­
ձեւաւորելոլ ձեր .ուղղութիւնը , յանցաւորք մենք դանք, մտիկ կ՚ընենք ու մեր ճամբան կը շարու­ Հետիոտն բարձրացանք մարդաձեւ մայռեբէն

չենք * բա յց մ ի՛ աճապարէք դ ես տակաւին ամ էն նակենք, Հակառակ ամէն էսոէրնդոտի\ ԴԱԼՑ^ւ՚՚Վ. ե լ միակ նեղ ու քարքարոտ կիրճէն

բան ձրսի * * * •• Աւելցնեմ որ ձեր ճամբան շատ փշոտ է , նելով :

՚ Հյարունակեցէյւ , իւնգրեմ ։ եթէ ոչ վտանգաւոր ւ Զե՚բ Գէոլ(սՐ առեր կ երթաք* Երկու Թուրքերը առաջնորդեցին մեր խումբը
մինչեւ գիւղին պար ի ս սլներ բ ;
Կը կրկնեմ, դուք շատ միամիտ ժողովուրդ ո^լբ, դուք ալ չէք դիտեր • մենք կը Հետեւինք ձեր դեռ կը ծածկէր
Թանձր խաւարը
էք է ^իչեցի ^եր անցեալի սխալներուն առաքինբ* մամուլին, կը տեսնենք ձեր վէճ եբը, ամուլ, ա– նեբը : շրջակայ լեռ՛

ա յս առաքին ու մեծագո յն սիւալբ կբ կրկնուի նա­ ււլաբդիսն ; կը տեսնենք թէ ինչ ուղղոլթեամբ կբ

եւ այսօր ։ Փոքր երկիր մբ ունիք Հիմա դ մեծ պե­ քալէք. Համակրութիլններ ունիք* ու նաեւ ատե­ Ամէն կողմ լուռ էր։ ՝Բաղցր քունի ատենն էր »

տութեան մբ Հովանիին տակ։ \քորէն նոյն սթալբ ; լութիւներ; Ո՛չ չափ ունիք ոչ սահ ման այդ եր­ Մենք կը գտնուէինք իր ստորոտէն 850 մեթր

Այսօր ալ կծկուեր էք ձեր սաՀմաննեբուն մէք .ու կու երեւոյթներուն մէք; Բարեկամներու պէտք բարձր լեռնագագաթին վրայ , որ լեռնադաշտ մը

դարձեալ արտաքին աշիւարՀբ ոչ մէկ նոր բան Դի­ ունիք, բայց ամէն բան կ՝ընէք Հակակրութիւն կը ձեւացնէր, իր մէք պարփակելով 1200 ընտա­

մանայ ձեր մասին։ Այսօր Ե ւր՛։ պ ան շատ աւելի ստեդծե Հ ո լ Համար . . . նիք, բազմաթիւ սպառազէն կտրիճներով։

ՔԻ է Բա^ գԻաԷ Հ ա յ Ժ ո գո վո ւբ գ ին մաս ին քան աս­ Պիտի չոլզէի որ գուք շարունակէիք մնայ Գիւղը պաշաբելէ ետք, յարձակման Հբամանբ

կէ 40 50 տարի առաք։ այն տպաւորութեան տակ թէ մեղաւորը միշտ տ բո ւեցաւ եւ ամէն կողմէ լսելի դարձան Հրացան–

Յանցանքբ մե^բն էդ երր գուք Հինգ– տ ա ս ո մենք ենք եղած, իսկ անմեղը Եւրոպան , ու մաս - ներու եւ երկու թեթեւ գնդացիրներու ճարճա­

տարին անգամ մբ կբ փոթէք ձեր Համակրութեան նալորաբար , Մեծն Բրիտանիան : Այո՛ մենք ունե­ տիւնն ու տրաքոցը ;

կամ Հետաքրքրութեան առարկան* * * ցած ենք մեր սխալներ ը , ոմն ինք մեր ներքին վէ - Բնացած պաՀակները յանկարծակիի եկած

Աենք մեր Հաշիւներ բ ուն ինքդ իսկ գուք դ ճեըը, բայց անարդար է ոբ այդբոլորը պատրուակ փախան դէպի գիւղի կեդրոնները : Թէեւ մեր դիր­

ինչպէս կ^երեւայդ այզ. Հաշիւներէն բան չէք Հաս­ Ը)–էէք ձեր ձեռքր՝ կատարուած անմխտելի անի­ քերը անապաՀով էին, բայք կր Հսկէին գի<–ղթ

կնար։ Դիւրիմացութիւն թող չստեղծուի - ձեր րաւութիւնը արդարացնելու Համար։ Ծանօթ էք վրայ եւ ամէն շարմում տեսանելի կը դառնար է

մտքին մէք դ երբ կբ խօսիմ ձեր պատեանէն , ձեր մեր պատ մ ո ւթեան վերքին յիսնամեակին * ի՛ն ք •Բրտախօս զինուորներու միիցով յայտարա՛

սաՀմաննե րէն գուբս գալւ ՚մնՀ րաժեչ ւթեւ շ ո այլ խոստումներ դ ի՛նչ Հաւաստիքներ դ ի նչ ճա­ բեցինք թէ՝ անզէն տղամարղոց , կիներուն եւ ե–

մ աս ին ։ Ըսել 1լ ուզեմ պարզապէս որ գուք նախա– ռեր եւ ի՛նչ գա շնագի ր . եդրակացութի^ ւն լքում բախաներուն պիտի խնայենք ել անդամ մըն ա,
երգեցինք.—
ձեռնութիւնբ չէք ունեցած ձեր պատմութիւնը դ մ ետասանե բո բ գ ժամ ուն ու տեսակ մբ ալ/Համ ար–

ձեր մշակո յթը դ ձեր արուեստն ու գրական ութ իւնբ Հանք \923էն ասդին Հ Եվրոպան ի՞նչ տուաւ Հայ Մի վախենար, հանգիսա կեցիր, պանի ջան,

մեզի՝ Ե՚֊րոպացինեբուս ծանօթացնելու ։ Ու կր ժոգովուբդին։ Մի՛ Հարցնէք ինծի թէ Հայ ժոդո՝ - կանանց երբեք ձեււք տալու չէ վրէժխնդիր քաջ

սպաս էք ոբ մենք ձեր ետեւէն գանքդ մենք ձեզմով վոռւբդը ինչ տուաւ իր կողմէ դ որովՀետեւ դուք Փիտան:

Հետաքբքբուինք Հ գիտէք թէ մենք որքան Հաւատար իմ եղանք ձեզի Մեր զինուորներէն մաս մը մտաւ գիւղը։

Ա եր կացութիւնբ տարրէն ր պիտի բ/լտբ է եւ ինչ նուիրումով կռուեցանք ձեր կողքին երկու Կատղած արտերու նման դուրս թափեցան

եթէ գու֊ք քիչ մբ ալ–ելի ճանչցած ԱԼԼայիք մեր ար­ պատերազմներու ընթացքթե •. • քիւրտ ու թուրք զինուածները ել երբեմն խիստ

ժէքները դ մեր ժողովուրգԱ ..• (Մսացէսւլո յա-որդսվ) ԺԻՐԱ8Ր նեղ վյիճակի մտանեցին մեզ։

Fonds A.R.A.M