Page 75 - \ARM_19-1946_03

0 Ա❁ԱԶ

սեղմումներ Հոն ոլր պետութիւնք տէրն է Ա ար– Հ խ \ հ ա կ ա Ա ռոս/րի Բա փ ա ձ ը

տադրոգբ • (Հանքերու, անտառներու, եր կաթ ու"

ղիներու, ինչպէս եւ մասնաւոր ճաբտաբարուեստէ

Թոլրքիոյ երեսվւ, ընտրութեանց առթիւ, եւ­ ՛մէք) : Գ-եմ ոկրատ կո ւս ա կց ո ւթ ի ւն բ , ինքն իքեն Հիւլէական ռումբի երկրորդ ռաղմափորձերբ

րոպական թերթերը երկար յօդուածներ կր նուի դասակարգի Հանգամանք չտալով Հանդեքձ , կբ պիտի կատարուին այսօր , էորեքշաբթի մամԸ

բեն այգ երկրի ներքին եւ կուսակցական կեանքին : յենու առեւտրական դասակարգին վբաՀ\ է"ւ\ս(էս 2035ին,Պիքինիի ծովալիճին մէչ ,եթէ օգտյին պայ–

Ֆէլիփ Լ՛՛՛ր այն Լ» 7ոեսո6 ճշտ Ի>|Յէւօոտ/՛ մ էշ կբ եւ այն բոլոր մեծ եւ մ իքին Հողային կալուածա­ մաննեբը նպաստաւոր ըԼԼան : Փորձի ենթարկում» *

պատմէ ընգգիմագիր կ ոլսակցութիւններուն ծ՜ա - տէրերուն որ կուսակից են որոշ անտեսական ա– լու Համար , խմբուած տռրմիղբ կյշ բաղկանալ 87

գումը։ Ազգային Մեծ ժ՛ողովի բացման առթիւ , ղատա կանո ւթեան եւ Հակառակ՝ պետական Հսկո­ զանազան նաւերէ է

1945 Նոյեմբերին, թրքական Հանրապետութեան ղութեան ;

նախագաՀ բ, իսմէթ ինէօնո/– ինքն էր որ կ՚ըսէր Գեմ՛ոկրատ կու#թվլցքէլթէֆ5*բ քլը պաՀանքԷ քյլնր Թերթեր բ կք զբԻն թէ է այս ան գաս9 ռումբբ
պիտի ԱվԱ՚յթի ծովու մակերեսէն վէեց մեթր՛ խո -
թէ ընգգիմագիր կ ուս ակս ու թիւն մը սլ էաք է մե­ քել բոլոր այն օրէնքները որ ամ բոզք ավար , միա– լ; ո ւթ ե ամբ Հ

զի։ Եւ երկու ամիս վերԸ, ճէլալ Պա յար կը կազ՛ Հեծան (էՕւՑԱէծՄշ) ներշնչում ունին (մամ ուլի օ–

մէբ այգ մեհ– ընգգիմագիր կուսակցութիւնը։ բէՍՔ* /չնկեր ութիւննե բու , Հաւաքո յթնեքու , ոս­ Յուլիս մէկի փորձբ ձա խոզանք մը թուեցաւ

Բայց աՀա եօթը ամիս անցած է եւ իրերր տի կ ան ո ւթեան ) որ վեբքի ն տարիներուն քո ւէար– շատերուն Համաք, սակայն Յա1ԷԱ1ջ// նոյն թիւին

փսխուած֊ են : ՆախագաՀ ը՝ իսմէթ ինէօնու , <ձՊալ– կուեցան եւ ոք թրքական Հանրապետութեան մ էք մեք նախատեսած ս՚բգի՚֊սքը ԴԲ՝^*ք^է ս ո ձ ՜սՈէ ՜

քանեան •Բոմիթաճի» կը կոչէ ընգգիմագիր կու­ սաՀ մ ան աղ ր ո ւթ Լ ան Հակառակ են։ ք՝ոլոբ ասոնք թեամբ իրականացաւ ։ Մ եր տեղեկութ իւեբ Հ իմ -

սակցութիւնը ել 1լ ամբաստանէ զայն իբրեւ օտար­ յեղավախական չէին եւ վարչաձեւին ներկայ ձբգ– նուած էր տրամաբանական եւ դիտական կարե­

ներ ու ձեռքը խաղալիկ : Ի՛՞նչ անցաւ գարձաւ։ Ար­ տումներուն Հետ կբ ներդաշնակէին : լի ո ւթի ւններո լ վրայ ։ Իրապէս , այգ պայմաննե -

դեօք ան ինքզինք վարչաձեւին թշնամի՞ յայտա - Առաքին կասկածներ բ Գեկտեմբեր 4ին եղան, բուն տակ պայթոդ ռումբ մբ Հազիւ իր ունեցած

րարեց , որոշեց բարենորոգումնե՞րը Րչ՝ել եւ ն ւս­ երբ ցուցա բա րնե րր թուրքիոյ եք եք ձա խ թեքթե֊ ւլօբութեան մէկ Հ ինգ Հ ար իւր եր ո բդով էր որ կըբ~

խտ - Աթաթիլրք շրջանին վերադառնալ, թէ Խ ՚ քուն տպարաններ բ քանդեցին , ո ս տ ի կան ո ւթ ե ան նար ճնշել ի ր անմիքական շր քա փա կին մ էք դըա -

Մ իութեան Հետ Հասկացողութեան մը գալու կոլ– ԱԼ\Քէ" աո֊քեւ, կասկածելով թէ Համակրութիւն ու­ նուած նաւերուն վբայ։ Մինչեւ իսկ րսուեցաւ թէ

սահ^Ից եղաւ, Հողային զիջումներ ընելու գնով։ Ա– նէին խ. Միութեան Հետ։ ռումբը որոշուած բարձրութենէն շաա աւելի վե–

սոնց ոչ մէկը։ Գեմոկրատ կուսակցութեան ծրա­ Հա1ՔԸ) 1՚սձ՚է^ս ամէն կուսակցութիւն , որ րէն է որ պայթած է եւ քանի մբ գիտնականներ

գիր Ր յեղափոխական ոչ մէկ բան ունի ժոզովուր-ւ երկար եւ դեռ իշխանութեան գլուխ կը գտնուի 5 0 0 մ եթ րի չափ մբն ալ տոլին Հ"ի՝այց շբքած մէկ

դի կուսակցութեան ( Հալքի ) նման , ան ալ ինքզինք մաշած կբ կարծեն Հ Վսերէն ղեկավարուած վարչա­ նաւբ ինքն ին ապացոյց մբն է որ՝ պա յթւումը տեգի

կը Հռչակէ Հանրապետական , աշխարՀ ական , ազ­ կան մեծ մեքենայի մբ վերածուած րլլալռվ, կոր– ունեցած է ծովու մակերեսէն քանի մ բ տասնեակ

գայնական ու պետական ել չի ճանչնար դասա­ սբնցուցած էր շփումբ զանգուածներուն Հետ : մեթր վերէն։

կարգէ բու պայքարը։ իսմէթ իւնէօնիւի ուզած բնգդիմադիր ելու­ Այսօրուան փորձին Համ ար , թե րթե ր ո ւն տբր–

Գեմոկրատ կուսակցութիւնը Հանրապետական ստ կց ութ իւնբ պէտք է շատ տկար ըլլար ոբ իրա­ ուած տեղ ե կո ւթի ւնն ե բ բ որքան ալ վիճելի բ* քան ,

է, բայց կ^բնգունի թէ Հանրապետութիւնը իբրեւ կան վտանգ մբ չներկտյացնէր ; Ընտրութիւննե - Պ իք/*^ էէ աւազան բ ա յ դ վա յ բ ին մ էք իբ ունեցած

վարչաձեւ շատ աւելի նուաղ Հեղինակաւոր է քան ՐԲ \94ւ7ին յետաձդելբ վտանգաւոր ձեռնարկ մբ 40 մեթր խորութեամբ պաՀ ան քուած յարմարու -

ներկա յ վար չաձելբ : Ազգայնական է , բա յց լայն պիտի ըլլար : Պէաք էք շուտ գործի լծուիլ , մա­ թիւնբ չի ներկայացներ ; ՈրովՀետեւ , արձակուած

ազգայնական : Պետական է, բայց անոր պետակա­ նաւանդ որ բնգդիմադիր կուսակցոլթիւնբ կբ զօ­ վիքթխա րէ զօրութիւնբ , էր ամբոզք ո ւմանա կո լ -

նութիւնը չատ աւեյի սաՀմանափակ է քան Տ՝ոդո– րանար եւ կբ պա Հ ան քէր կատարել խոստացուած թիւնբ կարենալ արտաբերելու Համար պայթուցի–

վուրգի կուսակցութեան ր : Ան կը պաՀան^է խիստ բա ր են ո բ ո գո ւմն ե րբ ա յն օ ր էն քնե ր ո ւն ոք Հանրա­ կբ շատ աւելի խորասուզուած պէտք է րլԼայ , եւ

յին ազատութիւնբ կբ կաշկանդէին ։ բնական է յատակք եւս Համեմատաբար խորունկ ։

փշրելով, ակռաներով թշնամիի կոկորդը կը խած– Ի՛սմէթ ինէօնիւ փութա ցուց րնտ քո ւթի ւննե քբ Աո լզուած ռումբին վեր եւ գտնուած վեց մեթր

նէին; 1947 Մարտէն 1946 Յուլիսին, եւ մեկնեցալ Ան– քուրի թեթեւ խաւին պատճառով, անոբ արտա -

Մեոնհնք յուսալով , ւքհրն Է ապագան , գա բա յէն րնտ ր ական լա յնպայքա րիմըձեռնար կելու գրած զօր ո ւթ ի ւնբ իսկ ոյն կբ կռթնի իբ ներքեւ

Մեո՚նհսք ; բայց կ ե ց ց է ՛ կ հ ց ց է ՛ Հայաստան– •• Համար , առարկելով թէ աշխարՀ չփոթ Հբքաս մբ ււտնուած 4 0 6 = 3 4 մեթր թանձրութեամբ քրա -

Երգը մարտագոռ կը գզրդացնէր լեռ ու ձոր։ կբ բոլորէ , թէ քՒուրքիա կքնա յ սա ի պո լած բլլալ կո յտ ին եւ յետո յ անոր նեցուկ կազմ ող Հոգամ,

Ահա Հայքդ, զ ո ո սյ։յվիրաւորնեբէն մէկբ, ին­ կենսական որոշումներ առնել, թէ պէտք է նեք– սին։ Այսպէս ով, պայթում էն միաժամանակ ^ԼՀԱ -

ձ՜ի դառնալով ։ Երիտասարդ էքր գն դա կն ե ր ո ւ տե ֊ կա յ խաղաղ վիճակէն օգտուիլ բնտբելու Համ ար կե բանայ զսպանակի ում մը ո ր մեծապէս կբ

ոա տարափ Էն աակ առաք խո յառաւ թշնամի ի վէ՛ ուղղակի քոլէարկոլթեամբ Լ(իողովբ մինչեւ ցարգ չքացնէ իբ զօ ր ո ւթ է ւն բ եւ փոխանակ բնգծովեայ
ազ–
ր աւո բուած մէկ ձիուն էէրա յ բեռցոլած փամփուշտ­ երկաստիճան էր՝) I Վ*ոգուի մբ որ ներկայացնէր Բ էէա էո *- մ ակեբեսւս յէն կ*բնէ ։ Ա յս պա յմ աններ ու

ները խլելու : (Լն փամփուշտով լի աարկբ շալկած գբեւ որ թ ո յ լ տար ա յս գմուաբ՚ին րոպէներուն ար­ մէքգ եթէ փո րձա բկուե լէ ք նաւերբ պայթումի վայ­
տաքին եւ ներքին
դարձաւ ի՛րենց դիրքեր բ, բայց ինկաւ ւ Ընկեբներբ սեգմ քադաքականութիւն մը յ է՛՚1՚ս Լ ա տ մօտբ չեն, աւ՛ելէ պէտ Է ենթարկուին շըբ"

էսա էտ կնքեց ին իք դիա կին փքայ , վերարկուով մբ ՝0՝ ա ն ր Հարուած մ բ եղաւ ասիկա Գեմոկրատ քելու քան խո քտակուելու , քո լ ք ի - մ ուբճ Հար -

ծածկ եց ին դայն ո լ դիրքեր ր մ տան * Հ ետգՀ ետ է կուսակցութեան Հ ամ ար : ԱՀն չէր կրնար կազմ ա– ուածով ;

ինկան ուրիշ շատեր։ Եօթր Հայեր միայն ազւստե– կեբպուիլ չորս ամսուան մէք։ Մի*֊ս կողմէ ալ ճբն– Եթէ ռում բբ չենթարկուի մակերես բ ալեկոծող

ցան : շիչ օբէնքներբ ի զօքոլ են եւ ազատութեան գա­ ո ւմ էն , նախատեսուած արուեստական մէքոցնե -

Երիտասարդք Հայրս էր , փամփո ւշտներքք խ բ՜ ղափար բ չէ Հաստատուած տակաւին թուրքիս ք րով , ա յն ատեն ի ր արտադրուած ուբմ օդին մ էք

լեց, բայց իր կեանքբ զոՀեց, այդպէս ալ էր իրո­ մ էի պա յթած ռում բին եռա պա տ ի կբ պիտի յԸ Է Լ ՛ 1 ՛ » ^՚Բ՜

ղութիւնք * Ընդգիմ ագի բ կո ւս ա կց ո ւթ ի ւն բ խո րՀրդակցելէ ՛աղ տարածուն , սակայն առաւ ելա պէս ցնցող եւ

Ե ո այդ պաՀ ուն միայն տեսայ Հայրս , վասն վերք 1 ոԲոԼռ3 էմասնակցել քաղաքապետական բն– խորտակող ալիքնեքոլ ծնունդ տալով փլԲ^*Լոէէ

զի մ կր տ ո ւթ եան ս օր բ իր մ աՀուան դո յժը Հասած բութեանց , իսկ մասնակցիլ օրէնսդրական րնտրու– եւ խորտակելով նաւերու պողպատէ կառուցուած–

էր մօրս։ թիւննեբուն, եթէ 1947// ն տեղի ունենային։ Այս քք յ Ամէն պարագայի մէք, բացի սուզանաւերէն ,

Ա արսուռ մբ ցնցեց զիս X փնացած էէ ի յ ԲաՀ19 որՈշումբ գէշ կերպով բնզունուեցալ իսմէթ ինէօ– մակեքեսա յին ն ա ւե ր ո լ խ ո ր տ ա կո լած կամ շբքած

տես ի լքի մբ ականատես , էէ ի նշմ արեր բն կե բնե ր ս, նիւի կողմէ , ոբ բսաւ թէ ըն գդի մագի րնե ր բ ՝ կ՛՝ ո ւ– մասին թի՚-՚բ միքին Հաշիւով չի կրնար 5 ™ ճբ

որոնք զարմ ան քո լէ զիս կբ դիտէ ին ու կր ծխէին ։ զէին կառավա ր ո ւթե ան վար կբ կոտրել աշխարՀ ի անցնիլ : Անկարելի է սուզանաւս լաւ մ աս ին գաղա­

Ծխէ՛ ) դուն ալ օ՜խ՛է , բսաւ Ջիբօն, գլանիկ եւ Հանրային կարծիքին առքեւ ; փար յա յտնել , առանց գիտնա լու իւրաքանչիւքթն

մք երկնցնելով ։ կողովուրդի կուսակցութեան արտակարգ գտնուած խոր ութ ի ւնբ եւ վայրը, մինչ նաւերբ բո­

Անխօս ծխեցի ու նորէն տեսիլքներու մէք ՚դէ՛ Պատդ . Տ՝ոդովբ ի բ ծրագրին մ էք մ տցուց ա յնպի– լ՛ ւրբ ծովուն մ տ կե րե ս ին ՛էր՛" յ կբ ծփան :

տի ի յնա յի , եթէ Ջէբօի առա քա ր կբ զիս Հ բապու– սի փո փո խութ իւննե ր ոբ թ ո յ լ կուտան ստեղծեք Այս անգամ , ա ր տ ա գբ ո ւած տաքութիւնք են -

բելով , թարմ ութիւն եւ սթափում չպատճառէր% գասակարգերոլ կո ւս ա կց ո ւթ ի ւնն ե բ ։ Աս ի կա յա - թակայ է չքանալու։ .Ջքասոյզ պայթուցիկ մը որ -

Տղե՚րք, էգ շանորդի ԳարաՀիսաբ գիւդր ռաքգիմական քայլ մքն է, բայց Գեմոկրատներր քան ալ զօրաւոր ԲԷԼայ , դարձեալ անկարելի է որ

մին չեւ եՓ ր բ պիտ ի անառի կ Համարուի եւ փշի կ՚ըսեն թէ բաւ արար չ է ։ Հաստատութեան մբ մէք էր քեբմ ութեան ումէ կա բա գո ւթ ի ւն բ ամբոզքոլ -

պէս մեր աչքբ ծակէ : Պետօն ու Աարտիկբ իրենց փոփոխութիւն մբ տեղի ունեցած չէ ։ թեամբ արտադրէ ։ թէեւ, կարգ մբ գիտնականներ

գերեզմաններ էն մեզի կր նային եւ կ՛՝անի՛ծեն ։ ին~ դորո ւած է ա յն ո գ ի ո վ որ կբ կեն գտնա ցնէ վար– չվաբանեցան մինչեւ Գիտական կաճառին տեզեկա–
ոբ նման
չ ո Փ լ Համար են այս գէսքերբ : Ե՝ռբբ պիտի լուծուի չաձեւբ ; Վ^երքին գէպքեքք ցոյց կուտան գիր ԳԲ^Լ^լ , երե ւա կա յելով թէ մ եծ վտանգ մբ կբ

մ եր Հա բազատներոլ վրէմ՜բ : Ասկէ աւելի / ա լ ա– վւովւոխոլթիւն մբ տեղի ունեցած չէ 2 կազմէ քռւրբ , քանի որ էր երկու տարբաղադրիչ

ռիթ ոլ պատեՀ ութիւն չի կրնար ներկայանալ, X մասեր էն մին՝ քրածինբ պայթուցիկ մբն է , էս

յարձակինք ԳարաՀիսարի վքայ ու քանդենք այդ թթուածին բ կէգէէ մբ։

քրտական մ իա կ բոյնն ալ ։ ժտք Կռանշ, թղթաՎԻցը 0&սթհւո€ Լւե^6^ Այս փո րձէն Հետեւանքը եթէ արդիւնաբեր
չ բ լ լա յ առաքինին
Զ իբ° է խօսքե բբ կենդան ո ւթ ի ւն տո լին , լար ե– ( I 6 յուլիսք պարզելով ներկա յ կա ց ո ւթ ի ւն բ , կ՝ ըսէ գբ ցամ աքի վբայ նմա՛ն, անոր սպառնացած վա ան–

ցին մեբ քիզերբ։ թէ երրորգ կուսակցութիւնը , Ազգ՛ Վերելք, որ կբ մնայ միշտ աՀա բեկի չ ։

Ո՛ ո ւս ա կան երկու գունդեր եւ վաշտ մ բ վերքերս կազմուած է , շատ աւելի աղմկարար է:

էքազախներ քախքախուելով փախան ԳարաՀիսաբ Ան կբ պաՀանքԷ 100.000 բնակիչին մէկ պատղա– ԿՐՕՆ ԶԱԼԸ-ԲԵԱՆ

լերան ստորոտէն* մեր այս տկար ումերով է^նք մ աւոր (որ կ*ընէ \ 8 0 պատգամ աւո ր ) , չորս տար­

կրնանք բնել, մէքամտեց Գեոամբ, աւելցնելով նա­ ուան Համ ար րնտ բուած , ^ եր տ կո յտի մ բ կազմ ու– Հտնքնեբբ ուզելով կարսբ, Արդուինբ եւ ԱրտաՀա–

եւ ոբ՝–^–մ ենք բն դՀ ան ո ւր Հ բամ ան ատ ար էն Հրա՝ - թիւնբ 4 0 անգամ ով X Հանրապետութեան նա - նբ։ Յետոյ պաՀանքեց թ՝րքաՀա յաստանի Հողերր

Հանգ ալ չուն ինք այդպիսի ձեռնարկի մբ Համար խ ադա Հին պա շտ օն ա վ ա ր ո ւթ ի ւն բ պէտք չէ Հ ինգ մ էն չեւ էբղրում , Հարաւէն սաՀմ ան \ուեենալով

եւ ծանր պատէմնեբու պիտի ենթարկուինք Հ տաքին անցնի : ինէօնիւ Հասկցաւ թէ ասիկա իրեն ՚իսւնա յ լի ճ ր : վ ր ա ս տանն ալ էր կարգէն պատրաստ

- Պ ի ա ի քանանք դագան ի պա Հել մեր յա ր ձու­ դէմ ուղղուած էբ է էր թուրքիայէն ուզելու Աել ծովու ափերբ, մին­

կում ր , եթէ յա^ողինք , իսկ պարտութեան պարա­ Հ Ա Է Ք Ը , որուն կբ յար ին պա շտօնեանե ր բ , ե– չեւ Տրապիղոն :

գային, իռնչ պատիմ– է, որ պիտի սարսափեցնէ թէ կհուզեն աստիճանի բարձրացում ունենալ,

մեզ, առարկեցի ես։ Հօրս վրէ՚^ի ձայնը կը գո - սպաները, վաճառականներ բ , միայն()0.000 անգամ քՍ * Հայաստան իր պաՀանքներբ դրած ատեն

ռաբ սրտիս մ է ^ ։ ունի։ Գեմոկրատներբ 12.000, իսկ Ազգային Վե– կբ Հ իմնուի ա յն իրողութեան վրա յ որ խնդրո յ ա–

Վիճաբանութիւնը երկար տեւեց : Վանքի եւ բհլքի կուսակցութիւնբ 6.000 անգամ : + ռարկայ նաՀանգնեբբ (Իուսիոյ կբ պատկանէ ին

գիւղի աքաղաղները միաբերան կանչել սկսան, Արտաքին քադաքականո ւթե ան մ էք բոք լոքբ մինչեւ 1919 եւ թէ թուբքեբբ օգտուե լով պարա­

վան աՀա յր ՎաՀրամ վարդապետ կանաչեան իր միակամ են։ Անատոլոլի ամէնէն պարզ Հովիւէն գաներէն խլեցին իբմ է I թ՝.ո ւբքե ր բ կբ պատասխա–

խուցին մէշ բարձրաձայն Հազաց ու Հագոլիլ մ ինչեւ Պո ԷՍ ո յ ամ էն էն Հ ա ր ո ւս տ բ պատրաստ է նեն թէ Ռուսերբ իրենք խլած էին այ ս նաՀանգ­

սկսաւ : էոքզինքբ զո Հ ե լո ւ , պաՀ ելու Համար աղգա յին Հո­ նեբբ 1856^ Խբէմէ պատերազմէն վերքը^ &ԲԲ է՛

Յարձակումը մեր կոզմէ վճռուած֊ էր, կը մնար գին ամբո ղքա կանո ւթ ի ւնբ : ր են ց ա յնպէս է Հատուցում պարտագրած էէն որ

զինուորներու միտքերը շոշափել եւ տրամաղրոլ. քհուսեքբ անոնց Համ ար մ առան գա կան թշնա­ ռՐ^էէԲ(Լ էէՐ 1լրսաբ Վթարել • ուստի ձգեցին կար -

թիւններբ Հասկնալ։ Այգ պարտականութիւնը Գե– մի են։ Ամէն ատենէ աւելի թուբքիան Հիմա գէ~ "111 Արգուինը եւ ԱբտաՀանբ յ

զամին յանձնուեցաւ։ պի Արեւելք կբ նայի , որ վտանգով լեցուն է եւ 1 9 4 5 ^ Աարաճօղլու այս Հարցին խառնեց Անդ–

(Մնագհաւբ յաջորդով) ուր կբ բնակին գմգոՀ փոքրամասնոլթիւննեբ ։ լիան, որպէսզի ճնշումը դադրի։ Բայց անկէ ի

Տ 1Լ յ Ա– ՏԱՐԱԳԻՐ Խ* Հայաստանն էր որ սկսաւ դնել իր պա– վեր աւելի խիստ կերպով վերսկսած է:

Fonds A.R.A.M