Page 42 - \ARM_19-1946_03
P. 42
8 ԱՏՒԱԶ
ՄԱՏԻՍ %8Ի Տ Ա Ր ե Գ Ա Ր Ջ Ը մբխ է ։ Ան մեր ժռղովուբդփ% երեւակայութեան ԳիւաԱագիտաթխԱը
մէք էբւ Հայ պետականութիւն բ-^ռբ անցած էր
եՐՈՒՍԱՂԷԱ՚Ի ՄկԶ պատմութեան մէք» մեր ^այբ^սիքբ դարձած էր 130 տաբի առաջ եւ ռիմա
պարզ աշխարՀ ագրական ծանօ
թութիի մռ՝ Ծա–
Հայաստանի անկաիուր-իւսը՝ Մայիս 28ի 28-րդ յէս 285՛ էր 1 որ զայն ղարձուց ազատ ու անկախ, Ամերիկեան թ-^րթ մը կը գրէ —
տարեդաբձը աօ՚էաւած է մ ե ծ շուքով Երուսաղէւքի տուաւ մեզի պետութիւն , ազգ • կառավարութիւն , Մ արդու սլայքաԲԲ տեւական խաղաղութիւն
մէջ որուն, նախաձեռնողը եւ կազմակերպողը ե– հայկական բանակ, մշակութային կազմ ակերպու– մբ Հաստատելու Համար ՀետզՀետէ բարդացած է
զած է Հ ա յ կրթ– –Զաւարեան Միութիւնը 7.1\10ճփ թիւններ եւ այն բոլորր, որ ազգ մր կ՚ունենայ իր գա լար ատ ան ք աշխարՀ ի մբ մ էք ո ր յա ո աքդ ի մ ած
ընդարձակ ճանդիսասրսաին մէջ : Ը՚նկ– Յովհ– ազատ ու անկախ հայրենիքին մէ^Հ է եւ կամ առն ուա զն փսխուած է փոշոտ
Զաքարեան րացումը կատարելով ըսած է.— «՝Րա– Մեր պատմութեան մ էէ նոր նշանակէտ մր կառքերու օրերէն մինչեւ Հիւլէական գարու ծա -
նի մյռ շաբաթ առաք, Հաւաքուած՜ էինք այս սրա՜– եւս կ՛՚աւելնայ ՛Նոյեմբեր 29ով, որ եղան– է Հա դումբ։ ԱբդԽ՞ք մ ի քաղդ ա յին դիւանագիտութիւն բ
Հէն մէք, Ա՚ԳԲէ՚Լ 24ի Մեծ Եղեռնի տար Լ զա ր ձբ յո ւ՛ յաստանի Հանրապետութեան վարչակարգին փո Հաւասար քայլ առա՞ծ է ։ Վիճելի խնդիր ԷՀ
շատ օն ելու եւ մեր յարգանքն ու անխախտ Հ աւատ– փոխման թուականբ։ Ոմանք կբ տօնեն զայն, ու Չորսերու 1$ո րՀ ո ւբդբ Հիմ ծառայեց լայն վի
քբ անգամ ՛մր եւս յա յ անելու մեր մէկ միլիոն նա՜ րանալու համար Մայիսի 2$ր% Ահաւասիկ ղր<՚՜ ՜ ճաբանութեա՛ն մբ այս խնգբի մասին ։ Վերքին
Հատակներու երագին ու գործին Հանգէպ ։ Այսօր բախտ պարագայ մր եւս հայ կեանքին մէք։ Նո չո ք՛–՛ ամիսներու ընթ աց քին , անոնց խո րՀ ր գակ -
կր տօնենք իբրեւ տրամաբանական վախճան այգ յեմբեր 2ք)բ եկաւ ու հզօրացուց , ամբապնգեց ինք ցութիլններ ր արտանկարդ կերպով նկարագեղ
անպատմելի Եղեռնին , մեր անկախութ՛եան 2Տբդ որ կար Մայիս 28ով։ Նոյեմբեր 2 9 ը չէր գոյանար բաղդատութիւն մբ կ*բնծայեն դիւանագիտութեան
տաբեդարձբ՝» ։ քՒռուցիկ ակնարկով մբ ը&կերը յե առանց Մայիս 28ի ծ֊նունգին : Պատերազմ՛ի սկիզ Հաշտության ճիգերուն Հետ , ա յն թուականէն ի
տոյ կշարունակես բացատրել Մ այէ" 2 8 / 7 իմ աստր բէն իսկ մենք գաղրեցուցահ– ենք պայքարը։ Հա վեր որ Մ իացեալ ՆաՀանդներբ , այս ազգերուն
ու անոր ծնունդ տուող պատմական դէպքեր բ եւ յը ներքին պայքար պէտք չէ ունենայ։ մէք ամէնէն ուժեոբ, շաՀեցաւ իր անկախութիլնբ ։
յոյս յայտնեց ՚, որ այս անգամ , երբ աշխ ար Հին Հայ մոզովուրգը այսօր դարձեալ կը հետա Փարիզի ժողովին Հետ բաղդատութեան Հա
քարտէսը կբ գծուի արգարութիւնբ պիտի գործա պնդէ իր արդար Գատը։ Ունինք մեր միակ նշա մար ամէնէն շատ յիշուած պարագան Վիէննայ ի
դրուի , եւ Հայոլթիւնը աէր պիաի գառնայ իր նախօսքը Մ իացեալ , Ամբողէական Հայաստան ,ու խորՀ րդաժողովն է, 1 3 0 տարի առաք ։
դարաւոր եւ աբգար իրաւունքին , առանց նոր յու– կը քալենք դէպի այգ նշանակէտ ը : Ուրիչներ ու Ներկայ օրերու դիւանագէտներն ալ 1լ բնգու–
սախաբութեանց եւ Հիասթափումի ։ Անդրադար րացան զայն, հալած՜եցին մ՛եզ, սակայն, բարե նին թէ Վիէննայ ի պատգամաւս րնե բբ 5 0 տարուան
ձաւ Նոյեմբեր 2ք)ին, որ, բսաւ, ուրիշ բան էէ*, բախտաբար, այսօր բոլորն ալ մեզի հետ են, լա խաղաղութիւն մբ տուին Ե ՚ Հ » ո ՛ ՛ լ " ՚ յ ի , ել կբ տա
բա յց եթէ ի ր ա լա կար դի մբ վւոփո խութեան թուա լու պէս համոզուած՜ հայ մ-ողովուրգի միակ նշա րակուսին թէ Միացեալ ՆաՀանգներու, Մեծն /»ր ի–
կանբ, ոբ կարելի է տօնել իբր "՛յդ միայն։ նախօսքէն ու կր պահանջեն մեզի հետ ամբոզէա– տանիոյ , քս . Աիո՚ւթեան ել Տ)րանսայի նախարար
Օրուան բանախօսբ Ը^կ * քուրդէն Մխիթա Բ՜ կան Հայաստանի ստեզօ՜ումը։ Կը պահանջեն յե– ներ բ կարենան յաքոգէէ այդքան ի % Բայց անանք
եան բսաւ • դիտել կուտան
ցաձ– Աեվրի դաշնադրին , որուն առէեւ մեր դա - թէ ա յսօր Ե՝*֊րո պա յի խնգիբնեբբ
րաւ ո ր թշնամին ալ խոնարհած՜ էր։ տասն անգամ աւելի մեծ , եւ տասն անգամ աւել հ
1 <Տ ԱյԱՕբ կբ տօնենք Հայաստանի Անկա Շարունակելով իր խօսքը , ընկեր բանախօսը բարդ են ; ^բ պնդեն թէ Վիէննայ ի ներ կա յա ցու՜
խութեան 2&բդ տաբեդաբձլԼ ւ Եղելութիւն մբ , որ անդրադարձաւ՝ կա թո զի կո ս ական ընտրութեան եւ 3 Ի Հ^ե րբ մ իա յն քազաքական խնդիրներս լ Հ եա
բոլ որ ո քիչին տ ա ր բ եր ու ան ղ ո ւգա կան է իր ձեւին այգ առթիւ Մեծ՜երուն մէէ տեզի ունեցած՜ գեզե - գործ ունէին , եւ թէ Փարիզի նախարարներ ր տ բն–
մէք։ Եղելութիւն մբ, ոբ ո Լ անցեալին , ո՛ է ներ ցիկ մրցակցութեան՝ հեռաւոր Ամե րի կան ե րէ մեր տեսական լուծումներու յաւելեալ բեռն ո ւնին ։
կային, այլ ապագայինն եղած է ։ Ան կբ մոռցնէ* պատգամաւորները օր առաք էէմիած՜ին հասց նե /ու ԱթոքՀո լմի ՀԱ վէն սքա Տակ ա լ ա աբթ » թե րթ ի
կբ մ եղմ ացնէ , 1լանուշցնէ գաբերու մ եր զրկան Համար , մասնաւոր օդանաւերով: « Առաքին ան
ութեան Փարիզի թգթա^ւիսբ Պ * Աո ւր բն կբ գրէ ,ա յս առ
քը *. Յաէ՜ԷՀ^ տառապանքն ու փլուզումբ ել կբ բար գամն է որ , կՏբսէ բնկեքւբ , մեր պատմ
պապա թիւ֊ * « ՝Բանի մ ր տ ար բեր ո ւթ ի ւնն ե ր ակներեւ
ձրացնէ մեզ մինչեւ յաղթանակ։ մէք նման դէպք մբ կբ պատաՀի։ Նոյնիսկ
Հազիւ ամիս մբ էլրնէ , ^րբ տօնեցինք Աաբիլ կան պատմ ութեան մ էք նմ ան առիթ եւ դէպք չէ են • Վիէննա յի մ էք մ իմ իա յն ե լր ո պա կան կառա -
Մենք վա ր ո ւթ ի ւննե բն էին որ կբ ներկայացնէին։ ք՝այց
24հ* * ա յ ս թուականբ , որուն մէք կբ մարմնաւոր պատաՀած ։ Աա նշանակութիւն մբ ունի։
կողքին , պա յ քարե - նմ ան ո ւթի ւնն ե բն ալ պէտք չէ ան տ ե ս ո լին ։ Ա յն
ուի Հայոց պատմութեան վարքին վեց դարերու կռուեցանք Դաշնակիցներու ամ բալ ատեն ալ , ինչպէս Հիմա , կբ ճգնէին Ե*֊բոպայի
տառապանքին գագաթնակէտբ, ուր մեր մ ո զ ո - ցանք եւ Հա բիւր Հազարնոց մ արտիկներու ու Հա փլւ յկներբ մււ ՛քր ել եւ նոր Եվրոպա մբ շինել I
վո բդին կէսբ , մ տաւո բականէն մ ին չեւ մ ՀսՏկբ , քա կան ար իւնբ թափեցինք Հերոսաբար Հիմա, կր խորՀէխն կարգ
պաՀ ան քե լո ւ մ եր Այն ատեն ալ, ինչպէս
ն որ ածին էն մինչեւ ձերերբ , այր թէ կին , խլուե– ւատքով , եւ իրաւունք ունինք ել կանոն վերաՀաստատե լ դիկտատորի մ բ փէոզ
ցան մեր Հողերէն ել ամ են ա վայ բագ ու գ ազանա– Հողեր բ ոչ միայն յեցած դաշնագրեր ու վյյայ
յաղթական կայսրութեան մէք։ Վիէննայ ի ն եր կա յաց ո ւց ի չնե–
յին միքոցնեբով մեծաւ մասամբ բնաքնքուեցան մէկ միլիոնի անունով , այլեւ իբրեւ
ժողովրդավար բբ 5 0 տարուան խադագութիւն տուին , մինչդեռ
եւ մաս մբն ալ աշխարՀի չորս ծագերուե ցրուե– մէկ ժողովուրդ, որ եղած է միշտ
կոզքին ։ Պիտի Հաւատանք մեր ապա Վեբատյլի մէք ատոր կէսԲ տուին : Վիէ՚եսայի
ցաւ : Եզելութիւն մբն է սա , որ ո՛ չ մէկ ժողո պետութեանց
վաբչագէտներբ առաւելութիւն մ բունէ ին որ \*)4եի
վուրդի չէ վփճակուած ։ Այսպիսի դէպք ո՛չ ՜մէկ գային։ Հ ա յ բ միշտ ապագան դիտած է ։
նա էսա բա րնե բբ չունին ։ Անոնք բոլորն ալ միեւնոյն
պատմութիւն չէ արձանագրած % Իսկ այսօր , մենք 8 • ՕԾԱԿԱՆ ԱԼ ԿԸ ԽՕՍԻ
քաղաքակրթութեան արդիւնքն էին % Հասարակաց
դարձեալ թուականի մբ առքեւ ենք Մայէս 28 :
Հաւաքս յ թ ի ն փակում ր կատարել առա քար - լեզու մ բ ունէին Հ Կբ վիճէին առանց թարգմանի ,
Մ ա յիս 2Տով նոր պատ մ ութիւն մ բ կր ս ա ե ղ ֊ կուեցաւ Պ * Ց * Օ շա կանի ։ մինչ թաբգմանբ գս/հդազ եւ ծանր մթնոլորտ մբ
ծոկի , նոր թուական մբ , գո ր պատմագէտներ չեն ՚ Հ^նչո^ւ կբ պաբտագրէք , որ անպայման խօ կր ստեգծէ ։
կրնար եղծել եւ ք)*քել, որքան ալ այդպէս փափա– սիմ % Ջեր լսելու մ արմ աքով սրտեբք արգէն էս^Լ Ալեքսանդր Ա* , Մեթերնիխ եւ անոնց Հետ բա՜
քոզնեբ բչլան ։ Մայիս 2>Տբ Հ ա յ ՚^՜ոԳոՎՈէ՜Բգէ լսեցին բարեկամս , որ խօսեցաւ, բերաւ այն ամ ֊ նակցոզ բնկերներբ տիրացած էին ֆրանսերէնի , \ոբ
պատմ ութեան ձայնն Է ^ ապր ո ւմներուն ա ր տա - բոզք տաղ նա պանք ր , խելքէ մտքէ Հեռու , անպատ– այն թուականի դի ւան ագի տա կան լեզուն էբ : Տա
յայտ ութ իւնբ, ազատութեան պոռթկումն Է։ Ան՝ մելի ապրումներ բ , զոր ունեցաւ մեր ժոզովուրգբ։ րօրինակ Հեգնութիւն մբն՜ է որ 1 3 0 տարի վերք՛,
մ ո զո վո ւր գ բ՝ վեց ԳաԲ շա բ ո ւնակ քարգուեցաւ , Իր պայծառ Հայրենասիրութեամբբ ինձմէ աւելին երբ ձայնասփիւռբ, օգանաւբ եւ զանազան ուրիշ
տարագրոլեցաւ , տառապեցաւ , Հալածուեցաւ եւ բրաւ բարեկամս : Երբ կբ խօսէբ* ապրեզա լ իմ տեսակի Հ ա զոր գա կց ութ իւննե ր բ աշխարՀ բ իր
ամ Էն նեզութ իւն եւ չար չար անք , զո ր մարդ կբ պ ա տ ան ո ւթ ի ւն ս , Պո լիս բ , ամբողք մ եր ժոգովուբ– նախկին մ եծութեն էն կոտորակի մ բ վերածած են ,
Կրէ մարգէն ու գազանէն , ան կրեց, բայց ան տո դին Հ ոգեվիճակբ , մեր սուդբ , մեր զոՀ երբ * * * ։ ք1– Զորս Մեձ
կաց ու մնաց ։ Այն օրերուն , երբ Հայ Հոգին մէկ բալ այս ժոզովոլրգին Հաւատքբ չէ պակսած նոյն նախարարներէն եւ ոչ մէկբ տիրացած՜
մ կծ մ աս բ խեղդուած էր արիւն ի մ էք^, գիլզեր ու պէս եւ իմ մ էք ։ վանուած եմ ա յս ժ ո գո վո ւբ գին է ուրիշ լեզուի մը, բացի իր սեփական լեզուէն։
քաղաքներ երբ դարձած էին աւերակ ու ամայի, ամէն խաւերուն մէք; Զարկի գուռբ Հայ տան մբ, Վիէննա յի մէք ամէն բան կը հասկցուէր մէկ
միւս մասին մէք Հ այբ կռուեցաւ եւ իր բոլորա երբ թուրք ոստ ի կանութիւն բ կբ Հետապնդէր գիս , վայրկեանէն , Փարիզի մէք ամէն բան պէտք է
նուէր ճիգերով պա բզեց Եո֊ագո յեր ։ Մա յիս 2$բ* ինձ ալ մ է կ մ ի լի ոն ին վիճակակից դարձնելու Հա կրկնուի , եւ երբեմն ալ երեք լիզոլով պէտք է
ա յ սոլ էս քաբդուած,փշրուած երակներ է կերտուած մար։ Ո*– գուռբ քացուեցաւ : Ես անծանօթ մբն էի կրկնուի : Այսպիսի բան մը կարելի էր սպասել խա–
ազատութիւն մբն է յ, տնեցիներուն , սակայն Հայ մբն էի։ Պաշտպանեցին լարակուռ Ափրիկէի ցեզապետներէն , բայց ասոնք
Կորսեն թէ՝ Մայիս 2&Բ մեր դարաւոր թշնա– զիս որքան ատեն որ պէտք էբ՝ մաՀու կենաց այգ աշխարհի ամէնէ՛ն մե& պետութիւներուս նախա -
միին նուէրն էր մեզի ։ ԱՀաւասիկ ամենտգժբախտ սեւ օրերուն Հ իսկ Հ ա յ ր գ է տ է ր ա յ գ ԲՈԼ"ԲԲ Ո ։ ^1Ր րա ր ներն են։
Հա յեր բ * Եթէ այդպիս իներ մէկ վա յրկեան Հայ Վիէննա յի մ-է-ք֊ եւր*ոպա*կ-անւ ՝ մ՜ շ<-ակոյ՜Լթ՜՛բ4լ՜ Հք Հասա"
քաղա
ՐԼէային եւ յիշէին Վարաքիլիսէի, Ս ար գա ր ա պա - զլանար իր կա րողո ւթիւննե բո ւն վերքին պուտն բքաակրկթաոցւթեէանր բոլոր միեւբնաոնյնագնացնբմերոբւոննումնե , ր բանոոնւնէին ւ
տ ի եւ ք* ա շ Ապաբանի ճտ կա տա գրական պա յ՚քա ր– իսկ։ Ո՛– աՀա, իբր արդիւնք մեր զոՀողութեան Վիէննա յի խո բՀ բգաժողովին մէք պա ագամա՛*
ներբ, ո ւր բովանդակ Հայ մոգովս ւբդբ կեանքի մեծ ոգիին, Հայոց Հայրենիքք կանգուն է, ուր մեր ւոբներբ կասկածանքով կբ նայէին իրար՛ու ; Աւբս~
եւ մաՀուան պայքար կր մզէր Հձ մ աՀ կամ աղա - ուժն ո Լ գեղեցկութիւն բ կք ծաղկին : տբիական գաղտնի ս պա ս ա բ կո ւթ ի ւն բ , ա յն ատեն»
տ ո ւթ ի ւն » նշանաբանով , երբ սաՀմ անին վրա յ էր Ցաւով է , որ կբ տեսնեմ առաքաւորութեան սլան Եվրոպայի ամէնէն ագգեցիկբ , լրտեսութեան
մ եր դա րաւո ր թշնամ ին , որ տակաւին քիչ առաք խնդիրներ կբ յարուցուին մեր մէք։ Պատ աՀա կան , այնաիսի գրութիւն մբ ունէր որ արդի շարժա -
էհսվբիք 2,4լՀ տուած էր մեզի, այդպիսթներ , վստաՀ անպատասխանատու մարգիկ կ՚աշխատին խաթա - նկարի գբողէս եբեւակայոլթիւնբ պիտի գրգռէր է
կմ, պիտի չՀամաբձակէին նոյնիսկ մտա՛ծել թէ րել, աւրել մեր մէք ի՛նչ որ կերտուած է մեր մի Ամէն կարեւոր անձնաւորութեան կբ Հեաեւէին՝
Մ ա յիս 2Տբ նուէր էբ մեր թշնամիէն բնծայուած ։ լիոնին ձա յսովբ ։ Անոնց ձախ ո գո ւթի ւն բ անխու - շուքի պէս՛ Նամակներբ կբ չլացուէին ել նետ ո ւած
Ո՛չ * Մ այիս 28հ* մեր բո քորին ոգիին եւ պատմու սափելի է ։ թուղթերու պա բուն ակոլթ ի ւնբ ու շագրոլ թեամ բ
թեան Հարազատ զէպք մ՛բն է, որ կատարուեցաւ Այսօր Հա յբենիքի գռն ե ր բ բաց են բոլոր իր կբ քննուէր։ ԱյսուՀանգերձ խոբՀրդաժողովբ ար–
մե՛ր պարտադրանքին տակ; զաւակներուն Համար : Հ$՝ոզովուրդ Հայոց , Հոն է ժանաւոր երեւոյթ մբ ունէր*
Ունել ւծ ենք մ եր մ աքի աոատու թեան պայ– ձեր ապագան ու պատդամբւ Հոն իր բոլոր զաւակ Եւրոպական քաղաքակրթութեան ծէսեբուն
քարի Հերոսբ յանձին Ա • Մեսրոպի ։ Կբ տօնենք ներ բ ե ր թա լու իրաւունք ունին • Ե րկիբբ անոնց խստիւ կբ Հեաեւէին։ ԱնՀամար էին բնգունելու -
ա մէն տարի Վաբգանանցբ, ոչ մ իա զն իր ^ԼԲ° ՜- Համար է, որոնց Հա յրերբ անոր վբայ արիւն թա թիւննեբբ , ճաշերբ , պա բաՀանդէսնեբ բ : Ար տաք -
նա կան արժէքին Հ ամ ար , ա յլեւ իր մ ով մեր Հ ոգե փեցին : ի)ւ ձերն է , քանի մենք զայն կատար ած նա պէս կարծես թէ խորՀրդաժողովյլ պարէն եւ
կան եւ իմացական ազատութիւնբ գտնելու պայ ենք էիովին ։ Ու բ ա ո Հ ա յբեն իքբ մ եր բո լո րին Հա– ժպիտէն դատ ուրիշ բան չունէր քնելիք Հ &/- սա -
քար ին Համ ար ։ Հայ յեզափո խութիւնբ մեր ժողո մ ար է : կայն պատդ ւմ աւոսոբնրենրելբ աշխ ատեց
վուրդին գիւնքը եզս Եվրոպայի կէլ գարու
սյումն ազատութիւն եւ Հա յ բեն իք տալու ձբգ– « Նաւբ Լեբտն Վրայ՝» խորՀբդանիշ է ,Հէքեաթչէ ։ թիւձը ալ , որու ար -
պսակել խազազոլ -
ունէր ու իր ա յ դ ձգտում բ յաքոզեցաւ Պէտք է երթալ ու զարգացնել այգ երկիրբ , քարե–
Մ ա յիս 2$ոՎ ։ րբ մՈարրոդւու ՚ընվդեորստածելոծվա,փերու իսկտա^ր*աոփոռԲիԲն տա^կաքւէ%Պ ՚ 0 ֊ Փարիզի մոզովին մէ^ հակաւ ՛կն է , ուր ըն -
$)րանսացիք ունին իրենց ազատագրութեան շական վերիսցոլց իր խօսքը կերային կողմր նուազագոյնին վերած՜ուած էէ
թուականբ՝ Տ ուլիս 1 4 , Ղ" Բ անխտիր բոլոբբ կր Պատգամաւորներէն շատեր իրարու հանգէպ թըշ՛
տօնեն , առանց նկատի առնելու եկող դաց ո զ վար՛ ՍՏԱՑԱՆ* նամի բանակի տպաւորութիւն ձգած՜ են –.Անգամ մ ր
չակարգեբբ։ Ամե րի կաց ինե ր բ կր տօնեն իրենցբ՝ Փարիզ քաղաքը շքեղ ճաշ մը տուաւ, նախարար -
խուլիս 4ին , իսկ Տոյնեբր՝ կբ տօնեն Մարտ 24ին ։ ՆՈՐ ԳԱՐՈՒՆ (բանաստեզծոլթիւննեբ) ; ները չՂացԻ՝ո ու դեսպանները ներկայացուցին զա
տօն
Աակայն Մ ՛՛յ յ ի " 2Տբ պարզ ազատագրութեան Գրեց՝ Վահրամ Սօֆեան։ Գի%՝ 3 տոլար : Հեղինա նոնք : Պ • Աուրըն կր նկատէ որ ոչ մէկ առիթով
ել եր֊
մբ չէ : Ան՝ շարունակական պայքարներով թուական կին հասցէն— \/&հ™ա Տօհտո, 1482 Ճաաճտ16 ^ 6 - չտեսնուեցաւ որ քիուսերը ճաշեն ուրիշ պատգա -
կարաո ատ եւ »աւաայշոքով ձեռք բեբուած ոստ, Լօտ ճ ո ջ շ Խ տ 4 2 , Շ&1. (Ս. Տ. ձ.) : մալորներու հետ հանրային ճաշարանի մը մէէ է
Fonds A.R.A.M
ՄԱՏԻՍ %8Ի Տ Ա Ր ե Գ Ա Ր Ջ Ը մբխ է ։ Ան մեր ժռղովուբդփ% երեւակայութեան ԳիւաԱագիտաթխԱը
մէք էբւ Հայ պետականութիւն բ-^ռբ անցած էր
եՐՈՒՍԱՂԷԱ՚Ի ՄկԶ պատմութեան մէք» մեր ^այբ^սիքբ դարձած էր 130 տաբի առաջ եւ ռիմա
պարզ աշխարՀ ագրական ծանօ
թութիի մռ՝ Ծա–
Հայաստանի անկաիուր-իւսը՝ Մայիս 28ի 28-րդ յէս 285՛ էր 1 որ զայն ղարձուց ազատ ու անկախ, Ամերիկեան թ-^րթ մը կը գրէ —
տարեդաբձը աօ՚էաւած է մ ե ծ շուքով Երուսաղէւքի տուաւ մեզի պետութիւն , ազգ • կառավարութիւն , Մ արդու սլայքաԲԲ տեւական խաղաղութիւն
մէջ որուն, նախաձեռնողը եւ կազմակերպողը ե– հայկական բանակ, մշակութային կազմ ակերպու– մբ Հաստատելու Համար ՀետզՀետէ բարդացած է
զած է Հ ա յ կրթ– –Զաւարեան Միութիւնը 7.1\10ճփ թիւններ եւ այն բոլորր, որ ազգ մր կ՚ունենայ իր գա լար ատ ան ք աշխարՀ ի մբ մ էք ո ր յա ո աքդ ի մ ած
ընդարձակ ճանդիսասրսաին մէջ : Ը՚նկ– Յովհ– ազատ ու անկախ հայրենիքին մէ^Հ է եւ կամ առն ուա զն փսխուած է փոշոտ
Զաքարեան րացումը կատարելով ըսած է.— «՝Րա– Մեր պատմութեան մ էէ նոր նշանակէտ մր կառքերու օրերէն մինչեւ Հիւլէական գարու ծա -
նի մյռ շաբաթ առաք, Հաւաքուած՜ էինք այս սրա՜– եւս կ՛՚աւելնայ ՛Նոյեմբեր 29ով, որ եղան– է Հա դումբ։ ԱբդԽ՞ք մ ի քաղդ ա յին դիւանագիտութիւն բ
Հէն մէք, Ա՚ԳԲէ՚Լ 24ի Մեծ Եղեռնի տար Լ զա ր ձբ յո ւ՛ յաստանի Հանրապետութեան վարչակարգին փո Հաւասար քայլ առա՞ծ է ։ Վիճելի խնդիր ԷՀ
շատ օն ելու եւ մեր յարգանքն ու անխախտ Հ աւատ– փոխման թուականբ։ Ոմանք կբ տօնեն զայն, ու Չորսերու 1$ո րՀ ո ւբդբ Հիմ ծառայեց լայն վի
քբ անգամ ՛մր եւս յա յ անելու մեր մէկ միլիոն նա՜ րանալու համար Մայիսի 2$ր% Ահաւասիկ ղր<՚՜ ՜ ճաբանութեա՛ն մբ այս խնգբի մասին ։ Վերքին
Հատակներու երագին ու գործին Հանգէպ ։ Այսօր բախտ պարագայ մր եւս հայ կեանքին մէք։ Նո չո ք՛–՛ ամիսներու ընթ աց քին , անոնց խո րՀ ր գակ -
կր տօնենք իբրեւ տրամաբանական վախճան այգ յեմբեր 2ք)բ եկաւ ու հզօրացուց , ամբապնգեց ինք ցութիլններ ր արտանկարդ կերպով նկարագեղ
անպատմելի Եղեռնին , մեր անկախութ՛եան 2Տբդ որ կար Մայիս 28ով։ Նոյեմբեր 2 9 ը չէր գոյանար բաղդատութիւն մբ կ*բնծայեն դիւանագիտութեան
տաբեդարձբ՝» ։ քՒռուցիկ ակնարկով մբ ը&կերը յե առանց Մայիս 28ի ծ֊նունգին : Պատերազմ՛ի սկիզ Հաշտության ճիգերուն Հետ , ա յն թուականէն ի
տոյ կշարունակես բացատրել Մ այէ" 2 8 / 7 իմ աստր բէն իսկ մենք գաղրեցուցահ– ենք պայքարը։ Հա վեր որ Մ իացեալ ՆաՀանդներբ , այս ազգերուն
ու անոր ծնունդ տուող պատմական դէպքեր բ եւ յը ներքին պայքար պէտք չէ ունենայ։ մէք ամէնէն ուժեոբ, շաՀեցաւ իր անկախութիլնբ ։
յոյս յայտնեց ՚, որ այս անգամ , երբ աշխ ար Հին Հայ մոզովուրգը այսօր դարձեալ կը հետա Փարիզի ժողովին Հետ բաղդատութեան Հա
քարտէսը կբ գծուի արգարութիւնբ պիտի գործա պնդէ իր արդար Գատը։ Ունինք մեր միակ նշա մար ամէնէն շատ յիշուած պարագան Վիէննայ ի
դրուի , եւ Հայոլթիւնը աէր պիաի գառնայ իր նախօսքը Մ իացեալ , Ամբողէական Հայաստան ,ու խորՀ րդաժողովն է, 1 3 0 տարի առաք ։
դարաւոր եւ աբգար իրաւունքին , առանց նոր յու– կը քալենք դէպի այգ նշանակէտ ը : Ուրիչներ ու Ներկայ օրերու դիւանագէտներն ալ 1լ բնգու–
սախաբութեանց եւ Հիասթափումի ։ Անդրադար րացան զայն, հալած՜եցին մ՛եզ, սակայն, բարե նին թէ Վիէննայ ի պատգամաւս րնե բբ 5 0 տարուան
ձաւ Նոյեմբեր 2ք)ին, որ, բսաւ, ուրիշ բան էէ*, բախտաբար, այսօր բոլորն ալ մեզի հետ են, լա խաղաղութիւն մբ տուին Ե ՚ Հ » ո ՛ ՛ լ " ՚ յ ի , ել կբ տա
բա յց եթէ ի ր ա լա կար դի մբ վւոփո խութեան թուա լու պէս համոզուած՜ հայ մ-ողովուրգի միակ նշա րակուսին թէ Միացեալ ՆաՀանգներու, Մեծն /»ր ի–
կանբ, ոբ կարելի է տօնել իբր "՛յդ միայն։ նախօսքէն ու կր պահանջեն մեզի հետ ամբոզէա– տանիոյ , քս . Աիո՚ւթեան ել Տ)րանսայի նախարար
Օրուան բանախօսբ Ը^կ * քուրդէն Մխիթա Բ՜ կան Հայաստանի ստեզօ՜ումը։ Կը պահանջեն յե– ներ բ կարենան յաքոգէէ այդքան ի % Բայց անանք
եան բսաւ • դիտել կուտան
ցաձ– Աեվրի դաշնադրին , որուն առէեւ մեր դա - թէ ա յսօր Ե՝*֊րո պա յի խնգիբնեբբ
րաւ ո ր թշնամին ալ խոնարհած՜ էր։ տասն անգամ աւելի մեծ , եւ տասն անգամ աւել հ
1 <Տ ԱյԱՕբ կբ տօնենք Հայաստանի Անկա Շարունակելով իր խօսքը , ընկեր բանախօսը բարդ են ; ^բ պնդեն թէ Վիէննայ ի ներ կա յա ցու՜
խութեան 2&բդ տաբեդաբձլԼ ւ Եղելութիւն մբ , որ անդրադարձաւ՝ կա թո զի կո ս ական ընտրութեան եւ 3 Ի Հ^ե րբ մ իա յն քազաքական խնդիրներս լ Հ եա
բոլ որ ո քիչին տ ա ր բ եր ու ան ղ ո ւգա կան է իր ձեւին այգ առթիւ Մեծ՜երուն մէէ տեզի ունեցած՜ գեզե - գործ ունէին , եւ թէ Փարիզի նախարարներ ր տ բն–
մէք։ Եղելութիւն մբ, ոբ ո Լ անցեալին , ո՛ է ներ ցիկ մրցակցութեան՝ հեռաւոր Ամե րի կան ե րէ մեր տեսական լուծումներու յաւելեալ բեռն ո ւնին ։
կային, այլ ապագայինն եղած է ։ Ան կբ մոռցնէ* պատգամաւորները օր առաք էէմիած՜ին հասց նե /ու ԱթոքՀո լմի ՀԱ վէն սքա Տակ ա լ ա աբթ » թե րթ ի
կբ մ եղմ ացնէ , 1լանուշցնէ գաբերու մ եր զրկան Համար , մասնաւոր օդանաւերով: « Առաքին ան
ութեան Փարիզի թգթա^ւիսբ Պ * Աո ւր բն կբ գրէ ,ա յս առ
քը *. Յաէ՜ԷՀ^ տառապանքն ու փլուզումբ ել կբ բար գամն է որ , կՏբսէ բնկեքւբ , մեր պատմ
պապա թիւ֊ * « ՝Բանի մ ր տ ար բեր ո ւթ ի ւնն ե ր ակներեւ
ձրացնէ մեզ մինչեւ յաղթանակ։ մէք նման դէպք մբ կբ պատաՀի։ Նոյնիսկ
Հազիւ ամիս մբ էլրնէ , ^րբ տօնեցինք Աաբիլ կան պատմ ութեան մ էք նմ ան առիթ եւ դէպք չէ են • Վիէննա յի մ էք մ իմ իա յն ե լր ո պա կան կառա -
Մենք վա ր ո ւթ ի ւննե բն էին որ կբ ներկայացնէին։ ք՝այց
24հ* * ա յ ս թուականբ , որուն մէք կբ մարմնաւոր պատաՀած ։ Աա նշանակութիւն մբ ունի։
կողքին , պա յ քարե - նմ ան ո ւթի ւնն ե բն ալ պէտք չէ ան տ ե ս ո լին ։ Ա յն
ուի Հայոց պատմութեան վարքին վեց դարերու կռուեցանք Դաշնակիցներու ամ բալ ատեն ալ , ինչպէս Հիմա , կբ ճգնէին Ե*֊բոպայի
տառապանքին գագաթնակէտբ, ուր մեր մ ո զ ո - ցանք եւ Հա բիւր Հազարնոց մ արտիկներու ու Հա փլւ յկներբ մււ ՛քր ել եւ նոր Եվրոպա մբ շինել I
վո բդին կէսբ , մ տաւո բականէն մ ին չեւ մ ՀսՏկբ , քա կան ար իւնբ թափեցինք Հերոսաբար Հիմա, կր խորՀէխն կարգ
պաՀ ան քե լո ւ մ եր Այն ատեն ալ, ինչպէս
ն որ ածին էն մինչեւ ձերերբ , այր թէ կին , խլուե– ւատքով , եւ իրաւունք ունինք ել կանոն վերաՀաստատե լ դիկտատորի մ բ փէոզ
ցան մեր Հողերէն ել ամ են ա վայ բագ ու գ ազանա– Հողեր բ ոչ միայն յեցած դաշնագրեր ու վյյայ
յաղթական կայսրութեան մէք։ Վիէննայ ի ն եր կա յաց ո ւց ի չնե–
յին միքոցնեբով մեծաւ մասամբ բնաքնքուեցան մէկ միլիոնի անունով , այլեւ իբրեւ
ժողովրդավար բբ 5 0 տարուան խադագութիւն տուին , մինչդեռ
եւ մաս մբն ալ աշխարՀի չորս ծագերուե ցրուե– մէկ ժողովուրդ, որ եղած է միշտ
կոզքին ։ Պիտի Հաւատանք մեր ապա Վեբատյլի մէք ատոր կէսԲ տուին : Վիէ՚եսայի
ցաւ : Եզելութիւն մբն է սա , որ ո՛ չ մէկ ժողո պետութեանց
վաբչագէտներբ առաւելութիւն մ բունէ ին որ \*)4եի
վուրդի չէ վփճակուած ։ Այսպիսի դէպք ո՛չ ՜մէկ գային։ Հ ա յ բ միշտ ապագան դիտած է ։
նա էսա բա րնե բբ չունին ։ Անոնք բոլորն ալ միեւնոյն
պատմութիւն չէ արձանագրած % Իսկ այսօր , մենք 8 • ՕԾԱԿԱՆ ԱԼ ԿԸ ԽՕՍԻ
քաղաքակրթութեան արդիւնքն էին % Հասարակաց
դարձեալ թուականի մբ առքեւ ենք Մայէս 28 :
Հաւաքս յ թ ի ն փակում ր կատարել առա քար - լեզու մ բ ունէին Հ Կբ վիճէին առանց թարգմանի ,
Մ ա յիս 2Տով նոր պատ մ ութիւն մ բ կր ս ա ե ղ ֊ կուեցաւ Պ * Ց * Օ շա կանի ։ մինչ թաբգմանբ գս/հդազ եւ ծանր մթնոլորտ մբ
ծոկի , նոր թուական մբ , գո ր պատմագէտներ չեն ՚ Հ^նչո^ւ կբ պաբտագրէք , որ անպայման խօ կր ստեգծէ ։
կրնար եղծել եւ ք)*քել, որքան ալ այդպէս փափա– սիմ % Ջեր լսելու մ արմ աքով սրտեբք արգէն էս^Լ Ալեքսանդր Ա* , Մեթերնիխ եւ անոնց Հետ բա՜
քոզնեբ բչլան ։ Մայիս 2>Տբ Հ ա յ ՚^՜ոԳոՎՈէ՜Բգէ լսեցին բարեկամս , որ խօսեցաւ, բերաւ այն ամ ֊ նակցոզ բնկերներբ տիրացած էին ֆրանսերէնի , \ոբ
պատմ ութեան ձայնն Է ^ ապր ո ւմներուն ա ր տա - բոզք տաղ նա պանք ր , խելքէ մտքէ Հեռու , անպատ– այն թուականի դի ւան ագի տա կան լեզուն էբ : Տա
յայտ ութ իւնբ, ազատութեան պոռթկումն Է։ Ան՝ մելի ապրումներ բ , զոր ունեցաւ մեր ժոզովուրգբ։ րօրինակ Հեգնութիւն մբն՜ է որ 1 3 0 տարի վերք՛,
մ ո զո վո ւր գ բ՝ վեց ԳաԲ շա բ ո ւնակ քարգուեցաւ , Իր պայծառ Հայրենասիրութեամբբ ինձմէ աւելին երբ ձայնասփիւռբ, օգանաւբ եւ զանազան ուրիշ
տարագրոլեցաւ , տառապեցաւ , Հալածուեցաւ եւ բրաւ բարեկամս : Երբ կբ խօսէբ* ապրեզա լ իմ տեսակի Հ ա զոր գա կց ութ իւննե ր բ աշխարՀ բ իր
ամ Էն նեզութ իւն եւ չար չար անք , զո ր մարդ կբ պ ա տ ան ո ւթ ի ւն ս , Պո լիս բ , ամբողք մ եր ժոգովուբ– նախկին մ եծութեն էն կոտորակի մ բ վերածած են ,
Կրէ մարգէն ու գազանէն , ան կրեց, բայց ան տո դին Հ ոգեվիճակբ , մեր սուդբ , մեր զոՀ երբ * * * ։ ք1– Զորս Մեձ
կաց ու մնաց ։ Այն օրերուն , երբ Հայ Հոգին մէկ բալ այս ժոզովոլրգին Հաւատքբ չէ պակսած նոյն նախարարներէն եւ ոչ մէկբ տիրացած՜
մ կծ մ աս բ խեղդուած էր արիւն ի մ էք^, գիլզեր ու պէս եւ իմ մ էք ։ վանուած եմ ա յս ժ ո գո վո ւբ գին է ուրիշ լեզուի մը, բացի իր սեփական լեզուէն։
քաղաքներ երբ դարձած էին աւերակ ու ամայի, ամէն խաւերուն մէք; Զարկի գուռբ Հայ տան մբ, Վիէննա յի մէք ամէն բան կը հասկցուէր մէկ
միւս մասին մէք Հ այբ կռուեցաւ եւ իր բոլորա երբ թուրք ոստ ի կանութիւն բ կբ Հետապնդէր գիս , վայրկեանէն , Փարիզի մէք ամէն բան պէտք է
նուէր ճիգերով պա բզեց Եո֊ագո յեր ։ Մա յիս 2$բ* ինձ ալ մ է կ մ ի լի ոն ին վիճակակից դարձնելու Հա կրկնուի , եւ երբեմն ալ երեք լիզոլով պէտք է
ա յ սոլ էս քաբդուած,փշրուած երակներ է կերտուած մար։ Ո*– գուռբ քացուեցաւ : Ես անծանօթ մբն էի կրկնուի : Այսպիսի բան մը կարելի էր սպասել խա–
ազատութիւն մբն է յ, տնեցիներուն , սակայն Հայ մբն էի։ Պաշտպանեցին լարակուռ Ափրիկէի ցեզապետներէն , բայց ասոնք
Կորսեն թէ՝ Մայիս 2&Բ մեր դարաւոր թշնա– զիս որքան ատեն որ պէտք էբ՝ մաՀու կենաց այգ աշխարհի ամէնէ՛ն մե& պետութիւներուս նախա -
միին նուէրն էր մեզի ։ ԱՀաւասիկ ամենտգժբախտ սեւ օրերուն Հ իսկ Հ ա յ ր գ է տ է ր ա յ գ ԲՈԼ"ԲԲ Ո ։ ^1Ր րա ր ներն են։
Հա յեր բ * Եթէ այդպիս իներ մէկ վա յրկեան Հայ Վիէննա յի մ-է-ք֊ եւր*ոպա*կ-անւ ՝ մ՜ շ<-ակոյ՜Լթ՜՛բ4լ՜ Հք Հասա"
քաղա
ՐԼէային եւ յիշէին Վարաքիլիսէի, Ս ար գա ր ա պա - զլանար իր կա րողո ւթիւննե բո ւն վերքին պուտն բքաակրկթաոցւթեէանր բոլոր միեւբնաոնյնագնացնբմերոբւոննումնե , ր բանոոնւնէին ւ
տ ի եւ ք* ա շ Ապաբանի ճտ կա տա գրական պա յ՚քա ր– իսկ։ Ո՛– աՀա, իբր արդիւնք մեր զոՀողութեան Վիէննա յի խո բՀ բգաժողովին մէք պա ագամա՛*
ներբ, ո ւր բովանդակ Հայ մոգովս ւբդբ կեանքի մեծ ոգիին, Հայոց Հայրենիքք կանգուն է, ուր մեր ւոբներբ կասկածանքով կբ նայէին իրար՛ու ; Աւբս~
եւ մաՀուան պայքար կր մզէր Հձ մ աՀ կամ աղա - ուժն ո Լ գեղեցկութիւն բ կք ծաղկին : տբիական գաղտնի ս պա ս ա բ կո ւթ ի ւն բ , ա յն ատեն»
տ ո ւթ ի ւն » նշանաբանով , երբ սաՀմ անին վրա յ էր Ցաւով է , որ կբ տեսնեմ առաքաւորութեան սլան Եվրոպայի ամէնէն ագգեցիկբ , լրտեսութեան
մ եր դա րաւո ր թշնամ ին , որ տակաւին քիչ առաք խնդիրներ կբ յարուցուին մեր մէք։ Պատ աՀա կան , այնաիսի գրութիւն մբ ունէր որ արդի շարժա -
էհսվբիք 2,4լՀ տուած էր մեզի, այդպիսթներ , վստաՀ անպատասխանատու մարգիկ կ՚աշխատին խաթա - նկարի գբողէս եբեւակայոլթիւնբ պիտի գրգռէր է
կմ, պիտի չՀամաբձակէին նոյնիսկ մտա՛ծել թէ րել, աւրել մեր մէք ի՛նչ որ կերտուած է մեր մի Ամէն կարեւոր անձնաւորութեան կբ Հեաեւէին՝
Մ ա յիս 2Տբ նուէր էբ մեր թշնամիէն բնծայուած ։ լիոնին ձա յսովբ ։ Անոնց ձախ ո գո ւթի ւն բ անխու - շուքի պէս՛ Նամակներբ կբ չլացուէին ել նետ ո ւած
Ո՛չ * Մ այիս 28հ* մեր բո քորին ոգիին եւ պատմու սափելի է ։ թուղթերու պա բուն ակոլթ ի ւնբ ու շագրոլ թեամ բ
թեան Հարազատ զէպք մ՛բն է, որ կատարուեցաւ Այսօր Հա յբենիքի գռն ե ր բ բաց են բոլոր իր կբ քննուէր։ ԱյսուՀանգերձ խոբՀրդաժողովբ ար–
մե՛ր պարտադրանքին տակ; զաւակներուն Համար : Հ$՝ոզովուրդ Հայոց , Հոն է ժանաւոր երեւոյթ մբ ունէր*
Ունել ւծ ենք մ եր մ աքի աոատու թեան պայ– ձեր ապագան ու պատդամբւ Հոն իր բոլոր զաւակ Եւրոպական քաղաքակրթութեան ծէսեբուն
քարի Հերոսբ յանձին Ա • Մեսրոպի ։ Կբ տօնենք ներ բ ե ր թա լու իրաւունք ունին • Ե րկիբբ անոնց խստիւ կբ Հեաեւէին։ ԱնՀամար էին բնգունելու -
ա մէն տարի Վաբգանանցբ, ոչ մ իա զն իր ^ԼԲ° ՜- Համար է, որոնց Հա յրերբ անոր վբայ արիւն թա թիւննեբբ , ճաշերբ , պա բաՀանդէսնեբ բ : Ար տաք -
նա կան արժէքին Հ ամ ար , ա յլեւ իր մ ով մեր Հ ոգե փեցին : ի)ւ ձերն է , քանի մենք զայն կատար ած նա պէս կարծես թէ խորՀրդաժողովյլ պարէն եւ
կան եւ իմացական ազատութիւնբ գտնելու պայ ենք էիովին ։ Ու բ ա ո Հ ա յբեն իքբ մ եր բո լո րին Հա– ժպիտէն դատ ուրիշ բան չունէր քնելիք Հ &/- սա -
քար ին Համ ար ։ Հայ յեզափո խութիւնբ մեր ժողո մ ար է : կայն պատդ ւմ աւոսոբնրենրելբ աշխ ատեց
վուրդին գիւնքը եզս Եվրոպայի կէլ գարու
սյումն ազատութիւն եւ Հա յ բեն իք տալու ձբգ– « Նաւբ Լեբտն Վրայ՝» խորՀբդանիշ է ,Հէքեաթչէ ։ թիւձը ալ , որու ար -
պսակել խազազոլ -
ունէր ու իր ա յ դ ձգտում բ յաքոզեցաւ Պէտք է երթալ ու զարգացնել այգ երկիրբ , քարե–
Մ ա յիս 2$ոՎ ։ րբ մՈարրոդւու ՚ընվդեորստածելոծվա,փերու իսկտա^ր*աոփոռԲիԲն տա^կաքւէ%Պ ՚ 0 ֊ Փարիզի մոզովին մէ^ հակաւ ՛կն է , ուր ըն -
$)րանսացիք ունին իրենց ազատագրութեան շական վերիսցոլց իր խօսքը կերային կողմր նուազագոյնին վերած՜ուած էէ
թուականբ՝ Տ ուլիս 1 4 , Ղ" Բ անխտիր բոլոբբ կր Պատգամաւորներէն շատեր իրարու հանգէպ թըշ՛
տօնեն , առանց նկատի առնելու եկող դաց ո զ վար՛ ՍՏԱՑԱՆ* նամի բանակի տպաւորութիւն ձգած՜ են –.Անգամ մ ր
չակարգեբբ։ Ամե րի կաց ինե ր բ կր տօնեն իրենցբ՝ Փարիզ քաղաքը շքեղ ճաշ մը տուաւ, նախարար -
խուլիս 4ին , իսկ Տոյնեբր՝ կբ տօնեն Մարտ 24ին ։ ՆՈՐ ԳԱՐՈՒՆ (բանաստեզծոլթիւննեբ) ; ները չՂացԻ՝ո ու դեսպանները ներկայացուցին զա
տօն
Աակայն Մ ՛՛յ յ ի " 2Տբ պարզ ազատագրութեան Գրեց՝ Վահրամ Սօֆեան։ Գի%՝ 3 տոլար : Հեղինա նոնք : Պ • Աուրըն կր նկատէ որ ոչ մէկ առիթով
ել եր֊
մբ չէ : Ան՝ շարունակական պայքարներով թուական կին հասցէն— \/&հ™ա Տօհտո, 1482 Ճաաճտ16 ^ 6 - չտեսնուեցաւ որ քիուսերը ճաշեն ուրիշ պատգա -
կարաո ատ եւ »աւաայշոքով ձեռք բեբուած ոստ, Լօտ ճ ո ջ շ Խ տ 4 2 , Շ&1. (Ս. Տ. ձ.) : մալորներու հետ հանրային ճաշարանի մը մէէ է
Fonds A.R.A.M
