Page 287 - \ARM_19-1946_03

տ «* « *

>. *աով%ա՝հևցի վԽշիԱ օ^դ տայնծր գաւառէն «ՅԱՌԱՋ»Ի ՊԱՏՄՈՒԱԾՆԵՐԸ

ԽՄԲ •— Ողբացեալ բանաստեղծին ""լշԻԿԸ՝ ՄԵՐ ԳՊՐՈՑ - ՍՐԱՀԸ ԳԷՊԻ ԼԻԹՈհԱՆԻԱ
Ս՝սւո1ին հետեւեալ նամակը ուղղած է ։Հ0սւոաի\է–
խմիաշշփււ, այնքան սիրուն հայերէնով մը — ՊՈՄՈՆ, 19 Սեպտ. (Յառաջ). - Աարսէյլի

Միլանօ, 11 Աեպտ— Սիրելի Պ– Միսաքեան, ամ Էն Էն Հ ա յա շա տ մէէլ թաղն Է Պօմոնր , իր 750 Ւնծի Համար անկարելի էր Համ ոգել Մ իքէս )
արգէն սւուկ Հայրենակիցներով որոնց մեծ՜ագոյն մ ասր անիկա իր կեանքին
ստացա՛նք ձեր նամակը։ Առանց անոր ալ մէջ ո՛չ աքսոր տեսած էը, ոչ
եկութիւններ ոեվւակսէնատէր –.Հանգուցեալ Պալաքեան արքեսլիս– ալ ասանկ դերութիւննեբ
պիտի գրէ Է ձեզի , տալու Համար տեգ : Սակայն , կ՛արժէ յի -
Հօրս կոոլոսի շնորՀիլ^ ինչպես ուրիշ արուարձաններ , չել որ ինքը կաս՚ալյւր գործի եկած էր , եւ երրորդ
այնքան վաղաժամ օրէն մեկնած անուշիկ
մենք ալ ունեցանք մեր մատուռը , Ս • Գր • Լույւա– անգամ ըլլալով ; Առաջին անգամ ղէնքբ "բկա,ծ էին
մաՀոլան առիք իլ *
Աեպտ • ՚–քրէէ՝1 " V հ.Ը– մաքոակարարռլի թազւսկքսնրւթեան Ս էց 1 ^Ը^էԲո1"է անգամճ Շթութկարա
ինչպէս միշտ, Էոբեքշաբթի իրիկուն ղԹՔԲ կողմ Էհ Ներկայ թաղականութիւնը ւսչաշտօնի կոչ­ անգամ ին՝ , Իսկ ^*Բ1՚ՈՐԳ

4 ժամը 1էն գացեր էի գիւղին կա յար ան ր փ ր ո լ ս ի ոյ մ ա յրաքաղաքը *Բէօն.ի կս–
կբ ուած֊ Է 1942 Սեսչա. ()ին եւ է"1<" աարիէ ի վեր պերկ : ինչո^լ սակայն երեք անգամ կամաւո ր՝ ա յս
գիմաւորելու : Շոգեկառքէն ելք ո զներ ո ւն մէջ զարկաւ իյղճմտօրէն կը վարէ իր պաշտօնը։

ւինառէի ղինքբ, երբ յանկարծ ականթիս առաշ1) եկեղեցւոյ •ծերուկ բարեկամիս Գերմանիա աշխատելու փա -
Երկու աարի կիո շինեք վւաքը ։
իր –ձայնը ւ իսկոյն նշմար եցի սլա ա ո ւՀ ան էն գուբս՝
Հանած կապոյտ գտակով գլուխը, պայծառ դէ^քը 1 տուաւ թաղեցիներու նիւթական օէեանգակոլ -
իքէ , շատ մի՛ ար ան ար , քանի որ դուն
գուբս թեամր խ որՀրդարան մը որ կը ծառայէ նաեւ
յաւէրժական ժպիտով։ իջաւ, Քալեցինք քու ձեռքովդ բրած ես , պէտք չէ որ նեղոլիս ։
ճամբան : Ուրախ էր բանկալի ; Իսկ այսօր եկեղեցւոյ նիւթական Հա– -
կայարանէն բռնելով գիւղէն Գուձ, 1914 18^ ռաղմիկներէն էիր, ինչո՛ւ եկար,
տան Համար ու– սո յթներու էսնա յո զո ւթե ամբ , ինչպէս եւ կամ ա —
անզուգական պապաս , ոբովՀետեւ ոԲվ ստիպեց ;
առնել Հեռ - լոր նուիրատուներու օժանգա կո ւթեամբ շինել կո ւ
աելիք գնած էր % (\ւղեցի պալուսակը -- /թշուառութիւնս , բարեկամ յ
• I տայ սրաՀ-գպրոց մը, որուն տարածս ւթի ւնն է
քէն, գիսՔԸ թեթեւցնե լու Համար , բայց չտուաւ
ծանրու­ 200 քառակուսի մեթր * մեծ շէնք մբ , որ պատիւ Ֆրան սա գործ չկա® բ քեղի Համար :
«ձգէ , ազ^էւկս բսաւ , լեցուկ պայուսակին
մ իա յն կրնայ բերել մեր թաղին ու թաղականու­ կար, բայց չէր բաւեր։ Յետոյ , կային ու­
թիւնը չեմ զգար « :
թեան ; րիշ խնդ՛իրներ։ ՝Բիչ մը ծիծաղելի է\ Օր մբ որսի
Ամպոտ էբ երկինքը եւ օգը խոնաւ, անձրեւը
Հով մը կը Ա՚րաՀը պիտի օգաագո բծուի ց երեկները իբրեւ. գացեր էի* շատ պատեցայ , եւ ձեռնունայն տուն
թրջած էր Հողը, եւ աշնանային թեթեւ
«Տես , մանկապարտէզ , գիշերները իբրեւ դասարան չա– կը վերադառնա յի , բա յց ճամ բուս վըս* յ քանի մ ը
թոթվէր դեղնած տերեւնե րբ ծառերս ւ՛ն ; գեղին ,
փա Հասն եր ո ւ , իսկ շա բա թ եւ կիրակի օր երբ իբ­ ագռաւներ տեսայ , եւ Հրացանս ուղղելով կրակե­
Ա՛ ար է , բսալ , ա շուն բ եկաւ , տերեւները
րեւ լսարան կամ թատրոն , որով եկեղեցին կ՚ու­ ցի : Մ էկ Հատ բ գետին փռուեցաւ , գացի , վերցու–
գեղին կբ թափին» ւ
նենայ Հասութաբեր կալուած մբ : Ն ա խ քան սրա– ցի ե լ երբ տոպրակս գնել կ^ուզէի՝ յանկարծ մէկբ

Ի ՛ ն չ խորՀրղածութի ւնն եր պատած էին միտքը Տ Հին շինութեան ձեռնարկուի լբ գտնուեցան ան - ետեւէս պոռաց • ի՚՜սՀ տեսնեմ , ոստիկան մը : Ա–

Կը սոսկար օրուան անստուգութենէն , ի մասնա­ Հատներ, որոնք ուզեցին՝ իրենց ք՛իթը կոի*ել, յ ա ՜ նուն ս առաւ ե լ վերջբ դա տա լորն երբ զիս երեք

ւորի ձմեռէն ; վ կբ^ար Ըս^է ռ I՛ էբ ա Լ կեանքին՛ ո ա ջի կա յ ին օգտուելոլ մտադրութեամբ ւ Անոնք ււ զար ֆբանվ տուռա նքի մմ բ. դատապարտ եցին։

աշնան վերտէն ժամերբ կ՚ապրէր : Տուն Հասանք I կարգ մբ խորՀ ր դա կցական ժ ոզովնե ր ունեցան Ագռաւի® մբ Համար

\2$աշէ ն յետ ո ւ բս տ ի ր սովոր ո ւթ եան սսկկսաւ թաղականներուն Հետ եւ խոստացան՝ իրենց ան - Այո , ագռաւի մբ Համար , մեծ պատերազ­

կա ր գա լ մ եծ Հաճո յքսվ Տօքթ • Ա յ վազեանին վերտպաՀ օժանգա կութ ի ւնբ , նիւթական թէ բա— մին խաչեր կբ բաժնէին ինծի, իսկ ագռաւ մբ ու­

«Հ/ ա ր ղեան իքսերը» : Ընթերցում ք շա բ ո ւն ա կե բ է բո յական ՚. Ա ա կա յն յետո յ ^յարղեց ին իրենց խոս– տելու Համար երբ անօթի էի, ծանր տուգանքի

մինչեւ ժամբ 11 : Գիշերը ոչ մէկ բացառիկ ան - փորձեցին վիժեցնել դո յա ո ած Համա­ են թ ա ր կե ց ին զիս է

Հ ան ղսաո լ թ ի ւ ն , քնացաւ անգո ր ր , շատ Հանգիստ Հ ձայնութիւնը, նոյնիսկ Հրապարակաւ խաչակրու­ ՚ խնայած դրամ չունէի®ր , տուդանքը վճա–
րելո ՛ւ Համար՛,
Առա ո ւն ժամ ը 7 ին ոտքի էր , ածիլուեցաւ , նախա­ թեան ձեռնարկել , Հանրային ԿաԸ°^էքը *^ոԼ"I՛ո ո—

ճաշեց ու մ եկնեցալ : կա յարան Հասած կը մ անէ նե լո լ Համար , մոռնալով որ իրենք ԼՀտյաստանա– Ունէի, բայց ոչ այդքան, յետոյ, կ՝արժէ®ր

սպասման սրաՀբ Հանգստանալու : Հազիւ սիկաբէ՜թ– ս է բնե՛ր) Փարիզի մէջ ութ միլիոն տրամ ագր եց-ին ագռալի մր Համար երեք Հազար ֆրանք վճարել :

մը շինելու վրայ, տուփը ձեռքէն կ՚իյնայ եւ գլու­ խոշոր շէ^քի մբ որուն պատէն գամ մը անգամ Հապա կնոջս բսի-ը սալն ե ր ը ։ Ջեմ ւղե ր պ ատ մե լ ,

խը պատ ին կբ Հանգչեցնէ : Անմ իրապէս Հոն գըտ– քս՚շելու իրաւունքբ,չունին , իսկ Հոս , Աարսէյլի անտանելի , անպատմելի՛ I Ո*– խորՀուրգ կու

նուոզ բժ՜իշկի մ ը քեն ո ւթ եան 1լ ենթարկուի եւ կբ մէջ աւելի քան երեք միլիոն վճարելով շէնք մբ տա յ ինծի որ բնաւ չամ ուսնտնամ , եթէ 1լ ուզեմ

Հաստատեն թէ ամէն ինչ վերջացած է% Անացեալբ վարձեցին իբրեւ կեդրոն * • • ազատ աս լ րիլ ;

ձեզի կը թոզում գուշակել, Հյաւարշ հօրեղբայրս : - Ամէն կին գէշ չըլլար։

Կբ սոսկար մեղմէ բաժն ուե լէ ; Ա՝ իա կ մխիթարու - Հակառակ ի գործ դրուած բոլոր քսութիւն - 1 Բոլորն ալ մէկ խմորէ շինուած են, կը պն­

թի ւնբ որ ունին ք , մեկնեցալ առանց զգալու բա - Հ երո ւն յսօր՛ գպրոց-սբաՀի շէնքը կոթողի պէս

Ժանման ցոտւբ % Միշսւ յարգանքով կանգնած է : Պ ո մ ոնի Հա յո ւթ իւն ը Հ պարտ անով , դէ Մ իքէն , աչքերբ խոշոր մը վրաս բացած ։

Մ– Գ. ԿԱՌՎԱՐԵ՚օՑ լայն բացաւ իր քսակբ ու քաջալերեց թաղականու­ Մեր խօսակցոլթիւններբ շարունակեցինք եբ­

թեան կատարած Հ ան գան ակութ իլն բ\*\*ո բծին յա - եար ատեն։ Միակ ուրախութիւն բ եւ մ խիթա -

ջ ո ղ բնթացքբ կարգ մբ շոշորթնեբու քո ւն բ փախ— րանքբ որ ունէինք՝ ծխելն էր, սեւ օրերու ամէնէն

կոլթիւնբՀ \ 950ին երեք անգամ աւելի կօշիկ պիտի ցուցած է ՚, Անոնք խծբծանքներ գրել կուտան փա– սփոփիչբ , ծանր մտածումներու միակ գարմանբ ։

շինուի քան 1 9 4 0 / ^ յ կիներու եւ այրեր ու գուլպա— իւուկի մբ, աս ու ան մրոտելու Համար– բայց ո– Սիրտբ կը Հանգչի՝ երբ գլանիկ մըկը ծխես ո լան ո ր

յի ա րտագրո ւթ իւն բ պիտի ըէէա յ Հար իւր ին 60 ա– չին չ * կոտ րաւ ան ր կբ քալէ : * մուխր աչքերուգ դիմաց վեր կը բարձրանայ * մա­

լելի։ 3 • "սիկալաւեաւն նաւանդ մեղի նման մարդոց Համար, խլուած մեր
Հնգամեայ
ծրագիրը կբ նախատեսէ սննգե - տուներէն ^ դերի մեր կեանքով , մեր մտածումնե–

զէնն ե բու աբգիւնա բե բո ւթե ան յաւելումը : ոտքա­ ՄԱՐԶԱԿԱՆ ԿԵԱՆ՝Բ բով, մեր Հոգիներով ու •երազներսվ • • •

րի գո ր ծար անին՝ շէն ութի ւնբ պիտ ի ա ւա ր տի , ալ՛ Ղ՚ուրսբ, մեր աչքերուն ա ս ջե ւ՝ փռուած են

քոլի նոր զտարան մը պիտի շին՛ուի ,իսկ պաՀածո– ՎԻԷՆ, 17 Սեպս. — Հ– Մ– Ը– Մի Ա– եւ բ. կանանչ դաշտեր բ, խումբ խումբ կովեր մարգե -

նե բու գործարան ը պիտի ընդարձակուի ; Աննգե - խումբերը եգան ակի ա ռա ջին մրց՛ումները կա տա - բուն վրա յ , արագիլնե՛ ր , արագիլնե՛ր , որոնք
առարկաներու
զէննեբոլ եւ սպառումի թեթեւ բեցին կիրակի 15 Աեպտ», իրենց սեփական մար - Հայրենի յիշատակներ 1լ արթնցնեն : Կէսօրէ վերք
աշխատին
տասնեակներով գործարաններ պիտի ղադա շտին վրայ ։Հ*Մ*Ը*Մ*ի ֆ" ք^ վլ ,յ ո IԻ յոէնձ - մեր կառա խ ո ւմ բբ կանգ կ՚առնէ Թիլս իթի կա յա -

շուտով ; նտխում րբ ա յ դ օրբ Հ բ ա ւի ր ած էր ֆրանսական 0. րանբ * 110 քիլո՚մեթ ր ճամ բան կտրուած էր ու

Գո րգա շինո ւթ իւն բ որ այնքան տաբածուած է Տ. Շհ&բՕՈՈ6յ1Հ* եւ Բ՛ խում բեր բ եւ Հ . Մ • Ը * Մ * ի մարդկային Հեղեղ մբ գուբս կբ թափէր կառքե­

Հայաստանի մէջ եւ Հասած է այնքան բաբձր«թէք– Բ* խումբբ որ կազմուած է \եէն 18 տարեկան պա­ րէն ։ Աեզ Հաւաքեցին ու շարան—շարան սկսան քշեք

նիք»ի մբ, Հինգ անզճսմ աւելի կարեւոր ճար - տան իներէ : դէպի Մէմէլ դետբւ Գետեզերքն ենք արդէն; Ած­

տարաբուեստէ մբ պիտի վե ր ահ ո լի \ 950^5/ I Ն ի՜ Ա րցումբ սկսաւ ժամը Յին Հ* Ա * Ը՛ Մ ՛է յաԲ՜ խատար նաւեր շարուած են գետն ի վեր , 700 Հո­
ալ պիտի ձակում ով : ր ան սա կան խում բը լաւ գիմադրեց
նութեանց ն ի ւթե ր ո լ արտագրութիւնն Հ . Ա . Ը * Ա * ի Բ * խումբբ գեղեցիկ յաղթանակ : գի փոխադրելու գէպի Լիթուանիա : Գերման վե­

շատնայ : մ բ րին Հ րամ անտտարութիւնբ պատ բաստ ութ իւններ

Նոբ Հնգամ եակբ մ եծ փոփոխ ո ւթի ւնն եր պիտի տարաւ 3 0 ։ <Ի ՚" մ ր Յին սկսաւ կը տեսնէր ռուսական ձմ եռնա յին լա րձակո ւմ մ ր

մ տցնէ ե բ կր ագո րծ ո ւթ եան մէջ ; Տանելի Հողերու Հ. Մ՛ Ը. Մ՛ի Ա՛ կանխելու , ատ ո ր Համ ար աւե լի քան չո րս Հարիւր

տարածութիւնը որ միայն 346.000 Հեքթար էր խումբի մ րցումբ Շ.Տ. 0հշ1թՕՈՈ67 Ա՛ խումբին դէմ : Հազա ր օտար բան ո ւո րն ե ր փռած է ր Պալթեան եր­

1 9 1 Յին , պիտի բարձրանայ 5 1 2.000/՛ : Բամպակի , դատաւո րի սուլի չին վրա յ երկու խում բե րբ դաշտ կի բներ բ եւ ԼեՀ աստ ան ի արեւելեան սաՀմ անա -

ճակբնգեղի եւ ծխախոտի մշակութեան յատկաց - ելան եւ տնմիջապէս ֆ բանս՛ խումրբ յարձակս– գլուխ բ * Այս դո րծբ գլուխ Հանելու Համար Հ ի թ՜

ուած Հ"գերբ պիտի բն դարձա կո լին՝ ։ Ոռոգման զականի սկսաւ : ՝Բ ան ի մը վտանդաւո ր յարձա - լէ բտկան կուսակցութիւն բ իր ուժեր բ լա րած էր ե

կա ր ե լո ր աշխատանքներ պիտի կատարուին : Հնգ­ կումներ, բայց այգ օրբ Հ • Մ* Ը* Մ ՛ի պաշտպա­ պիտի փութացնէ ր խրամներու լրացում ք ձմեռէն

ամ եակբ կբ նախատեսէ , մասնաւորաբար , Արազ– նողական գիծը կատարեալ պատն է շ մրն էր % Ղ*ըն~ առաջ : Մ եղ տեղաւո բեցին նաւերուն ս°էջ 1 խըռ -

տա յան ի տափաստաններ ո լ ոռոգում բ ։ Մ ին չեւ գոյկը մէկ բերդէն միւսբ կ՚երթար; Առաջին ն շա - նուած իրարու վրա յ , ճիշտ ոչխարի Հօտի մբ ն ո–

1950, 23.500 Հ էքթար տարածութիւն մ ը պիտի ո - նակէտբ շաՀ ուած էբ արդէն % Առաջին խաղամ ասը ման իրար կպած։ ՝Բէ է ^ ը երկննալու տեղ ան -

ռոգուի ; վկեէտ ր ջաենւսա լշուաՀ ետղաս բ վայրՀկե–անՄ– Ըմ–նՄաց–ած 4, Շ3. նշաՕնտէ - գամ չունէ ինք; կ են դ ան իներ ու Հօտ մըն էր , զ ո բ
ԲՕՈՈ65՛ 0 է
Գալով անասնաբուծութեան , մ եծ ջանք պիտ\ի բոնի կբ տ ան է ին , շատեր անօթի կամ ծարաւ ։

թափուի ո1 չ միա յն արջառին Համ րանքբ բարձրաց­ Երկրո րգ խաղամ ասին ֆրանսական խումբր Յուլիսի տաք արեւ մր անտանելի կը դարձնէր մեր

նելու , ա յլեւ տեսակբ ա զն ո ւա ցն ե լո լ Համ ար , սկսաւ նեղել Հ . Մ * Ը * Մ *՚ի բերդը , բաբեբախտա– վիճակը , մ անաւանգ ո ր խմ ե լու ջուր անգամ չու–

մ ասնաւո րաբար բրղոտ ոչխարն երբ որոնց բուրգի ըար Հ– Մ • Ը– Մ –ի բերգապաՀբ իր վաբպետոլ - նէ ինք–. Խմե լու մաքուր շ\.լր կար, սակայն մեղի

Համար չէր, այլ Գերմաննե րուն , «Գերմանիա ա–
՚որակբ այնքա՛ն լաւ է; Արօտավայրերու տարա– թ իւն բ ցոյց տուաւ : Ազատ ի մէկ դեղեց ի կ փասին մէն բանէ վեր՝»,., կռիւ ե լ գողոլթիւններ
ալ պա­
էութիւնը որ 4000 Հէքթար էր \9\3ին, պիտի վրայ շաՀ I, ցանք ՛երգ նշանակէտը * Ֆրանսական կաս չէին, մասնաւորապէս
ԼեՀերու եւ (Լուսերու
բարձր անա յ 9800/ 1950ին: խումբր ի զուր յոզնեցաւՀ \\)աւլբ վերջանալումօտ միշեւ։
Գողութեան ամէնէն թանկագին բան բ ոլ–
Հա յ ա ս ւո ան ի տնտեսական , ճա ր տ ա ր ա ր ո ւե ս - Հ* Մ * Ը* Մ ՛ի յառաջապաՀնե ր բ երկու նշանակէտ ա ելիքն էբ , ոբուն Համար բն կեր– ընկեր ո ջ թշնամի

տա կ ան եւ ե ր կբ ա գո ր ծ ա կան զո՛ր գ աց մ ան զո ւղ րն– եւս նշանակեցին : Ուրեմն խագը վերջացաւ փայ - կը դառնար , եւ յաճախակի կռիւներ անպակաս է–

թաց , ժողովուրդին կեն ց ա զին մ ակաբգակն ՛ու լուն յաղթութեամբ Հ . Մ • Ը • Մ –ր 7 , Շ. Տ. Օւ&– ին խեղճ տարա գի րն ե ր ո լ մէջ՛.

մ շակո յ թ բ կարեւոր յ ա ո ա ջզ իմ ութիւն պիտի կրեն թՕՈՈՇյք 0 ։ Այս յաղթութեան Համար Հ. Մ • Ը– Մ-ի

ներկայ Հնգամեակին : ֆոլթպո լիսաներ շ րո լո րն յլ արժանի են ^երմ Միքէին Հետ քով քովի) կծկուած ու տան Հու­
շնորՀալորոլթեան -, Աարղիկ
Դպրոցականներու ք^\էլը պիտի բարձրանա ք սար 1 կը ո ոլաս է ին ք մեր ելքին։ 34 ժամ տեւեց մեր
ԿԸ ԽՆԴՐՈՒԻ
295.000/, այսինքն ութն անգամ աւելի քան 1913– տաժանելի ճամբո ր գո ւթ իւն բ ; Առտու մբ, Մէմէլի

ին հ ԱռողջասլաՀութեան մարզին մէջ, ժողովուր­ եղերքբ, \յուպաբգաս անուն մեծ գիւղի մը առջեւ

դը պիտի ստանայ բժշկական խնամք* Հիւանգա - էինք արդէն •

նոցներու անկողիններուն թիւ֊բ պիտի րԱայ 6700։ Կարճ գրել տեղական հանդէսներու. նկա - Լիթուանիա՛ , Լիթ ոլանիա՛ յ աղաղակեց
րագրոլթխԸըհրր յյլ ժււդովի հրաւէրները : Յստակ բազմ ութիւն բ : Թ– ՀԵՐՈ8ԵԱՆ
կառավարութիւն բ իր ծախքով շինել պիտի տա ք ղրել , թուղթին մէկ էջ|ի& վրայ յ յ լ լքհ^նյյվ . ՝
(2)
բնակարաններ աշխատաւորներուն Համար , 284.000 Օրը օրին հաղորդել կարեւոր դէպքերը։

քառ . մեթր տարածութեան վրայ :

Fonds A.R.A.M