Page 283 - \ARM_19-1946_03
P. 283
6 ԱՌԱ*
Իուժա&ա վսՄԱհդ քնքոյշ մարմնին վյրայ Տ տարաձայնութիւներէն կը «ՅԱՌԱՋ»Ի ՊԱՏՄՈՒԱԵ-ԲՆԵՐԸ
հասկնանք , որ այս ա րարքր , պատասխան մ րն է
<տ՝^ոլէյք$>ի անպարկեշտ մէկ Հրատարակութեան յ
քցՄԲ Հ ա լ է պ ի ^Արեւելքֆյւ դիաել կուսւայ ուր Հայ ցեղի Համեստ ու պարկեշտ ազՀիկները ԳԷՊԻ ԼԻԹ11ՒԱՆԻԱ
խոյփՏ դաօւնոլթ-հասբ (8 Աեպտ–).— որակուած էին ^կսմիթներու կերֆ , եւ ոբովՀեաեւ
Պար կեշտ ութիւն կոչուած մարգկա յին յատ ՜ Հ– Մ– Ը.Մի տուեալ տողանցքին կը մասնակցէին
կութիլն մը կայ տ " ը մարդոց եւ Հաւաքականաւ - Հարիւր է աւելի Արծոլիկներ , զարմանալի "էէ՛" է. Յուլիս 17ի էբէհ.ոլ՜"Ա » սովորականին պէո՝
թե անց ամէն կարգի գործունէութեա՚ն ղսպթՀնակն Խ**4 » եթէ անոնցմէ մէկուն պարագաներբ1 վրդով Հաւաքուեցանք մեր ՚եկոլիկ սենեակը։ Հ^Գ ՖրաՆ^
իլ անոլյյյբգեչՀԼ կը կազմէ , առանց ա յս ազգ ա/լին , ուած այս տմարդի իւ ամենագռեՀիկ Հայ մարգովն Բացիներ էինք) ԲոէոԲս ալ կապարագործներ ։ ք1–
անկարելի է րր մարդիկ կարենան յադթաՀարե։ էսհ– ք֊*ԼայԼոԳ Հրատարակութենէֆ յ փորձած ԸԱէ**ն րիկունյլ, ու֊շ ատեն , մեր դործա/ոէբյը ներս մտաք,
էւէԲՔէ թելադրա%քլկերոլն ^ ՛ել կեանքի աս^ենօբեա $ վյէէմ՜խնգիբ գաոնալ իրենց ընտանեկան պատուին 1 ու երկու թուղթեր երկնցոլց , մէկը՝ ինծի Համար,
Հրասլոյրներուն ու դայթակզութեանց ։ Զարմանալին Հոն է , որ Համէն գէշ արարք իսկ միւսլլ Ա՛ իքէ ին ; Մ իքէն մեր երէց ընկերնե
Եթէ կը բացակայի այս առաքինի յատկութիւ չէզոքացնելու^ Համար Հայ ժողովուրդին Հաբ - րէն էր, Փարիզի շրջանէն* բուն անունով ժորժ9
նը , ո ելէ մարդու մօտ կամ ոեւէ գործի մէջ, ա - թնռւթիւն^ յանձնարարող^ ել <ձթս ՛զեբու բնա կ սասկաայնգ յաւելուած անունը մենք տուինք 5 եւ
նոնք լս յգ մարդիկն ու գործեր ը, գատասչար - չոլթեան ներքին անդորրութեան՝^ նախանձախրն - ա յդպէս ալ շա ր ո ւն ա կե ցինք մ ին չեւ վերջլ* տ
տ ո ւա ծ են չա ր իք դառնա լո լ այն Հ ա լաքա կ ան ո լ - դի ր ա յս Հյառա^յլիմ ական կազմ ա կերպութեանց 1Լաղբ առտու ժամ բ $ին պատրաստուեցէք ։
թեան , որուն ՚ ^ է ^ կ՚ապրին ու կը կատարուինք ե՛ ներկա յ ա ց ո ւց ի չնե ր բ՝% խուլ ձեւ Ենչոքլ Համար ։
թէ նոյն իսկ սկզբնական շրջանին , բարի կամեց ո - պար կե շա ո լ թ ի ւն բ չունեցան նմ ան ե լո յթ ցուցա - թան չկայ յ պէտք է խրամափորն՛երու կա
ղութիլնն ըլլայ շարժառիթն ու մեկնակէտր Հանելու ^ երբ • րաւանին միանաք վաղը առտու , Հիւսիսային կա -
1.- 30 Օգ
տ ո լեալ գոր ծին ; յա ր ան ը * * *
Այսպէս է որ Հայ կեանքին ծառայելու պիտա ո սա ո ս 1 946^5/ առաւօտեան ժամը Գո ր ծ ատ ի լա ջ Հաղորդած ԷՈԱԲ Ը ծանր էր թէ՛
կով Հրապարակ ինկած թերթեր եւ « յ ա ռա իլ ի մ ա - Պին , Ագիգէի իր խանութին առքեւ յարձակում ի են–^. ինծի, եւ թէ՛ Միքէի Համար։ Ուրեմն, ՝Բէօնիկս–
կա՛ն կազմակերպութիւներէ , փոխանակ օգտակար թարկուեցալ Գաւիթ Պ է րպէրեան պատանին ^ երեք պերկ քաղաքբ պիտի ձգէ ինք ու երթա յինք գէոլի
ծ առա յութեան , ան գա բ մ անելի չար իքի աղբիւր ^ԼԲ Հոգիներու կողմէգ որոնց ինքնոլթիւնբ ծանօթ է ։ անծանօթ վայրեր ; Ա՛ իքէն բողոքէ ց ( ըսելով որ
դառնան , քանի կը յամառին անգիտանալ պարկեշ 2. Սուբէն Մանոլկեան պատանին ^ առանց ինքը արդէն յիսուն տարեկան է * ուժէ ինկած ք
տութեան անՀ բաժե շտ֊ոլթիւնբ , Հանրային գոր - ոեւէ պատճառի ապա ա կո ւե ց ա ւ ոստիկան Ո՚-իլոբն մանաւանդ որ է յօդացաւի պտոյտներ կան իր
ծոլնէոլթեան մէջ, ել գառնուկի մորթով ծպտբ — Թամ զարեան ի կողմ է) նոյն 30 Օգոստոս \94եին , մարմնին վբայ։ Գործատէրբ խնդաց ու անպատ
ււ ւա ծ , կո կո բդի լո սի արցո ւնքն երով թա թաւո լն կէսօբէ առա^գ եւ Գաւիթ Պէբպէրեանի մի^ագէ - կառ ձեւով պատասխանեց, ^րանսան կորսնցուց
<ձկո չյ>եր կ՚ուղղեն ՀՀ. Հա լէ պա Հ ա յ ժողովուրդին; ոլէն քիչ յետոյ ; պատերաղմբ ^ պէտք է որ աշխատիք , ել յետս յ ,
ճչալու Համար թէ կներգաղթի եւ ա զգա Հ ա ւա քո լ– 3.— 29 Օգ ոստոս 1946^՚3>, Գամասկոսի մէ^ , ես չէ որ կհուզեմ գրկե՛լ , այլ «փարթիցն ։
մի կենսական ձեռնարկին դէմ տարուած պայքա -• էք ո րէն Գաթբկեան պատանին ^ յար ձա կո ւմ ի ՛են - Ե՛֊ դուրս եկաւ ։ Ա՛ եր քաշածնե ր բ չէին բա
րին ամլոլթիւնբ տեսնող այդ կո լս ակց ո ւթ ի ւն բ թաբկուեցալ \ 0 1 5 Համայնավարներու կողմէ , ւեր * աՀա նոր Հոգ մը ։ Ա՛ իքէն զայրացաւ, պոռաց,
ԼՀիմա Գաշնակցութիւնը^ այժմ փարած է իր նա կուրծքին վրայ Հ* Մ * Ը * Մ՛ի նշանաաառերբ կրե ՀայՀ\ոյեց, ու դառնալով ինծի ըսաւ* Կը տես -
խասիրած մեթոտին՝ տէրօրիղմի՝^ : լուն Համար : , - նե0ս անիրաւութիլնները * ես որ Հիւանդ եմ ^ տկար
Ի^նչ է տ՛ուն տուողը, այս ողորմելիներս ւ ա- 4. 1 Սեպտեմբեր 1 9 4 6 ^ , Կիբակի երեկոյ - եմ , ոտքերուս վյյայ չեմ կրնար կենալ ^ 1լ ուզեն
ղիոզորմ ճիչին ; եան )Հ*Մ*Ը*Մ*ի ակումբին վբայ յարձակելու որ խրամ փորեմ, ան ալ այս գէշ երկր,ին մէջ* ուր
«՚Րոլէյք^ի (էփրասւ թերթը , ռամկավար) ցուցական փ՛որձ մը կատարուեցաւ յ ել որ է ա կա Հովը մարդուն ոսկորները կբ սառեցնէ ։
օգնական խմբագիրը ծեծ կերած է անծանօթ մար ի՛նսըլաՀմ այսԱր փւորքբձնիենր յ յ՛յանռդաար^ապմաՀանելի ԲէէաԼբովարդո բեւրթոիււենցնաենր ինչ ալ ըսելու ըլլար Միքէ" » բան չէր փսխ
դս ցմէ յ որոնք՝ ինչպէս կ՚երեւի , ուզած են մնա - յառա^ բերելու յետին* եւ ղգոլ–ելի նպատակներով : ուեր կացութենէն* ինկած էինք երկրի մր մէջ՝
յուն յիշատակ մ-ըն ալ ձգել Պ * օգնական խմբագրին Ասոնք յարձակումներ չէ ին ^ քաւ լիցի * այէ ուր իէխոգը միշտ իչփ/ող էը*ոլ– անկարելի էր բնդ–
պարզ քաղաքավարական ել փաղաքշական։ շփում - դիմանալ միաՀեծան՝ պետութեան մբ օրէնքներուն ։
սուս երկու անձ ունի , բայց միայն մէկ բնութիւն ։ ներ ( որոնք ^թաղերու բնակչոլթեան ներքին ան - Պէաք էր Հնազանգիլ, այլապէս
Սուրբ Ա՛ արիամ կոյսր , ա յս ժ^ոզովին մէջ , ան դոբրութիւնբ խանգարելուդ բնոյթ չունէին եւ այգ Յաջորդ օրը , Յուլիս \$ին՝ մեր ւնեզ
ուանուեցաւ ^Աստուածածին՝^ ։ իսկ պատճառով կարելի էր լռելեայն անցնիլ ներ ը Հաւաքեց ինք 1 կապեց ինք ու առտուն Հրա -
Երբ Ե վ՛ես ո ո ի ժողսվբ կբ գումարուէր , Հայոց անոնց վրայէն ; Գաւիթ ժեշա տալով մ եր մ իւս ընկերներ ո ւն , քալեցինք
Պատճառներ կայիռն Պէբպէրեանր
կաթողիկոսն էր Ա՝եծն ԱաՀակ Պարթեւ։ Այս կա գէպի Հիւսիսային կայարան բ ։ք՝ազմոլթիՀ ւն ^բազ–
3ովսէփ , Ղ^ե– խոշտանգելու , ՛ել խեղդամաՀ բնելր, քիճան
թողիկոսին աշակերտներէն վեցը՝ մ ութի*՛ ւն 7 ծովածաւալ՝ փոզոցներուն մէջ , կա յա
կ ո սա անդն ո ւսվ ո– սո ոմե լու անոր կոկորգբ , ուր ճիրաներու Հետքեր ր,
լոնգ , Եղնիկ , Արձան ու կորիւն բանին Հրապարակբ, եւ սպասման սրաՀնեբու մէջ%
առա Լ , իրենց ու մնացին օրերով ։
լիս մեկնած էին 426 թուականէն ք1 բ ո° ր արարքին եւ յանցանքին՛) Համար աս լ - Հոն կը գտնես Ֆրանսացին , ԼեՀը 1 Ո՚-կրանացին ,
սումր շարունակելու ու թարգմանութիւններ րնե– Աոլրէն Ա՛անոլկեանբ , ոստիկան ՚Ու-իր" Ռուսը , Ջեխբ , Աերպբ , իտալացին , Պելճիքացին ,
Ա՛ աքս իմիան ո ս տակուեցալ
էոլ Համար * Յունաց պատրիարք կողմէ ^ որ իր Համազգեստին ա– Հո լան ա ա ց ին ( Գանիացին ու կովկասեան ազգե րէն
էր) , մեր այս աշակերտ սըն քՒամզաբեանի
Լոր \թեստհր՝ին յա^ոբգած գրաւոր պաւինած , անձեռնմխելի ըէէալ կը կարծէ ։ շատերբ ։ Հյաաերուն ուսերուն վրայ արդէն 1լերե–
ներուն յանձնեց Տիեզերական Գ*(իողովին Ռվ Իրաւունք տուաւ Համայնավար ազբար իկ– ւայ թին կամ Բըէլ\Բ ՚ ^Բ սպասենք շոգեկառքի
որոշումները , որպէսզի տանին ու յանձնէն Հայոց կազմութեան , ես՝ Ա՚իքէին Հետ կբ խորՀրգակցիմ
կ աթո զի կո ս ին ։ Աշտ կերտն եր ը Հ այ աս տան վ եր ա - նե, ՚տրարելոլ ս արգոց ա նՀ ատակ կանա մեր ընելիքներու մասին, եթէ առիթը ներ կա յա -
դառնալով^ ԱաՀակ Պարթեւ կաթողիկոսին ու տոլթիւնբ^ ել արգիլելու ղանոնք՝ իրենց նախա - նայ։ • Այո> , կնանցն ինք միւս կողմը, ա՛լ կբ բա
Աեսրոպ Աաշտոցին Հանգիպեցան Տարօն դաւաոձին սիրած նշաններու ել առարկաներու գործածոլ - ւէ յ կբ բաւէ* մեր կրած տառապանքը , զբկանքնե—
մ էջ ( Աշտ ի շատ ) : Կ աթո զի կո ս,բ բնդունեց Տ ի եզե թենէն րբ , մ եր Հեռաւորութիւնը՝ մեր սիրելիներէն ,
րական՛ Գ • Հ^ոզովին որոշումներբ ու նզովեց \յե ս - Ի՞նչ ՛յ րգարաց ի պատճառ կար յարձակում պէաք է փախչիլ * * *
տոսի Հեբձուածզը ։ գործելու Հ* Մ * Ը* Մ *ի ակումբին վրայ ^ արաբ ՚էյոդեկառքբ կը սո*-/է 1 թուխ շապիկա–
Այս առթիւ ԱաՀակ 1լ աղ– կարգի կբ շարեն յրգ
յառա^ապաՀներով* եւ երբ այս վերջինները զուդա– լորներբ մեզ
Պարթեւ կաթողիկոսր մ կէին ակում րին առֆել , զարմանալի ո**բ
տեսնելով որ Եփեսոսի ժողովին մէջ նիւթ չէր ե– դի պո ւթ ե ա մբ երեւան ելան քովնտի փողոցներէն կային զանգուածը կը շարժի Հրմշտկելովդ խբռ -
ղած իՒԷ՝<ոտորոս Ա*ոպսո ւեստաց իին գրուածքներբ, տասնեակ Հերոսներով ՚)՛)՛) զո յգ խումբերը^ ճանչ նո ւելով։ փամբ 9 ին շոդեկառքր սկսաւ շ էս ր
որոնց Հետեւած ու օգտուած էր ԻսՔԲ ՚Հյեսաոր , ցուած առա^ն ո րդներ ո լ գլխա ւո բութե ամբ ։ ԼեՀերբ , որ միշտ խենթ Հովեբ ունին՝ սկսան եր
Մեսր ոպ Ա՚աչտոցի՚ն Հետ զգուշական .ու մտերմա Ա ակտ յն ա յս Հարցումն երբ , 1լ աբժէ 1ո լ ղ զ ե լ մի գել, քհուսերբ եւ Ուկրայնացիները պաաասխանե -
կան գաւտնտկան թուղթ զրկեց Մաքսէմիանոսին այն պարկեշտ մարգոց։ Գիտենք թէ1 նաեւ անոլդ– ցին իրենց ե բդերով՝ աւելի գոռ ու աղմկալի ։Ա՝ ոռ
յա^ոբդող Պրոկլ Հայասէր յոյն պատրիարքին ։Այս գայ են մեր Հակառակորդներ բ* կր գրենք որպէսզի ցած իբենզ տառապանքբ^ այս ժոզովո լրդնե բ բ
թոլզթբ յետոյ շատ կարեւոր նկատուեցալ ու գա Հասարակոլթիւնբ չմոլորի այս մարգոց Հօյինպա– 1լ՛ապրէին իրենց վայրենական երգերով , յէէ^ ~՝
ւտնտկան Հիմունք նկատուեցաւ , երբ ապագային զտութենէն հ որոնք կբ ձգտին փոթորկուն պաՀեք տակներով ու աՀաւոր գերութեան մբ ծանրութե
553 թուականին գումարուեցաւ Կոսաանգնո ւպոլ - Հայ կեանքբ , պարտկելու Համար իրենց ձախաւե նէն ազատելու յոյսերով։ իտալացիներբ ետ չէ ին
սոյ / ՝ • քհողովբ, որ յոյն ու բատին եկեզեցիներոլ րութիւներ • մնար , նա խանձելով ԼեՀ եր ո լ եւ / (հուսեբոլ երգե
կողմ Է ճանչցուած– Հինգերորդ «Տիեզերական» ժո լդ էն , իրենք ալ սկսան երգել ^ մելամագձոտ , աբ–
ղովն Է , եւ ուր դատապարտուեցան «երեք գլոլխ– ՎԱՏՆԵՐ ԳԱՒԱՌԷՆ խուր ու գեզնած երեսներով Պատ ո լի ո յ,ի բանակ–
ներ».բ։ ԱաՀակ Պարթեւին գրած– դաւանական ներուն այս մնացորդներ բ գութ կբ շարժէ ին իրենց
թոլղթբ այս էհողովէն մէ^ մեծ՜ ուշագբութեամբ ԼԻՈ՚Ն» • ԱշխարՀաւեր պատերազմէն առաք վըայ ։ ժողովուրդներու Համ այն ապա տկեր մբն էր
կարգացուեցալիբր .ուղղափառութեան փաստ մ բ ։ Լիոնի մէ^ կար «Համազգային Ա՝ ի ո լ թ ի ւնը» , որուն ո ր 1լ ե րեւաբ մ եր ա չքերուն առջեւ ։ Պատերազմի
Ե՛ «տիեզերական» կոչուած՜ ւեոզովին դատա Փանքերուն շն ո ր Հ իւ ամենամօտ իկ թազամ ասերուն աՀաւո բութիւն բ կբ կարդացուէ ր ասոնց ա չքերուն
պարտած՜ «երեք գլուխներին էին՝ Թէոտոբոս Մոպ– մ էջ բաց ո ւած էին գիշերա յին դասընթացքներ ։ մէջ, երեսնեբուն վրայ ու իրենց երդերուն ելեւէջ
սուեստացիին , թ՚էոտորիտոս կիւրացին ու Իբաս Գասե բուն Հ ե տեւեց ան \ 8 20 տարեկան աղաք եւ ներուն մէջ*. Ֆրանսացիները լուռ էին, ել էլա -
Եգեսիացիին գրո լթիւններբ , որոնք \,եստռրի նբ– աղջիկներ յ եւ այսօր շատերը թէ Հայերէն կբ խօ տէին ոչ միայն Գերմանաց ին եր բ որ զիրենք գերե
պաստալռր էին ու Եփեսոսի էեոզովին վճիռներուն սին յ թէ կր կարդան եւ թէ նամակ կբ գրեն։ վարած էին մինչեւ Արեւելեան Փ բուս իա, այլեւ
Հակառակ Էին ու քաղկետոնական դաւանութեան սա ե բդող բաղմ ութիւններբ , որոնք իրենց տան*–
Այդ օրէն անցեր է արդէն 7—8 տարի* նոր սե ջանքներր
ալ Համաձայն Էին : անտեղեակ մ ոռցած՝ 1լերղէին ու կբ բաց ագան չէ
րունդ մը մեծցաւ ^ բացարձակապէս իր ին ։ \քերեր , երիտասարդներ
^ կիներ ու աղջիկներ
Այս երեք Տիեզերական ժոզովնեբուն յա^որ - մայրենի լեզուին ։ ԱՀա երկու տարի 1լ բնէ որ այս մաս կը կազմէին
մարդկային այս Հոծ զանգուած
գոզ միւս <է՜ողովնեբբ՝ վարդապետական Հարցեբու եր կ ի ր ը ազատ ագրո ւա ծ է * գժ բա իւ ա ա բար Հ*ԷԸա ~ ներուն , որոնք ^առաջնորդուէին
գէպի Պալթեան
բացատրոլթիւննեբ , կամ պատրիարքներու դտՀու ն ուե ցաւ Ա ի ութ իլն մբ որ զբաղէ ր այս կենսական երկիրները : Տե՛ս , սա խենթերբ , կ՝ըսէր
բարե
Հա - Հարցով։ յ^^ն չ պիտի պատասխանենք վաղը ^ երբ կամս Ա իքէն,–
տի րա կան փառասիրութիւներուն արդիւնք կ՚երեւի Հարսն՛իքի կ՚երթանք յ
մաբոլելով՝ նկատի չառնու եռան Հայաստանեայց մեր զաւակները Հարցնեն թէ մենք ո®վ ենք եւ ին՛– այսքան ալ տխմարութիւն .. .
եկեղեցւոյ կողմ Է , ,ո ր ցաբդ իբր տիեզերական կբ չո^ւ Հոս եկեր ենք։ Գեռ պիտի շարունակենք մեր
ճանչնայ Նիկիոյ ւ կոստանգնուպոլսոյ ու Եփեսոսի անտարբերոլթիւնր \ որպէսզի «Յառաջէի խմբա - - Ւերե ւս ասոնք իրաւունք ունին • ինչո ւ
մէշ գումարուած՜ առածին երեք մեծ՜ էեոզովներբ, գիրը երկրորդ անգամ ըսէ թէ «Լիոն ի մէջ ծառ միշտ լալ, տխրիլ, խորՀիլ ու յուսաՀ ատ ո լթեան
որոնք, աշխաբՀիս բոլոր եկեղեցիներուն կողմէ ի– չի բուսնիր»։ Գէրգր Րյ^ալ,բան կրնա՞նք փոխեք մեր լռութեամբ,
րապէս «տիեզերական» ճանչցուած՜ էին % Կաբելի չէ0 դիմումներ կատարել եւ կրկին գի՜ րսէ՛ , Մ իքէ , ինչո՛ւ մ իշտ տխուր մնալ : :
\,ախնական եկեղեցիին մ իասնականոլթիւնբ շե րային գասբնթացքներ Հ ա ս տ ա ւո դ պ1 ա ա կանկա - Մեր երգբ շատոնց կտրուած՜ է , կբ յարէ
բարեկամս • այն օրէն, երբ Փ՚սրիզբ գերութեան
վրդովուեցաւ , Եփեսոսի մողովին յաշՀորդոզ ալ դպրոցներուն մէջ^ ինչպէս կ՚ընէր պատերազմէն
՚Բաղկեդոնի մէԸ գումարուած՜ խռովայոյզ էեոզովին առաջ Համ աղդա յինր ։ Մ ինակ 7 բդ թ աղամ ասին տակ ինկաւ։ Ո՛չ, ո՛չ , Ֆրանսացին չի կրնար եր
պատճառաւ , որ պատմութեան ծա նօթ Է իբր «չոր մէչ մօտ 30—35 փոքրիկներ կտն՝ 8—14 տարեկան\ գել, մանտւտնգ Հիմա, որ կ՚երթանք մեր թշնա
րորդ տիեզերական» կամ «•Բաղկեղոնի ժողով» ,որ որոնք Հայերէն չեն դիտեր։ հերթերու մէջ կը միին Համար խրամներ փո բելո ւ վայրենինե*ր յ
բնաւ չճանչցուեցաւ Հայ եկեղեցիին կողմէ՝ շատ ծաղկոցներու վայրենինե՛ր,
կարդանք ա յս կամ ա յն գաղութին կոլգայ օրը–
արդարանալի ու բանաւոր պատճառներով : վերաբացում բ , ի"կ Լիոնէն ձայն չկայ տակաւին։ Թ– ՀԵՐՈ8ԵԱՆ
ՆՈՒՊԱՐ ՄԱԳՍՈԻՏԵԱ՚ե Կ– Ցախւկիմհաս (1)
Fonds A.R.A.M
Իուժա&ա վսՄԱհդ քնքոյշ մարմնին վյրայ Տ տարաձայնութիւներէն կը «ՅԱՌԱՋ»Ի ՊԱՏՄՈՒԱԵ-ԲՆԵՐԸ
հասկնանք , որ այս ա րարքր , պատասխան մ րն է
<տ՝^ոլէյք$>ի անպարկեշտ մէկ Հրատարակութեան յ
քցՄԲ Հ ա լ է պ ի ^Արեւելքֆյւ դիաել կուսւայ ուր Հայ ցեղի Համեստ ու պարկեշտ ազՀիկները ԳԷՊԻ ԼԻԹ11ՒԱՆԻԱ
խոյփՏ դաօւնոլթ-հասբ (8 Աեպտ–).— որակուած էին ^կսմիթներու կերֆ , եւ ոբովՀեաեւ
Պար կեշտ ութիւն կոչուած մարգկա յին յատ ՜ Հ– Մ– Ը.Մի տուեալ տողանցքին կը մասնակցէին
կութիլն մը կայ տ " ը մարդոց եւ Հաւաքականաւ - Հարիւր է աւելի Արծոլիկներ , զարմանալի "էէ՛" է. Յուլիս 17ի էբէհ.ոլ՜"Ա » սովորականին պէո՝
թե անց ամէն կարգի գործունէութեա՚ն ղսպթՀնակն Խ**4 » եթէ անոնցմէ մէկուն պարագաներբ1 վրդով Հաւաքուեցանք մեր ՚եկոլիկ սենեակը։ Հ^Գ ՖրաՆ^
իլ անոլյյյբգեչՀԼ կը կազմէ , առանց ա յս ազգ ա/լին , ուած այս տմարդի իւ ամենագռեՀիկ Հայ մարգովն Բացիներ էինք) ԲոէոԲս ալ կապարագործներ ։ ք1–
անկարելի է րր մարդիկ կարենան յադթաՀարե։ էսհ– ք֊*ԼայԼոԳ Հրատարակութենէֆ յ փորձած ԸԱէ**ն րիկունյլ, ու֊շ ատեն , մեր դործա/ոէբյը ներս մտաք,
էւէԲՔէ թելադրա%քլկերոլն ^ ՛ել կեանքի աս^ենօբեա $ վյէէմ՜խնգիբ գաոնալ իրենց ընտանեկան պատուին 1 ու երկու թուղթեր երկնցոլց , մէկը՝ ինծի Համար,
Հրասլոյրներուն ու դայթակզութեանց ։ Զարմանալին Հոն է , որ Համէն գէշ արարք իսկ միւսլլ Ա՛ իքէ ին ; Մ իքէն մեր երէց ընկերնե
Եթէ կը բացակայի այս առաքինի յատկութիւ չէզոքացնելու^ Համար Հայ ժողովուրդին Հաբ - րէն էր, Փարիզի շրջանէն* բուն անունով ժորժ9
նը , ո ելէ մարդու մօտ կամ ոեւէ գործի մէջ, ա - թնռւթիւն^ յանձնարարող^ ել <ձթս ՛զեբու բնա կ սասկաայնգ յաւելուած անունը մենք տուինք 5 եւ
նոնք լս յգ մարդիկն ու գործեր ը, գատասչար - չոլթեան ներքին անդորրութեան՝^ նախանձախրն - ա յդպէս ալ շա ր ո ւն ա կե ցինք մ ին չեւ վերջլ* տ
տ ո ւա ծ են չա ր իք դառնա լո լ այն Հ ա լաքա կ ան ո լ - դի ր ա յս Հյառա^յլիմ ական կազմ ա կերպութեանց 1Լաղբ առտու ժամ բ $ին պատրաստուեցէք ։
թեան , որուն ՚ ^ է ^ կ՚ապրին ու կը կատարուինք ե՛ ներկա յ ա ց ո ւց ի չնե ր բ՝% խուլ ձեւ Ենչոքլ Համար ։
թէ նոյն իսկ սկզբնական շրջանին , բարի կամեց ո - պար կե շա ո լ թ ի ւն բ չունեցան նմ ան ե լո յթ ցուցա - թան չկայ յ պէտք է խրամափորն՛երու կա
ղութիլնն ըլլայ շարժառիթն ու մեկնակէտր Հանելու ^ երբ • րաւանին միանաք վաղը առտու , Հիւսիսային կա -
1.- 30 Օգ
տ ո լեալ գոր ծին ; յա ր ան ը * * *
Այսպէս է որ Հայ կեանքին ծառայելու պիտա ո սա ո ս 1 946^5/ առաւօտեան ժամը Գո ր ծ ատ ի լա ջ Հաղորդած ԷՈԱԲ Ը ծանր էր թէ՛
կով Հրապարակ ինկած թերթեր եւ « յ ա ռա իլ ի մ ա - Պին , Ագիգէի իր խանութին առքեւ յարձակում ի են–^. ինծի, եւ թէ՛ Միքէի Համար։ Ուրեմն, ՝Բէօնիկս–
կա՛ն կազմակերպութիւներէ , փոխանակ օգտակար թարկուեցալ Գաւիթ Պ է րպէրեան պատանին ^ երեք պերկ քաղաքբ պիտի ձգէ ինք ու երթա յինք գէոլի
ծ առա յութեան , ան գա բ մ անելի չար իքի աղբիւր ^ԼԲ Հոգիներու կողմէգ որոնց ինքնոլթիւնբ ծանօթ է ։ անծանօթ վայրեր ; Ա՛ իքէն բողոքէ ց ( ըսելով որ
դառնան , քանի կը յամառին անգիտանալ պարկեշ 2. Սուբէն Մանոլկեան պատանին ^ առանց ինքը արդէն յիսուն տարեկան է * ուժէ ինկած ք
տութեան անՀ բաժե շտ֊ոլթիւնբ , Հանրային գոր - ոեւէ պատճառի ապա ա կո ւե ց ա ւ ոստիկան Ո՚-իլոբն մանաւանդ որ է յօդացաւի պտոյտներ կան իր
ծոլնէոլթեան մէջ, ել գառնուկի մորթով ծպտբ — Թամ զարեան ի կողմ է) նոյն 30 Օգոստոս \94եին , մարմնին վբայ։ Գործատէրբ խնդաց ու անպատ
ււ ւա ծ , կո կո բդի լո սի արցո ւնքն երով թա թաւո լն կէսօբէ առա^գ եւ Գաւիթ Պէբպէրեանի մի^ագէ - կառ ձեւով պատասխանեց, ^րանսան կորսնցուց
<ձկո չյ>եր կ՚ուղղեն ՀՀ. Հա լէ պա Հ ա յ ժողովուրդին; ոլէն քիչ յետոյ ; պատերաղմբ ^ պէտք է որ աշխատիք , ել յետս յ ,
ճչալու Համար թէ կներգաղթի եւ ա զգա Հ ա ւա քո լ– 3.— 29 Օգ ոստոս 1946^՚3>, Գամասկոսի մէ^ , ես չէ որ կհուզեմ գրկե՛լ , այլ «փարթիցն ։
մի կենսական ձեռնարկին դէմ տարուած պայքա -• էք ո րէն Գաթբկեան պատանին ^ յար ձա կո ւմ ի ՛են - Ե՛֊ դուրս եկաւ ։ Ա՛ եր քաշածնե ր բ չէին բա
րին ամլոլթիւնբ տեսնող այդ կո լս ակց ո ւթ ի ւն բ թաբկուեցալ \ 0 1 5 Համայնավարներու կողմէ , ւեր * աՀա նոր Հոգ մը ։ Ա՛ իքէն զայրացաւ, պոռաց,
ԼՀիմա Գաշնակցութիւնը^ այժմ փարած է իր նա կուրծքին վրայ Հ* Մ * Ը * Մ՛ի նշանաաառերբ կրե ՀայՀ\ոյեց, ու դառնալով ինծի ըսաւ* Կը տես -
խասիրած մեթոտին՝ տէրօրիղմի՝^ : լուն Համար : , - նե0ս անիրաւութիլնները * ես որ Հիւանդ եմ ^ տկար
Ի^նչ է տ՛ուն տուողը, այս ողորմելիներս ւ ա- 4. 1 Սեպտեմբեր 1 9 4 6 ^ , Կիբակի երեկոյ - եմ , ոտքերուս վյյայ չեմ կրնար կենալ ^ 1լ ուզեն
ղիոզորմ ճիչին ; եան )Հ*Մ*Ը*Մ*ի ակումբին վբայ յարձակելու որ խրամ փորեմ, ան ալ այս գէշ երկր,ին մէջ* ուր
«՚Րոլէյք^ի (էփրասւ թերթը , ռամկավար) ցուցական փ՛որձ մը կատարուեցաւ յ ել որ է ա կա Հովը մարդուն ոսկորները կբ սառեցնէ ։
օգնական խմբագիրը ծեծ կերած է անծանօթ մար ի՛նսըլաՀմ այսԱր փւորքբձնիենր յ յ՛յանռդաար^ապմաՀանելի ԲէէաԼբովարդո բեւրթոիււենցնաենր ինչ ալ ըսելու ըլլար Միքէ" » բան չէր փսխ
դս ցմէ յ որոնք՝ ինչպէս կ՚երեւի , ուզած են մնա - յառա^ բերելու յետին* եւ ղգոլ–ելի նպատակներով : ուեր կացութենէն* ինկած էինք երկրի մր մէջ՝
յուն յիշատակ մ-ըն ալ ձգել Պ * օգնական խմբագրին Ասոնք յարձակումներ չէ ին ^ քաւ լիցի * այէ ուր իէխոգը միշտ իչփ/ող էը*ոլ– անկարելի էր բնդ–
պարզ քաղաքավարական ել փաղաքշական։ շփում - դիմանալ միաՀեծան՝ պետութեան մբ օրէնքներուն ։
սուս երկու անձ ունի , բայց միայն մէկ բնութիւն ։ ներ ( որոնք ^թաղերու բնակչոլթեան ներքին ան - Պէաք էր Հնազանգիլ, այլապէս
Սուրբ Ա՛ արիամ կոյսր , ա յս ժ^ոզովին մէջ , ան դոբրութիւնբ խանգարելուդ բնոյթ չունէին եւ այգ Յաջորդ օրը , Յուլիս \$ին՝ մեր ւնեզ
ուանուեցաւ ^Աստուածածին՝^ ։ իսկ պատճառով կարելի էր լռելեայն անցնիլ ներ ը Հաւաքեց ինք 1 կապեց ինք ու առտուն Հրա -
Երբ Ե վ՛ես ո ո ի ժողսվբ կբ գումարուէր , Հայոց անոնց վրայէն ; Գաւիթ ժեշա տալով մ եր մ իւս ընկերներ ո ւն , քալեցինք
Պատճառներ կայիռն Պէբպէրեանր
կաթողիկոսն էր Ա՝եծն ԱաՀակ Պարթեւ։ Այս կա գէպի Հիւսիսային կայարան բ ։ք՝ազմոլթիՀ ւն ^բազ–
3ովսէփ , Ղ^ե– խոշտանգելու , ՛ել խեղդամաՀ բնելր, քիճան
թողիկոսին աշակերտներէն վեցը՝ մ ութի*՛ ւն 7 ծովածաւալ՝ փոզոցներուն մէջ , կա յա
կ ո սա անդն ո ւսվ ո– սո ոմե լու անոր կոկորգբ , ուր ճիրաներու Հետքեր ր,
լոնգ , Եղնիկ , Արձան ու կորիւն բանին Հրապարակբ, եւ սպասման սրաՀնեբու մէջ%
առա Լ , իրենց ու մնացին օրերով ։
լիս մեկնած էին 426 թուականէն ք1 բ ո° ր արարքին եւ յանցանքին՛) Համար աս լ - Հոն կը գտնես Ֆրանսացին , ԼեՀը 1 Ո՚-կրանացին ,
սումր շարունակելու ու թարգմանութիւններ րնե– Աոլրէն Ա՛անոլկեանբ , ոստիկան ՚Ու-իր" Ռուսը , Ջեխբ , Աերպբ , իտալացին , Պելճիքացին ,
Ա՛ աքս իմիան ո ս տակուեցալ
էոլ Համար * Յունաց պատրիարք կողմէ ^ որ իր Համազգեստին ա– Հո լան ա ա ց ին ( Գանիացին ու կովկասեան ազգե րէն
էր) , մեր այս աշակերտ սըն քՒամզաբեանի
Լոր \թեստհր՝ին յա^ոբգած գրաւոր պաւինած , անձեռնմխելի ըէէալ կը կարծէ ։ շատերբ ։ Հյաաերուն ուսերուն վրայ արդէն 1լերե–
ներուն յանձնեց Տիեզերական Գ*(իողովին Ռվ Իրաւունք տուաւ Համայնավար ազբար իկ– ւայ թին կամ Բըէլ\Բ ՚ ^Բ սպասենք շոգեկառքի
որոշումները , որպէսզի տանին ու յանձնէն Հայոց կազմութեան , ես՝ Ա՚իքէին Հետ կբ խորՀրգակցիմ
կ աթո զի կո ս ին ։ Աշտ կերտն եր ը Հ այ աս տան վ եր ա - նե, ՚տրարելոլ ս արգոց ա նՀ ատակ կանա մեր ընելիքներու մասին, եթէ առիթը ներ կա յա -
դառնալով^ ԱաՀակ Պարթեւ կաթողիկոսին ու տոլթիւնբ^ ել արգիլելու ղանոնք՝ իրենց նախա - նայ։ • Այո> , կնանցն ինք միւս կողմը, ա՛լ կբ բա
Աեսրոպ Աաշտոցին Հանգիպեցան Տարօն դաւաոձին սիրած նշաններու ել առարկաներու գործածոլ - ւէ յ կբ բաւէ* մեր կրած տառապանքը , զբկանքնե—
մ էջ ( Աշտ ի շատ ) : Կ աթո զի կո ս,բ բնդունեց Տ ի եզե թենէն րբ , մ եր Հեռաւորութիւնը՝ մեր սիրելիներէն ,
րական՛ Գ • Հ^ոզովին որոշումներբ ու նզովեց \յե ս - Ի՞նչ ՛յ րգարաց ի պատճառ կար յարձակում պէաք է փախչիլ * * *
տոսի Հեբձուածզը ։ գործելու Հ* Մ * Ը* Մ *ի ակումբին վրայ ^ արաբ ՚էյոդեկառքբ կը սո*-/է 1 թուխ շապիկա–
Այս առթիւ ԱաՀակ 1լ աղ– կարգի կբ շարեն յրգ
յառա^ապաՀներով* եւ երբ այս վերջինները զուդա– լորներբ մեզ
Պարթեւ կաթողիկոսր մ կէին ակում րին առֆել , զարմանալի ո**բ
տեսնելով որ Եփեսոսի ժողովին մէջ նիւթ չէր ե– դի պո ւթ ե ա մբ երեւան ելան քովնտի փողոցներէն կային զանգուածը կը շարժի Հրմշտկելովդ խբռ -
ղած իՒԷ՝<ոտորոս Ա*ոպսո ւեստաց իին գրուածքներբ, տասնեակ Հերոսներով ՚)՛)՛) զո յգ խումբերը^ ճանչ նո ւելով։ փամբ 9 ին շոդեկառքր սկսաւ շ էս ր
որոնց Հետեւած ու օգտուած էր ԻսՔԲ ՚Հյեսաոր , ցուած առա^ն ո րդներ ո լ գլխա ւո բութե ամբ ։ ԼեՀերբ , որ միշտ խենթ Հովեբ ունին՝ սկսան եր
Մեսր ոպ Ա՚աչտոցի՚ն Հետ զգուշական .ու մտերմա Ա ակտ յն ա յս Հարցումն երբ , 1լ աբժէ 1ո լ ղ զ ե լ մի գել, քհուսերբ եւ Ուկրայնացիները պաաասխանե -
կան գաւտնտկան թուղթ զրկեց Մաքսէմիանոսին այն պարկեշտ մարգոց։ Գիտենք թէ1 նաեւ անոլդ– ցին իրենց ե բդերով՝ աւելի գոռ ու աղմկալի ։Ա՝ ոռ
յա^ոբդող Պրոկլ Հայասէր յոյն պատրիարքին ։Այս գայ են մեր Հակառակորդներ բ* կր գրենք որպէսզի ցած իբենզ տառապանքբ^ այս ժոզովո լրդնե բ բ
թոլզթբ յետոյ շատ կարեւոր նկատուեցալ ու գա Հասարակոլթիւնբ չմոլորի այս մարգոց Հօյինպա– 1լ՛ապրէին իրենց վայրենական երգերով , յէէ^ ~՝
ւտնտկան Հիմունք նկատուեցաւ , երբ ապագային զտութենէն հ որոնք կբ ձգտին փոթորկուն պաՀեք տակներով ու աՀաւոր գերութեան մբ ծանրութե
553 թուականին գումարուեցաւ Կոսաանգնո ւպոլ - Հայ կեանքբ , պարտկելու Համար իրենց ձախաւե նէն ազատելու յոյսերով։ իտալացիներբ ետ չէ ին
սոյ / ՝ • քհողովբ, որ յոյն ու բատին եկեզեցիներոլ րութիւներ • մնար , նա խանձելով ԼեՀ եր ո լ եւ / (հուսեբոլ երգե
կողմ Է ճանչցուած– Հինգերորդ «Տիեզերական» ժո լդ էն , իրենք ալ սկսան երգել ^ մելամագձոտ , աբ–
ղովն Է , եւ ուր դատապարտուեցան «երեք գլոլխ– ՎԱՏՆԵՐ ԳԱՒԱՌԷՆ խուր ու գեզնած երեսներով Պատ ո լի ո յ,ի բանակ–
ներ».բ։ ԱաՀակ Պարթեւին գրած– դաւանական ներուն այս մնացորդներ բ գութ կբ շարժէ ին իրենց
թոլղթբ այս էհողովէն մէ^ մեծ՜ ուշագբութեամբ ԼԻՈ՚Ն» • ԱշխարՀաւեր պատերազմէն առաք վըայ ։ ժողովուրդներու Համ այն ապա տկեր մբն էր
կարգացուեցալիբր .ուղղափառութեան փաստ մ բ ։ Լիոնի մէ^ կար «Համազգային Ա՝ ի ո լ թ ի ւնը» , որուն ո ր 1լ ե րեւաբ մ եր ա չքերուն առջեւ ։ Պատերազմի
Ե՛ «տիեզերական» կոչուած՜ ւեոզովին դատա Փանքերուն շն ո ր Հ իւ ամենամօտ իկ թազամ ասերուն աՀաւո բութիւն բ կբ կարդացուէ ր ասոնց ա չքերուն
պարտած՜ «երեք գլուխներին էին՝ Թէոտոբոս Մոպ– մ էջ բաց ո ւած էին գիշերա յին դասընթացքներ ։ մէջ, երեսնեբուն վրայ ու իրենց երդերուն ելեւէջ
սուեստացիին , թ՚էոտորիտոս կիւրացին ու Իբաս Գասե բուն Հ ե տեւեց ան \ 8 20 տարեկան աղաք եւ ներուն մէջ*. Ֆրանսացիները լուռ էին, ել էլա -
Եգեսիացիին գրո լթիւններբ , որոնք \,եստռրի նբ– աղջիկներ յ եւ այսօր շատերը թէ Հայերէն կբ խօ տէին ոչ միայն Գերմանաց ին եր բ որ զիրենք գերե
պաստալռր էին ու Եփեսոսի էեոզովին վճիռներուն սին յ թէ կր կարդան եւ թէ նամակ կբ գրեն։ վարած էին մինչեւ Արեւելեան Փ բուս իա, այլեւ
Հակառակ Էին ու քաղկետոնական դաւանութեան սա ե բդող բաղմ ութիւններբ , որոնք իրենց տան*–
Այդ օրէն անցեր է արդէն 7—8 տարի* նոր սե ջանքներր
ալ Համաձայն Էին : անտեղեակ մ ոռցած՝ 1լերղէին ու կբ բաց ագան չէ
րունդ մը մեծցաւ ^ բացարձակապէս իր ին ։ \քերեր , երիտասարդներ
^ կիներ ու աղջիկներ
Այս երեք Տիեզերական ժոզովնեբուն յա^որ - մայրենի լեզուին ։ ԱՀա երկու տարի 1լ բնէ որ այս մաս կը կազմէին
մարդկային այս Հոծ զանգուած
գոզ միւս <է՜ողովնեբբ՝ վարդապետական Հարցեբու եր կ ի ր ը ազատ ագրո ւա ծ է * գժ բա իւ ա ա բար Հ*ԷԸա ~ ներուն , որոնք ^առաջնորդուէին
գէպի Պալթեան
բացատրոլթիւննեբ , կամ պատրիարքներու դտՀու ն ուե ցաւ Ա ի ութ իլն մբ որ զբաղէ ր այս կենսական երկիրները : Տե՛ս , սա խենթերբ , կ՝ըսէր
բարե
Հա - Հարցով։ յ^^ն չ պիտի պատասխանենք վաղը ^ երբ կամս Ա իքէն,–
տի րա կան փառասիրութիւներուն արդիւնք կ՚երեւի Հարսն՛իքի կ՚երթանք յ
մաբոլելով՝ նկատի չառնու եռան Հայաստանեայց մեր զաւակները Հարցնեն թէ մենք ո®վ ենք եւ ին՛– այսքան ալ տխմարութիւն .. .
եկեղեցւոյ կողմ Է , ,ո ր ցաբդ իբր տիեզերական կբ չո^ւ Հոս եկեր ենք։ Գեռ պիտի շարունակենք մեր
ճանչնայ Նիկիոյ ւ կոստանգնուպոլսոյ ու Եփեսոսի անտարբերոլթիւնր \ որպէսզի «Յառաջէի խմբա - - Ւերե ւս ասոնք իրաւունք ունին • ինչո ւ
մէշ գումարուած՜ առածին երեք մեծ՜ էեոզովներբ, գիրը երկրորդ անգամ ըսէ թէ «Լիոն ի մէջ ծառ միշտ լալ, տխրիլ, խորՀիլ ու յուսաՀ ատ ո լթեան
որոնք, աշխաբՀիս բոլոր եկեղեցիներուն կողմէ ի– չի բուսնիր»։ Գէրգր Րյ^ալ,բան կրնա՞նք փոխեք մեր լռութեամբ,
րապէս «տիեզերական» ճանչցուած՜ էին % Կաբելի չէ0 դիմումներ կատարել եւ կրկին գի՜ րսէ՛ , Մ իքէ , ինչո՛ւ մ իշտ տխուր մնալ : :
\,ախնական եկեղեցիին մ իասնականոլթիւնբ շե րային գասբնթացքներ Հ ա ս տ ա ւո դ պ1 ա ա կանկա - Մեր երգբ շատոնց կտրուած՜ է , կբ յարէ
բարեկամս • այն օրէն, երբ Փ՚սրիզբ գերութեան
վրդովուեցաւ , Եփեսոսի մողովին յաշՀորդոզ ալ դպրոցներուն մէջ^ ինչպէս կ՚ընէր պատերազմէն
՚Բաղկեդոնի մէԸ գումարուած՜ խռովայոյզ էեոզովին առաջ Համ աղդա յինր ։ Մ ինակ 7 բդ թ աղամ ասին տակ ինկաւ։ Ո՛չ, ո՛չ , Ֆրանսացին չի կրնար եր
պատճառաւ , որ պատմութեան ծա նօթ Է իբր «չոր մէչ մօտ 30—35 փոքրիկներ կտն՝ 8—14 տարեկան\ գել, մանտւտնգ Հիմա, որ կ՚երթանք մեր թշնա
րորդ տիեզերական» կամ «•Բաղկեղոնի ժողով» ,որ որոնք Հայերէն չեն դիտեր։ հերթերու մէջ կը միին Համար խրամներ փո բելո ւ վայրենինե*ր յ
բնաւ չճանչցուեցաւ Հայ եկեղեցիին կողմէ՝ շատ ծաղկոցներու վայրենինե՛ր,
կարդանք ա յս կամ ա յն գաղութին կոլգայ օրը–
արդարանալի ու բանաւոր պատճառներով : վերաբացում բ , ի"կ Լիոնէն ձայն չկայ տակաւին։ Թ– ՀԵՐՈ8ԵԱՆ
ՆՈՒՊԱՐ ՄԱԳՍՈԻՏԵԱ՚ե Կ– Ցախւկիմհաս (1)
Fonds A.R.A.M
