Page 106 - \ARM_19-1946_03
P. 106
ՆԱՄԱԿՆԵՐ ԼՈ՚սՏՈ՚նէն Շուարումի այդ վայր կետն թ , խանմօն ւԲէշ կր
յանձնաբա -
Ի՛նչպես կ՛աջակցեին նետոլի եւ կ^ԼՀսէ *
- իրար մ՚անցնէք,
տուէք ինծի
ՀԱՍՏՈՒԹԵԱՆ Հայ յեղափոխութեան զարթօնքին , իգական բական մբ* ես վաղր անձամբ կԴբթամ այն վառօ -
Ի ՈՐՀՐԳԱԺՈղՈՎԸ
սեռէն շատեր անձնուիրաբար նե տ ո ւե ց ան յորձան գբ մինչեւ Հոս փոխադրելու» :
քին մէջ։ Շատեր աջակից դարձան գաղտնի գո բ - Եղան առարկութիւնն եր թէ օր ցորեկով ան
ծ Ո ւՖԷ ո ւթ եա ն , ուրիշներ սո ւբՀ ան դա կ ի պաշտօն կարելի է փոխադրել* քանի որ ճամբան Նոբշէն
ԱշխաՀ ի Աեծեբբ եւ մնացեալներէն 22,բ ո– կատարեցին կամ օգնեց ին կռուողներուն : գիւ-ղէն կ՝անցնի , ուր կբ վխտան թրքական զօրքեր
րոնց 5հ» սլա ր տ ո ւած երկիրներ ^11 ՚ԼՈ ՛ԼԷ նստած Աս ո նց կ ա բդին՝ ի բ արման ի տեզն ո ւնի Մ ո լչէ եւ վտանդբ անխուսափելի է ։ Ս ակա յն քցանմօն ա–
են Փարիզ * վե րաՀ աստսւտե լու եւ օրի նա կանացն ե" Ա-Լ՚ն^^է^ք– Գէլ–ոաՑէ ^՛Լէ՛"մ Խանմօն ։ Համեստ տան ռանց բնկբկոլմի առաւ յանձնաբա բական բ , վբս *
էու Համ ար ի։ աղաղո լթ ի ւն ր զո ր սլա ամ ո ւթ ե ան ա՜ տիկին մը) ոչ դրող^ ոչ կարգաց ալ , արՀ եստով տա–֊, իր ձեռնարկին յաջողութեան վրա՝յ ։
մ էնէն ականաւս ր խէ լա գար ր ջարդուփշուր բբաւ՛ բրուտ , եւ սրտով անբիծ : Ւր դործբ Ախլաթցի ե$֊ Առտուն իր երկու էշեբուն ամ ան եղէն նոր բֆռ–
քանդելով նաեւ, իր ՀայրենիքրՀ ԱտլճԷվազցի Թուրքերու֊ Հետ (ԼԱաԼՈէէ* էալ $ՈԼ՜Ր ՜ ցնէլով* միասին կ՚առնէ իր 12 տարեկան տղան ,
Ակոռիի մ էծ կաբաս ին բոլորտիքն են շա ր ո ւած քերէն կբ խօսէր X Մ օսօն * իբրեւ ամ անեղէն ծախող բրուտ : Նոբշէն
Ամ եր ի կա , Անդլիա , Աւստրալի ա * / * ա ն ա ա ա * 1899^2՛ Աէյգոյէ եւ. Վարդանի Հ յայտնի յեգա - գիւղէն անցնելով կբ մանէ Ցրօնք գ ի ՚ ֊ ղ բ եւ֊ յանձ–
Եթովպիա * Ե ուկո սլավիա * Իտալիա * Լ ե Հասա ա ն , փոխականներ^ ծ պա ո ւած օրերուն ^ երբ բոլոր գիլ– նաբարականր կր ներկայացնէ ուր որ անկ է ։ Այդ
Հա՛բալա յին Ափբ իկէ * Հնգկասաան Հոլլանտա * ղացիներ եւ ին չո® լ չբոել^ նոյնիսկ իրենց ս ր տա գիչերբ գործերբգասաւորելով , վառօդի բէռբրած Հ
Հո ւն գա բ ի ա . Յունաստան , \թոբ Չ,ել ան տ ա * \թոբ– կիցն ե բն ու բարեկամներ ր երես դարձուցած էին ի ւր ա քան չի ւբ բեռան վրա յ մէկ ֊ մէկ կոտ ցորեն
վ եկիա Ո՚֊կրտնիա * Զ եխոսլովաքիա * Չինաստան * երկու քաջերէն \§անմօն էր որ կբ Հոգար անոնց կբ լեցնէ իբրեւ ապա Հո վութ իւն * եւ արեւածագին
Պելճիքա * Պելօո-ուսիա * ^ ո լլկար ի ա * Պրազիլիա * բոլոր պակասներբգ տարիներ շարունակ* նոյնիսկ առանց կասկածի ճամբայ կ՚ի՛յնայ ։
քիում ան իա . Խ . (հ ուսիա • Ջքինլանտա ել 3)բանսա ; գնդ, ւ կ ու վառօդ ճարելով X Աօտ կէս օրին կբ Հասնի Նորշէն ֊, ել առանց
քՕ ո րՀ բ դաժ ո դո վէն գուբս կբ մնան ա յն սլետու* ^Սհ֊Բհ ԼՀ"Գ^ * կազմակերպ ո ւթեան օրերուն ^ կասկածի կ անցնի քՍտյուշի առջեւէն * զօրքերու
թիւննէբր որոնք մետասաներորդ ժամուն • ՚ այս \ 899^––՛ սկսեա լ էք անմ օն ն ետ ո ւե ց ա ւ յ զ բձանքին քթի տակ։ \^ծմակայ քիթբ Հասած ատեն երկու
ինքն Եալթա յի Համ ա ձ ա յն ո ւթ են էն ետքբ սլա– մ էջ ։ Ւբ տուեր եւ սաքուն գբաւ կազմա կեր պու - ճիաւոբնեբ դիմացբ կ՜՚ելլենք ծիսախոտի (Ռէժի)
տերազմ Հռչակեցին ք*եբմանիոյ գէմ (Թուրքիա * թեան տրամադրութեան տակ իբրեւ ժողովատեղի՚ , ղ էտ է ր ( ո ա իս ա ա ր ) : Բատերուն յա յանի են 1ԼԱ1|լյ
ւքյգիսչտոս) * ինչպէս նաեւ անոնք որ զինուորականն ա պաՀ ո վե լո վ լո յսն ու ջերմ ութ իւր : Իր ջանքեր ով ա Ա1յւ7յ ե ր ո ւ. անողոք խ ո լղար կո ւթի ւնն ե րբ նցնոզ
մ ասնակցութիւն չբերին պատերազմ ին՝ իրան ^ Ի* կազմուեցաւ Ջոբոյ թաղի կանանց խումբբ Յաբոյ դարձողի Հանդէպ , Հաւկիթին մէջ մազ փնտռէ լու
րաք • Հարաւային Ամերիկայի Հանրապետութիւն– Հավսո յի զեկավա րութեամ բ ։Հ/աբթուան մ էջ ամ էն աստիճան :
ներր եւայլն * ք*նականօրէն * մասնակցութեան ի– Հինգշաբթի որոշեց մա. 11 Ա1Ա111 օրլլ յ Ութաղի կիներ ք՚^^ձ բեռներդ* էԱանմօ * կբ Հարցնէ
բաւունք չէ տրուած նաեւ չէզոքներուն •, ինչպէս ու աղջիկներ կբ. Հաւաքուէին հյանմ ո յի տունբ , ռախտաբ Նուրօն *
Հյուէտ * Ա պան իա եւ ՀԼո լի ցէ բիտ : Խ * Մ ի ո ւթեան բուրգ կր գզէին % Ոմանք կբ մ ան է ին ^ ուրիշներ կբ ՚ Հա* դո՞ւն ես , Նուրօ աղա* ցորեն է* կր
մաս կբ կազմեն " ՛ չ միայն Աոսկուայի պատգա* Հի լսէին , ար ախ ջի կ ր նախշէ ին -, ճերմ ակեզէններ պատասխանէ քաջասիրտ կինբ , եկուր նայէ՛. //V
մաւորներբ Ա*ո լոթով* Վ^իշինսքի եւ բազմանգամ կբ կաբէին գ եւ աեգական Մաբմնի միջոցաւ փո - կբ սկսի բեռան բեր ան բ քակել ։ ինչպէս գիտես ,
շքաիյումբ մբ * այլ նաեւ պալթիկ Հայրապետու խագրել կուտային Ա՛ասուն ; բրուտ եմ եւ իմ ապրուստս ամանեղէններ ծախէ*
թեանց Լ^սթոնիա . Լաթվիա եւ Լիթուանիա) աբ— Աբ տ ա ս աՀ մ անէն երկիր մ ան ո ղ խում բեր բ ել լով կբ Հանեմ •
տաքին նա խարարներ բ , ոբովՀ ետ եւ շատ Հ ալանա* ան Հ ա տ գործիչնեբբ իրենց Հ անգի ս տ ր քՕանմ ո յի - Գիտեմ * դիտեմ * կր պատասխանէ Նուբօն ,
կան կբ նկատ ո լի որ խորՀ րգային պատոլիրակու– աո ւնբ կբ գտնէին ։ Ան կբ Հոգար անոնց պակասնե– ու ձին խթանելով կբ մօտենայ բեռներսլն ։ ՝Բաջա*
թիւնր առաջարկէ նաեւ ա յս վերջիններուն մաս— բբ։ Այգ պատճառով Մէչէաի Աւետիս էլբսէր սիրտ կինբ կբբ կանխէ Նուբօն բ"ելով *
նակցութիլնբ խոբՀբգակցոլթեանց : Լոնտոնի քա* <ձհյանմ ո յի տուեր երկրորդ քհագէոս Ա ռաքելո ց Ա՛լ՛ս , դիտե՞ս* Հապտեստ» առնելու Համար
զ աքական շրջանակներ ր գիտել կուտան * սակայն վանքն է՝$> ։ Նոյնն էր պարագան Աասունէն Ղ՛ուրան խանումիգ մի տաշտ պատրաստած եմ : Ատեփա–
թէ յգ111 երրեակ Հանրապէտութեսւնց կցումբ պաշ իջանող կուսակցական ԳոՐ^ի^է մր Համար Հ Ե՚ "՚,(ս նին Ր"խ ՜ Երր Մ ուշ գնաց իր * Նո ւ֊րօ աղա սյ/ ին
: հ/ օսք տուաւ .
տօնապէս ճանչցուած չէ տակաւին գլխաւոր ք՛աշ— \իսկ արդար ու աբժանավայել պատճառով , 1Աան « ա սլ ւո ե ս ւո »^ աա շա ր Հ էտդ տար
:
նակիցնեբուն կոզմէ* պարագայ մբ որ կրնաք մ՛ո յի տունբ կոչուեցաւ <Հ.Աղգի տուն» ։ սակայն տակաւին չեկաւ առնելու
բուռն վէճեր ստեզծել խ ոբՀ ր դաժո զո վին մէջ՛. Ա՝ե* 1903^ ամ աո բ Վարդան , Աէյգօն եւ Մ ոկաց Ա՚էէկ ՐՐաօ^ ես յ Խանմօ * մէկ Հատ ալ ԱալիՀ
գի Համ աբ նշանակալից է տ յն երեւո յ թ բ որ Հա իսբօն գիլզբ մտան ^ Տրօնք գի՚֊զի մէջ եղած 20 ադային պատ բաստէ եւ միասին ղրկէ **
յաստան մաս չի կազմեր խոբՀրդային պատուի— լիտր Հում վառօդբ Ա ասուն փոխադրել տալու*. Առ Եւ առանց բեռներր նայելու * թ ո յ լ կուտա յ որ
բ ա կո ւթ ե ան * ին չսլէս մաս չէ կազմ ած նախ բնթաց նուազն՝ տասբ շա լա կ ա ւո րն ե ր պէտք է ին գ Ղ*ոբծի եյանմօն անցնի ; Հր"*ձ՚ՔՌ ԳոՐ°~ոլաօ^ էր > եւ կէսօրր
Համամոզուինեբուն ատեն ; եռուն ժամ ան ակն է եւ բնկերներ բ լծուած են ա շ* անց քՕանմ օն դիւղ Հասաւ իբ բելւնեբ ով : Հոն էր
կտրտուած երկիրներու պա տ գամ ա լո բն եբ բ ի* խտտանքի ։ Ս՝ անաւ ան զ կայ վտանգաւոր պարագայ ան ո ր Հ ոգու մ ե ծ ո ւթիւնբ ո ր պատաՀ ածի մ ասին
բաւունք չունին վիճաբանութեանց մ ասնակցե լո ւ , մբ*–՛— փո խաղրո ւթ իւձնբ (Լէէա ձ Նոր շէն գէ՚՚՜՚լհ*" ոչ ոքի ան չբսալ * ամիսներ վեբջբ։
ա յլ եկած են յատկապէս իրենց տեսակէտներ բ միջովբ գ ուր կր նստին Հազար Հեծելազօրք՛.֊ Գի - Խոց մբ դա րձած էր ա ղս/ն ե ր ո լ սրտՀին քՍ ան մո—
պարզելոլ արդէն ի՛13 կ մշակուած դաշնագիրն եբո ւ շերներբ պաՀակ զինուորներու ^,#7 կատներ ր Ղ՛աշ - յի բնթացքբ ; ԵԼ– կուսակցութեան Հանդէպ տարած
մ ասին Հ Այո ուզզոլթեամ բ Մ եծերբ որոշ բար եա– տ ին մէջ կր դառնան ։ ք՛ոլոլ/ ապաՀով կէտերբ աշխատանքր * Պատրուակ մբ կր փնտռեն օր աո֊Ա՛ջ
ցակամ ութիւն ոոյց տուած են այդ երկիրներուն վտանգուած են , եւ վառօդբ առ առաւել երեք օրէն անոր մուխբ մարելու։ Արդէն սել ամպեբբ կբ կու
Հանդէպ : Հաւանական կր նկատոլի որ Խ • Ա ի ո լ— պէտք է տեզբ Հասո նել * տակուին Տաբօնի երկնակամարին վրայ։ Աարախի
թ ի ւ ն ր գ պատէՀ առիթին * իր օրՀնութիլնր տա ք Իյմրապետներբ , Ֆլիթն ու է)աչօն , իրենց նման թուրք զօրքերով լեցուած են բոլոր նշանաւոր
չկայ։
ալն ֊^աղերսագրին» Գո ք՛ Ալպանիա կրնայ ներկա* ղլոլխներբ քարին կբ զարնեն ճար ու միջոց գիւզերԲկբ կատարուին անողոք խուղաբկութիւն–
յացնել՝ խո րՀ,ր գաժո գո վին մասնակցելու Համյսբ։ ներ •, կր փճանան այն գիւղեր բ* ուր զէնք մբ* կամ
Լիւքս Էն պո ւ բկի պալատին նրբանցքներուն մէջ ֆէտայիի մբ Հետքբ ՛լ անուի :
անձկութեամբ կր սպասէ նաեւ Արեւելքի ս է ն թ լ մ է ՝ – ս՝ էջ ուր ի շ բան չեն եթէ ոչ գլխաւոր գա շնագբ ին 1903,^ ձմեռբ* Զխուբայ Խարս գիւղէն մէջ
(1// , բայց տարակոյս չկայ որ Ա ո ս կո լա բուռն կեր–՛ կցուած յաւելուածներ ։ Այս Լ\արքէն կբ պա ականէր նստող մէկ վաշտ "օրքբ * Աոլլէյման ել Ասբմ պէ -
սլուի պիտի բնգդիմանայ * եթէ փորձեր կատաբ* նաեւ Ա եվռի գա շնագի րբ ( 1 0 Օգոստոս \ 920) ֊ո բ յեր ո ւ Հ րամանատա րութեամբ մտաւ Ալվառինջ X
ուին անոր մասնակցութիւն ր ա ՛սլ ա Հուի ել ո /. Համար* Հրաշիւք իմն զամբիւոբ նետուեցալ \92,3ին։ ք՝ ետ ի ն բ ծածկո ւած է ր եբ կոլ կ անգո ւն է ա Լ-ելի
ՀԻ ո ւլ ո վաորսյՀ էն ներս մտնել կհուզեն նաեւ Եգիպ Հետեւաբար այս խորՀրդաժողովին պիտի յա ձիւնով ։ կտրուած է փախչելու ճարն ու ճամբան *
տոս բ յ Աեքսիկան եւ Լիւքսէնպուրկի դքսութիւնբ ։ ջորդէն ուբ\իշներ^ թերեւս առանց փոքր պետու - բռնուած են յյն երեք ճամբաներ բ ուր գիւղէն
Ներկայ խո րՀ րդամոգովր կարգ մր տեսակէտ– թեանց մասնակցութեանդ լուծելու Համար գէրմա— դուրս կուգան ։ Գիւղր մնացեր է նեղ վանդակի
նե րով չՀի։ նմ ան իր ոչ Հարիւր երեսունրմ է կ տարի նա կան Հ անգո յց ր եւ դ ի ւան ա գ ի տա կան ու տնտե* մէջ* եւ կբ կատարուին մանրակրկիտ խուզարկու–
առաջ Նափոլէոնի ջախջախիչ պարտութենէն վերջ սա կան բնականոն յա րա բեր ո ւթ ի լննե ր ստեզծելու թիւններ ։ Հինգ օր գիշեր չտեսնուած տանջանք ու
Վ^իէննայի– մ էջ դում ա բ ո ւած վե Հ ամ ո զո վին * ո չ ա լ Համար էյւ֊րոպայի մէջւ կբ նշանակէ որ Լիւքսէն - տառապանք ։ Ա ակա յն չկրցան գտնել ինչ որ կր
\^)\^)փն *Լերսայլի Հաշտութեան ար իսպագո ս ին * պուրկի ներկայ խոբՀբգաժոգովբ նուազ Հէտա - փնտռէ ին ։ Աղան ե ր ո ւ ցուցմունքով * կատարուէ -
ին չսլէս գիտել կուտան Լոնտոն ի յայտնի թ եր թ ե* քրքրական է իր օրակարգի նիլթէբով քան այդ օ– ցան քանի մր անմեղ ձերբակալս ւթիւձներ, Ջուլկէ
ՐԲ ^Առաջինին ներկայ էին միայն Աեծ պետութիւն* րակարգէն դուրս նետ ո ւած խնդիրներով որոնց Յովնիկ, Գրէ Մխօ Ասօն, Սաեփանի Բենօն, 8արօ
ներբ* ոմանք իրենց վեՀապետներով * իււկ երկրոր շարքին գլէսաւոր տեգր կր գրաւէ ք՛երմանիան ; Ա՝ոլշօն * Եգօ ՕՀան * է լ ասոնց կարգին Խանմոյի
դին կր մ ասնակցէ ին բո լո ր ք՛աշնա կի ցնէ րբ * թէեւ Ամ էնէն լաւատես շրջանակներն անգամ էլ՝րն * տղան Յակոբ * որ ա մ ր ա ս ւո ա նու ած էր իբրեւ քիւրտ
վերջին բառր կ արտասանէին Հինգ գլխաւոր սլե* գունին որ քազաքական ներկա յ մ թնոլորտբ որուն իւսուֆի սպանութեան մ ասնակից ել րն կեր Ա է յ–
ա ո ւթ ի ւնն ե բ բ կարգ մ ր Հարցե բու մ էջ մ իա յն մէջ կբ բացոլի խո րՀ բգաժոգովբ , երբեք քաջալէ* գօն. ու Վ^արգանր։ իսկ միւսներբ իբրեւ յեգափո -
չո ր ս ր - կամ նոյնիսկ միայն երեքբ՝. Այսօր * խո ր– րական չէ 1 քանի որ ք՛երման ի,ո յ գրաւէ ալ շրջաննե– իւ ակ ան շարժմ ան մ ասնակցողներ * ձեռնակապեր
Հբդաժողովին \ 7 փոՔՐ տնգամնե րբ եւ Հինգ ՐԲ միացնելու խնդիր բ կամ ^ ա լքաննէբ ո լ եւ իտա– գրած քշուեցան ղէովի քաղաՔԱ* եւ առանց դատ
պարտուածներբ սկանան չ ս ե զ ա ն ի ն » Հ " լՐ ջք Հա լիոյ Հաշուեյարգարր զօրաւոր Հակամարտութիւն ՈԼ դատաստանի ո ւղզա կ ի բանտ եւ քամեցին գ առ–
ն թեան • կր։
ւաքուած են * լսելու Համար Զոբսէր՚ուն կոզմի ստեզծած են գլխաւոր ք՛աշնա կիցն եր ուն միջել :
մշակուած դաշնադիրներու բովյսնգակութիւնբ Հ Համաձայն Լոնտոնի մամուլին ֊, քԱորՀ– Աիոլթիւնբ Աակայն՜* այլ էր Յակոբի պարագան է Ամէն գի՜
Այո մանր - մունր պետ ո ւթ ի ւնն եր ր անշուշտ իրա— 1լաշիսատի անպայման երկարաձգել գէբմա - շէր բանտէն Հանելով ոստիկանատուն կբ տանէ
ւունք պիտի ունենան իրենց տեսակէտներբ պաբ * նական խնդրին կարգադրութիւն ր , ///յն ակն կա * ին * ուր կ՝ենթարկուէր Հիւսնի եւ Ջէբքէղ Րասիմ
զելու ա յգ վաւերաթուգթե բուն մ ասին , բա յց եր լութեամբ որ այդ երկիրբ շուտով պիտի դառնաք պէյերոլ չարչարանքներուն* Ա իա յն նոյն դժոխքին
բեք Հ ա ւան ա կան չէ որ ան ոնց մ է որ եւ է մէկր տեսակ մր ռուսական գօտի՝ ամբոզֆովին ենթար պատեբբ կրնան փկայել այն զարՀոլրելի տ անջան ք–
Չորսերու Հիմնական որոշումներուն գէմ արտա — կուած խոբՀրգային տնտեսական իրաւակարգին *, ներբ * որոնց կ՝ենթարկուէր տարաբախտ Յակոբբ X
յա յա ո ւի ել խանդա ր է դաշնակիցներու Համ երաշ - Պ աՀ պան ո զա կան օրկաննեբր կբ շեշտէն նոյնպէս որ Հատիկ Հատիկ խլուէցան անոր ո ա րե ր ո ւն ու մատ–
խո ւթի ւնբ ; Ա ո ս կո լա իր շաՀեբուն Համապատասխան կր նկա ներուն եղունգներբ : Գրկեցին ու դալարեցին անոր
Պէտք է դիտել տալ նաեւ որ ներկայ խորՀ ր* տէ աւստրիական Հա,րցին յետաձգումբ ։ (հուսա - ամոբձիքներբ . քայքայուեցաւ անոր էս ււո զ^ո ւ թ ի ւ–*
զամ ո դո վբ իր կարեւորոլթեամբ « Հ տշտ ո ւթեան կան բազձանքներ ո ւն մաս կր կազմէ նաեւ ^ ե^բ ՜ նբ * եւ մօտ դարնան , երեք ամիս վերջր^ օր մ բն աք
խորՀ ր ւլ ա մոզով» չէ 1 բա Ո ին սովորական իմաստով սէն 1 Պալքաններոլ մէջ զինուորական ուժեր պա ֊ զայն մեռած կբ դտնեն իր խշտեակին վրայ։ ք՛եռ
ոբովՀ ետ եւ Ղ*եբմ անիո յ եւ Աւստ բիո յ խնդի բներ ր Հելու անՀբաժէշտութիւնբ ։ նոր բոլորած իր 20 դարոլննէրբգ ապագայ Հ եբո–
իբ օրակարգին վրա յ չեն : Բոլորովին տարբեր կար քաղաքական բա րդո ւթի ւններբ որոնց վե բանա սական նկարագրով ու խոստումներով * դաժան
գագրութիւն եդած էր 1919^5՛։ Այն օրերուն կա - կան լուծումէն կախուած է աշխարՀի տեւական Հարուածին տակ կբ փչէր վերջին չունչբ , վէրՔՐ
տարեալ Համ աձա յն ութիւն կար Դաշնակիցներուն խաղաղոլթիւնբ , Համրանք չունին դիտել կուտա յ սրտին* ու կարօտբ աչքեբուն X
մ իՊեւ դերմ տնական Հարց ին Հուրջ : Այնպէս որ «Թտյմզ»։ ի՞նչպէս պիտի Հաշտեցնեն Մէծերր ի - Յակոբի դառնակսկիծ մաՀբ մեծ խոցեր բա -
յ/ս գթականն երբ ամ էնէն առաջ ստորադրել տուին րենց Հակոտնեայ տեսակէտներբ ել ի^նչպէս պիտի ցաւ բոլորիս սրտին մէջ* երբ բալխիրով մբ անոր
; (\ ք
ՎՀրսայլի գաչնագիրբ^ 28 Յունիս 1919, ու ամիս գոՀացնէն փոքր ե րն ո լ նաեւ պարտուածներբ դիակր փոխադրեցին գիւ֊ղը X Սուգ էր ամէն տուն*
ներ ետքն էր որ յաջ ո ր դա բա բ ստո րագր ո լեց ան մէկ լաւատես ենթադրութիւն տակաւին քաղաքա եւ թաց էին բոլորիս ա էքե րբ • ք՚ագաղ մբ սեւ Հո -
Ա^սարիյ (Սէնժէռմէն, 10 Սեպ. 1919), Պուլկա կան շրջանակներ ուն մէջ ։ Աակար կութ իլն բ որուն ղաթմբինգ ել տարաբախտ մայր մբ , կսկիծբ սբր–
րի" յ (Նէօյյի, 27 Նոյեմբեր 1919) եւ Հոլնգարիոյ Հաշտութեան խո րՀբդաժողով անուն բ տրուած է տ ին ։ ինքն է որ կբ կարդայ իր ս ր աաՀ ա՛ո որին
( 4 Տունէս 1920) զաշնագիրներր որոնք իրականին պիտի տեւէ Հաւանաբար վեց շաբաթ : ԺԻՈԱՅՈ գամ բանա կան բ , սրտառուչ ու ՀոգեՀան •
Fonds A.R.A.M
յանձնաբա -
Ի՛նչպես կ՛աջակցեին նետոլի եւ կ^ԼՀսէ *
- իրար մ՚անցնէք,
տուէք ինծի
ՀԱՍՏՈՒԹԵԱՆ Հայ յեղափոխութեան զարթօնքին , իգական բական մբ* ես վաղր անձամբ կԴբթամ այն վառօ -
Ի ՈՐՀՐԳԱԺՈղՈՎԸ
սեռէն շատեր անձնուիրաբար նե տ ո ւե ց ան յորձան գբ մինչեւ Հոս փոխադրելու» :
քին մէջ։ Շատեր աջակից դարձան գաղտնի գո բ - Եղան առարկութիւնն եր թէ օր ցորեկով ան
ծ Ո ւՖԷ ո ւթ եա ն , ուրիշներ սո ւբՀ ան դա կ ի պաշտօն կարելի է փոխադրել* քանի որ ճամբան Նոբշէն
ԱշխաՀ ի Աեծեբբ եւ մնացեալներէն 22,բ ո– կատարեցին կամ օգնեց ին կռուողներուն : գիւ-ղէն կ՝անցնի , ուր կբ վխտան թրքական զօրքեր
րոնց 5հ» սլա ր տ ո ւած երկիրներ ^11 ՚ԼՈ ՛ԼԷ նստած Աս ո նց կ ա բդին՝ ի բ արման ի տեզն ո ւնի Մ ո լչէ եւ վտանդբ անխուսափելի է ։ Ս ակա յն քցանմօն ա–
են Փարիզ * վե րաՀ աստսւտե լու եւ օրի նա կանացն ե" Ա-Լ՚ն^^է^ք– Գէլ–ոաՑէ ^՛Լէ՛"մ Խանմօն ։ Համեստ տան ռանց բնկբկոլմի առաւ յանձնաբա բական բ , վբս *
էու Համ ար ի։ աղաղո լթ ի ւն ր զո ր սլա ամ ո ւթ ե ան ա՜ տիկին մը) ոչ դրող^ ոչ կարգաց ալ , արՀ եստով տա–֊, իր ձեռնարկին յաջողութեան վրա՝յ ։
մ էնէն ականաւս ր խէ լա գար ր ջարդուփշուր բբաւ՛ բրուտ , եւ սրտով անբիծ : Ւր դործբ Ախլաթցի ե$֊ Առտուն իր երկու էշեբուն ամ ան եղէն նոր բֆռ–
քանդելով նաեւ, իր ՀայրենիքրՀ ԱտլճԷվազցի Թուրքերու֊ Հետ (ԼԱաԼՈէէ* էալ $ՈԼ՜Ր ՜ ցնէլով* միասին կ՚առնէ իր 12 տարեկան տղան ,
Ակոռիի մ էծ կաբաս ին բոլորտիքն են շա ր ո ւած քերէն կբ խօսէր X Մ օսօն * իբրեւ ամ անեղէն ծախող բրուտ : Նոբշէն
Ամ եր ի կա , Անդլիա , Աւստրալի ա * / * ա ն ա ա ա * 1899^2՛ Աէյգոյէ եւ. Վարդանի Հ յայտնի յեգա - գիւղէն անցնելով կբ մանէ Ցրօնք գ ի ՚ ֊ ղ բ եւ֊ յանձ–
Եթովպիա * Ե ուկո սլավիա * Իտալիա * Լ ե Հասա ա ն , փոխականներ^ ծ պա ո ւած օրերուն ^ երբ բոլոր գիլ– նաբարականր կր ներկայացնէ ուր որ անկ է ։ Այդ
Հա՛բալա յին Ափբ իկէ * Հնգկասաան Հոլլանտա * ղացիներ եւ ին չո® լ չբոել^ նոյնիսկ իրենց ս ր տա գիչերբ գործերբգասաւորելով , վառօդի բէռբրած Հ
Հո ւն գա բ ի ա . Յունաստան , \թոբ Չ,ել ան տ ա * \թոբ– կիցն ե բն ու բարեկամներ ր երես դարձուցած էին ի ւր ա քան չի ւբ բեռան վրա յ մէկ ֊ մէկ կոտ ցորեն
վ եկիա Ո՚֊կրտնիա * Զ եխոսլովաքիա * Չինաստան * երկու քաջերէն \§անմօն էր որ կբ Հոգար անոնց կբ լեցնէ իբրեւ ապա Հո վութ իւն * եւ արեւածագին
Պելճիքա * Պելօո-ուսիա * ^ ո լլկար ի ա * Պրազիլիա * բոլոր պակասներբգ տարիներ շարունակ* նոյնիսկ առանց կասկածի ճամբայ կ՚ի՛յնայ ։
քիում ան իա . Խ . (հ ուսիա • Ջքինլանտա ել 3)բանսա ; գնդ, ւ կ ու վառօդ ճարելով X Աօտ կէս օրին կբ Հասնի Նորշէն ֊, ել առանց
քՕ ո րՀ բ դաժ ո դո վէն գուբս կբ մնան ա յն սլետու* ^Սհ֊Բհ ԼՀ"Գ^ * կազմակերպ ո ւթեան օրերուն ^ կասկածի կ անցնի քՍտյուշի առջեւէն * զօրքերու
թիւննէբր որոնք մետասաներորդ ժամուն • ՚ այս \ 899^––՛ սկսեա լ էք անմ օն ն ետ ո ւե ց ա ւ յ զ բձանքին քթի տակ։ \^ծմակայ քիթբ Հասած ատեն երկու
ինքն Եալթա յի Համ ա ձ ա յն ո ւթ են էն ետքբ սլա– մ էջ ։ Ւբ տուեր եւ սաքուն գբաւ կազմա կեր պու - ճիաւոբնեբ դիմացբ կ՜՚ելլենք ծիսախոտի (Ռէժի)
տերազմ Հռչակեցին ք*եբմանիոյ գէմ (Թուրքիա * թեան տրամադրութեան տակ իբրեւ ժողովատեղի՚ , ղ էտ է ր ( ո ա իս ա ա ր ) : Բատերուն յա յանի են 1ԼԱ1|լյ
ւքյգիսչտոս) * ինչպէս նաեւ անոնք որ զինուորականն ա պաՀ ո վե լո վ լո յսն ու ջերմ ութ իւր : Իր ջանքեր ով ա Ա1յւ7յ ե ր ո ւ. անողոք խ ո լղար կո ւթի ւնն ե րբ նցնոզ
մ ասնակցութիւն չբերին պատերազմ ին՝ իրան ^ Ի* կազմուեցաւ Ջոբոյ թաղի կանանց խումբբ Յաբոյ դարձողի Հանդէպ , Հաւկիթին մէջ մազ փնտռէ լու
րաք • Հարաւային Ամերիկայի Հանրապետութիւն– Հավսո յի զեկավա րութեամ բ ։Հ/աբթուան մ էջ ամ էն աստիճան :
ներր եւայլն * ք*նականօրէն * մասնակցութեան ի– Հինգշաբթի որոշեց մա. 11 Ա1Ա111 օրլլ յ Ութաղի կիներ ք՚^^ձ բեռներդ* էԱանմօ * կբ Հարցնէ
բաւունք չէ տրուած նաեւ չէզոքներուն •, ինչպէս ու աղջիկներ կբ. Հաւաքուէին հյանմ ո յի տունբ , ռախտաբ Նուրօն *
Հյուէտ * Ա պան իա եւ ՀԼո լի ցէ բիտ : Խ * Մ ի ո ւթեան բուրգ կր գզէին % Ոմանք կբ մ ան է ին ^ ուրիշներ կբ ՚ Հա* դո՞ւն ես , Նուրօ աղա* ցորեն է* կր
մաս կբ կազմեն " ՛ չ միայն Աոսկուայի պատգա* Հի լսէին , ար ախ ջի կ ր նախշէ ին -, ճերմ ակեզէններ պատասխանէ քաջասիրտ կինբ , եկուր նայէ՛. //V
մաւորներբ Ա*ո լոթով* Վ^իշինսքի եւ բազմանգամ կբ կաբէին գ եւ աեգական Մաբմնի միջոցաւ փո - կբ սկսի բեռան բեր ան բ քակել ։ ինչպէս գիտես ,
շքաիյումբ մբ * այլ նաեւ պալթիկ Հայրապետու խագրել կուտային Ա՛ասուն ; բրուտ եմ եւ իմ ապրուստս ամանեղէններ ծախէ*
թեանց Լ^սթոնիա . Լաթվիա եւ Լիթուանիա) աբ— Աբ տ ա ս աՀ մ անէն երկիր մ ան ո ղ խում բեր բ ել լով կբ Հանեմ •
տաքին նա խարարներ բ , ոբովՀ ետ եւ շատ Հ ալանա* ան Հ ա տ գործիչնեբբ իրենց Հ անգի ս տ ր քՕանմ ո յի - Գիտեմ * դիտեմ * կր պատասխանէ Նուբօն ,
կան կբ նկատ ո լի որ խորՀ րգային պատոլիրակու– աո ւնբ կբ գտնէին ։ Ան կբ Հոգար անոնց պակասնե– ու ձին խթանելով կբ մօտենայ բեռներսլն ։ ՝Բաջա*
թիւնր առաջարկէ նաեւ ա յս վերջիններուն մաս— բբ։ Այգ պատճառով Մէչէաի Աւետիս էլբսէր սիրտ կինբ կբբ կանխէ Նուբօն բ"ելով *
նակցութիլնբ խոբՀբգակցոլթեանց : Լոնտոնի քա* <ձհյանմ ո յի տուեր երկրորդ քհագէոս Ա ռաքելո ց Ա՛լ՛ս , դիտե՞ս* Հապտեստ» առնելու Համար
զ աքական շրջանակներ ր գիտել կուտան * սակայն վանքն է՝$> ։ Նոյնն էր պարագան Աասունէն Ղ՛ուրան խանումիգ մի տաշտ պատրաստած եմ : Ատեփա–
թէ յգ111 երրեակ Հանրապէտութեսւնց կցումբ պաշ իջանող կուսակցական ԳոՐ^ի^է մր Համար Հ Ե՚ "՚,(ս նին Ր"խ ՜ Երր Մ ուշ գնաց իր * Նո ւ֊րօ աղա սյ/ ին
: հ/ օսք տուաւ .
տօնապէս ճանչցուած չէ տակաւին գլխաւոր ք՛աշ— \իսկ արդար ու աբժանավայել պատճառով , 1Աան « ա սլ ւո ե ս ւո »^ աա շա ր Հ էտդ տար
:
նակիցնեբուն կոզմէ* պարագայ մբ որ կրնաք մ՛ո յի տունբ կոչուեցաւ <Հ.Աղգի տուն» ։ սակայն տակաւին չեկաւ առնելու
բուռն վէճեր ստեզծել խ ոբՀ ր դաժո զո վին մէջ՛. Ա՝ե* 1903^ ամ աո բ Վարդան , Աէյգօն եւ Մ ոկաց Ա՚էէկ ՐՐաօ^ ես յ Խանմօ * մէկ Հատ ալ ԱալիՀ
գի Համ աբ նշանակալից է տ յն երեւո յ թ բ որ Հա իսբօն գիլզբ մտան ^ Տրօնք գի՚֊զի մէջ եղած 20 ադային պատ բաստէ եւ միասին ղրկէ **
յաստան մաս չի կազմեր խոբՀրդային պատուի— լիտր Հում վառօդբ Ա ասուն փոխադրել տալու*. Առ Եւ առանց բեռներր նայելու * թ ո յ լ կուտա յ որ
բ ա կո ւթ ե ան * ին չսլէս մաս չէ կազմ ած նախ բնթաց նուազն՝ տասբ շա լա կ ա ւո րն ե ր պէտք է ին գ Ղ*ոբծի եյանմօն անցնի ; Հր"*ձ՚ՔՌ ԳոՐ°~ոլաօ^ էր > եւ կէսօրր
Համամոզուինեբուն ատեն ; եռուն ժամ ան ակն է եւ բնկերներ բ լծուած են ա շ* անց քՕանմ օն դիւղ Հասաւ իբ բելւնեբ ով : Հոն էր
կտրտուած երկիրներու պա տ գամ ա լո բն եբ բ ի* խտտանքի ։ Ս՝ անաւ ան զ կայ վտանգաւոր պարագայ ան ո ր Հ ոգու մ ե ծ ո ւթիւնբ ո ր պատաՀ ածի մ ասին
բաւունք չունին վիճաբանութեանց մ ասնակցե լո ւ , մբ*–՛— փո խաղրո ւթ իւձնբ (Լէէա ձ Նոր շէն գէ՚՚՜՚լհ*" ոչ ոքի ան չբսալ * ամիսներ վեբջբ։
ա յլ եկած են յատկապէս իրենց տեսակէտներ բ միջովբ գ ուր կր նստին Հազար Հեծելազօրք՛.֊ Գի - Խոց մբ դա րձած էր ա ղս/ն ե ր ո լ սրտՀին քՍ ան մո—
պարզելոլ արդէն ի՛13 կ մշակուած դաշնագիրն եբո ւ շերներբ պաՀակ զինուորներու ^,#7 կատներ ր Ղ՛աշ - յի բնթացքբ ; ԵԼ– կուսակցութեան Հանդէպ տարած
մ ասին Հ Այո ուզզոլթեամ բ Մ եծերբ որոշ բար եա– տ ին մէջ կր դառնան ։ ք՛ոլոլ/ ապաՀով կէտերբ աշխատանքր * Պատրուակ մբ կր փնտռեն օր աո֊Ա՛ջ
ցակամ ութիւն ոոյց տուած են այդ երկիրներուն վտանգուած են , եւ վառօդբ առ առաւել երեք օրէն անոր մուխբ մարելու։ Արդէն սել ամպեբբ կբ կու
Հանդէպ : Հաւանական կր նկատոլի որ Խ • Ա ի ո լ— պէտք է տեզբ Հասո նել * տակուին Տաբօնի երկնակամարին վրայ։ Աարախի
թ ի ւ ն ր գ պատէՀ առիթին * իր օրՀնութիլնր տա ք Իյմրապետներբ , Ֆլիթն ու է)աչօն , իրենց նման թուրք զօրքերով լեցուած են բոլոր նշանաւոր
չկայ։
ալն ֊^աղերսագրին» Գո ք՛ Ալպանիա կրնայ ներկա* ղլոլխներբ քարին կբ զարնեն ճար ու միջոց գիւզերԲկբ կատարուին անողոք խուղաբկութիւն–
յացնել՝ խո րՀ,ր գաժո գո վին մասնակցելու Համյսբ։ ներ •, կր փճանան այն գիւղեր բ* ուր զէնք մբ* կամ
Լիւքս Էն պո ւ բկի պալատին նրբանցքներուն մէջ ֆէտայիի մբ Հետքբ ՛լ անուի :
անձկութեամբ կր սպասէ նաեւ Արեւելքի ս է ն թ լ մ է ՝ – ս՝ էջ ուր ի շ բան չեն եթէ ոչ գլխաւոր գա շնագբ ին 1903,^ ձմեռբ* Զխուբայ Խարս գիւղէն մէջ
(1// , բայց տարակոյս չկայ որ Ա ո ս կո լա բուռն կեր–՛ կցուած յաւելուածներ ։ Այս Լ\արքէն կբ պա ականէր նստող մէկ վաշտ "օրքբ * Աոլլէյման ել Ասբմ պէ -
սլուի պիտի բնգդիմանայ * եթէ փորձեր կատաբ* նաեւ Ա եվռի գա շնագի րբ ( 1 0 Օգոստոս \ 920) ֊ո բ յեր ո ւ Հ րամանատա րութեամբ մտաւ Ալվառինջ X
ուին անոր մասնակցութիւն ր ա ՛սլ ա Հուի ել ո /. Համար* Հրաշիւք իմն զամբիւոբ նետուեցալ \92,3ին։ ք՝ ետ ի ն բ ծածկո ւած է ր եբ կոլ կ անգո ւն է ա Լ-ելի
ՀԻ ո ւլ ո վաորսյՀ էն ներս մտնել կհուզեն նաեւ Եգիպ Հետեւաբար այս խորՀրդաժողովին պիտի յա ձիւնով ։ կտրուած է փախչելու ճարն ու ճամբան *
տոս բ յ Աեքսիկան եւ Լիւքսէնպուրկի դքսութիւնբ ։ ջորդէն ուբ\իշներ^ թերեւս առանց փոքր պետու - բռնուած են յյն երեք ճամբաներ բ ուր գիւղէն
Ներկայ խո րՀ րդամոգովր կարգ մր տեսակէտ– թեանց մասնակցութեանդ լուծելու Համար գէրմա— դուրս կուգան ։ Գիւղր մնացեր է նեղ վանդակի
նե րով չՀի։ նմ ան իր ոչ Հարիւր երեսունրմ է կ տարի նա կան Հ անգո յց ր եւ դ ի ւան ա գ ի տա կան ու տնտե* մէջ* եւ կբ կատարուին մանրակրկիտ խուզարկու–
առաջ Նափոլէոնի ջախջախիչ պարտութենէն վերջ սա կան բնականոն յա րա բեր ո ւթ ի լննե ր ստեզծելու թիւններ ։ Հինգ օր գիշեր չտեսնուած տանջանք ու
Վ^իէննայի– մ էջ դում ա բ ո ւած վե Հ ամ ո զո վին * ո չ ա լ Համար էյւ֊րոպայի մէջւ կբ նշանակէ որ Լիւքսէն - տառապանք ։ Ա ակա յն չկրցան գտնել ինչ որ կր
\^)\^)փն *Լերսայլի Հաշտութեան ար իսպագո ս ին * պուրկի ներկայ խոբՀբգաժոգովբ նուազ Հէտա - փնտռէ ին ։ Աղան ե ր ո ւ ցուցմունքով * կատարուէ -
ին չսլէս գիտել կուտան Լոնտոն ի յայտնի թ եր թ ե* քրքրական է իր օրակարգի նիլթէբով քան այդ օ– ցան քանի մր անմեղ ձերբակալս ւթիւձներ, Ջուլկէ
ՐԲ ^Առաջինին ներկայ էին միայն Աեծ պետութիւն* րակարգէն դուրս նետ ո ւած խնդիրներով որոնց Յովնիկ, Գրէ Մխօ Ասօն, Սաեփանի Բենօն, 8արօ
ներբ* ոմանք իրենց վեՀապետներով * իււկ երկրոր շարքին գլէսաւոր տեգր կր գրաւէ ք՛երմանիան ; Ա՝ոլշօն * Եգօ ՕՀան * է լ ասոնց կարգին Խանմոյի
դին կր մ ասնակցէ ին բո լո ր ք՛աշնա կի ցնէ րբ * թէեւ Ամ էնէն լաւատես շրջանակներն անգամ էլ՝րն * տղան Յակոբ * որ ա մ ր ա ս ւո ա նու ած էր իբրեւ քիւրտ
վերջին բառր կ արտասանէին Հինգ գլխաւոր սլե* գունին որ քազաքական ներկա յ մ թնոլորտբ որուն իւսուֆի սպանութեան մ ասնակից ել րն կեր Ա է յ–
ա ո ւթ ի ւնն ե բ բ կարգ մ ր Հարցե բու մ էջ մ իա յն մէջ կբ բացոլի խո րՀ բգաժոգովբ , երբեք քաջալէ* գօն. ու Վ^արգանր։ իսկ միւսներբ իբրեւ յեգափո -
չո ր ս ր - կամ նոյնիսկ միայն երեքբ՝. Այսօր * խո ր– րական չէ 1 քանի որ ք՛երման ի,ո յ գրաւէ ալ շրջաննե– իւ ակ ան շարժմ ան մ ասնակցողներ * ձեռնակապեր
Հբդաժողովին \ 7 փոՔՐ տնգամնե րբ եւ Հինգ ՐԲ միացնելու խնդիր բ կամ ^ ա լքաննէբ ո լ եւ իտա– գրած քշուեցան ղէովի քաղաՔԱ* եւ առանց դատ
պարտուածներբ սկանան չ ս ե զ ա ն ի ն » Հ " լՐ ջք Հա լիոյ Հաշուեյարգարր զօրաւոր Հակամարտութիւն ՈԼ դատաստանի ո ւղզա կ ի բանտ եւ քամեցին գ առ–
ն թեան • կր։
ւաքուած են * լսելու Համար Զոբսէր՚ուն կոզմի ստեզծած են գլխաւոր ք՛աշնա կիցն եր ուն միջել :
մշակուած դաշնադիրներու բովյսնգակութիւնբ Հ Համաձայն Լոնտոնի մամուլին ֊, քԱորՀ– Աիոլթիւնբ Աակայն՜* այլ էր Յակոբի պարագան է Ամէն գի՜
Այո մանր - մունր պետ ո ւթ ի ւնն եր ր անշուշտ իրա— 1լաշիսատի անպայման երկարաձգել գէբմա - շէր բանտէն Հանելով ոստիկանատուն կբ տանէ
ւունք պիտի ունենան իրենց տեսակէտներբ պաբ * նական խնդրին կարգադրութիւն ր , ///յն ակն կա * ին * ուր կ՝ենթարկուէր Հիւսնի եւ Ջէբքէղ Րասիմ
զելու ա յգ վաւերաթուգթե բուն մ ասին , բա յց եր լութեամբ որ այդ երկիրբ շուտով պիտի դառնաք պէյերոլ չարչարանքներուն* Ա իա յն նոյն դժոխքին
բեք Հ ա ւան ա կան չէ որ ան ոնց մ է որ եւ է մէկր տեսակ մր ռուսական գօտի՝ ամբոզֆովին ենթար պատեբբ կրնան փկայել այն զարՀոլրելի տ անջան ք–
Չորսերու Հիմնական որոշումներուն գէմ արտա — կուած խոբՀրգային տնտեսական իրաւակարգին *, ներբ * որոնց կ՝ենթարկուէր տարաբախտ Յակոբբ X
յա յա ո ւի ել խանդա ր է դաշնակիցներու Համ երաշ - Պ աՀ պան ո զա կան օրկաննեբր կբ շեշտէն նոյնպէս որ Հատիկ Հատիկ խլուէցան անոր ո ա րե ր ո ւն ու մատ–
խո ւթի ւնբ ; Ա ո ս կո լա իր շաՀեբուն Համապատասխան կր նկա ներուն եղունգներբ : Գրկեցին ու դալարեցին անոր
Պէտք է դիտել տալ նաեւ որ ներկայ խորՀ ր* տէ աւստրիական Հա,րցին յետաձգումբ ։ (հուսա - ամոբձիքներբ . քայքայուեցաւ անոր էս ււո զ^ո ւ թ ի ւ–*
զամ ո դո վբ իր կարեւորոլթեամբ « Հ տշտ ո ւթեան կան բազձանքներ ո ւն մաս կր կազմէ նաեւ ^ ե^բ ՜ նբ * եւ մօտ դարնան , երեք ամիս վերջր^ օր մ բն աք
խորՀ ր ւլ ա մոզով» չէ 1 բա Ո ին սովորական իմաստով սէն 1 Պալքաններոլ մէջ զինուորական ուժեր պա ֊ զայն մեռած կբ դտնեն իր խշտեակին վրայ։ ք՛եռ
ոբովՀ ետ եւ Ղ*եբմ անիո յ եւ Աւստ բիո յ խնդի բներ ր Հելու անՀբաժէշտութիւնբ ։ նոր բոլորած իր 20 դարոլննէրբգ ապագայ Հ եբո–
իբ օրակարգին վրա յ չեն : Բոլորովին տարբեր կար քաղաքական բա րդո ւթի ւններբ որոնց վե բանա սական նկարագրով ու խոստումներով * դաժան
գագրութիւն եդած էր 1919^5՛։ Այն օրերուն կա - կան լուծումէն կախուած է աշխարՀի տեւական Հարուածին տակ կբ փչէր վերջին չունչբ , վէրՔՐ
տարեալ Համ աձա յն ութիւն կար Դաշնակիցներուն խաղաղոլթիւնբ , Համրանք չունին դիտել կուտա յ սրտին* ու կարօտբ աչքեբուն X
մ իՊեւ դերմ տնական Հարց ին Հուրջ : Այնպէս որ «Թտյմզ»։ ի՞նչպէս պիտի Հաշտեցնեն Մէծերր ի - Յակոբի դառնակսկիծ մաՀբ մեծ խոցեր բա -
յ/ս գթականն երբ ամ էնէն առաջ ստորադրել տուին րենց Հակոտնեայ տեսակէտներբ ել ի^նչպէս պիտի ցաւ բոլորիս սրտին մէջ* երբ բալխիրով մբ անոր
; (\ ք
ՎՀրսայլի գաչնագիրբ^ 28 Յունիս 1919, ու ամիս գոՀացնէն փոքր ե րն ո լ նաեւ պարտուածներբ դիակր փոխադրեցին գիւ֊ղը X Սուգ էր ամէն տուն*
ներ ետքն էր որ յաջ ո ր դա բա բ ստո րագր ո լեց ան մէկ լաւատես ենթադրութիւն տակաւին քաղաքա եւ թաց էին բոլորիս ա էքե րբ • ք՚ագաղ մբ սեւ Հո -
Ա^սարիյ (Սէնժէռմէն, 10 Սեպ. 1919), Պուլկա կան շրջանակներ ուն մէջ ։ Աակար կութ իլն բ որուն ղաթմբինգ ել տարաբախտ մայր մբ , կսկիծբ սբր–
րի" յ (Նէօյյի, 27 Նոյեմբեր 1919) եւ Հոլնգարիոյ Հաշտութեան խո րՀբդաժողով անուն բ տրուած է տ ին ։ ինքն է որ կբ կարդայ իր ս ր աաՀ ա՛ո որին
( 4 Տունէս 1920) զաշնագիրներր որոնք իրականին պիտի տեւէ Հաւանաբար վեց շաբաթ : ԺԻՈԱՅՈ գամ բանա կան բ , սրտառուչ ու ՀոգեՀան •
Fonds A.R.A.M
