Page 189 - ARM_19-1946_01
P. 189
տաա ւը ա ւ ա ց ա ւ ա տ ^ ոաօ։ ԱՊԱՀՈՀՈԻԹԵԱՆ ԻՈՐՀՈԻՐԳԸ
Ծ
- ք՝ՕՈ<1« 1926 - ԱՆԵԼԻ ՄԱՏՆՈՒԻՆ
Ո. Շ; .Տ 376.286
•ստշէտսւ-ԲւօբհՏԱՄՇ 1 ՏՇՒ1. ^ 1 Տ Տ ^ 1 ^ Ս՝ոսկուա ի՛Աչ պայման նեյ՛
17 , ծա, Օտսատտա* ֊ ք ձ ա Տ ԱՅ6) առաջաբկած
Խ՛ Խ ա ս ի
Տ&ատձւ 30 ա&էտ 1946 սաբաթ 30 Մարտ ԱպաՀ ովութեան ե)որՀոլրդը Հինգշաբթի օր
նիստ գումարեց առանց խորՀ րգա յին պատուիրա
Տ • ՏԱՐԻ - 18* &ո.6< 8» 4573-֊Աոր շրջան թ ի , 302 Խմբագիր՛ Շ • ՄԻԱԱ^Աս ԳԻ՛Ն՛ 3 ֆր կին , որ ձգած Հեռացած էր առջի օր։ Վերջին լու
է
րերու Համաձայն, ե) * Աիութիւնը Հասկցուցած
թէ պիտի շարունակէ մասնակցիլ Միացեալ Աղգե
բու դո րծունէո ւթեան , բայց չուզեր ներկայ ըլլալ
ՄԵՐ ԽՕՍ*Ը Բողոքի ռ ե ո ւ ա գ խ մը ԱպաՀ ո վո ւթեան ԽորՀ ուր գի ա յն նիստերուն ուր
կը քննուի Իրանի խնդիրը։ Այսպէս , պրոֆ * Բոբիս
Շթայն, վսոբՀրգային պատուիրակ մր ներկայ ե–
ՆՈՐԵՐՆ 0հ Ն Ո Ր Ա Հ Ա Ս Ն Ե Ր Ը ^Ի™™ ղաւ մ ասնագէտնեբու յանձն ախ ում բի ժողովին ,
որ կը զբաղէր կանոնադրական խնդիրներով է Նի1–
ԽԱ՛Բ— ն ի ւ Եորքի Հ ա յ կ – Գ*ո8փ Յ^նձնա - Ե ո ր քի խո րՀ րգա յին Հ իւպատոսա բանին տեղեկա
խումբը — այն որ աոաջին յուշագիրը ներկայա իութիւ
՛Բանի կը կա ր գան ք զանազան ծաղկոցնեբու , ցոյց Սան Ֆրանչիսկոյի խորհրդաժողովին, 1945 տու քարտուղարն ալ Հաստատեց թէ ե) * Մ
Մայիս 7ին (միւսները՝ Յունիս 4ին) , կը շարունւա– ակեր -
դպրոցներու , դասընթացքներու, ազդերն ու. ն կ ա– նը Հ եռացած չէ Մ իացեալ Աղգեբու կազմ
բագբո լթիւններբ , ա յնքան կը խորասուզուիեք պոլթենէն ։
Հակասական իո րՀ ր գահ՜ ո ւթ ե ան ց մէջ՛* կէ լաբռլած ուշադրուր-եամր հետեւիլ միջազգային Ա ոլ ա Հ ո վո ւթ ե ան ԼԴորՀուրդբ դռնփակ նիստ մր
Նախ Լուսաւոր , կազդուրիչ իրողութիւն մը , մամուլին, հայանպաստ, քարոգոլթփւննհր, ի հար դում արեց նո յն օրբ ։ Անգլեւսաքսոն թե՚բթեքը
տարիներէ ի ՚էռՐ " / մէկ աաեն այնքան աշխա կին սշդումներ կատարելով : ինչպէս կր յիշեն ըն,– կբ գրեն թէ նախադաՀ Թրումբն եւ արտաքին նա
տանք թավաւած՜ էր, ծաղկոցներ եւ. դաս ընթացք– յթ-երցալները, Անգլիոյ արտաքին նախարարր, (եւ խարարը , Պըրնս , խո րապէս ազգուած խո րՀ բդա
ներ րանաչու Համար մեր գազութին մէ^*. որքան ոչ ր-է քարտուղարը) , հ|. Պէվին, վերջերս տարօ յին պատուիրակին ընթաց քէն , կը ջանան Հաղոր
ւերանսայի աղա ա սւ գր ո ւմ է ն վեր^ը ։ րինակ յայտարարութիւն ներ ըրած էր երեսփ. ժ ո – դող կո ի լ Ա թ ա լէն ի Հետ , վեբաՀ աստատելոլ Համար
Ուրիշ ատեն ալ գոՀունակութեամբ արձանա ղռվին մէջ , կարսի եւ Արտահանի վէսին աոթ-իւ: Հինգ Մեծերու միութիւնբ։ Մինչեւ անգամ Հաւա
Յանձնախումբը փետրուար 25ին հետեւեայ հեոա>–
գրած ենք այս պարագան ։ Եթէ կԱՐ°ւԻ ՐԼԼԱԲ ՛ԼԷ՜ գիրը ուղղած է նախարարին, ատենապետ Տոքթ * նական կր Համ արուի ոբ նախադաՀ բ մ ասնաւո ր
Ա* Ալիխանեանի սաոբագրռւթ-եամբ • -
ճակազ րութիւն մը կազմել , ներկա լացնելով աշա պատուիրակ մը ղրկէ Մ ոսկուա , բացատրելու Հա
կերտ - ա շակե րտուՀ ինե րու մօտաւոր Համրանքը, մար իր տեսակէտներ բ եւ Մ իացեալ նաՀ անգներոլ
պատ կե ր ր շատ աւելի խօսուն պիտի ՐԼԼ*"Ր ։ Ե– Զեր խօսքերէն մէջբեբումնեբ եղած են <&Նիւ ժողովուրդին վստաՀ ութիւն ը Մ իացեալ Աղգեբու
դժուար չէ այդ աշխատանքը ։ Թերթերու Հաւաքա– Եորք Թայմզ»ի Փետրուար 22, 1946/» մէշ, որպէս Կազմակերպութեան վրայ ։
հ՜ոները կրնան դիւրացնել զայն։ թէ եբեսփ • ժողովին մէջ ըսած էք* ^.Ռուս—թրքա– Անգլիական եւ ամ երիկեան թերթերը էո1՝Րլ\
Անշուշտ այս շարժումին գլխաւոր մէկ գաղտ– կան սաՀմ տնագլուխ ը պարտադրուած չէ , ու յլ ե– մաաՀոգութիւն կը յայանեն , եէ * Միո*֊թեան ըն
նիքն այն է, որ , պատերազմը սրեց ժողովուրդնե զած է բանակցութեամբ։ Հոն ժողովուրդի այն տե թացքին առթիւ , բացէ ի բաց խոստովանելով թէ
րու ազգային գիտակցութիւնը։ սակ շարժումներ յառաջ եկած են , ոբ աղ գա — Մ ՚ Ա ՚ Կ ՚ բ իր ամէնէն վտանգաւոր շրջանը 1լ ան ց ր–
Ուրիշ գաղտնիք մբ՝ կիրքերու մեղմացումն ու յին խնդիր չկայ՝^ * Մասնաւո րապէս ակնարկուած նէ ։ Նոյնիոկ ձախակոզմետն թերթերը կը քննա
ներքին գործակցութիւնը , Հակառակ կարգ մը բա շքուռնները կարս եւ ԱրտաՀան են , որոնք դատեն խորՀ րդու յին պատուիրակին՝ Պ • Կբոմ ի կո
ցասական եբեւո յթներու ։ Եւ տեսակ մ բն ալ բար ի պատերազմ ի ժամ տնակ եւ անկէ ի վեր յաճախ ո՛ յի ձգել - երթալը։ Բայց եւ այնպէս , պաշտօնա —
նախանձ : րա կո ւա ծ է ին անգլիական պաշտօնական գրու - կան շրջանակնե ր բ կբ յուսան թէ ուղղակի կոչ մբ
Եթէ ա ռ դ մբ նախկին (Հակատի մասնաճիւղերն թեանց մէջ , որպէս « Հայկական ԲՌՐ ՜ Ա թա լինի՝ կրնայ վերաՀաստատել Հինգ Մ եծերու
են որ նախաձեռնութիւն ս տան ձնած են , ուրիշ "՛եղ գեր » եւ « Հայկական շրջաններ » : Ա - մ իութիւնբ Հ
ալ Հին Ազգ* Ա իութիւններ , Կապոյտ Կս՚մ աոնք մ աս կազմ ե ց ին Հա յաստանի Հան րապետու - ՆՈՐԷՆ ՚ԲԱՐԻՒ՚Լ
կարմիր յ&աչեբ եւ ուրիշ կազմ ակերպութիւննեբ թեան 1918/^5/I Ռ՚՜ՐԷԼ կառաաԼաբութ իւննե բու Հետ Հիւսէ յին Ալա , Ու֊ոշինկթոնի իրանեան դես -
կբ վարեն դոբծը : Մ ինչեւ անգամ սրացաւ անՀ սյու ձեր կառավարութեան պնդում ով , ճ ան չց ո լած էր պանբ , որ մ իեւնո յն ատեն գլխաւս ր պատուիրակն
ներ , մեկուսի վայրերու մէջ։ այդ Հանրապետութիւնը ո րպէս անկախ ազգ մր է է , զեկուցում տալով ԱպաՀ ո վո ւթեան Խ ո րՀ ուրդին
Այս բոլորի մ աս ին լուրեր կր կարդաք ամ էն Աակայն Աեպաեմբեր \92,0ին Թուբքերր առանց ո առջեւ, յա յտնեց թէ Լւ . Մ իութեան Հետ կատար–
օր , տեղական մամուլին մէ9։ Ե*֊– անՀրաժեշտ է որ եւ է գրգռիչ պատճառի յարձակեցան այգ Հանրա ուած բանակցութեանց ատեն , վարչապետը , Վա–
կարդաք, փոխանակ օրն ի բուն Հ^վալիթիքա» Հո պետութեան վր*ոյ Հ, գրաւեցին կարսբ, ԱրտաՀանր վամ Ա ալթանէ սլաՀ ան ջ ահ է ր ետ քաշել կար մ իր
ունէին
լովելու ։Ա՝եր պանդուխտի կեանքին շողերն ու կայ եւ. Աոլրմալուն։ Այղ շռանները 230.000 բանակբ ։ Ի բրել պատասխան , Խ * Մ իութիւնբ յու
ծերն են ա յ դ ա շխ ատ անքն ե ր բ , որքան ալ տժգո յն Հայ եէ. ա յլ քրիստոնեայ բնիկներ , որոնց մեծա - շագիր մը յան ձնած է , Հետեւեալ րո վան գա կու -
մ ասն ութիւն ը ղոՀ եղաւ թրքական սովորական թեամբ
եւ Համեստ երեւան ։ *
ջարդերուն եւ մնացածները բռնադատուեցան
կրնաք վստաՀ ըլէալ որ, եթէ քանի մը տարի 1 • եքորՀբդային զօրամասերը պիտի մնան իրանի
փախչիլ իրենց ա պաՀ ո վոլթ եան Համար եւ անոնք
ալ ա յսպէս շա ր ո ւն ա կո ւի , դժուար չէ տաս բ Հա կարգ մը մ ասեր ուն մ էջ , անորոշ ժամ տնակով .* -
այժմ հէորՀրդ* Մ իութեան զանազան շրջաններուն
գարի բարձրացնել թիւբ այն ա շակե րտ—աշակե ր– 2 • Իրանի կառա վա բ ո ւթ ի ւն ը պէտք է ճանչնա յ Ա—
մէ ջկբ սպասեն առիթի մը, վերադառնալու Համար
տուՀիներուն, որոնք Հայերէն կաբգալ—դրել սոր •յո ր սլա տ ա կան ի շրջանին ին քն ա վա ր ո ւթ ի ւն բ X Այգ
իրենց Հայրենի տունը։
ված են , անմիգական գիտելիքներով ։ պարագային խոբՀրդային կառավար ութ իւնբ կ^ա -
Եւ ա յ ս պիտի բլլաբ շօշափելի բարիք մր ոք Գա շնա կից եւ Ընկերակից պետ ութ իւննե ր ը , * ռաջարկէ ձեռք առնել Հետեւեալ միջոցներբ* Ա•
Հայրենիքին
մի այ՚Լ գազ» ւթին, մանաւանդ Բբիտանիա ըստ սովորականին առաջին գծի վրայ, Ատ ր ոլ ատ ա կ ան ի վարչապետբ պիտի կոչուի կուսա
միջազգային յանձն ա ռութ ի ւննե րով եւ դա շնա - կալ* /* • Ատրպատական ոչ պատերազմական նա
Հ գր ո ւթ ի ւնն ե բ ո վ ճ ան չց ան եւ խոստացան ոչ մ իա քն խաբար պիտի ունենա յ , ոչ ալ ելմտ * Գ • Ատբ–
Ըսել կյուղենք ոք երբ Հայաստան երթան , վեբոյիշեալ շրջաԱնեբբ, այլեւ ամբողջ քհրքաՀա– պատականի շրջանին եկամուտներուն 30 առ Հա -
ստիպուած չեն ամէն բան ծա յրէն սկսելու ։ Իրենց յաստանը աղատել թրքական լուծէն : ^ րիւբբ պիտի պատկանի ԹէՀրանի կեդրոնական
ստացած տարրական պա շա ր ր պիտ ի բաւէ ղ սլր ո ց Այն Հրանա կց ութի ւններ ո լ» ատեն , որոնց կառավարութեան* 3 • Խ * Մ իութիւնը պիտի
մանելու եւ անմ իրապէս դասարան փոխելու ։ 1լ ակնարկէր, ոչ մէկ խորՀուրդ Հարցուած է ոչ Հրաժարի քարիւղի մենաշնորՀնեբու պաՀանջէն եւ
Այս մխիթարական պատկերին դիմաց , ո՛րքան այգ նուաճեալ փոքր Հայկական Հանրապետու - պիտի առաջարկէ Իրանի կազմել ռուս ելի բան եան
կսկծալի է միւս էքյլՀ թեան, Հոր ոշ (հուսիոյ կբ պատկանէ ր, ոչ ալ րնկերութիւն մը, որուն մէջ բաժնեթուղթերու 51
Մինչ նոբաՀասներբ այբուբեն մր կր սորվին , Թուրքիոյ) , ոչ ալ աւելի մեծ Հայաստանին , որ աո. Հարիլբբ պիտի պատկան ի Խ ՚ Մ իութեան , 49
աւելի չափաՀասնեբբ - անոնք որ 20 25 30 տա սա եղծուեցաւ եւ ճանչցուեցաւ Մ եծն Բբիտ ան ի ո լ առ Հ արիւ ր ը իրանի ։
րեկան են արդէն, կը մատնեն տեսակ մր թմրու եւ իբ Գաշնակիցներու կողմէ : իրանի վարչապետը մերժած է ա յ ս առաջարկ–
թ ի ւ ն ։ Նոյնիսկ ան տ ար բե ր ո ւթ ի ւն ։ Հ.Այդ "՛եղի ժողովրդական շարժումները» , ո- ներբ , իբրեւ անՀ ամապատասխան իր երկրին գե -
կը բաւէ Հետեւիլ անոնց Համար սաբքուած բոնց մասին կը խօսիք, անշուշտ թրքական ջարդե ր իշխանութեան ։ Հիւսէ յին Ալա վերջացնելով իր
գաս րն թաց քներ ուն , Հաստատելու Համ ար ա յս ան– րով աւելցուցած են դեբեղմ աններ եւ ժողովուրդբ զեկուցումը, պաՀանջեց ստիպողաբար կարգագրել
պա ր տ կե լի թշուառութիւն բ։ փախուստի դիմած է բոլորովին կողոպտուած վի՜ ձա ս ՎԷՀ Լ71
Ամ բոդ^ Մ իութիւններ կան որոնց ժողովներբ , ճակի մէջ*. Մ ասնագէտներ կբ Հ ա ս ա ատ են թէ 1$ • Մ ի ու -
Հ բաւէ բներ ր , ատենադրո ւթ իւննե րն ու թոթ ակ — Հայ ազգի ազատութիւն եւ անկախութիւն ա– թիւնր իսկապէս պէտք ունի քար ի ւղի նո ր Հ անքե–
ցու թ ի ւեն ե րն անդամ ֆրանսերէն են ։ պա Հովելու յանձն առութ ի ւններ եղան \ 9\()ին Աս– րու, ինչպէս Մ * ՆաՀանգներբ։ Երկու երկիրնե -
Ոչ մէկ ճիգ՝ բան մբ , բառ մբ աւելի սորվելու ։ քուի թի , 1918^ծ է ո յ ա ճորճի եւ \920ին արտաքին բուն արտագրութիւնն ալ ՀետղՀետէ կը նուաղի ։
Ոչ մ էկ տրամ ագբութիւն՝ գոնէ թարգմ ան ո ւած նախաբար Լորտ ՚Բրրգր^ի կո"մէ ։ Պատերազմէն առաջ քէք • Մ իութեան տարեկան ար -
նիւթեր բաղդատելու։ Ոչ մէկ խան գավ ա ռութ իւն՝ Թո յ լ տուէք ակնարկել նաեւ ա յն ւէաւե - տադրութիւնն էր 30 միլիոն թոն, բայց ՀետզՀետէ
մ ա յրենի լեղուին Հ ամն ու Հոտը ճաշակելու եւ րաթուղթին , որ 1924 Աեպաեմ՛բերին սաորա - կ՚իյնայ, մինչդեռ Միջին Արեւելքի մէ՛ջ կ՚աւելնայ։
պաշար ամ բաբերու ; գրուած էր Ասքուիթի եւ Պ ոլտ ո լին ի կողմէ եւ ներ Անցեալ տաբի արտադրութիւնը կը Հաշուէին 25
Գաղութներ կան ուր Հայրենասէր մարդիկ կայացուած էր վարչապետ Մէքտոնալտին, շեշտե միլիոն թոն, ուրեմն Հինգ միլիոն պակաս ։ Ոչ մի
տուգանք սաՀմանած են անոնց որ կը յամառին լով Հայերու պատերազմի ժամանակ քաշած տա - ւս յն Բագուի ա ր տ ա գր ո ւթ ի ւն բ նուազած է , ա յլեւ
թուրքերէն խօսիլ ։ ռապանքնեբբ եւ անոնց վերջնական ցրուում ր, որ Գերմ աններ ր քանդած են Մա յկոպի եւ կ րոզնիի
Զենք ուղեր այդպիսի պատիժ մբ թելադրել
անոնց որ Հաւասար գծ՜ի * է ր ա յ չեն սլաՀեր մայրե ա րդիւնքն է ր Բրիտանական եւ Գաշնակիցնե բու
նիքն ու ֆրանսերէնր կամ ուրիշ որ եւ է օտար խոստումներու գործադրութեան ձախողանքին՝ ա– կորսնցնելով 200.000 պատերազմիկներ ինչպէս որ
լեզու ։ զատութիւն եւ անկախութիւն տալու Հայերուն , վերաթուեց Պ՛ Չըրչիլ։
Բայց , տարրական պատուախնդրութիւ - իբրեւ փոխարինութիւն անոնց տուած օժանդակու Հայ Մղդային կոմիտէն, Հաւատալով թէ ինք
նբ) իրենց շաՀն իսկ չի պաՀանֆեր սթափիլ , թեան եւ ղոՀ սղութեանց ։ թարգմ ան կբ Հ ան դիս ան այ ամէն կողմ գա ոն ո ւո ղ
տեսակ մբ զօրաշարժ կատարել, դարմանելու Հա Անգլիական կառավարութեան տեսակէտի ան Հայերու զգացումներուն , կբ յուսայ, ոբ Պույբլշնի ,
մար այս աններելի դասալքութիւնք % կեղծութեան վ յ > ա յ լիակատար Հաւատք ունենա - Կլատսթոնի եւ Պ րա լսի երկրիը պիտի չլքէ Հայե
ի վերիոյ ի0նչպէս պիտի արժեցնեն իրենց ար լով, որ՝ «երբ մարդիկ կռուած են ձեզի Հետ կամ րուն արդար Գա ար , ինչպէս որ ճանչցուած էր <&եր
դար յաւակնութիւննեբր երբ Հայերէն նամակ մբ եղած են ձեր կողքէ՛" 1 մեր (ձեր^ բմբռնումին դէմ կառավարութեան , Գաշնակից եւ բնկերակից պե
գրելու վարժութիւնն անգամ չեն փորձեր : Երբ է լ ք ե լ զանոնք» , թոյլ կուտանք մեզ յիշեցնելու տս ւ.թ ի ւննե ր ո լ եւ ամբողջ քաղաքակիրթ աշխար–
անտէր կը ձգեն իրենց կազմակերպած դասըն ձեզ Հփոքր դաչնակից» Հա յա սա ան բ , որ յաճախ Հի կողմէ եւ պիտի շարունակէ ախոյեան ըլլայ ա–
թացքներն անգամ • • • այնքան խանդակաթօրէն կ^ակնարկուէր , որ նոյն նոնց անվաճառելի իրաւունքներուն , ոչ միայն
իրենց Համար պատի^ւ մր7յ է մնալ միշտ աղ իսկ առաջին ՀամաշխաբՀային պատերազմի վտան կարսի եւ ԱրտաՀան ի , այլ նաեւ Հայկական ուրիշ
ձկռուե - թրքական
քատ - Վաղար ո ս, Հայերէնի եւ Հայկական մ շա - գին ամբողջ ծանրութիւնը ստանձնելով, նւսՀաննգերու , որոնք այժմ կը գտնուին
առանձինն
կոյթէ անդաստանին մէք1։ ց՛աւ ձեզի Հետ՛ եւ կեցաւ ձեր՛ կողքին՝» , ի շիան՛ութեան տակ Հ
Fonds A.R.A.M
Ծ
- ք՝ՕՈ<1« 1926 - ԱՆԵԼԻ ՄԱՏՆՈՒԻՆ
Ո. Շ; .Տ 376.286
•ստշէտսւ-ԲւօբհՏԱՄՇ 1 ՏՇՒ1. ^ 1 Տ Տ ^ 1 ^ Ս՝ոսկուա ի՛Աչ պայման նեյ՛
17 , ծա, Օտսատտա* ֊ ք ձ ա Տ ԱՅ6) առաջաբկած
Խ՛ Խ ա ս ի
Տ&ատձւ 30 ա&էտ 1946 սաբաթ 30 Մարտ ԱպաՀ ովութեան ե)որՀոլրդը Հինգշաբթի օր
նիստ գումարեց առանց խորՀ րգա յին պատուիրա
Տ • ՏԱՐԻ - 18* &ո.6< 8» 4573-֊Աոր շրջան թ ի , 302 Խմբագիր՛ Շ • ՄԻԱԱ^Աս ԳԻ՛Ն՛ 3 ֆր կին , որ ձգած Հեռացած էր առջի օր։ Վերջին լու
է
րերու Համաձայն, ե) * Աիութիւնը Հասկցուցած
թէ պիտի շարունակէ մասնակցիլ Միացեալ Աղգե
բու դո րծունէո ւթեան , բայց չուզեր ներկայ ըլլալ
ՄԵՐ ԽՕՍ*Ը Բողոքի ռ ե ո ւ ա գ խ մը ԱպաՀ ո վո ւթեան ԽորՀ ուր գի ա յն նիստերուն ուր
կը քննուի Իրանի խնդիրը։ Այսպէս , պրոֆ * Բոբիս
Շթայն, վսոբՀրգային պատուիրակ մր ներկայ ե–
ՆՈՐԵՐՆ 0հ Ն Ո Ր Ա Հ Ա Ս Ն Ե Ր Ը ^Ի™™ ղաւ մ ասնագէտնեբու յանձն ախ ում բի ժողովին ,
որ կը զբաղէր կանոնադրական խնդիրներով է Նի1–
ԽԱ՛Բ— ն ի ւ Եորքի Հ ա յ կ – Գ*ո8փ Յ^նձնա - Ե ո ր քի խո րՀ րգա յին Հ իւպատոսա բանին տեղեկա
խումբը — այն որ աոաջին յուշագիրը ներկայա իութիւ
՛Բանի կը կա ր գան ք զանազան ծաղկոցնեբու , ցոյց Սան Ֆրանչիսկոյի խորհրդաժողովին, 1945 տու քարտուղարն ալ Հաստատեց թէ ե) * Մ
Մայիս 7ին (միւսները՝ Յունիս 4ին) , կը շարունւա– ակեր -
դպրոցներու , դասընթացքներու, ազդերն ու. ն կ ա– նը Հ եռացած չէ Մ իացեալ Աղգեբու կազմ
բագբո լթիւններբ , ա յնքան կը խորասուզուիեք պոլթենէն ։
Հակասական իո րՀ ր գահ՜ ո ւթ ե ան ց մէջ՛* կէ լաբռլած ուշադրուր-եամր հետեւիլ միջազգային Ա ոլ ա Հ ո վո ւթ ե ան ԼԴորՀուրդբ դռնփակ նիստ մր
Նախ Լուսաւոր , կազդուրիչ իրողութիւն մը , մամուլին, հայանպաստ, քարոգոլթփւննհր, ի հար դում արեց նո յն օրբ ։ Անգլեւսաքսոն թե՚բթեքը
տարիներէ ի ՚էռՐ " / մէկ աաեն այնքան աշխա կին սշդումներ կատարելով : ինչպէս կր յիշեն ըն,– կբ գրեն թէ նախադաՀ Թրումբն եւ արտաքին նա
տանք թավաւած՜ էր, ծաղկոցներ եւ. դաս ընթացք– յթ-երցալները, Անգլիոյ արտաքին նախարարր, (եւ խարարը , Պըրնս , խո րապէս ազգուած խո րՀ բդա
ներ րանաչու Համար մեր գազութին մէ^*. որքան ոչ ր-է քարտուղարը) , հ|. Պէվին, վերջերս տարօ յին պատուիրակին ընթաց քէն , կը ջանան Հաղոր
ւերանսայի աղա ա սւ գր ո ւմ է ն վեր^ը ։ րինակ յայտարարութիւն ներ ըրած էր երեսփ. ժ ո – դող կո ի լ Ա թ ա լէն ի Հետ , վեբաՀ աստատելոլ Համար
Ուրիշ ատեն ալ գոՀունակութեամբ արձանա ղռվին մէջ , կարսի եւ Արտահանի վէսին աոթ-իւ: Հինգ Մեծերու միութիւնբ։ Մինչեւ անգամ Հաւա
Յանձնախումբը փետրուար 25ին հետեւեայ հեոա>–
գրած ենք այս պարագան ։ Եթէ կԱՐ°ւԻ ՐԼԼԱԲ ՛ԼԷ՜ գիրը ուղղած է նախարարին, ատենապետ Տոքթ * նական կր Համ արուի ոբ նախադաՀ բ մ ասնաւո ր
Ա* Ալիխանեանի սաոբագրռւթ-եամբ • -
ճակազ րութիւն մը կազմել , ներկա լացնելով աշա պատուիրակ մը ղրկէ Մ ոսկուա , բացատրելու Հա
կերտ - ա շակե րտուՀ ինե րու մօտաւոր Համրանքը, մար իր տեսակէտներ բ եւ Մ իացեալ նաՀ անգներոլ
պատ կե ր ր շատ աւելի խօսուն պիտի ՐԼԼ*"Ր ։ Ե– Զեր խօսքերէն մէջբեբումնեբ եղած են <&Նիւ ժողովուրդին վստաՀ ութիւն ը Մ իացեալ Աղգեբու
դժուար չէ այդ աշխատանքը ։ Թերթերու Հաւաքա– Եորք Թայմզ»ի Փետրուար 22, 1946/» մէշ, որպէս Կազմակերպութեան վրայ ։
հ՜ոները կրնան դիւրացնել զայն։ թէ եբեսփ • ժողովին մէջ ըսած էք* ^.Ռուս—թրքա– Անգլիական եւ ամ երիկեան թերթերը էո1՝Րլ\
Անշուշտ այս շարժումին գլխաւոր մէկ գաղտ– կան սաՀմ տնագլուխ ը պարտադրուած չէ , ու յլ ե– մաաՀոգութիւն կը յայանեն , եէ * Միո*֊թեան ըն
նիքն այն է, որ , պատերազմը սրեց ժողովուրդնե զած է բանակցութեամբ։ Հոն ժողովուրդի այն տե թացքին առթիւ , բացէ ի բաց խոստովանելով թէ
րու ազգային գիտակցութիւնը։ սակ շարժումներ յառաջ եկած են , ոբ աղ գա — Մ ՚ Ա ՚ Կ ՚ բ իր ամէնէն վտանգաւոր շրջանը 1լ ան ց ր–
Ուրիշ գաղտնիք մբ՝ կիրքերու մեղմացումն ու յին խնդիր չկայ՝^ * Մասնաւո րապէս ակնարկուած նէ ։ Նոյնիոկ ձախակոզմետն թերթերը կը քննա
ներքին գործակցութիւնը , Հակառակ կարգ մը բա շքուռնները կարս եւ ԱրտաՀան են , որոնք դատեն խորՀ րդու յին պատուիրակին՝ Պ • Կբոմ ի կո
ցասական եբեւո յթներու ։ Եւ տեսակ մ բն ալ բար ի պատերազմ ի ժամ տնակ եւ անկէ ի վեր յաճախ ո՛ յի ձգել - երթալը։ Բայց եւ այնպէս , պաշտօնա —
նախանձ : րա կո ւա ծ է ին անգլիական պաշտօնական գրու - կան շրջանակնե ր բ կբ յուսան թէ ուղղակի կոչ մբ
Եթէ ա ռ դ մբ նախկին (Հակատի մասնաճիւղերն թեանց մէջ , որպէս « Հայկական ԲՌՐ ՜ Ա թա լինի՝ կրնայ վերաՀաստատել Հինգ Մ եծերու
են որ նախաձեռնութիւն ս տան ձնած են , ուրիշ "՛եղ գեր » եւ « Հայկական շրջաններ » : Ա - մ իութիւնբ Հ
ալ Հին Ազգ* Ա իութիւններ , Կապոյտ Կս՚մ աոնք մ աս կազմ ե ց ին Հա յաստանի Հան րապետու - ՆՈՐԷՆ ՚ԲԱՐԻՒ՚Լ
կարմիր յ&աչեբ եւ ուրիշ կազմ ակերպութիւննեբ թեան 1918/^5/I Ռ՚՜ՐԷԼ կառաաԼաբութ իւննե բու Հետ Հիւսէ յին Ալա , Ու֊ոշինկթոնի իրանեան դես -
կբ վարեն դոբծը : Մ ինչեւ անգամ սրացաւ անՀ սյու ձեր կառավարութեան պնդում ով , ճ ան չց ո լած էր պանբ , որ մ իեւնո յն ատեն գլխաւս ր պատուիրակն
ներ , մեկուսի վայրերու մէջ։ այդ Հանրապետութիւնը ո րպէս անկախ ազգ մր է է , զեկուցում տալով ԱպաՀ ո վո ւթեան Խ ո րՀ ուրդին
Այս բոլորի մ աս ին լուրեր կր կարդաք ամ էն Աակայն Աեպաեմբեր \92,0ին Թուբքերր առանց ո առջեւ, յա յտնեց թէ Լւ . Մ իութեան Հետ կատար–
օր , տեղական մամուլին մէ9։ Ե*֊– անՀրաժեշտ է որ եւ է գրգռիչ պատճառի յարձակեցան այգ Հանրա ուած բանակցութեանց ատեն , վարչապետը , Վա–
կարդաք, փոխանակ օրն ի բուն Հ^վալիթիքա» Հո պետութեան վր*ոյ Հ, գրաւեցին կարսբ, ԱրտաՀանր վամ Ա ալթանէ սլաՀ ան ջ ահ է ր ետ քաշել կար մ իր
ունէին
լովելու ։Ա՝եր պանդուխտի կեանքին շողերն ու կայ եւ. Աոլրմալուն։ Այղ շռանները 230.000 բանակբ ։ Ի բրել պատասխան , Խ * Մ իութիւնբ յու
ծերն են ա յ դ ա շխ ատ անքն ե ր բ , որքան ալ տժգո յն Հայ եէ. ա յլ քրիստոնեայ բնիկներ , որոնց մեծա - շագիր մը յան ձնած է , Հետեւեալ րո վան գա կու -
մ ասն ութիւն ը ղոՀ եղաւ թրքական սովորական թեամբ
եւ Համեստ երեւան ։ *
ջարդերուն եւ մնացածները բռնադատուեցան
կրնաք վստաՀ ըլէալ որ, եթէ քանի մը տարի 1 • եքորՀբդային զօրամասերը պիտի մնան իրանի
փախչիլ իրենց ա պաՀ ո վոլթ եան Համար եւ անոնք
ալ ա յսպէս շա ր ո ւն ա կո ւի , դժուար չէ տաս բ Հա կարգ մը մ ասեր ուն մ էջ , անորոշ ժամ տնակով .* -
այժմ հէորՀրդ* Մ իութեան զանազան շրջաններուն
գարի բարձրացնել թիւբ այն ա շակե րտ—աշակե ր– 2 • Իրանի կառա վա բ ո ւթ ի ւն ը պէտք է ճանչնա յ Ա—
մէ ջկբ սպասեն առիթի մը, վերադառնալու Համար
տուՀիներուն, որոնք Հայերէն կաբգալ—դրել սոր •յո ր սլա տ ա կան ի շրջանին ին քն ա վա ր ո ւթ ի ւն բ X Այգ
իրենց Հայրենի տունը։
ված են , անմիգական գիտելիքներով ։ պարագային խոբՀրդային կառավար ութ իւնբ կ^ա -
Եւ ա յ ս պիտի բլլաբ շօշափելի բարիք մր ոք Գա շնա կից եւ Ընկերակից պետ ութ իւննե ր ը , * ռաջարկէ ձեռք առնել Հետեւեալ միջոցներբ* Ա•
Հայրենիքին
մի այ՚Լ գազ» ւթին, մանաւանդ Բբիտանիա ըստ սովորականին առաջին գծի վրայ, Ատ ր ոլ ատ ա կ ան ի վարչապետբ պիտի կոչուի կուսա
միջազգային յանձն ա ռութ ի ւննե րով եւ դա շնա - կալ* /* • Ատրպատական ոչ պատերազմական նա
Հ գր ո ւթ ի ւնն ե բ ո վ ճ ան չց ան եւ խոստացան ոչ մ իա քն խաբար պիտի ունենա յ , ոչ ալ ելմտ * Գ • Ատբ–
Ըսել կյուղենք ոք երբ Հայաստան երթան , վեբոյիշեալ շրջաԱնեբբ, այլեւ ամբողջ քհրքաՀա– պատականի շրջանին եկամուտներուն 30 առ Հա -
ստիպուած չեն ամէն բան ծա յրէն սկսելու ։ Իրենց յաստանը աղատել թրքական լուծէն : ^ րիւբբ պիտի պատկանի ԹէՀրանի կեդրոնական
ստացած տարրական պա շա ր ր պիտ ի բաւէ ղ սլր ո ց Այն Հրանա կց ութի ւններ ո լ» ատեն , որոնց կառավարութեան* 3 • Խ * Մ իութիւնը պիտի
մանելու եւ անմ իրապէս դասարան փոխելու ։ 1լ ակնարկէր, ոչ մէկ խորՀուրդ Հարցուած է ոչ Հրաժարի քարիւղի մենաշնորՀնեբու պաՀանջէն եւ
Այս մխիթարական պատկերին դիմաց , ո՛րքան այգ նուաճեալ փոքր Հայկական Հանրապետու - պիտի առաջարկէ Իրանի կազմել ռուս ելի բան եան
կսկծալի է միւս էքյլՀ թեան, Հոր ոշ (հուսիոյ կբ պատկանէ ր, ոչ ալ րնկերութիւն մը, որուն մէջ բաժնեթուղթերու 51
Մինչ նոբաՀասներբ այբուբեն մր կր սորվին , Թուրքիոյ) , ոչ ալ աւելի մեծ Հայաստանին , որ աո. Հարիլբբ պիտի պատկան ի Խ ՚ Մ իութեան , 49
աւելի չափաՀասնեբբ - անոնք որ 20 25 30 տա սա եղծուեցաւ եւ ճանչցուեցաւ Մ եծն Բբիտ ան ի ո լ առ Հ արիւ ր ը իրանի ։
րեկան են արդէն, կը մատնեն տեսակ մր թմրու եւ իբ Գաշնակիցներու կողմէ : իրանի վարչապետը մերժած է ա յ ս առաջարկ–
թ ի ւ ն ։ Նոյնիսկ ան տ ար բե ր ո ւթ ի ւն ։ Հ.Այդ "՛եղի ժողովրդական շարժումները» , ո- ներբ , իբրեւ անՀ ամապատասխան իր երկրին գե -
կը բաւէ Հետեւիլ անոնց Համար սաբքուած բոնց մասին կը խօսիք, անշուշտ թրքական ջարդե ր իշխանութեան ։ Հիւսէ յին Ալա վերջացնելով իր
գաս րն թաց քներ ուն , Հաստատելու Համ ար ա յս ան– րով աւելցուցած են դեբեղմ աններ եւ ժողովուրդբ զեկուցումը, պաՀանջեց ստիպողաբար կարգագրել
պա ր տ կե լի թշուառութիւն բ։ փախուստի դիմած է բոլորովին կողոպտուած վի՜ ձա ս ՎԷՀ Լ71
Ամ բոդ^ Մ իութիւններ կան որոնց ժողովներբ , ճակի մէջ*. Մ ասնագէտներ կբ Հ ա ս ա ատ են թէ 1$ • Մ ի ու -
Հ բաւէ բներ ր , ատենադրո ւթ իւննե րն ու թոթ ակ — Հայ ազգի ազատութիւն եւ անկախութիւն ա– թիւնր իսկապէս պէտք ունի քար ի ւղի նո ր Հ անքե–
ցու թ ի ւեն ե րն անդամ ֆրանսերէն են ։ պա Հովելու յանձն առութ ի ւններ եղան \ 9\()ին Աս– րու, ինչպէս Մ * ՆաՀանգներբ։ Երկու երկիրնե -
Ոչ մէկ ճիգ՝ բան մբ , բառ մբ աւելի սորվելու ։ քուի թի , 1918^ծ է ո յ ա ճորճի եւ \920ին արտաքին բուն արտագրութիւնն ալ ՀետղՀետէ կը նուաղի ։
Ոչ մ էկ տրամ ագբութիւն՝ գոնէ թարգմ ան ո ւած նախաբար Լորտ ՚Բրրգր^ի կո"մէ ։ Պատերազմէն առաջ քէք • Մ իութեան տարեկան ար -
նիւթեր բաղդատելու։ Ոչ մէկ խան գավ ա ռութ իւն՝ Թո յ լ տուէք ակնարկել նաեւ ա յն ւէաւե - տադրութիւնն էր 30 միլիոն թոն, բայց ՀետզՀետէ
մ ա յրենի լեղուին Հ ամն ու Հոտը ճաշակելու եւ րաթուղթին , որ 1924 Աեպաեմ՛բերին սաորա - կ՚իյնայ, մինչդեռ Միջին Արեւելքի մէ՛ջ կ՚աւելնայ։
պաշար ամ բաբերու ; գրուած էր Ասքուիթի եւ Պ ոլտ ո լին ի կողմէ եւ ներ Անցեալ տաբի արտադրութիւնը կը Հաշուէին 25
Գաղութներ կան ուր Հայրենասէր մարդիկ կայացուած էր վարչապետ Մէքտոնալտին, շեշտե միլիոն թոն, ուրեմն Հինգ միլիոն պակաս ։ Ոչ մի
տուգանք սաՀմանած են անոնց որ կը յամառին լով Հայերու պատերազմի ժամանակ քաշած տա - ւս յն Բագուի ա ր տ ա գր ո ւթ ի ւն բ նուազած է , ա յլեւ
թուրքերէն խօսիլ ։ ռապանքնեբբ եւ անոնց վերջնական ցրուում ր, որ Գերմ աններ ր քանդած են Մա յկոպի եւ կ րոզնիի
Զենք ուղեր այդպիսի պատիժ մբ թելադրել
անոնց որ Հաւասար գծ՜ի * է ր ա յ չեն սլաՀեր մայրե ա րդիւնքն է ր Բրիտանական եւ Գաշնակիցնե բու
նիքն ու ֆրանսերէնր կամ ուրիշ որ եւ է օտար խոստումներու գործադրութեան ձախողանքին՝ ա– կորսնցնելով 200.000 պատերազմիկներ ինչպէս որ
լեզու ։ զատութիւն եւ անկախութիւն տալու Հայերուն , վերաթուեց Պ՛ Չըրչիլ։
Բայց , տարրական պատուախնդրութիւ - իբրեւ փոխարինութիւն անոնց տուած օժանդակու Հայ Մղդային կոմիտէն, Հաւատալով թէ ինք
նբ) իրենց շաՀն իսկ չի պաՀանֆեր սթափիլ , թեան եւ ղոՀ սղութեանց ։ թարգմ ան կբ Հ ան դիս ան այ ամէն կողմ գա ոն ո ւո ղ
տեսակ մբ զօրաշարժ կատարել, դարմանելու Հա Անգլիական կառավարութեան տեսակէտի ան Հայերու զգացումներուն , կբ յուսայ, ոբ Պույբլշնի ,
մար այս աններելի դասալքութիւնք % կեղծութեան վ յ > ա յ լիակատար Հաւատք ունենա - Կլատսթոնի եւ Պ րա լսի երկրիը պիտի չլքէ Հայե
ի վերիոյ ի0նչպէս պիտի արժեցնեն իրենց ար լով, որ՝ «երբ մարդիկ կռուած են ձեզի Հետ կամ րուն արդար Գա ար , ինչպէս որ ճանչցուած էր <&եր
դար յաւակնութիւննեբր երբ Հայերէն նամակ մբ եղած են ձեր կողքէ՛" 1 մեր (ձեր^ բմբռնումին դէմ կառավարութեան , Գաշնակից եւ բնկերակից պե
գրելու վարժութիւնն անգամ չեն փորձեր : Երբ է լ ք ե լ զանոնք» , թոյլ կուտանք մեզ յիշեցնելու տս ւ.թ ի ւննե ր ո լ եւ ամբողջ քաղաքակիրթ աշխար–
անտէր կը ձգեն իրենց կազմակերպած դասըն ձեզ Հփոքր դաչնակից» Հա յա սա ան բ , որ յաճախ Հի կողմէ եւ պիտի շարունակէ ախոյեան ըլլայ ա–
թացքներն անգամ • • • այնքան խանդակաթօրէն կ^ակնարկուէր , որ նոյն նոնց անվաճառելի իրաւունքներուն , ոչ միայն
իրենց Համար պատի^ւ մր7յ է մնալ միշտ աղ իսկ առաջին ՀամաշխաբՀային պատերազմի վտան կարսի եւ ԱրտաՀան ի , այլ նաեւ Հայկական ուրիշ
ձկռուե - թրքական
քատ - Վաղար ո ս, Հայերէնի եւ Հայկական մ շա - գին ամբողջ ծանրութիւնը ստանձնելով, նւսՀաննգերու , որոնք այժմ կը գտնուին
առանձինն
կոյթէ անդաստանին մէք1։ ց՛աւ ձեզի Հետ՛ եւ կեցաւ ձեր՛ կողքին՝» , ի շիան՛ութեան տակ Հ
Fonds A.R.A.M
