Page 56 - ARM_19-1945_04
P. 56
8 8 ԱՌՍ. Ջ
Ն ա Սե՚րուճդ,– «ՐաՓՓԻ» բո լո ր ր էլՀ արձանագրուին իր մտքին մէջ՝. Կը վե - Կաբեւա շրշարԽակաԱ մ ը
իր առածին
րադառնայգգիւդ, ուր կր սկսի գրել
Նոր Ս երոլնղի Րաֆֆի խում րի Բ՛ ղասախօ ՜ տպաւո բութ իւննե ր ր եւ կը ղրկէ ճԱբ&իւ Վասպու– օտաբանանԱեաւ ՓասհՕ
§ ա
սութիլնբ տեղի ունեցաւ Հոկտեմբեր 20ին , Ալէմ~ րական»ի թերթին ։ Օգտուելով Հրաւէրէ "՞ը,
շաՀի սբաՀին մէ^, որ լեցուած՜ էր երիտասարգու" էլանցնի քՒաւրիզ, իբրեւ ուսուցիչ։ Րա^յց իրեն նը–
Հիներով եւ երիտասարդներով։ Պ– Լորի" Բարան– մ ան Հ ա յրենասէր մ ը չի կրնար ապրիլ խաւարտ - ԽՄԲ Աղգ. Մ ի ո ւ թ ե ա ն դ ի ւ ա ն է ն մ ե զ ի կ ը
եան քանի մբ խօսքո մ թեմ Հ բաւիրեց բանախօսը , միտ պաշտօնակիցներուն Հետ , կբ ստիպուի Հեռա հաղորդեն ներքին ղործերռլ նախարարութեան
Պ * Հրաչ Զաբդաբեան , որուն նիւթն էր ՀձՐաֆֆի , նալ ու կ՚երթայ Թիֆլիո ։ ՛նիւթական անձկու - հեաեւեալ շրջաբերականը որ կը կրէ Սեպա՛ 4
իր կեանքն ու գոբծը^ : թիւննեբուն մէջ կբ ծանօթանայ 9*/» • Արծրունիին թուականը —
՛Լ,ախ քան իր նիւթին անցնիլը պ . բանախօսը որ նոր վերագաբձտծ Ե1֊րոպայէն , էլոլղէբ թերթ Հանրապետութեան Պ - Պ • Գոմիսէրնե–
բացատրեց թէ Րաֆֆին այնպիսի կարեւոր գէմք մը Հրատարակել ՀԱ՚շակ» անունով։ Րաֆֆին րուն , Պ • Պ • ՚հահանղապետներուն7
մըն է որ սւնՀնաբ է մէկ անգամէն ներկայացնել ։ կ՚աշխատակցի ա յդ թերթին , կբ գրէ ^Պարսկաս - ԽՆԳԻՐ Օտարականներ որոնք անկանոն
Ուրեմն պիտի փորձէ տալ ընգՀ . գիծեը ։ իսկական տանի նամ ակնեբբ» : Արծ բուն ի ի անձնական Հմայ կերպով քւարտարարռւեստական Դ առեւտրական
անունովդ Տակոբ Մելիք Տա կորեանց , այս մեծ քքն ու գործած աղղեցոլթիւնն էին որ յետադային կամ ա ր ի1 ի ղանա\ա ն զ բ ա ղ ո ւ մ ո վ մ ը կ ր պ ա ր ա պ ի ն ։
մարգը ծնած է 1835^5՛ Ատրպատականի Ա ալմաստ վճռական ն շան ա կո ւթ ի ւն ունեց ան Րաֆֆի ի տա - /* զօրու եղող օրէնքներու տրամ ագրո ւթ եան ց
գ ա ւտռի Փա յատուկ գիւղը, Ո*~ըմիոյ ծովակի ա- զանդի զարգացման մէջ։ Հայկական սարսափնե - Համաձայն , օտաբականնեբբ կրնան 3) բան սա յի մէջ
բեւմտեան ափերուն որու բազմաթիւ ճիլղեբուն բու ադդեցութեան տակ, կբ դրէ ««§ա լա լէգդին» բ ճարտարարուեսաական , առեւտրական կամ• ար*
վրա յ կբ գտնուէ ին Հա յ կա կան գիւղեր : որ նախաքայլբ եղաւ նմանօրինակ վէպերուն , շատ յ>իղ///7/«/^քւսՅ> զբազում ով մբ պարապիլ այն ատեն
Հա յր ր վաճառական եւ Հողագործ , իր գէլգէ մեծ աղդեցռւթիւն ձդելռվ կովկասաՀայ երիտա - մ իա յն երբ նա խաւղէս ստացած են առեւտրականի
ժառանգական Մ ելիքն էր որ ունէր աւելի մ եծ սարդներուն վրա յ ։ Ա յս կ1 էպբ թ բքաՀա լերուն ինքնութեան թուղթ մը :
իրաւունք քան ներկա յիս քաղաքապետ մը, մա յրը նեղուիժիւննեբուն վրայ գրած էր ։ Մինչ այգ Արդ , կը տեղեկանամ թէ շատ մը օտարական–,
Հայ կնո^ պարկեշտ մէկ տիպարն էր։ ժոդուիուրգը միշտ վախի ու սարսափի տակ կո ր– ներ իրապէս ա յդ դբաղումնեբէն մ էկով կը պա -
Րաֆֆի իր նախնական ուսումը կր ՝ ստանար . սբնցուցած էր իր ինքնավսաաՀ ութիւնբ ։ Խ ում բ բաւղին , թէեւ առանց խնդրած եւ ստացած ՐԷԼալու
գիւղի գպբոցի մէ^։Մտնկական այգ յիշատակներր մ ր ե բ իտասա րդնեբ քիւրտերու դ էմ ելած էէ՛ն եւ վերոյիշեալ մասնաւոր ինքնութեան թո*֊գթր*
կը գտնենք իր մէկ վէպին ոկիղըը, <ձԿայծեր» ուր օգնութեան կբ Հասնէին Հոն ուր աւարառութիւն Պատիւ ունիմ Հադորզ ելու ձեզի որ Հարկ էան–
կբ նկարագրէ զասական ղարձած Տէր - ^ ո գ է Կ Է կար եւ կոտորած։ Իր լեդուն այնպիսի կրակ կբ միջապէս ու վերջնականապէս վերջ տալ այս կա
գարոցբ (^անասունների ախոռին շատ մօտ» : Ա ան՜ ստեզծէ որ Հայրենասիրութեան ոգին կ՛արթննա լ ղա թեան ։
կավաբժական գրութեան մի 9նագարԼ ան սոսկում- ազգին մ էի ^\ Բաբի եղէք , Հետեւա բա ր , Հ րալիրե լ ձեր իրա
ներն ու պատիժներ ր ։ Արծրունի կբ կանչէ Րաֆֆին Թիֆլի" ու ա - ւասութեան ենթակա յ բո լո ր պա շա օն ա ւո ո ւնն ե ր ը ,
չՀամբոբղութեան մբ ատեն գէպի $՝իֆէիս ՝՜ սլա Հ ովելով իր ն ի ւթ ա կան վ իճակբ , կբ մ զէ դրա նշելու ձեզ անյապաղ, այն բո լ ո ր օտաբականնեբբ
Հ այրբ Րաֆֆին իր Հետ բ կր ատն ի եւ կբ գնէ թե կան աշխ ա տ անքն եր ո ւ : որոնք այս տեսակ ապօրինի վիճակի մէջ կր դրա–
մական դպրոց բ ։ ՝Բանի մբ տարի վերջ, Ոաֆֆի կբ Տետո յ յա^ո րզա բա բ լո յս կբ տեսնեն են թ» ը , նուին ։
մ ան Է ռուսական մ իրակարգ վարժարան ուր գի– «կայծեր^բ , <# ա չաղողի 0 ի շատ ակն եր բ» , Հ<Գա– Հետեւեալ տ րամ ադրութ իւննե ր բ պէաք է դո բ–
տութիւններու նախնական պաշար մբ կ՛ապաՀ ո - յ՚-իթ Բէգ» * <ձԱամուէլդ եւն * : ՚իասախօսբ յաակա - ծտղ լաւին անոնց Հանդէպ . 1. Օ տ ա ր ա կ ա ն ն ե ր
վէ : Եւ աՀա կբ սկսի ուսումնասիրել օտար գբա– ն շա կան տ ե ղե կզւթ ի ւննե ր Հա զո բզեց . իւրաքան - ո ր ո ն ք ի ր ե ն ց ա ր հ ե ս տ ո վ 1939 Սեպտ– 1էն ա ռ ա ջ կը
կանութիւնբ , կ՚բնտելանայ ռուսերէնի , որուն չիւ֊Բ գործի բովանդակութեան մասին ։ Րաֆֆի ի ՜ պ ա ր ա պ է ի ն :
շնորՀ իւ ռուսական Հ ա բուստ գր ական ո ւթ ի ւն ը ի՛ գրական գո ր ծ ո ւն է ո ւթ ի ւն բ ա յո Հ եղին ակութ իւն - Այն օտաբականնեբբ որոնք 1939 Աեպտ* \ էն
րէն մատչելի կը դառնայ ւ քՒոլրկենեւ ամենամեծ ներով չի սաՀմանաւիակուիր ։ Րաֆֆին ուսում - առաջ ո րպէս ճա բտ արա ր ո ւեստա կան , աո ե ւ տ բ ա -
տպաւորութիւնն է թողած իր վրայ է ՛հ ժ բ ա իւ ա ա - նասիրած է իր ղ արբ , Թիֆլիսի կենցազբ , Մ"" - կան կամ արՀեստաւոբ Հաստատուած էին, ել ան
բար չի կրնար աւելի երկար շարունակել իր ո լ - կա ա յէն եկած երիտասարդը , Հայ կ ինը , քՒուր - փոյթ գտնուած են օրինաւորելու իրենց - վիճակբ
սումբ ու 23 տարեկանին կբ վերադառնաք իր քիոյ Հայոց վիճակբ եւն*։ ՜ներկան Հազիւ վերկա Համաձայն 1938 Նոյեմբեր \2ի Հրամանագիր -
ծննդավայրը։ Հայրբ ծեր, բնտանիքբ , բաղկացած ցած կ անցնի անցեալին, յետոյ սալա գա յին , ստեղ օրկնքի տրամադրութեանց , պարտաւոր են անմի–
9 ք՛՛ յրհբէ եւ 3 եդբա յբներէ : կ՝՛ անցնի Հօր ր առեւ– ծելով դէմքեր որ զեռ գոյութիւն չունէին եւ ջասլէս ներկայացնել առեւտրականի ինքնութեան
տբ ա կ ան ղ ո լւ ծին ղԼո *՜խր ՚ Հինգ, աասբ, կամ քսան տարի վհր^այգ Հեբոսնե– իԺու զիժ ստանա լու Համ ար սովորական խնդրանքք ,
Ուս յց իր Հոդին քՒրքաՀա յաստան էլ ե բազէ ր , ր Բ որ ծնունդ է ին առած Րաֆֆի ի գործին մէթ, զոր Հարկ է արաղօրէն քննութեան ենթակել։
Աալմաստէն իբրեւ առեւտրական կ՛անցնի ստՀ - կբ կատարելագործեն անոր քտրոդած միտքեբբ։
մանբ, կ՚երթայ 1Լան , Այգեստան , Բասէն , Վարա– ատ քի չ դ բոդնե ր վա յելած են ա յնքան խան - Այդ խ^՚ԳՐ՚՚՚գիրր պէ՚ոՔ է փոխանցուի ճարտա
գայ վանքը ուր քԱրիմեան Հայրիկք կբ գործէր ։ զավաոութիւն ինչպէս Րաֆֆին։ <&Այս մարդբ րէս բ ո ւես տ ա կան արտ աղ բո ւթե ան նա խարաբ ո լ -
Աղթամարի վանքբ եւ Վանայ լճին եոերքբ նբս - քուն ու Հանգիստ չանի, միշտ զրում է եւ աբտաս- թ Լ ան , աւելցնելով ձեր սլա շտօնատ ո ւնն ե բ ո ւն ինչ–
տած , առածին անդամ Ր Աա լով իր քնար ր կր թրբ" ւում » , էլ ըսէին իր զրտցինեբբ : ք1բ միակ զբօսան– պկ ո նաե ւ Աո եւա բտկան Ա են ե տ կ ի եւ ԱրՀե սա՛ն ե -
թռացնէ <Հ,Զայն տո՛ւր , ո՛վ ծովակ , ինչու լո*՚֊ւ մ քբ եղած է ծազիկներբ խնամե լ ։ <ձԱնո բ ա բ տա ս ո - բու, Ա ե ն ե ակի կարծի քբ , ամէնէն ուշբ ներկայ ա ց -
ես»բ։ Կ՚երթայ Մ շս յ դ աշտբ , Ա • կարապետի վան վոԲ դէմՔՐ ֊ս ւ Ր՚՚՚Ղ"0աԿ"Գ*^անի ղ որ&՜բ աւելի կր ուած թուականէն մինչեւ 3 ամիս ։
քբ , կբ տեսնէ ուխտաւորներու մեծ բաղ մ ո ւ - սլա յծ առան ան մեր ա չքեր ուն սաԳեւ ։ Աչ մէկը Մ ինչ այղ , պարտաւոր էք դիմել ինծի , ժտ
թիւնր։ Ամէն քայլին կր Հանդիպի Հայրենի աւե - կրցած է ստեղծել Համազգային Հեղեղ մը; Ե զած էք ան ա կա ւո ր աբաօնո ւթիւն խնդրելով, ձեր սլ ա ա -
բակ վանքերու ,- բերդերու , եւ երազներու աշ - է վվալա սան , քար ողի չ , բանաստեղծ , Հրասլարա - ճառաբանեալ կարծիքին Համար։
խարՀբ իրեն կբ ներկայանայ չ°ձավւելի կերպով, կագիր» : Եթէ այդ արտօնութիւնբ մեբժուի, օտաբա -
մատնուած ՜թշուառութեան ու բռնութեան։ Այգ ՀՐԱՆՈ8Շ կանը պէտք է ան մ իջապէս գադբե ցնէ իր զ բա զո լ–
մբ սպասելով որ վերջնական որոշում մբ արուի
իր խնդրանքի մ աս ին ։
վո ւր գներ բ որ պատրաստուած են ինքնավար ոլ - թիւնր աշխարՀի բոլոր խաղաղասէր երկիրներուն (Մնացեալը յաջորդով)
թեան Համ ար պէտք է իրաւունք ունենան իրենք մէչ :
րնտրելու իրենց վարչաձեւը , իրենց ազատ կամ - 12. Մենք Համոզուած ենք թէ խաղաղութեան
քով , առանց որ ել է արտաքին միկամ տ ո ւթ ե ան ։ պաՀսլանում բ կբ կարօտի Ա իացեալ Ազգեբու կազ ո ո ւ լ ջ Հ : Ո՚֊րեմն^Հլր Հեբքուին Հիւանդութեան մա–
Այս ճշմաբտութիւնբ կբ վերաբերի Եւրոսլւսյի , մակերպութեան մր, բաղկացած աշխարՀի րոլոր սին շրջած գրոքզնեբբ, որոնք Հրատարակուեցան
Ասիոյ , Ափրիկէի, ինչպէս եւ արեւմտեան կիսա - խաղաղասէր ազզեբէն որոնք պատրաստ են միաս բոլոր թերթերուն մէշ, աշ թէ ձտ/ս : Պ ատ ե բազմ էն
դունդին ։ նաբար ի Հարկին բոնի ուժի զիմ ելու ,՝ խազազոլ– ի ՛ք ե բ առաջին անգամ է որ Ա թալին երկարատեւ
5. Մեր դաշնակիցներուն միացեալ ճիղեբով , թիւնբ տսլաՀովելու^ Հ ամար ; Հանզիստ մբ կբ վայելկ :
մ ենք պէտք է օգնենք պա ր տ ո ւած թ շնամ ի պետու
թեանց ո րպէ սղի ժ ո ղո վ ր դա վա ր կառավա ր ո ւթի ւն Նախագաէւ Թաւմըևի Ատ մտ կը
ՍթաւիՕի ՛ԲԱՆԻ ՄԸ ՏՈ՛ԼՈՎ
նե ր Հաստատեն , իրենց աղատ կամքով։ Եւ պէաք
է էանանք Հասնելու աշխաբՀ մբ ուր ն ա ց ի ա կան ու -
թիւնր , ֆ ա շա կան ո ւթ ի ւն բ եւ զին ո ւո բտկան նա - ՊԱՂԵՍ ՏԻՆԻ ԱՐԱԲՆԵՐԸ բանաձեւ մր քուէ,
խա յարձակ ոգին չկարենան գոյութիւն ունենալ։ արկեցին, որով կ\սո ///կ ե ն պօ յ ք Ոթ– Հռչակել
6. Մ ենք պիաի մերժենք ճանչնալ ոեւէ կառա Ա ոսկուայի անթելբ շ։սբաթ օր Հաստատեց թէ Հրէական արտագրութեանց դէմ , թէ Պաղեստինի
վարութիւն որ կր պարտադրուի ո եւ է ազզի ոեւէ Ա թալին մ սանաւ ո ր նամ ակ մ բ ստացած ^ Մ * Նա– եւ թէ Հարեւան արաբական երկի րնե բու մէջ : Այո
օտար պետութեան ուժով։ կարգ մբ պարագանե - Հանղնեբու նաիւագաՀէն, ղեսսլան Հէրիմէնի մի - առթիւ զում տրուած ժողով ին ներկայ էին արա -
բու մէջ կրնայ անկարելի ըլլալ արգիլել այգպիսի ջ ո ցաւ : Այս աոքժիւ երկու օր բնղՀատած է իր բտկան կազմակերպութեանց բոլոր վարիչները ,
կառավարութեան մր Հաստատումբ։ /•/// բլ Ս՛ . \,տ– Հա^ւո.իստբ, տեսակցելու Համար դեսպանին Հետ : որոնք սլաՀանջեցին նաեւ վերակազմել Արաբա -
Հ անգներբ պիտի չճանչնան ա յղպիոի կառավա - Ա լո լոլր ին վրա յ , առաջին անզ ամ ր լ լա լա է յայտ– կան Գերագոյն •քԱորՀոլրդբ, որ լուծուած էր պա
բութիւն մը ։ նուեցաւ թէ Ա թալին կը Հանգստանա յ Աո չի ի մէջ , տերազմէն առաջ ; Ժոգռվը միեւնոյն ատեն կը
7. Մենք կը Հաւատանք թէ բոլոր աԳԳ^ՐԸ Աեւ \ք ո վ ո ւ կով կա սեան ափերուն վրայ : Ք,ա յնաս - պաՀանջէ ջնջել ըրի տան ական Հոգատարութիւնը
պէտք է վայելեն ծովերու ազատ ութիւնբ եւ նա - ւիիւռբ որ եւ է մանրամասնութիւն չՀազորղեց նա եւ արաբական պետութիւն մ բ կազմել Պ՚ողեստինի
ւա բկութեան Հաւասար ի բ ա ւո ւնքն ե բ ա լն գեաե - մակին բովանդակութեան եւ ալս աո թիւ կատաբ - մ էջ , արգի լել Հրեաներու ն ե բ գա զթ ը եւ Հողերու
բուն եւ ջուր ի ճամ բաներ ուն մ էջ որ սաՀմ ան կը ուած խօ ս ա կ ց ո ւթ ե ան ց մ ասին : ՛քաղաքական Հ/՚ր՜ գնումը , զինաթափ բնել Հբեաներբ , վերադարձնել
կազմեն կամ մէկէ աւելի երկիրներէ կ անցնին : ջանա կնե բու մ ՀՕ կբ կարծեն թ կ նա խաղ ւսՀ ական արաբ աքսո րականնե բ բ եւն* Անդլիացիներբ ղօ–
Տ ՛Մ ենք կբ Հաւատանք թէ այն բոլոր երկիր - ալս ՛լիրբ շատ աւելի մեծ՝ կարեւորութիւն անի րազուզին Պ՚՚՚դեստինի զինուորական սլաշտպա -
ներ բ որ բ՛ն զ ո ւ նա ա ծ են Ադդերոլ Ընկերութեան քան մ ին չեւ Հ իմա վա խանակուած նամ ակնեբբ , ն ո ւթիւն բ , փ չաթ ելեր Հ ա սատա ելով ոստ ի կան ա -
մէջ պէտք է Հաւասար իրաւունքներով օղ աա ին մանաւանդ ո ր թզթակցութ իւնր տեղի կ՛ունենա յ կան պաՀ ականոցներ ուն շուբջբ ել Հզօր լուսաբ -
աշխարՀի առեւտուրէն եւ Հում նիլթեբէն ։ Հին ղե բու ժ ո զովին ձա խոզում Հ ն վերջբ : Ինչսլէ ս ձակներ տեղաւորելով։ Արաբնեբբ բազմաթիւ
կբ քի չուի , ա յգ ձախոգում ին մ էկ պատճառն էր Հ ա կտնգլիական թռուցիկներ ց բո ւեցին ;
9. Մենք կը Հաւատանք թէ Արեւմտեան կիսա պա լքանեան խնզ իրբ ։ ՝Ե ր կրո ր գ ՛ք՝ իճել ի ք^գք՚Ր Ր 22.000 ԳՈՐԾԱԿԻՑՆԵՐ երեւան Հ ունուած էին
գունդին գերիշխան պետ ութ ի ւննե բ բ պէտք է այն էր որ Մոս1լուա կը պաՀանջէր Միջդաշնակ - ԱպաՀովութեան Տեսչութեան կոզմէ ։ <ՏտԼբ Փոփիւ–
միասին աշխատին իբրեւ բաբի .դրացիներ , լուծե ցային Վերստուգիչ Տանձնաժոդով մբ կադմել թա լէռ» կբ դրէ թէ այս ցանկբ ութ ամիսէ ի վեր կա
լու Համար իրենց Հասարակաց խնդի րնե բ բ ,աո անց փոնի Համար ալ, ինչպէս եղաւ Գերմանիոյ մէջ ։ տարուած մաքրագործումներու արդիւնքն է, Հե -
արտաքին միջամտութեան ։ Մ՛ ՆաՀանդներուն Համար այս վերջինբ աւելի տեւաբա ր կապ չունի պա յմ ան աժ ա մ ի Հաւանական
10. Մենք կբ Հաւատանք թէ անՀ րաժեշտ է բո ստիպողական է քան պա լքանե ան դա շն ագի րնե բու երկարաձգման Հետ (10 նոյեմբերի ։
լոր մեծ եւ ւիոքր աղդեբու տնտեսական կատարեալ Հարցբ որ կրնա/ ձդձդոլիլ :
գործակցութիւնը, բարւոքելու Համար ամբողջ Ամէն պարազայի մէջ, քանի որ Ա թալին նա - 50.000 ԹՈՆ ԳԵՏՆԱԽՆՁՈՐ պիտի Հասնի Մ–
դիներով;
աշխարՀի ապրուստի պայմաններբ եւ զայն աղա– խագաՀին նամակը ստանալով երկու օր ալ խօսակ– ՆաՀանգներէն , շատ մատչելի
տելու Համ ար վախէն եւ կարօտութենէն : ցեբ է , կբ նշանակէ թէ առողջական վիճակը լաւ
11. Մենք պիտի շարունակենք աշխատիլ է : Ամ երիկեան դեսպանն ալ Ա ոսկուա վերադառ 1ռ(>ոտւ–Ո6 Օ Տ ն - ձ Օ Օ Ր ա ւ . 17. 8 ս « Օ ւ ա ս ա - 13*
սլաշապանելու Համար խօսքի եւ կրօնի ազատ ո լ - նալէ վերջ յա՚յաարարեց թէ Ասլաբապետր քաջա -
Fonds A.R.A.M
Ն ա Սե՚րուճդ,– «ՐաՓՓԻ» բո լո ր ր էլՀ արձանագրուին իր մտքին մէջ՝. Կը վե - Կաբեւա շրշարԽակաԱ մ ը
իր առածին
րադառնայգգիւդ, ուր կր սկսի գրել
Նոր Ս երոլնղի Րաֆֆի խում րի Բ՛ ղասախօ ՜ տպաւո բութ իւննե ր ր եւ կը ղրկէ ճԱբ&իւ Վասպու– օտաբանանԱեաւ ՓասհՕ
§ ա
սութիլնբ տեղի ունեցաւ Հոկտեմբեր 20ին , Ալէմ~ րական»ի թերթին ։ Օգտուելով Հրաւէրէ "՞ը,
շաՀի սբաՀին մէ^, որ լեցուած՜ էր երիտասարգու" էլանցնի քՒաւրիզ, իբրեւ ուսուցիչ։ Րա^յց իրեն նը–
Հիներով եւ երիտասարդներով։ Պ– Լորի" Բարան– մ ան Հ ա յրենասէր մ ը չի կրնար ապրիլ խաւարտ - ԽՄԲ Աղգ. Մ ի ո ւ թ ե ա ն դ ի ւ ա ն է ն մ ե զ ի կ ը
եան քանի մբ խօսքո մ թեմ Հ բաւիրեց բանախօսը , միտ պաշտօնակիցներուն Հետ , կբ ստիպուի Հեռա հաղորդեն ներքին ղործերռլ նախարարութեան
Պ * Հրաչ Զաբդաբեան , որուն նիւթն էր ՀձՐաֆֆի , նալ ու կ՚երթայ Թիֆլիո ։ ՛նիւթական անձկու - հեաեւեալ շրջաբերականը որ կը կրէ Սեպա՛ 4
իր կեանքն ու գոբծը^ : թիւննեբուն մէջ կբ ծանօթանայ 9*/» • Արծրունիին թուականը —
՛Լ,ախ քան իր նիւթին անցնիլը պ . բանախօսը որ նոր վերագաբձտծ Ե1֊րոպայէն , էլոլղէբ թերթ Հանրապետութեան Պ - Պ • Գոմիսէրնե–
բացատրեց թէ Րաֆֆին այնպիսի կարեւոր գէմք մը Հրատարակել ՀԱ՚շակ» անունով։ Րաֆֆին րուն , Պ • Պ • ՚հահանղապետներուն7
մըն է որ սւնՀնաբ է մէկ անգամէն ներկայացնել ։ կ՚աշխատակցի ա յդ թերթին , կբ գրէ ^Պարսկաս - ԽՆԳԻՐ Օտարականներ որոնք անկանոն
Ուրեմն պիտի փորձէ տալ ընգՀ . գիծեը ։ իսկական տանի նամ ակնեբբ» : Արծ բուն ի ի անձնական Հմայ կերպով քւարտարարռւեստական Դ առեւտրական
անունովդ Տակոբ Մելիք Տա կորեանց , այս մեծ քքն ու գործած աղղեցոլթիւնն էին որ յետադային կամ ա ր ի1 ի ղանա\ա ն զ բ ա ղ ո ւ մ ո վ մ ը կ ր պ ա ր ա պ ի ն ։
մարգը ծնած է 1835^5՛ Ատրպատականի Ա ալմաստ վճռական ն շան ա կո ւթ ի ւն ունեց ան Րաֆֆի ի տա - /* զօրու եղող օրէնքներու տրամ ագրո ւթ եան ց
գ ա ւտռի Փա յատուկ գիւղը, Ո*~ըմիոյ ծովակի ա- զանդի զարգացման մէջ։ Հայկական սարսափնե - Համաձայն , օտաբականնեբբ կրնան 3) բան սա յի մէջ
բեւմտեան ափերուն որու բազմաթիւ ճիլղեբուն բու ադդեցութեան տակ, կբ դրէ ««§ա լա լէգդին» բ ճարտարարուեսաական , առեւտրական կամ• ար*
վրա յ կբ գտնուէ ին Հա յ կա կան գիւղեր : որ նախաքայլբ եղաւ նմանօրինակ վէպերուն , շատ յ>իղ///7/«/^քւսՅ> զբազում ով մբ պարապիլ այն ատեն
Հա յր ր վաճառական եւ Հողագործ , իր գէլգէ մեծ աղդեցռւթիւն ձդելռվ կովկասաՀայ երիտա - մ իա յն երբ նա խաւղէս ստացած են առեւտրականի
ժառանգական Մ ելիքն էր որ ունէր աւելի մ եծ սարդներուն վրա յ ։ Ա յս կ1 էպբ թ բքաՀա լերուն ինքնութեան թուղթ մը :
իրաւունք քան ներկա յիս քաղաքապետ մը, մա յրը նեղուիժիւննեբուն վրայ գրած էր ։ Մինչ այգ Արդ , կը տեղեկանամ թէ շատ մը օտարական–,
Հայ կնո^ պարկեշտ մէկ տիպարն էր։ ժոդուիուրգը միշտ վախի ու սարսափի տակ կո ր– ներ իրապէս ա յդ դբաղումնեբէն մ էկով կը պա -
Րաֆֆի իր նախնական ուսումը կր ՝ ստանար . սբնցուցած էր իր ինքնավսաաՀ ութիւնբ ։ Խ ում բ բաւղին , թէեւ առանց խնդրած եւ ստացած ՐԷԼալու
գիւղի գպբոցի մէ^։Մտնկական այգ յիշատակներր մ ր ե բ իտասա րդնեբ քիւրտերու դ էմ ելած էէ՛ն եւ վերոյիշեալ մասնաւոր ինքնութեան թո*֊գթր*
կը գտնենք իր մէկ վէպին ոկիղըը, <ձԿայծեր» ուր օգնութեան կբ Հասնէին Հոն ուր աւարառութիւն Պատիւ ունիմ Հադորզ ելու ձեզի որ Հարկ էան–
կբ նկարագրէ զասական ղարձած Տէր - ^ ո գ է Կ Է կար եւ կոտորած։ Իր լեդուն այնպիսի կրակ կբ միջապէս ու վերջնականապէս վերջ տալ այս կա
գարոցբ (^անասունների ախոռին շատ մօտ» : Ա ան՜ ստեզծէ որ Հայրենասիրութեան ոգին կ՛արթննա լ ղա թեան ։
կավաբժական գրութեան մի 9նագարԼ ան սոսկում- ազգին մ էի ^\ Բաբի եղէք , Հետեւա բա ր , Հ րալիրե լ ձեր իրա
ներն ու պատիժներ ր ։ Արծրունի կբ կանչէ Րաֆֆին Թիֆլի" ու ա - ւասութեան ենթակա յ բո լո ր պա շա օն ա ւո ո ւնն ե ր ը ,
չՀամբոբղութեան մբ ատեն գէպի $՝իֆէիս ՝՜ սլա Հ ովելով իր ն ի ւթ ա կան վ իճակբ , կբ մ զէ դրա նշելու ձեզ անյապաղ, այն բո լ ո ր օտաբականնեբբ
Հ այրբ Րաֆֆին իր Հետ բ կր ատն ի եւ կբ գնէ թե կան աշխ ա տ անքն եր ո ւ : որոնք այս տեսակ ապօրինի վիճակի մէջ կր դրա–
մական դպրոց բ ։ ՝Բանի մբ տարի վերջ, Ոաֆֆի կբ Տետո յ յա^ո րզա բա բ լո յս կբ տեսնեն են թ» ը , նուին ։
մ ան Է ռուսական մ իրակարգ վարժարան ուր գի– «կայծեր^բ , <# ա չաղողի 0 ի շատ ակն եր բ» , Հ<Գա– Հետեւեալ տ րամ ադրութ իւննե ր բ պէաք է դո բ–
տութիւններու նախնական պաշար մբ կ՛ապաՀ ո - յ՚-իթ Բէգ» * <ձԱամուէլդ եւն * : ՚իասախօսբ յաակա - ծտղ լաւին անոնց Հանդէպ . 1. Օ տ ա ր ա կ ա ն ն ե ր
վէ : Եւ աՀա կբ սկսի ուսումնասիրել օտար գբա– ն շա կան տ ե ղե կզւթ ի ւննե ր Հա զո բզեց . իւրաքան - ո ր ո ն ք ի ր ե ն ց ա ր հ ե ս տ ո վ 1939 Սեպտ– 1էն ա ռ ա ջ կը
կանութիւնբ , կ՚բնտելանայ ռուսերէնի , որուն չիւ֊Բ գործի բովանդակութեան մասին ։ Րաֆֆի ի ՜ պ ա ր ա պ է ի ն :
շնորՀ իւ ռուսական Հ ա բուստ գր ական ո ւթ ի ւն ը ի՛ գրական գո ր ծ ո ւն է ո ւթ ի ւն բ ա յո Հ եղին ակութ իւն - Այն օտաբականնեբբ որոնք 1939 Աեպտ* \ էն
րէն մատչելի կը դառնայ ւ քՒոլրկենեւ ամենամեծ ներով չի սաՀմանաւիակուիր ։ Րաֆֆին ուսում - առաջ ո րպէս ճա բտ արա ր ո ւեստա կան , աո ե ւ տ բ ա -
տպաւորութիւնն է թողած իր վրայ է ՛հ ժ բ ա իւ ա ա - նասիրած է իր ղ արբ , Թիֆլիսի կենցազբ , Մ"" - կան կամ արՀեստաւոբ Հաստատուած էին, ել ան
բար չի կրնար աւելի երկար շարունակել իր ո լ - կա ա յէն եկած երիտասարդը , Հայ կ ինը , քՒուր - փոյթ գտնուած են օրինաւորելու իրենց - վիճակբ
սումբ ու 23 տարեկանին կբ վերադառնաք իր քիոյ Հայոց վիճակբ եւն*։ ՜ներկան Հազիւ վերկա Համաձայն 1938 Նոյեմբեր \2ի Հրամանագիր -
ծննդավայրը։ Հայրբ ծեր, բնտանիքբ , բաղկացած ցած կ անցնի անցեալին, յետոյ սալա գա յին , ստեղ օրկնքի տրամադրութեանց , պարտաւոր են անմի–
9 ք՛՛ յրհբէ եւ 3 եդբա յբներէ : կ՝՛ անցնի Հօր ր առեւ– ծելով դէմքեր որ զեռ գոյութիւն չունէին եւ ջասլէս ներկայացնել առեւտրականի ինքնութեան
տբ ա կ ան ղ ո լւ ծին ղԼո *՜խր ՚ Հինգ, աասբ, կամ քսան տարի վհր^այգ Հեբոսնե– իԺու զիժ ստանա լու Համ ար սովորական խնդրանքք ,
Ուս յց իր Հոդին քՒրքաՀա յաստան էլ ե բազէ ր , ր Բ որ ծնունդ է ին առած Րաֆֆի ի գործին մէթ, զոր Հարկ է արաղօրէն քննութեան ենթակել։
Աալմաստէն իբրեւ առեւտրական կ՛անցնի ստՀ - կբ կատարելագործեն անոր քտրոդած միտքեբբ։
մանբ, կ՚երթայ 1Լան , Այգեստան , Բասէն , Վարա– ատ քի չ դ բոդնե ր վա յելած են ա յնքան խան - Այդ խ^՚ԳՐ՚՚՚գիրր պէ՚ոՔ է փոխանցուի ճարտա
գայ վանքը ուր քԱրիմեան Հայրիկք կբ գործէր ։ զավաոութիւն ինչպէս Րաֆֆին։ <&Այս մարդբ րէս բ ո ւես տ ա կան արտ աղ բո ւթե ան նա խարաբ ո լ -
Աղթամարի վանքբ եւ Վանայ լճին եոերքբ նբս - քուն ու Հանգիստ չանի, միշտ զրում է եւ աբտաս- թ Լ ան , աւելցնելով ձեր սլա շտօնատ ո ւնն ե բ ո ւն ինչ–
տած , առածին անդամ Ր Աա լով իր քնար ր կր թրբ" ւում » , էլ ըսէին իր զրտցինեբբ : ք1բ միակ զբօսան– պկ ո նաե ւ Աո եւա բտկան Ա են ե տ կ ի եւ ԱրՀե սա՛ն ե -
թռացնէ <Հ,Զայն տո՛ւր , ո՛վ ծովակ , ինչու լո*՚֊ւ մ քբ եղած է ծազիկներբ խնամե լ ։ <ձԱնո բ ա բ տա ս ո - բու, Ա ե ն ե ակի կարծի քբ , ամէնէն ուշբ ներկայ ա ց -
ես»բ։ Կ՚երթայ Մ շս յ դ աշտբ , Ա • կարապետի վան վոԲ դէմՔՐ ֊ս ւ Ր՚՚՚Ղ"0աԿ"Գ*^անի ղ որ&՜բ աւելի կր ուած թուականէն մինչեւ 3 ամիս ։
քբ , կբ տեսնէ ուխտաւորներու մեծ բաղ մ ո ւ - սլա յծ առան ան մեր ա չքեր ուն սաԳեւ ։ Աչ մէկը Մ ինչ այղ , պարտաւոր էք դիմել ինծի , ժտ
թիւնր։ Ամէն քայլին կր Հանդիպի Հայրենի աւե - կրցած է ստեղծել Համազգային Հեղեղ մը; Ե զած էք ան ա կա ւո ր աբաօնո ւթիւն խնդրելով, ձեր սլ ա ա -
բակ վանքերու ,- բերդերու , եւ երազներու աշ - է վվալա սան , քար ողի չ , բանաստեղծ , Հրասլարա - ճառաբանեալ կարծիքին Համար։
խարՀբ իրեն կբ ներկայանայ չ°ձավւելի կերպով, կագիր» : Եթէ այդ արտօնութիւնբ մեբժուի, օտաբա -
մատնուած ՜թշուառութեան ու բռնութեան։ Այգ ՀՐԱՆՈ8Շ կանը պէտք է ան մ իջապէս գադբե ցնէ իր զ բա զո լ–
մբ սպասելով որ վերջնական որոշում մբ արուի
իր խնդրանքի մ աս ին ։
վո ւր գներ բ որ պատրաստուած են ինքնավար ոլ - թիւնր աշխարՀի բոլոր խաղաղասէր երկիրներուն (Մնացեալը յաջորդով)
թեան Համ ար պէտք է իրաւունք ունենան իրենք մէչ :
րնտրելու իրենց վարչաձեւը , իրենց ազատ կամ - 12. Մենք Համոզուած ենք թէ խաղաղութեան
քով , առանց որ ել է արտաքին միկամ տ ո ւթ ե ան ։ պաՀսլանում բ կբ կարօտի Ա իացեալ Ազգեբու կազ ո ո ւ լ ջ Հ : Ո՚֊րեմն^Հլր Հեբքուին Հիւանդութեան մա–
Այս ճշմաբտութիւնբ կբ վերաբերի Եւրոսլւսյի , մակերպութեան մր, բաղկացած աշխարՀի րոլոր սին շրջած գրոքզնեբբ, որոնք Հրատարակուեցան
Ասիոյ , Ափրիկէի, ինչպէս եւ արեւմտեան կիսա - խաղաղասէր ազզեբէն որոնք պատրաստ են միաս բոլոր թերթերուն մէշ, աշ թէ ձտ/ս : Պ ատ ե բազմ էն
դունդին ։ նաբար ի Հարկին բոնի ուժի զիմ ելու ,՝ խազազոլ– ի ՛ք ե բ առաջին անգամ է որ Ա թալին երկարատեւ
5. Մեր դաշնակիցներուն միացեալ ճիղեբով , թիւնբ տսլաՀովելու^ Հ ամար ; Հանզիստ մբ կբ վայելկ :
մ ենք պէտք է օգնենք պա ր տ ո ւած թ շնամ ի պետու
թեանց ո րպէ սղի ժ ո ղո վ ր դա վա ր կառավա ր ո ւթի ւն Նախագաէւ Թաւմըևի Ատ մտ կը
ՍթաւիՕի ՛ԲԱՆԻ ՄԸ ՏՈ՛ԼՈՎ
նե ր Հաստատեն , իրենց աղատ կամքով։ Եւ պէաք
է էանանք Հասնելու աշխաբՀ մբ ուր ն ա ց ի ա կան ու -
թիւնր , ֆ ա շա կան ո ւթ ի ւն բ եւ զին ո ւո բտկան նա - ՊԱՂԵՍ ՏԻՆԻ ԱՐԱԲՆԵՐԸ բանաձեւ մր քուէ,
խա յարձակ ոգին չկարենան գոյութիւն ունենալ։ արկեցին, որով կ\սո ///կ ե ն պօ յ ք Ոթ– Հռչակել
6. Մ ենք պիաի մերժենք ճանչնալ ոեւէ կառա Ա ոսկուայի անթելբ շ։սբաթ օր Հաստատեց թէ Հրէական արտագրութեանց դէմ , թէ Պաղեստինի
վարութիւն որ կր պարտադրուի ո եւ է ազզի ոեւէ Ա թալին մ սանաւ ո ր նամ ակ մ բ ստացած ^ Մ * Նա– եւ թէ Հարեւան արաբական երկի րնե բու մէջ : Այո
օտար պետութեան ուժով։ կարգ մբ պարագանե - Հանղնեբու նաիւագաՀէն, ղեսսլան Հէրիմէնի մի - առթիւ զում տրուած ժողով ին ներկայ էին արա -
բու մէջ կրնայ անկարելի ըլլալ արգիլել այգպիսի ջ ո ցաւ : Այս աոքժիւ երկու օր բնղՀատած է իր բտկան կազմակերպութեանց բոլոր վարիչները ,
կառավարութեան մր Հաստատումբ։ /•/// բլ Ս՛ . \,տ– Հա^ւո.իստբ, տեսակցելու Համար դեսպանին Հետ : որոնք սլաՀանջեցին նաեւ վերակազմել Արաբա -
Հ անգներբ պիտի չճանչնան ա յղպիոի կառավա - Ա լո լոլր ին վրա յ , առաջին անզ ամ ր լ լա լա է յայտ– կան Գերագոյն •քԱորՀոլրդբ, որ լուծուած էր պա
բութիւն մը ։ նուեցաւ թէ Ա թալին կը Հանգստանա յ Աո չի ի մէջ , տերազմէն առաջ ; Ժոգռվը միեւնոյն ատեն կը
7. Մենք կը Հաւատանք թէ բոլոր աԳԳ^ՐԸ Աեւ \ք ո վ ո ւ կով կա սեան ափերուն վրայ : Ք,ա յնաս - պաՀանջէ ջնջել ըրի տան ական Հոգատարութիւնը
պէտք է վայելեն ծովերու ազատ ութիւնբ եւ նա - ւիիւռբ որ եւ է մանրամասնութիւն չՀազորղեց նա եւ արաբական պետութիւն մ բ կազմել Պ՚ողեստինի
ւա բկութեան Հաւասար ի բ ա ւո ւնքն ե բ ա լն գեաե - մակին բովանդակութեան եւ ալս աո թիւ կատաբ - մ էջ , արգի լել Հրեաներու ն ե բ գա զթ ը եւ Հողերու
բուն եւ ջուր ի ճամ բաներ ուն մ էջ որ սաՀմ ան կը ուած խօ ս ա կ ց ո ւթ ե ան ց մ ասին : ՛քաղաքական Հ/՚ր՜ գնումը , զինաթափ բնել Հբեաներբ , վերադարձնել
կազմեն կամ մէկէ աւելի երկիրներէ կ անցնին : ջանա կնե բու մ ՀՕ կբ կարծեն թ կ նա խաղ ւսՀ ական արաբ աքսո րականնե բ բ եւն* Անդլիացիներբ ղօ–
Տ ՛Մ ենք կբ Հաւատանք թէ այն բոլոր երկիր - ալս ՛լիրբ շատ աւելի մեծ՝ կարեւորութիւն անի րազուզին Պ՚՚՚դեստինի զինուորական սլաշտպա -
ներ բ որ բ՛ն զ ո ւ նա ա ծ են Ադդերոլ Ընկերութեան քան մ ին չեւ Հ իմա վա խանակուած նամ ակնեբբ , ն ո ւթիւն բ , փ չաթ ելեր Հ ա սատա ելով ոստ ի կան ա -
մէջ պէտք է Հաւասար իրաւունքներով օղ աա ին մանաւանդ ո ր թզթակցութ իւնր տեղի կ՛ունենա յ կան պաՀ ականոցներ ուն շուբջբ ել Հզօր լուսաբ -
աշխարՀի առեւտուրէն եւ Հում նիլթեբէն ։ Հին ղե բու ժ ո զովին ձա խոզում Հ ն վերջբ : Ինչսլէ ս ձակներ տեղաւորելով։ Արաբնեբբ բազմաթիւ
կբ քի չուի , ա յգ ձախոգում ին մ էկ պատճառն էր Հ ա կտնգլիական թռուցիկներ ց բո ւեցին ;
9. Մենք կը Հաւատանք թէ Արեւմտեան կիսա պա լքանեան խնզ իրբ ։ ՝Ե ր կրո ր գ ՛ք՝ իճել ի ք^գք՚Ր Ր 22.000 ԳՈՐԾԱԿԻՑՆԵՐ երեւան Հ ունուած էին
գունդին գերիշխան պետ ութ ի ւննե բ բ պէտք է այն էր որ Մոս1լուա կը պաՀանջէր Միջդաշնակ - ԱպաՀովութեան Տեսչութեան կոզմէ ։ <ՏտԼբ Փոփիւ–
միասին աշխատին իբրեւ բաբի .դրացիներ , լուծե ցային Վերստուգիչ Տանձնաժոդով մբ կադմել թա լէռ» կբ դրէ թէ այս ցանկբ ութ ամիսէ ի վեր կա
լու Համար իրենց Հասարակաց խնդի րնե բ բ ,աո անց փոնի Համար ալ, ինչպէս եղաւ Գերմանիոյ մէջ ։ տարուած մաքրագործումներու արդիւնքն է, Հե -
արտաքին միջամտութեան ։ Մ՛ ՆաՀանդներուն Համար այս վերջինբ աւելի տեւաբա ր կապ չունի պա յմ ան աժ ա մ ի Հաւանական
10. Մենք կբ Հաւատանք թէ անՀ րաժեշտ է բո ստիպողական է քան պա լքանե ան դա շն ագի րնե բու երկարաձգման Հետ (10 նոյեմբերի ։
լոր մեծ եւ ւիոքր աղդեբու տնտեսական կատարեալ Հարցբ որ կրնա/ ձդձդոլիլ :
գործակցութիւնը, բարւոքելու Համար ամբողջ Ամէն պարազայի մէջ, քանի որ Ա թալին նա - 50.000 ԹՈՆ ԳԵՏՆԱԽՆՁՈՐ պիտի Հասնի Մ–
դիներով;
աշխարՀի ապրուստի պայմաններբ եւ զայն աղա– խագաՀին նամակը ստանալով երկու օր ալ խօսակ– ՆաՀանգներէն , շատ մատչելի
տելու Համ ար վախէն եւ կարօտութենէն : ցեբ է , կբ նշանակէ թէ առողջական վիճակը լաւ
11. Մենք պիտի շարունակենք աշխատիլ է : Ամ երիկեան դեսպանն ալ Ա ոսկուա վերադառ 1ռ(>ոտւ–Ո6 Օ Տ ն - ձ Օ Օ Ր ա ւ . 17. 8 ս « Օ ւ ա ս ա - 13*
սլաշապանելու Համար խօսքի եւ կրօնի ազատ ո լ - նալէ վերջ յա՚յաարարեց թէ Ասլաբապետր քաջա -
Fonds A.R.A.M