Page 59 - ARM_19-1945_04
P. 59
ԱՆԳԼԻԱ Ե Ւ ԱՄԵՐԻԿԱ
ԿԸ
Հօռճէ «ո 19 21 ԻՈՐՀՐԳԱԿ8ԻՆ
8.0.8. 370.286
17, &ս« 0ատւ6»ա* ֊ ֊ – քձ1ԱՏ (13*) Անդլիո յ վարչապետը պաշտօնապէս Հաղոր -
ա : Շ08. 15-70 - Շ. Շ. Բ. Բտա 1678-63
գեց երեսփ . ժոդովին թէ Մ ՝ ՆաՀանգնեբբ պիտի
ԲԱԺ՛ՆԵԳԻ՛Ն.– Տար. " 5 0 , Ցաւքս. 400, Յաւքս. 2 0 0 ֆրանք։ երթայ մօտերս (նոյեմբեր 11) , խորՀրգակցելու
Համ ար նախագաՀ Թրում ընի եւ ՚Բանատա յի վար՛
յ«Ա(1ւ 1 Ի1օ76Ուհք6 1945 Հ ի ն գ շ ա բ թ ի 1 Ն ո յ ե մ բ ե ր չապետին Հետ , Հիւլէ-ռումբի վերաբերեալ Հաբ -
զեբու մասին։ իրեն պիտի ընկերանայ Արք ,ճօն
± Է – Տ Ա Ր Ի - 17" ձոո6« » ° 4546-'ւար շրջան թ ի ւ 175 Խմբագիր՝ Շ– ՄԻՍԱ*ԵԱՆ ԳԻՆ* 3 էնտըրսըն , Հ ի ւլէ ական ուժի յանձնաժ ողովին նա
խագաՀ ը, իբրեւ խորՀրգական։
Պ* ԶրՐէէԼ ձաւ\ո *
զութիւն մաղթելով, վստաՀութիւն յայտնեց թէ
ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ Մ Ի ՛ԲԻԶ Պ Ա Տ Մ Ո Ւ Թ Ի Ւ Ն խօսակցոլթիւնը պիտի չսաՀմ անափակոլի մ ասնա
ւոր Հարցի մը վրա յ , ա յ յ պիտի շօ շափեն - ամ էն
խնդիր որ կրնայ աւելի սերտ բարեկամութիւն
ՀԻՒԼԷ֊ՌՈՒՄԲԸ ՛ԲՈՒՆ Զ ԻՏ Ա Ր Ակսած էր շաՀերի Հակամարտութիւնր Անգ - Հաստատել երկու մեծ երկիրներուն միջեւ։
լիոյք՝, Գերմանիոյ եւ քիուսիոյ մի^եւ։ Անգլիան Իրազեկ աղբի լրէ կբ Հաւաստեն թէ այս տե
ուռելով խանգարել
քիուսերի Է^քր գէ"1է « ՚ " ա ք սակցութիւնը պիտի չսաՀմ ան ա ւի ա կո լ ի Հիւլէա -
Երբեմն կբ փորձուինք Հարցնել, Մարդը ջուրեբըֆ Համաձայնութեան գետին էր վւնտռում կան ուժին վրա յ, թէեւ օրակարգի գլխաւոր Հ ար
եռ բ բ աւելի վայրենի էր , դարեր ա ո ա՛ ջ , երբ քաբ Գերմ ան իա յում : Ուզում էր ստեղծել Հայկական ցը այդ է : ՆախագաՀ ր եւ վարչապետբ պիտի քըն–
կբ տաշէր խաւարակուռ քարայրներու մէջ չ թէ անկախ եւ չէղոք պետութիւն , մի թումբ Ո՝ ուս երի նեն նաեւ ուրիշ կենսական խնդիր մը, Մ * Նա -
այսօր , երբ չարմման մէջ դրած է Հազարաւոր յառաջխազացմ՛ան դէպի Հարաւ։ թանկանում է Հ անլիներու եւ Անգլիո ք յ ա ր ա բեր ո ւթի ւնն եբ բ ք$ •
ցիանականներ , ամէնէն Հբէշային գէ՚եքեր ր Հնա - Նեղուցների խնդրում տեւական թ շնա՛մ ութիւն Միութեան Հետ։ իր պաշտօնավար ո ւթենէն ի վեր ,
րելու Համար * * * սերմանել Գերմանիոյ եւ քիուսիոյ մի^եւ։ ՎիէՀէլմ՛ նախագաՀ Թրում ըն Հակառակ եղած է միայն Անգ
ԱՀ աւասիկ նոր ճիւաղ մ բ, Հ իւլէ-ռում բ , ո՜ր /» • բ մերմո ւմ է (Թուրքիա յի անդամ աՀա ամ ան լիո յ եւ Մ ՚ ՆաՀանդնեբու վարիչներուն տեսակ -
Հազիւ փորձուած , փախցուցեր է օրուան լադթա * Հարցը, ձգտելով Գերմանիոյ ազգեցութիւնը տա - ց ո ւթեան , դիա ել տալով թէ լաւ տպաւորութիւն
կաններուն քունբ : Ապա դադանի մողաիներ , խոր– բածել Արեւելքում ։ *Բայղէ րբ մ ի Համ աձա յնու - չըներ քիուսիոյ վրայ։ Բայց խ^՚գիրր ա յն է որ
V րդա կց ո ւթի ւննե ր , ԳԼո1~խ Դ11ս1՛ խօսակցութիւն իԺ իւն է կնքում քիուսիայի Հետ , պաշտ պան ելու ՜Աթալին չէ Հ բաւի ր ուած ա յս տեսակցութեան ,ո-
ն եր հ Ե*– շռնդալից լ ուր մր,– Անդլիո յ վար չսւպէԽ . ք&ոլրքիո լ ամբողՀէութիւնբ որեւէ յարձակմանդէմ % րուն նախաձեռնարկբ եղած է Անգլիո յ վարչապե
**Բ Ամերիկա պիաի երթայ , խո րՀրդակցելու Հա Անդլիո յ ^.Հայկական թումբ պետութիւն» բս– տբ , յատկապէս Հիւլէ ՜ ռում բի խնդիրը քննելու
մար Ա . \,աՀանդնհբու նախագւսՀին Հեա, յա ա .՛՛ տեղծելու ցան կո՛ւթ ի ւնբ առա^ է բերում քրուսիա - Համ ար ։ Տարակո յս չկա յ թէ ուր ի չ խնղիբնեբու
կապէ այս Հարցի մասին։ լ ում ՀակաՀայ տրամ աղբ ութ ի ւնն եր ; Ո*ուսաս տա կարգին , պիտի քննեն նաեւ Պագեստինի խնդիրը ։
Մինչ այս մինչ այն, յազթականներր անՀաշ– նը անզօր պայքարելու ԱՀնղլիացիների գէմ , քա -
ուելի միլիոններ կբ արամադրեն , ուսումնասիրե լութ եան նոխազ է դարձնում Հայերը ։ 1895 Ցու– Թուք/իո) ւնպեդ՚ը
լու Համար Հիւլէակսւն ուժ՜ին աբժէքբ (լ ապագան ։ նիս 4քին քհուսիոյ արտաքին գործերու նախարար
Ա . ՆաՀանգներ բ խստօրէն կր սլա Հեն իրենց Լո բանով Ո՛ ո ստովս կին ասում է Պետ եր բուրգի «Թայմղ»\ւ Ա ն գ ա ր ա յ ի թ ղ թ ա կ ի ց ը կը հ ե ո ա գ բ է
գազանիքր։ Անգլիա դեռ լսումի օր որոշեց Հիւլէա– ( այժմ էէն ին կր ա ա ) անգլիական դե ս պան իֆ ՚ Հ ո կ տ ե մ բ ե ր 28 թ ո ւ ա կ ա ն ո վ Բ՝ ուրք Հ ան րա պե -
ւան մբ Հաստատել , տրամ ա գրելովդ առ ն ուա զն « (Ի ո ւս ա ս տ ան ը չի ընդունում , որ վւոքբ Աււ իա - տութեան 22րգ տարեդարձբ ( 2 ^ Հոկտ • ) պիտի
Հարիւր մ իլիոն սթեր լին , իբրեւ ս կզբն ա կան յում ստեզծուի մ ի չր^ան * * * որ կա ր ո ւլ է Կ"րէգ տօնուի թուրք ժողովուրդին մտաՀոդութեանց եւ
ծ ախք ։ է0 * Մ ի ո ւթ ի ւնն ալ ետ չի մնա բ ա յս ճամ - դառնալ Հայկական անկախ մի թագաւորութեան՝»։ դժուարութեանց մէջ ։
բուն լիրայ, եւ 1լ րսեն թէ յաջողած է գտնել կարգ հուսաս տան" չխնդան իր որ իր սաՀմ աններ ուն մօտ Պատերազմին տեւողութեանը , վեց տարի,
մ բ գա գան ի քն ե բ ։ Ւոկ Հարանս ան անցեալ շաբթու ստեզծուի երկրորդ Պուլգաբիա մը»։ Պոէսոյ ռու Թուբքիոյ գլխաւոր նպատակը եղաւ իր չէ°Լոքու -
որոշեց մ ասնաւոր Տ ե ս չո ւթ՛ի ւն մ ր Հաստատել : սական դեսպան \յելիտովր դառնում է Աուլթանի թ իւն ր պաՀելու եւ պատերազմ էն գուբս գալու մի–
. Ան շուշտ բարի է բո լո բ ին ալ մ իտքք , ապա– խոբՀբղականբ « ՚/ոաորեցէք , 1ԼեՀաւիաո , կո - ջոցնե ր ր խոբՀիլ Հ Թուրքիա իր ա յս նպատակին
սարսափին դաոնում է ար -
Հովեք խադադութիւնբ , Հիւլէ ~ ռումբի պատերազմ տորեցէք» ։ Հայաստան բ նորից Հասաւ , եւ անոր Համար ալ շատ գոՀ է , երբ կը
Հիւլէա՝–
աա1լ պաՀելով այն ուժեբբ որ կրնան ց ունքի Հովիտ : տեսնէ թէ ի՛նչ վիճակի մէջ կբ գտնուին իր դրա
սարքել։ իք իւս կողմէ, կատարելագործել ցիները գոբոնց ե բկի րնե բ բ պատերազմի թ ատ րՀան–
կան ումբ , ի խնդիր խաղաղասիրական ձեռնարկ - Երկու զ ա ր Հալատարմօրէն ծառայելով ռու - դիսացան : Այ ս ո ւՀ անդեր ձ , զոՀ ունակութեան Ա՛յո
ներ Իլ ։ սա կան դրօշին , լինելով անոր յառա^ապաՀ բ Ա - զգացում բ անխառն չէ ։ Թռւբքեւո ուս յա րա բերու–
ք՝այց , ՀխորՀուրգ մարդկան , կամք Հիւլէի» ։ ւլաջաւո ր Աս իա յում , Հա յեր ը կո տ ո ր ւո ւմ են (բուս թեանց անդոՀացուց ի չ վիճակը եւ (յ եղո լցն ե ր ո լն
Ա0 վ կրնա յ եր ա շխ ա՛լ ո ր ե լ ապագան , եթէ ա քԱ նոր ներ ի ցանկա թեամ բ եւ թելադրանքով ։ ապագա լ կարգուսարքին մասին մինչեւ Հիմա աի–
ալ գառնայ մատչելի ամէնուն, Ի^է*"^*1 1^Ր^՚ Ո ողոքում են պե տ ո ւ թ ի ւննե ր ը , խորՀ ր դար ան– բոզ ուն սա ո լ գո լ թիւն բ ծան բ մտաՀ ո գութ ի ւն կը
դան օթը կա։ք օդանաւբ *. ները . ժ ո ո օ՛ >1 ա֊բ դն ե ր բ : ՚քՀպաբգիւն.*. Հ^ինւսկ զ ել են պա ա է* առես է (յեզուցնեըան խնդրին մաս՜իս՜ շատ
-- Հ ի ւլէ ա կան պատե րազմ մ ր կրնա յ բնա - Աբզիւլ Համիտր եւ Նիկոլա Ո*ը։ Եշմած է Հ ա յ խօսուեցաւ , ել Հիմա Թուրքերը այն եզրակացու
$ն$Լ լ ե բձթր ի բն ա կչո ւթ ե ան երկու երրորդք , երկու մ ո ղո վո ւր դր : քրուս երբ սկսում են Հալածանք Հա - թեան յանգած են թէ անոր կարգադրութիւնը ըո–
միլիառ Հոգի, եթէ Ա * ՆաՀանգնեբբ, Անգլիա եւ յերի դէմ , կրօնի , եկեղեցու , յեղափոխականի , էո բովին կախում ունի ա յն փոխադարձ վստաՀու–
Խ * Մ ԻՈԼ–^1՚^սՐ Հ ամաշխարՀ ա յին Հղ°ր կա ո ա վա - մտաւորականի , ԹրքաՀայերի դէմ ։ կոտորածներբ թենէն կամ վստաՀ ո ւթենէն որով տոգո րուած
բութ իւն մ բ չՀաստատեն ։ սկսել են 1Լա սպուբ ական ում ։ Պո լսում մի խումբ պիտի ըլլան մեծ պետութեանց յարաբերութիւն -
Գիտնական մ բն է որ* կ՚ուղղէ այս ազդարա - Գա շնա կցականն եր (1896 Օգոստոս 2,եին) գրաւում ներր ։ Եթէ անոնք յաջողին իրենց յոյբաբերոլ -
րութիւնբ Այսէթաք™ * ուսումնասիրութիւն մբ են ՕսմանեանՈանկբ , պաՀանթելով անյապաղ գոր թիւնները Հիմնել փոխադարձ վստաՀ ո ւթեան վբ -
Հր ա տ ա ր ա կե լո վ ա մ ե րի կե ան մ եծ Հանդէսին՝ ձէթ– ծադրել բա ր են ո ր ո գո ւմն ե ր բ ։ (հո լսական դե ս պան ի րա յ , Նեղուցներուն , ինչպէս ուրիշ առկա խ խբն -
լէնթիք ՄընթլէՖի նոյեմբերէ թիսին մէ9–. աւագ խորՀրգական Մ աքս իմովը խաբում՝ է յեղա դի րնե բու կար ղադր ութ ի ւնբ կրնա յ դիւրաւ եւ ւլո–
Հռչակաւոր գիտունբ, խորապէս մատ Հ ո գ , փոխականն երբ , խո ստանա՛լով գործ՜ադրել տաք Հացուց ի չ կերպով լուծուիլ , Հակառակ պար աղա
չուզեր որ Հ ի*֊լէ ՜ ռում րին գա գան իքբ յանձն ո լի բարենորոգումները, դուրս է Հանում բոլորին զի լին տե սակէտնե բո լ ամ էն էն պարդ տար բեր ո ւթիւ
ոչ Ա իացեալ Ազգերուն , ոչ ալ ի)* Միութեան։ Այլ նա թաւի եւ փոխագրում է ֆրանսական ՀՀիիբոնդ» նբ կրնայ պատճառ Րէէաէ շատ մեծ եւ անլուծելի
միայն Հ ամ ա շէսա րՀա լին կառավարութեան մբ, նաւբ։ Ո՛չ ՚՛ է կ բարենորոգում , ո՛չ մէկ մ ի^ամ ր - աա էլն ա ււլ ի յՔբ ։
աշխարՀի երեք Հղօր սլետութեանց : լռութիւն։ Պոլիոր լողում էր արեան մէջ՛. Համա -
Համաձա յն , մէկ Ամերիկացի տ ար ած ^արգ ։ Գի ւ ան տգէտները խար ել էին Հա - Թոս^ք առեէտոսկաԱ
Բ բ ծրագբին , քերբ՛, (Ւուրք ոստիկանական
բնգՀանուր Տեսուչ
մէկ ֊Անգլիացի եւ մէկ Օ՚ուս գիտնական պէաք է Նազբմ փա շան բանտում
ասուս^ էր ձեր բա կա լո ւած
կանոնագիր մ ր մ շտկեն , բնգունե լի երեք ադդե - Հայերին * շուկաճհաւԱ կոաւստը
բուն Համ ար : Աո ա $ ա ր կո ւած Համ աշխաբՀա յին օ
կառավարութիւնբ ոչ միա յն իր ձեռքին տակ պ ի" - ճԵթէ բոլոր Հա յերբ ոչնչացնենք՝ Եվրոպայի Գերմանական եւ կեդրոնական Եւբոպալի միւս
ա ի առնէ բոլո ր զինուո բտկան նիւթ երր , ա յլեւ Հոգը պիտի չլինի՛*. Րայ$ եթէ նոյնիսկ մեր յօ առեւտրական շուկաներուն կորուստբ, որոնց Հետ
"I Ւա Ւ "° էւ\աւ^՛ աԷ 1" ձ՝^ երկի բներ ուն մէջ ուր ւի ո ք - ժար կամքով իշխանութիւն տանք Հայերին՝ Ա՛ո ւ– Թուրքիա երկար ատ են Է ի վ եր առեւտրական յա -
բամ ասնութիլն մ բ կբ Հա րստաՀա բուի մեծամ աս՚– ււ ւաւ ա ան ր մեղ թո յ՝\է պիտի չտայ , որ մի Հա յաս - բաբե բութ իւներ կը մշակէր, Թուբքիո յ արտաքին
ն ո ւթե ան մբ կոզմէ ։ տան ստեղծենք իր սաՀմանի վրայ»։ ա ււ Լ լ ա ււ է բ բ մեծապէս խանզաբած է ։ .Ջանքեր կը
Ա յոչթա յն՛ կր խ ո ս տ ո վան ի թէ ա յսպիսի Հա - Աուլթանը խրախուսուած Լուսերու ՀակաՀայ կատարուին կորսուած շուկաներուն պա կաս բ լե -
մ ա շխաբՀա յին կառավարութիւն մ բ կրնա յ բռնա քաղաքականութենէն, նորից կոտորածներ է կազ– ցնե լու առեւտրական լա բա բեր ա թի ւնն եր ստեղծ ե–
կալութեան յանգի լ։ «Բայց , ամէն կառավարու - մ ակերպում Հա յ կա կան նաՀանգնեբում , մ պսնա - էով Ալեդլէ" յ եւ Մ * ՆաՀանգներ ուն Հետ , բա լց
թ ի լ ն չարիք մ քն է, իսկ Հ ամ ա շխա րՀա յին կառա ւո րապէս Աասունի շրջանում (1904) : բազմ աթիւ դժուա բութիւննե բոլ պէտք է յագթել
վարութիւն մ բ Ղուադ չարիք է քան Հիւլէակսւն (հուսերն ալ իրենց Հերթին սկսում Տու Հալա -— դժուարոլթիւննեբ որ կր ծագին գիներու սղու -
սլատե բազմ լւ» ։ - ծել Հա յերբ կովկասի մէջ՛* Եշխան ^՚Աէիցէսէ եւ թենէն եւ դրամ ի փո խ ան ա կո ւթե ան սեղմ ո ւմն ե բ էն
կացութեան ամէնէն եզերական պարագան այն Պ/ԷՀվէի քաղաքականութիւնը կով կաս բ դարձնում -—մ ին չեւ որ այս նոր շուկաներուն մէջ առեւտու
է որ, Երեք Մեծերն ալ փոխադարձ վստաՀութիւն է արեան ծով ։ Բոնադրաւում են Հայ եկեղեցինե - րը Հաստատ ո տեւական Հիմերոլ վրայ դրուի։
չունին ։ րբ* փակում են դպրոցները, ՀրտՀրոլմ են մաՀմե– Այո խնդիր ր թուրք կառավարութեան գլխաւոր
ՆախագաՀ քարում բն իր աււ^ի օրուան պատմա աա կան խուժանի մոլեռանղութիւնբ ։ Ակսւում են մտաՀ ուլ ութիւննեբէն մին է ։
կան ճառին մէջ* լ0ձաՓ^՚9 եւս1Ա այո խնդի րբ՛* Ը՜ Հայ - թաթարական բնգՀարումները ։ քհուսական
սաւ թէ Հիլլէ ռումբի Հ ա բց բ յառածի կա յ ին պիտի կառավարութիւնբ Հովանալս բում է (^աթարները ։
՛քննեն Անգլիոյ եւ Բանատայի , աւելի վեր^բ ու Ամէն տեգ սկսւում են կոտորածներ թուրք խու - ՄՇԱԿՈՅԹԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹԻՒՆ ՄԸ Հա,, -
րիշ ադդերու Հետ ։ <ձք*այց , դարձեալ կբ շեշտեմ , ժանի,– «էա/ Ա լ լ ա հ , եւս/ Մ ո ւ հ ա մ մ է տ , եա՛ Ալի, տատ ելու Համար խորՀ րդաժողով մբ կբ բացոլի
ա յգ քննութիւն բ պիտի չշօշափէ Հ իլլէ - ռում րին մ ա հ Ի ս լ ա մ ի , Խ ա լ ի ֆ - Ս ո ւ լ թ ա ն ի թ շ ն ա մ ի Հ ա յ ե այսօր, Լոնտոնի մէջ, մասնակցութեամբ 35 ադդե
շինութեան եղանակը։ Մենք քանդումի այս նոր ր ի ն » ագադակնեբով եւ դրօշներով ։ րու (բացի իյ * Միութենէն) : Ֆրանսական պատ -
ումին ստացում ր կբ Համ ար ինք սրբազան ա- Ալաքբաբ խան Մամձաովբ ռուս սպաներին ուիրակութեան նախադաՀն է Լէոն Պլում ։ Բաց -
ւանդ մը » : ծափերի տակ խօսում էր «Պարոնայք սպաներ , ման ճառբ պիտի խօսի Անգլիո յ վարչապետը։
Մնացեալը դուք Հետեւցուցէք։ Մանաւանդ բացատրեցէք ձեր զինուոբնեբին , որ մենք $՝ուր -
որ , նո յն ճառին մէ^ , ինչպէս աւելի առա^ , նա - քերս , բազմաթիւ զոՀեր տալով, կռւոլմ ենք ցաբի սէն յայտարարում էր * « Հ ա յ ե ր ի * ՝ * ապստամբու
խագաՀը բարձրաձայն կբ յայտարաբէբ թէ Մ * թշնամ ինե րի՝ Հայերի դէմ» : Հա յ կա կան կոտ ո - թիւն ր ամ էն ի ց սուրբն է բոլոր պարտաւորութիւն–
ՆաՀանգնեբբ պիաի մնան աւելի քան Հզօր, իբրեւ ըահները ամէն տեղ մեծ ցնցում են առաջ բերում ներից» ։
զինեալ ոլմ ։ ԼՊարտաւորիչ մարզանք 1Ց—21 աա– Եվրոպայի մէջ՝* Լորտ Որայս, Պբեսանսէ , Ժոռէս , Գժ բա խտաբար քիչ բան փսխուեցաւ ռուսա -
քեկան երիտասարդներու , լման մէկ տարի) ։ Մարսէլ Աանբա, ՎադերՎէլգ եւ ուրիշներ բողոքի կան եւ թրքական քաղաքականութեան մէջ Հայե
Մղձաւանջին մէկ երեսը միայն պարզած եղանք։ ձա լն բարձրացրին ընդդէմ Թուրքի եւ իիուսի՛* րու Հանդէպ ։
Նոյնիսկ Յէրանսայի արտաքին նախաբար ԳելկսԻ– (5) ՀԱ8ԱՍՏԱՆՑԻ
Fonds A.R.A.M
ԿԸ
Հօռճէ «ո 19 21 ԻՈՐՀՐԳԱԿ8ԻՆ
8.0.8. 370.286
17, &ս« 0ատւ6»ա* ֊ ֊ – քձ1ԱՏ (13*) Անդլիո յ վարչապետը պաշտօնապէս Հաղոր -
ա : Շ08. 15-70 - Շ. Շ. Բ. Բտա 1678-63
գեց երեսփ . ժոդովին թէ Մ ՝ ՆաՀանգնեբբ պիտի
ԲԱԺ՛ՆԵԳԻ՛Ն.– Տար. " 5 0 , Ցաւքս. 400, Յաւքս. 2 0 0 ֆրանք։ երթայ մօտերս (նոյեմբեր 11) , խորՀրգակցելու
Համ ար նախագաՀ Թրում ընի եւ ՚Բանատա յի վար՛
յ«Ա(1ւ 1 Ի1օ76Ուհք6 1945 Հ ի ն գ շ ա բ թ ի 1 Ն ո յ ե մ բ ե ր չապետին Հետ , Հիւլէ-ռումբի վերաբերեալ Հաբ -
զեբու մասին։ իրեն պիտի ընկերանայ Արք ,ճօն
± Է – Տ Ա Ր Ի - 17" ձոո6« » ° 4546-'ւար շրջան թ ի ւ 175 Խմբագիր՝ Շ– ՄԻՍԱ*ԵԱՆ ԳԻՆ* 3 էնտըրսըն , Հ ի ւլէ ական ուժի յանձնաժ ողովին նա
խագաՀ ը, իբրեւ խորՀրգական։
Պ* ԶրՐէէԼ ձաւ\ո *
զութիւն մաղթելով, վստաՀութիւն յայտնեց թէ
ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ Մ Ի ՛ԲԻԶ Պ Ա Տ Մ Ո Ւ Թ Ի Ւ Ն խօսակցոլթիւնը պիտի չսաՀմ անափակոլի մ ասնա
ւոր Հարցի մը վրա յ , ա յ յ պիտի շօ շափեն - ամ էն
խնդիր որ կրնայ աւելի սերտ բարեկամութիւն
ՀԻՒԼԷ֊ՌՈՒՄԲԸ ՛ԲՈՒՆ Զ ԻՏ Ա Ր Ակսած էր շաՀերի Հակամարտութիւնր Անգ - Հաստատել երկու մեծ երկիրներուն միջեւ։
լիոյք՝, Գերմանիոյ եւ քիուսիոյ մի^եւ։ Անգլիան Իրազեկ աղբի լրէ կբ Հաւաստեն թէ այս տե
ուռելով խանգարել
քիուսերի Է^քր գէ"1է « ՚ " ա ք սակցութիւնը պիտի չսաՀմ ան ա ւի ա կո լ ի Հիւլէա -
Երբեմն կբ փորձուինք Հարցնել, Մարդը ջուրեբըֆ Համաձայնութեան գետին էր վւնտռում կան ուժին վրա յ, թէեւ օրակարգի գլխաւոր Հ ար
եռ բ բ աւելի վայրենի էր , դարեր ա ո ա՛ ջ , երբ քաբ Գերմ ան իա յում : Ուզում էր ստեղծել Հայկական ցը այդ է : ՆախագաՀ ր եւ վարչապետբ պիտի քըն–
կբ տաշէր խաւարակուռ քարայրներու մէջ չ թէ անկախ եւ չէղոք պետութիւն , մի թումբ Ո՝ ուս երի նեն նաեւ ուրիշ կենսական խնդիր մը, Մ * Նա -
այսօր , երբ չարմման մէջ դրած է Հազարաւոր յառաջխազացմ՛ան դէպի Հարաւ։ թանկանում է Հ անլիներու եւ Անգլիո ք յ ա ր ա բեր ո ւթի ւնն եբ բ ք$ •
ցիանականներ , ամէնէն Հբէշային գէ՚եքեր ր Հնա - Նեղուցների խնդրում տեւական թ շնա՛մ ութիւն Միութեան Հետ։ իր պաշտօնավար ո ւթենէն ի վեր ,
րելու Համար * * * սերմանել Գերմանիոյ եւ քիուսիոյ մի^եւ։ ՎիէՀէլմ՛ նախագաՀ Թրում ըն Հակառակ եղած է միայն Անգ
ԱՀ աւասիկ նոր ճիւաղ մ բ, Հ իւլէ-ռում բ , ո՜ր /» • բ մերմո ւմ է (Թուրքիա յի անդամ աՀա ամ ան լիո յ եւ Մ ՚ ՆաՀանդնեբու վարիչներուն տեսակ -
Հազիւ փորձուած , փախցուցեր է օրուան լադթա * Հարցը, ձգտելով Գերմանիոյ ազգեցութիւնը տա - ց ո ւթեան , դիա ել տալով թէ լաւ տպաւորութիւն
կաններուն քունբ : Ապա դադանի մողաիներ , խոր– բածել Արեւելքում ։ *Բայղէ րբ մ ի Համ աձա յնու - չըներ քիուսիոյ վրայ։ Բայց խ^՚գիրր ա յն է որ
V րդա կց ո ւթի ւննե ր , ԳԼո1~խ Դ11ս1՛ խօսակցութիւն իԺ իւն է կնքում քիուսիայի Հետ , պաշտ պան ելու ՜Աթալին չէ Հ բաւի ր ուած ա յս տեսակցութեան ,ո-
ն եր հ Ե*– շռնդալից լ ուր մր,– Անդլիո յ վար չսւպէԽ . ք&ոլրքիո լ ամբողՀէութիւնբ որեւէ յարձակմանդէմ % րուն նախաձեռնարկբ եղած է Անգլիո յ վարչապե
**Բ Ամերիկա պիաի երթայ , խո րՀրդակցելու Հա Անդլիո յ ^.Հայկական թումբ պետութիւն» բս– տբ , յատկապէս Հիւլէ ՜ ռում բի խնդիրը քննելու
մար Ա . \,աՀանդնհբու նախագւսՀին Հեա, յա ա .՛՛ տեղծելու ցան կո՛ւթ ի ւնբ առա^ է բերում քրուսիա - Համ ար ։ Տարակո յս չկա յ թէ ուր ի չ խնղիբնեբու
կապէ այս Հարցի մասին։ լ ում ՀակաՀայ տրամ աղբ ութ ի ւնն եր ; Ո*ուսաս տա կարգին , պիտի քննեն նաեւ Պագեստինի խնդիրը ։
Մինչ այս մինչ այն, յազթականներր անՀաշ– նը անզօր պայքարելու ԱՀնղլիացիների գէմ , քա -
ուելի միլիոններ կբ արամադրեն , ուսումնասիրե լութ եան նոխազ է դարձնում Հայերը ։ 1895 Ցու– Թուք/իո) ւնպեդ՚ը
լու Համար Հիւլէակսւն ուժ՜ին աբժէքբ (լ ապագան ։ նիս 4քին քհուսիոյ արտաքին գործերու նախարար
Ա . ՆաՀանգներ բ խստօրէն կր սլա Հեն իրենց Լո բանով Ո՛ ո ստովս կին ասում է Պետ եր բուրգի «Թայմղ»\ւ Ա ն գ ա ր ա յ ի թ ղ թ ա կ ի ց ը կը հ ե ո ա գ բ է
գազանիքր։ Անգլիա դեռ լսումի օր որոշեց Հիւլէա– ( այժմ էէն ին կր ա ա ) անգլիական դե ս պան իֆ ՚ Հ ո կ տ ե մ բ ե ր 28 թ ո ւ ա կ ա ն ո վ Բ՝ ուրք Հ ան րա պե -
ւան մբ Հաստատել , տրամ ա գրելովդ առ ն ուա զն « (Ի ո ւս ա ս տ ան ը չի ընդունում , որ վւոքբ Աււ իա - տութեան 22րգ տարեդարձբ ( 2 ^ Հոկտ • ) պիտի
Հարիւր մ իլիոն սթեր լին , իբրեւ ս կզբն ա կան յում ստեզծուի մ ի չր^ան * * * որ կա ր ո ւլ է Կ"րէգ տօնուի թուրք ժողովուրդին մտաՀոդութեանց եւ
ծ ախք ։ է0 * Մ ի ո ւթ ի ւնն ալ ետ չի մնա բ ա յս ճամ - դառնալ Հայկական անկախ մի թագաւորութեան՝»։ դժուարութեանց մէջ ։
բուն լիրայ, եւ 1լ րսեն թէ յաջողած է գտնել կարգ հուսաս տան" չխնդան իր որ իր սաՀմ աններ ուն մօտ Պատերազմին տեւողութեանը , վեց տարի,
մ բ գա գան ի քն ե բ ։ Ւոկ Հարանս ան անցեալ շաբթու ստեզծուի երկրորդ Պուլգաբիա մը»։ Պոէսոյ ռու Թուբքիոյ գլխաւոր նպատակը եղաւ իր չէ°Լոքու -
որոշեց մ ասնաւոր Տ ե ս չո ւթ՛ի ւն մ ր Հաստատել : սական դեսպան \յելիտովր դառնում է Աուլթանի թ իւն ր պաՀելու եւ պատերազմ էն գուբս գալու մի–
. Ան շուշտ բարի է բո լո բ ին ալ մ իտքք , ապա– խոբՀբղականբ « ՚/ոաորեցէք , 1ԼեՀաւիաո , կո - ջոցնե ր ր խոբՀիլ Հ Թուրքիա իր ա յս նպատակին
սարսափին դաոնում է ար -
Հովեք խադադութիւնբ , Հիւլէ ~ ռումբի պատերազմ տորեցէք» ։ Հայաստան բ նորից Հասաւ , եւ անոր Համար ալ շատ գոՀ է , երբ կը
Հիւլէա՝–
աա1լ պաՀելով այն ուժեբբ որ կրնան ց ունքի Հովիտ : տեսնէ թէ ի՛նչ վիճակի մէջ կբ գտնուին իր դրա
սարքել։ իք իւս կողմէ, կատարելագործել ցիները գոբոնց ե բկի րնե բ բ պատերազմի թ ատ րՀան–
կան ումբ , ի խնդիր խաղաղասիրական ձեռնարկ - Երկու զ ա ր Հալատարմօրէն ծառայելով ռու - դիսացան : Այ ս ո ւՀ անդեր ձ , զոՀ ունակութեան Ա՛յո
ներ Իլ ։ սա կան դրօշին , լինելով անոր յառա^ապաՀ բ Ա - զգացում բ անխառն չէ ։ Թռւբքեւո ուս յա րա բերու–
ք՝այց , ՀխորՀուրգ մարդկան , կամք Հիւլէի» ։ ւլաջաւո ր Աս իա յում , Հա յեր ը կո տ ո ր ւո ւմ են (բուս թեանց անդոՀացուց ի չ վիճակը եւ (յ եղո լցն ե ր ո լն
Ա0 վ կրնա յ եր ա շխ ա՛լ ո ր ե լ ապագան , եթէ ա քԱ նոր ներ ի ցանկա թեամ բ եւ թելադրանքով ։ ապագա լ կարգուսարքին մասին մինչեւ Հիմա աի–
ալ գառնայ մատչելի ամէնուն, Ի^է*"^*1 1^Ր^՚ Ո ողոքում են պե տ ո ւ թ ի ւննե ր ը , խորՀ ր դար ան– բոզ ուն սա ո լ գո լ թիւն բ ծան բ մտաՀ ո գութ ի ւն կը
դան օթը կա։ք օդանաւբ *. ները . ժ ո ո օ՛ >1 ա֊բ դն ե ր բ : ՚քՀպաբգիւն.*. Հ^ինւսկ զ ել են պա ա է* առես է (յեզուցնեըան խնդրին մաս՜իս՜ շատ
-- Հ ի ւլէ ա կան պատե րազմ մ ր կրնա յ բնա - Աբզիւլ Համիտր եւ Նիկոլա Ո*ը։ Եշմած է Հ ա յ խօսուեցաւ , ել Հիմա Թուրքերը այն եզրակացու
$ն$Լ լ ե բձթր ի բն ա կչո ւթ ե ան երկու երրորդք , երկու մ ո ղո վո ւր դր : քրուս երբ սկսում են Հալածանք Հա - թեան յանգած են թէ անոր կարգադրութիւնը ըո–
միլիառ Հոգի, եթէ Ա * ՆաՀանգնեբբ, Անգլիա եւ յերի դէմ , կրօնի , եկեղեցու , յեղափոխականի , էո բովին կախում ունի ա յն փոխադարձ վստաՀու–
Խ * Մ ԻՈԼ–^1՚^սՐ Հ ամաշխարՀ ա յին Հղ°ր կա ո ա վա - մտաւորականի , ԹրքաՀայերի դէմ ։ կոտորածներբ թենէն կամ վստաՀ ո ւթենէն որով տոգո րուած
բութ իւն մ բ չՀաստատեն ։ սկսել են 1Լա սպուբ ական ում ։ Պո լսում մի խումբ պիտի ըլլան մեծ պետութեանց յարաբերութիւն -
Գիտնական մ բն է որ* կ՚ուղղէ այս ազդարա - Գա շնա կցականն եր (1896 Օգոստոս 2,եին) գրաւում ներր ։ Եթէ անոնք յաջողին իրենց յոյբաբերոլ -
րութիւնբ Այսէթաք™ * ուսումնասիրութիւն մբ են ՕսմանեանՈանկբ , պաՀանթելով անյապաղ գոր թիւնները Հիմնել փոխադարձ վստաՀ ո ւթեան վբ -
Հր ա տ ա ր ա կե լո վ ա մ ե րի կե ան մ եծ Հանդէսին՝ ձէթ– ծադրել բա ր են ո ր ո գո ւմն ե ր բ ։ (հո լսական դե ս պան ի րա յ , Նեղուցներուն , ինչպէս ուրիշ առկա խ խբն -
լէնթիք ՄընթլէՖի նոյեմբերէ թիսին մէ9–. աւագ խորՀրգական Մ աքս իմովը խաբում՝ է յեղա դի րնե բու կար ղադր ութ ի ւնբ կրնա յ դիւրաւ եւ ւլո–
Հռչակաւոր գիտունբ, խորապէս մատ Հ ո գ , փոխականն երբ , խո ստանա՛լով գործ՜ադրել տաք Հացուց ի չ կերպով լուծուիլ , Հակառակ պար աղա
չուզեր որ Հ ի*֊լէ ՜ ռում րին գա գան իքբ յանձն ո լի բարենորոգումները, դուրս է Հանում բոլորին զի լին տե սակէտնե բո լ ամ էն էն պարդ տար բեր ո ւթիւ
ոչ Ա իացեալ Ազգերուն , ոչ ալ ի)* Միութեան։ Այլ նա թաւի եւ փոխագրում է ֆրանսական ՀՀիիբոնդ» նբ կրնայ պատճառ Րէէաէ շատ մեծ եւ անլուծելի
միայն Հ ամ ա շէսա րՀա լին կառավարութեան մբ, նաւբ։ Ո՛չ ՚՛ է կ բարենորոգում , ո՛չ մէկ մ ի^ամ ր - աա էլն ա ււլ ի յՔբ ։
աշխարՀի երեք Հղօր սլետութեանց : լռութիւն։ Պոլիոր լողում էր արեան մէջ՛. Համա -
Համաձա յն , մէկ Ամերիկացի տ ար ած ^արգ ։ Գի ւ ան տգէտները խար ել էին Հա - Թոս^ք առեէտոսկաԱ
Բ բ ծրագբին , քերբ՛, (Ւուրք ոստիկանական
բնգՀանուր Տեսուչ
մէկ ֊Անգլիացի եւ մէկ Օ՚ուս գիտնական պէաք է Նազբմ փա շան բանտում
ասուս^ էր ձեր բա կա լո ւած
կանոնագիր մ ր մ շտկեն , բնգունե լի երեք ադդե - Հայերին * շուկաճհաւԱ կոաւստը
բուն Համ ար : Աո ա $ ա ր կո ւած Համ աշխաբՀա յին օ
կառավարութիւնբ ոչ միա յն իր ձեռքին տակ պ ի" - ճԵթէ բոլոր Հա յերբ ոչնչացնենք՝ Եվրոպայի Գերմանական եւ կեդրոնական Եւբոպալի միւս
ա ի առնէ բոլո ր զինուո բտկան նիւթ երր , ա յլեւ Հոգը պիտի չլինի՛*. Րայ$ եթէ նոյնիսկ մեր յօ առեւտրական շուկաներուն կորուստբ, որոնց Հետ
"I Ւա Ւ "° էւ\աւ^՛ աԷ 1" ձ՝^ երկի բներ ուն մէջ ուր ւի ո ք - ժար կամքով իշխանութիւն տանք Հայերին՝ Ա՛ո ւ– Թուրքիա երկար ատ են Է ի վ եր առեւտրական յա -
բամ ասնութիլն մ բ կբ Հա րստաՀա բուի մեծամ աս՚– ււ ւաւ ա ան ր մեղ թո յ՝\է պիտի չտայ , որ մի Հա յաս - բաբե բութ իւներ կը մշակէր, Թուբքիո յ արտաքին
ն ո ւթե ան մբ կոզմէ ։ տան ստեղծենք իր սաՀմանի վրայ»։ ա ււ Լ լ ա ււ է բ բ մեծապէս խանզաբած է ։ .Ջանքեր կը
Ա յոչթա յն՛ կր խ ո ս տ ո վան ի թէ ա յսպիսի Հա - Աուլթանը խրախուսուած Լուսերու ՀակաՀայ կատարուին կորսուած շուկաներուն պա կաս բ լե -
մ ա շխաբՀա յին կառավարութիւն մ բ կրնա յ բռնա քաղաքականութենէն, նորից կոտորածներ է կազ– ցնե լու առեւտրական լա բա բեր ա թի ւնն եր ստեղծ ե–
կալութեան յանգի լ։ «Բայց , ամէն կառավարու - մ ակերպում Հա յ կա կան նաՀանգնեբում , մ պսնա - էով Ալեդլէ" յ եւ Մ * ՆաՀանգներ ուն Հետ , բա լց
թ ի լ ն չարիք մ քն է, իսկ Հ ամ ա շխա րՀա յին կառա ւո րապէս Աասունի շրջանում (1904) : բազմ աթիւ դժուա բութիւննե բոլ պէտք է յագթել
վարութիւն մ բ Ղուադ չարիք է քան Հիւլէակսւն (հուսերն ալ իրենց Հերթին սկսում Տու Հալա -— դժուարոլթիւննեբ որ կր ծագին գիներու սղու -
սլատե բազմ լւ» ։ - ծել Հա յերբ կովկասի մէջ՛* Եշխան ^՚Աէիցէսէ եւ թենէն եւ դրամ ի փո խ ան ա կո ւթե ան սեղմ ո ւմն ե բ էն
կացութեան ամէնէն եզերական պարագան այն Պ/ԷՀվէի քաղաքականութիւնը կով կաս բ դարձնում -—մ ին չեւ որ այս նոր շուկաներուն մէջ առեւտու
է որ, Երեք Մեծերն ալ փոխադարձ վստաՀութիւն է արեան ծով ։ Բոնադրաւում են Հայ եկեղեցինե - րը Հաստատ ո տեւական Հիմերոլ վրայ դրուի։
չունին ։ րբ* փակում են դպրոցները, ՀրտՀրոլմ են մաՀմե– Այո խնդիր ր թուրք կառավարութեան գլխաւոր
ՆախագաՀ քարում բն իր աււ^ի օրուան պատմա աա կան խուժանի մոլեռանղութիւնբ ։ Ակսւում են մտաՀ ուլ ութիւննեբէն մին է ։
կան ճառին մէջ* լ0ձաՓ^՚9 եւս1Ա այո խնդի րբ՛* Ը՜ Հայ - թաթարական բնգՀարումները ։ քհուսական
սաւ թէ Հիլլէ ռումբի Հ ա բց բ յառածի կա յ ին պիտի կառավարութիւնբ Հովանալս բում է (^աթարները ։
՛քննեն Անգլիոյ եւ Բանատայի , աւելի վեր^բ ու Ամէն տեգ սկսւում են կոտորածներ թուրք խու - ՄՇԱԿՈՅԹԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹԻՒՆ ՄԸ Հա,, -
րիշ ադդերու Հետ ։ <ձք*այց , դարձեալ կբ շեշտեմ , ժանի,– «էա/ Ա լ լ ա հ , եւս/ Մ ո ւ հ ա մ մ է տ , եա՛ Ալի, տատ ելու Համար խորՀ րդաժողով մբ կբ բացոլի
ա յգ քննութիւն բ պիտի չշօշափէ Հ իլլէ - ռում րին մ ա հ Ի ս լ ա մ ի , Խ ա լ ի ֆ - Ս ո ւ լ թ ա ն ի թ շ ն ա մ ի Հ ա յ ե այսօր, Լոնտոնի մէջ, մասնակցութեամբ 35 ադդե
շինութեան եղանակը։ Մենք քանդումի այս նոր ր ի ն » ագադակնեբով եւ դրօշներով ։ րու (բացի իյ * Միութենէն) : Ֆրանսական պատ -
ումին ստացում ր կբ Համ ար ինք սրբազան ա- Ալաքբաբ խան Մամձաովբ ռուս սպաներին ուիրակութեան նախադաՀն է Լէոն Պլում ։ Բաց -
ւանդ մը » : ծափերի տակ խօսում էր «Պարոնայք սպաներ , ման ճառբ պիտի խօսի Անգլիո յ վարչապետը։
Մնացեալը դուք Հետեւցուցէք։ Մանաւանդ բացատրեցէք ձեր զինուոբնեբին , որ մենք $՝ուր -
որ , նո յն ճառին մէ^ , ինչպէս աւելի առա^ , նա - քերս , բազմաթիւ զոՀեր տալով, կռւոլմ ենք ցաբի սէն յայտարարում էր * « Հ ա յ ե ր ի * ՝ * ապստամբու
խագաՀը բարձրաձայն կբ յայտարաբէբ թէ Մ * թշնամ ինե րի՝ Հայերի դէմ» : Հա յ կա կան կոտ ո - թիւն ր ամ էն ի ց սուրբն է բոլոր պարտաւորութիւն–
ՆաՀանգնեբբ պիաի մնան աւելի քան Հզօր, իբրեւ ըահները ամէն տեղ մեծ ցնցում են առաջ բերում ներից» ։
զինեալ ոլմ ։ ԼՊարտաւորիչ մարզանք 1Ց—21 աա– Եվրոպայի մէջ՝* Լորտ Որայս, Պբեսանսէ , Ժոռէս , Գժ բա խտաբար քիչ բան փսխուեցաւ ռուսա -
քեկան երիտասարդներու , լման մէկ տարի) ։ Մարսէլ Աանբա, ՎադերՎէլգ եւ ուրիշներ բողոքի կան եւ թրքական քաղաքականութեան մէջ Հայե
Մղձաւանջին մէկ երեսը միայն պարզած եղանք։ ձա լն բարձրացրին ընդդէմ Թուրքի եւ իիուսի՛* րու Հանդէպ ։
Նոյնիսկ Յէրանսայի արտաքին նախաբար ԳելկսԻ– (5) ՀԱ8ԱՍՏԱՆՑԻ
Fonds A.R.A.M
