Page 13 - ARM_19-1945_04
P. 13
8 ԱՌԱՋ ձ
ՊՈՒՏ՛Ս՝ ԾԻԾԱՂ ՄԻՏՓ Ե Ի ԱՐՌհԵԱՏ — Գո՛ւն իրաւունք չունիս կարդալու, կըսէր
քմծիծաղով մը ։ Մէկ տարի Լիոն կենալէ վեբՀ
\92^ին փոխագրուեցաւ Տէսին ։ Հոն՝ աըգէն մը–
Հ ա յ կր ծախեՕք... I ԷՋՄԻԱԾԻՆ » աած էր Հ* 3 • Գ\ Պատանեկան Միութեան մէջ ։
1944 Յունուարէն ի վեր, կը Հրատարակուի Օր մը զիս իրենց ժողուէին կանչեց , իբրեւ ընկեր ։
այս ամսագիրը, իըրեւ պաշտօնական օրկան ^Հայ Բար աո լղարն էր մեր Երիտասարդաց Մ իութեան
- Ա՜քս, եթէ մենք Հ այերս դիւանագէտներ րապետական Աթոռոյ Ա. էջմիածնիֆ։ եւ Համոզուած էր թէ Օր մբ այդ աստիճաններէն
ունենայինք, մեր վիճակը տարրեր կ՚ըլլար Հիմա.,. Ջեռքի տակ ունինք եօթը թիլեր, մեծ մասով պիտի բարձրանա յ Հա յութեան Հզօրադո յն բեր -
իրաւունք ունիս , մենք մ ի Ա՛յն ժամ ի եւ, ղոյդւ մինչեւ 1945 Մայիս։ Բուն պաշտօնական - ղի՚ե Հ* 3՛ Գաչնակցութեան խորանին առջեւ ։ Իր
գոԼՐԴցի Հոգաբարձուներ տուած՛ ենք**, մաս մ ըն լրագրական մասէն գուբս, ամսագիրը կը պարու ուխտը կատարեց : Տէսինէն կ ար տան փոխա ա
ալ տէրտէր , վարդապետ կամ վարժապետ Հայ - նակէ պա ամ ական նիւթեր , ուսումնասիրութիւն - դրուելէ վերջ արդէն անդամ էր Գա շնակցութեան
թայթած ենք*** Տես սա Թուրքերը, դիւանագէտ ներ եւ յուշեբ , նաեւ. . * բանաստեղծութիւննեբ X եւ մ ին չեւ իր մ աՀը մնաց Հ աւատար իմ իր սիրած
ներ ու զինուորականներ ունին..* Լեզուն եւ ուղղագրութիւնը^ անշուշտ ս ո վետ ա • կուսակցութեան ։
Զարմանալի ժողովուրդ ենք Հայերս։ Միշտ կան , <%ռեսպուբլիկա՝%>նե րհվ , %ռեւո լուցի առներով , Կը գրէր «Յառածի եւ «Հայրենիք» ՜ ամ -
գժգոՀ մեր վիճակէն եւ ապերախտ ։ Աստուած .ա– Վպարտիա^ներով եւն. (ռամկավար - ազատական սադրին 1 .• - . .
ռատօբէն զարդարած է մեզ,, ամէն տեսակի կարո– կուսակցութիւն բ կր կոչուի՝՝ «դեմո կրատական լի֊* Այնքան խե՛՛լօք , բարի , Հեգ ու պարկեշտ Հայ
դթւթ իւննե րով մոռնալով Համերաշխութեան ու, ըերալ պ ար ա ի ա» \ ) ; Ի՚^նչ տարա կո յս որ կամաց - մը ինկաւ կաբտանի բլրակներուն Վրա յ ։ ծ*. ինչ
իբերայսքրգութեան շաղախը - • է Արտածելու Հա կամաց պիտի սրբագործոլին նաեւ <Հ–վի*լէ - արէ ՜ զարՀուբելի մաՀ Հայկական եղեռնին մնացորդի
մար լեգէոններ ունինք մեծ եւ երեւելի մարգերու։ զիգէնտ^ները (փոխ - նախագաՀ) , Հ"* ո՜րի չի զա ՜ մը Համար ։ Եղբայրասպանութիւն մը գարշելի :
Պտո յա մը պափմ ո ւթեան էգերուն վրա յ : Հ՚°" ցիա»ն (զօրաշարժ) , <Հռեպառացիօն»ը (Հատու - կուգա յ ժ ամանա կբ եւ կը պատմենք ;
րով - մօըով եօթը ճետով Հայ անՀաաներ , օտար ցում) , «ադվո կա ա»ը (փաստաբան) , ՜ Հ-ի ՐՐ Իդա ՚ • •• ի)ւ այսօր՝ Լեւոնին մայրը կը դեգերի
երկիրներ կառավարած , յաղթանակներ շաՀ ած եւ. ցիա՚ֆն (ոռոգում) , « գ ե պ ո լ ա ա ա » ը (երեսփոխան , կաբտանի գերեղմաննոցին մէջ, կուլայ , կը Հեծկլ–.
աշխարՀը յարգանքի կե զ ուսած են ։ պատգամաւոր) , Հդիբեկցիա^ն (տեսչութիւն) , տա յ ու կը փղ^կի իր աղուն գերեզմանին վյբաժ »
ՏՀօրավարներ , կայսրեր , դիւանագէտներ , « օ յ ի ն բ ա զ ո ւ թ ի ւ ն » եւն . ։ Ապա նաեւ Հմարգկայնա– այն ազուն՝ որուն Համար այնքան չարչարուե
փիլիսոփաներ , գիտնականներ , գրագէտներ ,ա - ս իր ա կան» , Հ ասարա կա յնութիւն \ եւն . ։ ցաւ, տքնեցաւ ու (Թուրքերէն աղատեց , Հայու
ոեւտրականներ , նշանաւս ր ձեռնարկուներ ,- Ամ սա գրի ոգին ՝ թունգ Հա յ բ են ա ս իր ա կան , եւ թեան բեկոր մ ր նուի րե լու Համ ար ։
մէկը կ՝ուզէք , որոնք կրնա յին Հա յաստանի սաՀ– ջերմ եռանդ կրօնական , Հ ամ աձա յն օրուան կար ^յ^Ւ Դ ա Ց է թանկագին բսկերոջս գերեզ -
կը Հն չենԳ ե ղո ւն ի ին
մանները մինչեւ էյւրոպա ընդլաքնել եւ այսօր մե գախօսին ։ իրար կը գիմաւոբեն Գրիգոր Լուսաւո֊* մանին վրայ, եւ ականջիս դեռ
է եկեր . . .
զի աթոռ մր ապաՀ ովել Հինգեր ո լ ժոզլովին մէջ... րիչը , Վ^ա բ գան Ա ամ իկոնեանը , Ա եսրոպ Ա՝ ա շսւ ո– մօր մրմունջները ։
Աչքի առջեւ ըերէք Պարոյր Հայկազնը, ան - ցըն ու Ա * Ղ^եւոնգեանք , ք$րիմեան Հայրիկն ու Գա Ե լ , Լեւո՛ն , ե՛լ , ընկերդ
պա րա ե լի Հայ Հռետորը , որուն արձանը զարդա - րե զին եպիսկ. Արուանձտեանցը եւն*։ (Երկու աշ Թ ՚ ՀԵՐՈ8ԵԱՆ
ր ած է Հռոմ ի Հ րապաբակներէն մ ին : Գաւիթ Ան խատակիցներ կր ներկայացնեն Հայրենասիրական
յաղթը , որ յո յն փի լիս ոփաներհ ւն տրեխն՛երը ձեռ Ր ւԼՒսՕէս ^0Կոլ՛ գՀ՛"0քերու երկերուն մ էջ) * Զ՚ւաւյ մևէ\աա
քերը տուած ԷՀ Աթէ*եքի մէ2.։ ՀսԿաձ ք՝ի*֊ղանդիոնը 3 ի շենք Լարք մը ուսումնասիբութիւններ , ա–
ավւին մէջ առած Հայ կայսրերը ։ ւելի կամ նուազ աբժէքաւոր, «Ե՞րս են Հայերն
Գազաղ Աըթին ամիրան, որ «.Հինգ փարանոց ը ն դ ո ւ ն ե լ ք ր ի ս տ ո ն Է ո Ն թ ի ւ ն ը » (Ատ. Մալխասեան) , . * * Ժամը 1 Օն է ։ Օրուան վախին տակ , մ եր
ներով^ թուրք կառավարութիւնը սնանկութեան « Հ ա յ Տ ա ս ե ր ի դ ի ւ ա ի ս ա ո յ գ ր-ՈՆականը» (Հր* Ա~ աչքերն սկսեր են մաբմրիլ։ էքունկեըը կը գող ա
դռնէն ետ գարձուս ։ քՒուբք Աուլթաններու եւ ճառեան) , Խ ա չ ա տ ո ւ ր ե ր է ց Կ ա ֆ ա յ ե ց ո լ աարե - գդան : Բթամատ եւ մատնեմատ կը բողոքեն ։
պարս ի կ էթաՀեըու պալատական Հայ բժիշկներն ու դրոլթփՆնը (Պրոֆ* Աշոտ ԱբրաՀամեան) , ՎսԱոի– Վերջապէս անկանոն տրոփիւն մբ սրտերու, որ ոչ
կառավարիչները : ւ կանի դիՆանադիտ֊ական ի ա ղ ե ր ը կամՍուլյ* ան շահ եռանդ թողած է եւ ոչ ալ կտորով ։
Հնդկաստանի խոշոր վաճառականնե բ ր , որոնց Ամիրբեդեան Հ ա յ ո ց թադաւ֊որու/թեան թեկնածու. Ալ ժամացոյց ին սլաքր կը դառնայ :
առեւտրական նաւերը նախակարապետը եգան (Գ* Լեւոնեան) *— Մ ե ր մ ի ջ ն ա դ ա ր ե ա ն դրիչ&^ՐՐ. ինչո^ւ լուռ ես այսօր, կը Հարցնեմ ընկե -
անգլիական ծո վատ իր ութեան Հնդկաստանի Գու (Պրոֆ* Ա* ԱբրաՀամեան) , Միջնադարեան Տա - րոջս , որ ինծի պէս մկրատ կբ շարժէ քովս։
բերուն մէջ։ ԼեՀաստանն ու Հունգարիան , Եգիպ– դ ա ս ա ց ն ե ր (Նորայր Վրգ՝ Ծովական) *— Ա ո ա ք ե լ ֊ — Աի րե լիս , խօսելու եռանդս սպառած էՀ
<յը՝ իրենց տնտեսական , պետական - քաղաք Դ ա ւ ր ի ժ ե ց ի (քիուբէն վրղ*) • — Հ ա յ - լ ա ա ի ն ե կ ե ղ ե Ամ էն անգամ որ երախաներս կբ յիշեմ, սիրտս
կան Հայ նշանաւոր անձերով։ ցական յ ա ր ա ր ե ր ո ւ թ ֊ ի ւ ն ն ե ր ր յ ո յ Լւ - լաաինական 1լ աբիւնի ։ Ամէն անգամ որ տուն կ՚երթամ , պըղ -
յարաբերոՆր^եանց լ ո յ ա ւ վ (Արտաւազդ արք) *— տիկս կուգա յ եւ, իր մանկական նազերով շուրջս
Տարական եւ ներկայ քիուսիոյ զինուորական Գ ր ի գ ո ր եպիսկ. Մ ա ն ո ւ չ ա ր ե ա ն (Մ * Տէր Ա^ե տ էս»
եւ պետական դէմքեբը։ Ամերիկեան դոլէճներու եան)–— "Նոր ա ղ բ ի ւ ր Գ ր ի գ ո ր Ա յ ր ի վ ա ն հ ց ո լ մա - կը դառնա յ ։ կը Հասկնամ ինչ ըսել կ՝՝ ուզէ ։ Բա յց
Հայ ան
վ/րոֆէսէ օրներն ու ռազմ ական կարեւոր սին (Գարեգրն կաթողիկոս) Յ ա ր ո ւ թ ի ւ ն վար բան մը չեմ կրնար ընել։
Հաաներ ր ՚, դապետ. Ա լ ա մ դ ա բ ե ա ն ԼՍմբաա ՇաՀաղիզ) . ~ Աեւ շուկայով, եւ այլն.*.
Ել֊ եթէ մաղենք տակաւին բոլոր երկիրներու էջեր հայ եկեղեցական երաժշտութեան պատմու - • ԱՀա ափ մը գրամ ունիմ ։ Ոչ ոք երեսը
գիւանաթուղթե բ ը , կը Հանդիպինք Հայ միսի եւ թ ի լ ք փ ց (Գ. Լեւոնեան) եւն.–. կը նայի։ Ամէն անդամ որ բան մը կ՛ուզեմ, փո -
արիւնի Հետքերուն, բոլորն ալ առաջնակարգ գիր– խարէն ուրիշ նիւթ 1լ առաջար կեն , «կարա^գ կ՛ու
յւերու վրայ կանգնած ։ Ամէնքն ալ օաարնեբու զես , շաքար բեր ւր տամ՝ֆ : Ո՛֊ քանի որ ոչ
մօտ տԱսն - էիեսայ գտցած ըլլալով, մոռցած կամ ԼհւոԱ ԳևղռւԱի ունիմ եւ ոչ ալ միւսը, ս տ ի պո ւած եմ տոկալ Հ
ուրացած են իրենց Հօրը ւիունը եւ մօրր հալալ Ընկերս լռեց ; Հազիւ քանի մը վայրկեան ,
կաթը ... . ;:, ւ դարձեալ սկսաւ *
Փոքր, բայց թարմ օրինակ մը, անցած օր - Լեւոն Գեղունի (Գայաճանեան) ծնած է հքար– Եթէ միայն երախանեբուն Հոգբ ԲԱաԲ տ
սլան առածէն : Ոտնամուգ գնդակի (ֆութպօլ) բեբդի Գատեմի գիւղը՝ 1 9 1 0 ^ ^ ։ Մեծ Եղեռնի օրե այնքան պիտի չնեղուէի։ Ընտանեկան Հոգս աւելի
Հայ խումբ մբ, իր մէջէն քանի մը լաւագոյն խա րուն կռբսնցուց իր Հա յըը , եդրա յր մ ը գ եւ երկու ծանր է ։ Աղ չկայ, իւղ չկայ, միս չկայ, Հաց
ղացողներ « փ ո խ ա ն ց ա ծ » է ծախա՞ծ օտար քոյրերը։ Ու Լեւոնը իր մեծ եղբօր Հետ մնաց չկայ , Հագուստ չկա յ ;
խումբի մը է որբ, տ ան ջ ո ւ ա ծ մօր մբ ծունկերուն վյւայ ։ Կէս օր ։ Հանեց ինք մեր գործի շապիկներր ու
Ա արսափի այգ օրերուն խեղճ կինը ինչ չար դուրս ելանք։ Հազիւ քանի մը քայլ, ընկերս կանգ
Այս գործողութիւնը Հպարտութեամբ կր ծա– չարանքներ , իՀնչ ն եղո ւթի ւնն ե ր , ի՜նչ գրկանք - առաւ .
Այսօր ուտելիք
նուցուի Հրապարակաւ : << Փ ս խ ան ց ո ւ ա ծ » այս քանի ներ տեսաւ ու ապրեցաւ , տառապեցաւ , լացաւ , եւ չունիմ ։ Ես ալ ճաշարան
գալ կ՛ուզեմ ։
մը Հայորդիները , որ իրենց բազուկներուն եւ իր կեանքր քաշքշեց Հոս ու Հոն , որպէսզի իր ձա–
սրունքներուն ուժն ու կոՐովը ւ ճա ր պիկութ իւն ա գոլկները պաՀԷ՛ , կերակրէ, եւ կեանքի նուիրէ։ Մեր քովր ճաշարան մբ կայ, որ պատեբազ -
Հայ խում րին մէջ են մարզած, աՈՆԹ-փեսայ կ՚եր Հայ կին մբ թուրք բարբարոսներու ձեռքէն երկու մէն առաջ մեծ Համբալ Հանած էր ։ Կբ մօտենանք
թան օտարին , օր մր մ այբ խումրին պարտոլ - որբեր ազատեց , ո րպէ սգի անոնց մ է կբ նոր նաՀա– ու կր նայինք ցուցակին ։ Ար զանակ , սաեպզին,
թիւնով յաղթանակ ապաՀ ովե լու Համ ար իրենց պանիր ։
նո բ տէբեբւ, ւն... տակ մ ր դաոնա յ Հա յեբոլ ձեռքով • ազատա -
դրուած Ձէբանսայի մէջ : Աւ֊րիշ տեգ մը փորձենք։
Մեր ազգային նկարագիրն է կարծէք, օտար Կբ յիշեմ իր կեանքը, իր մանկութիւնը՝ Գա Բա յց մեծ տարբերութիւն մ ր պիտի չգա -
քղանցքի տակ ապաստանելու կամ օտար վանդակ– տեմի մէջ, միշտ միասին գի*֊գի ^՚ԷԼ\ $է աձԼուՍ յ նենք :
նեբւա. մ էջ ճռւոդե լու ա յս վնասակար երեւո յթը , Մ ան/ււ կ ընկերներ՝ մ եր լեռԱե բու վրա յ , գաշտե– Աա միւս ճաշարանը աւելի լաւ կ՚երեւի ,
թերեւս ...
րաւ ական է որ «ապրի՛՛ս Գ ր ի է | պ փ կ » մր նետեն մ՛եր րուն մէջ , ծառերուն տակ , աղբիւրնեբուն ձ\ո1֊Ր^
ճակտին, Հակառակ անոր, որ մեր ասդին Հիմնա– ու ա յգինեբու պա տե բուն տակ՝ ո ր բ ու տկլոր : Ո*֊֊ Առանց ճաշացուցակին նայելու, ներս կը
գիրբ Հայկ ՚Հ/աՀապետ , Բելի պէս ՀԱՕՐ իշխանապե այսօբ՝ անիկա չկա՛յ այլես , իր կեանքր կտրուե մտնենք ու, սեղանի մը առջեւ կը նստինք; իրենց
կը
տի մը ընծա յած պա տ ի ւն ե ր բ աբՀամ արՀ ելով , ե– ցաւ աշխաբՀէն ; Ան, Հիմա խառնուած է Տէր Զ°՚ Աջ ու ձախ յաճախորդներ ։ Ամէնն ալ
կած Հա յաստանի Հպարտ լեռներ ուն տակ վրան րի մէջ նաՀատակուած որբերուն կեանքին։ ախուր աչքերը յառած խոՀանոցին դրան
զարկած է ։ 1922^ գարնան՝ կբ Հեռանանք էՏարբերգէն։ սպասեն ։
Այս թերութիւնն ալ իր օգուտները ունի ։ Եթէ Հալէպի մէջ ենք։ Երկուքս ալ, գասրնկեբ՝ կը Ա պասոլՀին կը մ օտենա յ :
այսպէս չըլլար, ուրկէ* դիրքի եւ աթոռի վրայ յաճախենք Գատեմ ի Ուսումնաս իրաց ԳաՐոՍՐ ։ ԱՀաւասիկ ինչ որ ունինք։ կազամ բ , ստեպ
պիտի թառէին կամ բեմ ե բու վրա յ պիտի ճռուո - Լեւոնը իր վրայ ուշադրութիւն բերել կուտաբ թէ ՚ ղին եւ պանիր ։
ղէին , իրենց վզա կո թին փո զկա ազն իսկ կապելու իբրեւ աշակերտ , եւ թէ՛ աշխա/ոասէր ու ու - ՊաՀածոյ միս, լուբիա , ե լայքն . • •
ան կ ա բ ո զ , սա կա յն ջուրը ակին դրած եւ ե րեւա - սումի ծարաւ մէկը։ \ 924էին Այնթապցի ուսուցի Ոչ , միայն այսչափ։ Ե՛֊ եթէ ունենանք ալ,
լու մարմաջէն տառապող կարգ մը պարոն Գրա - չի մը Հսկոգութեան տակ Գեղունին քաջոդ կեր - չենք կրնար տալ։ Մ եղի տրուած ՀրաՀանգը այս է ։
բոսներ պով կր շարունակէ իր դասընթացքները։ 1925/՚5ւ՝ Լաւ է Համակերպիլ։ Եթէ անտեսենք , վեր–
կ. ՊԵՏՈՒՇ կոլգա յ Պ է յբոլթ ։ Մ Ի Հ1Ո դպրոցներ ու գրասեղան– ջր ան ալ մեր ձեռքը պիտի չանցնի : Անօթի պիտի
ներէն չուզեր Հեռանալ։ մնանք ։ ֊
ԺՍԼԱՄ ԵՂԲԱՅՐՆԵՐ» 1 *)2,եին՝ կուզ ա յ 3)բան սա եւ կբ Հաստատուի ճաշարանբ ՀետզՀետէ կր լեցուի ։ Անկուշտ
անուն կազմ ա կերպ ո ւ - Կարատն ։ իր կեանքը , դէսժան ու չարքաշ իսչ ՚ գայլերու պէս , մարդիկ կուգան ու կը գրաւեն
թիւն մը, որ ունի մօտ 300.000 անգամներ , իր ա– պէս Հ տզա րաւ որ Հայ բանուորութեան ։ սլարապ աթոռներբ :
ռաջին ընդՀ • ք^ոԳուէբ ղումարեց ԳաՀ ի րէ ի մէջ % 192,Ցին՝ մ օրր եւ եղբօբբ Հետ կուգա յ Լիոն : Վերջապէս, մէկ մէկ ասպուր 1չասչսսչրենք :
Հիմնուած՝ \ 92.3ի ն , փաստաբան Հասան էլ Պան - Մէկ գործարան կ՚աշխատէինք ու ամէն օր իրա - Աոլուրր կուգա յ : Կր վերոնենք մեր գգաչներր
նայի կողմէ, այս միաբանութիւնը կը ձգտի Հ ա - բու Հետ կբ խօսէինք մեր անցեալէն, գիւղական ու կր սկսինք։ Մինչեւ վերջի՛ս էլաթէէԸ1 Հատիկ մը
մ եբա շխ ութ իւն քարոզել արաբական երկիրներու մեր ապրումներուն եւ մանկական խազերու մա - իսկ չդպաւ մեր ա կո ան ե ր ո ւն :
միջեւ եւ տառապէս գործադրել իսլամի սկզբունք սին։ Մեծ ճէգ կո թափէր գրական փորձերու Հա Ուրիշ ի°"ձ կրնանք ուտել։
ները։ Հիմնադիրը կ՛՚ըսէ թէ իրենք Հակառակ չեն մար։ Երբեմն, ղխսքը նեղելոլ Համար՝ կատակով ֊ ~ Ինչ որ գրուած է> պարոն։
արեւմտեան քաղաքակրթութեան , բա յց ան Հան - կ՚ըսէի -- Լեւհն , վէպգ եՊբբ Հրատարակութեան - ՈւրեՏն կաղամբ մը։
գուբժեչի կը գտնեն Արեւելքի շաՀագործումը Աա պիտի տաս , որ կարդամ • • • Կաղամբը կուգա յ : ճիչգ րսչ՚գէս կանանչ ի։ ոտ
ըեւմուտքի կողմէւ
Fonds A.R.A.M
ՊՈՒՏ՛Ս՝ ԾԻԾԱՂ ՄԻՏՓ Ե Ի ԱՐՌհԵԱՏ — Գո՛ւն իրաւունք չունիս կարդալու, կըսէր
քմծիծաղով մը ։ Մէկ տարի Լիոն կենալէ վեբՀ
\92^ին փոխագրուեցաւ Տէսին ։ Հոն՝ աըգէն մը–
Հ ա յ կր ծախեՕք... I ԷՋՄԻԱԾԻՆ » աած էր Հ* 3 • Գ\ Պատանեկան Միութեան մէջ ։
1944 Յունուարէն ի վեր, կը Հրատարակուի Օր մը զիս իրենց ժողուէին կանչեց , իբրեւ ընկեր ։
այս ամսագիրը, իըրեւ պաշտօնական օրկան ^Հայ Բար աո լղարն էր մեր Երիտասարդաց Մ իութեան
- Ա՜քս, եթէ մենք Հ այերս դիւանագէտներ րապետական Աթոռոյ Ա. էջմիածնիֆ։ եւ Համոզուած էր թէ Օր մբ այդ աստիճաններէն
ունենայինք, մեր վիճակը տարրեր կ՚ըլլար Հիմա.,. Ջեռքի տակ ունինք եօթը թիլեր, մեծ մասով պիտի բարձրանա յ Հա յութեան Հզօրադո յն բեր -
իրաւունք ունիս , մենք մ ի Ա՛յն ժամ ի եւ, ղոյդւ մինչեւ 1945 Մայիս։ Բուն պաշտօնական - ղի՚ե Հ* 3՛ Գաչնակցութեան խորանին առջեւ ։ Իր
գոԼՐԴցի Հոգաբարձուներ տուած՛ ենք**, մաս մ ըն լրագրական մասէն գուբս, ամսագիրը կը պարու ուխտը կատարեց : Տէսինէն կ ար տան փոխա ա
ալ տէրտէր , վարդապետ կամ վարժապետ Հայ - նակէ պա ամ ական նիւթեր , ուսումնասիրութիւն - դրուելէ վերջ արդէն անդամ էր Գա շնակցութեան
թայթած ենք*** Տես սա Թուրքերը, դիւանագէտ ներ եւ յուշեբ , նաեւ. . * բանաստեղծութիւննեբ X եւ մ ին չեւ իր մ աՀը մնաց Հ աւատար իմ իր սիրած
ներ ու զինուորականներ ունին..* Լեզուն եւ ուղղագրութիւնը^ անշուշտ ս ո վետ ա • կուսակցութեան ։
Զարմանալի ժողովուրդ ենք Հայերս։ Միշտ կան , <%ռեսպուբլիկա՝%>նե րհվ , %ռեւո լուցի առներով , Կը գրէր «Յառածի եւ «Հայրենիք» ՜ ամ -
գժգոՀ մեր վիճակէն եւ ապերախտ ։ Աստուած .ա– Վպարտիա^ներով եւն. (ռամկավար - ազատական սադրին 1 .• - . .
ռատօբէն զարդարած է մեզ,, ամէն տեսակի կարո– կուսակցութիւն բ կր կոչուի՝՝ «դեմո կրատական լի֊* Այնքան խե՛՛լօք , բարի , Հեգ ու պարկեշտ Հայ
դթւթ իւննե րով մոռնալով Համերաշխութեան ու, ըերալ պ ար ա ի ա» \ ) ; Ի՚^նչ տարա կո յս որ կամաց - մը ինկաւ կաբտանի բլրակներուն Վրա յ ։ ծ*. ինչ
իբերայսքրգութեան շաղախը - • է Արտածելու Հա կամաց պիտի սրբագործոլին նաեւ <Հ–վի*լէ - արէ ՜ զարՀուբելի մաՀ Հայկական եղեռնին մնացորդի
մար լեգէոններ ունինք մեծ եւ երեւելի մարգերու։ զիգէնտ^ները (փոխ - նախագաՀ) , Հ"* ո՜րի չի զա ՜ մը Համար ։ Եղբայրասպանութիւն մը գարշելի :
Պտո յա մը պափմ ո ւթեան էգերուն վրա յ : Հ՚°" ցիա»ն (զօրաշարժ) , <Հռեպառացիօն»ը (Հատու - կուգա յ ժ ամանա կբ եւ կը պատմենք ;
րով - մօըով եօթը ճետով Հայ անՀաաներ , օտար ցում) , «ադվո կա ա»ը (փաստաբան) , ՜ Հ-ի ՐՐ Իդա ՚ • •• ի)ւ այսօր՝ Լեւոնին մայրը կը դեգերի
երկիրներ կառավարած , յաղթանակներ շաՀ ած եւ. ցիա՚ֆն (ոռոգում) , « գ ե պ ո լ ա ա ա » ը (երեսփոխան , կաբտանի գերեղմաննոցին մէջ, կուլայ , կը Հեծկլ–.
աշխարՀը յարգանքի կե զ ուսած են ։ պատգամաւոր) , Հդիբեկցիա^ն (տեսչութիւն) , տա յ ու կը փղ^կի իր աղուն գերեզմանին վյբաժ »
ՏՀօրավարներ , կայսրեր , դիւանագէտներ , « օ յ ի ն բ ա զ ո ւ թ ի ւ ն » եւն . ։ Ապա նաեւ Հմարգկայնա– այն ազուն՝ որուն Համար այնքան չարչարուե
փիլիսոփաներ , գիտնականներ , գրագէտներ ,ա - ս իր ա կան» , Հ ասարա կա յնութիւն \ եւն . ։ ցաւ, տքնեցաւ ու (Թուրքերէն աղատեց , Հայու
ոեւտրականներ , նշանաւս ր ձեռնարկուներ ,- Ամ սա գրի ոգին ՝ թունգ Հա յ բ են ա ս իր ա կան , եւ թեան բեկոր մ ր նուի րե լու Համ ար ։
մէկը կ՝ուզէք , որոնք կրնա յին Հա յաստանի սաՀ– ջերմ եռանդ կրօնական , Հ ամ աձա յն օրուան կար ^յ^Ւ Դ ա Ց է թանկագին բսկերոջս գերեզ -
կը Հն չենԳ ե ղո ւն ի ին
մանները մինչեւ էյւրոպա ընդլաքնել եւ այսօր մե գախօսին ։ իրար կը գիմաւոբեն Գրիգոր Լուսաւո֊* մանին վրայ, եւ ականջիս դեռ
է եկեր . . .
զի աթոռ մր ապաՀ ովել Հինգեր ո լ ժոզլովին մէջ... րիչը , Վ^ա բ գան Ա ամ իկոնեանը , Ա եսրոպ Ա՝ ա շսւ ո– մօր մրմունջները ։
Աչքի առջեւ ըերէք Պարոյր Հայկազնը, ան - ցըն ու Ա * Ղ^եւոնգեանք , ք$րիմեան Հայրիկն ու Գա Ե լ , Լեւո՛ն , ե՛լ , ընկերդ
պա րա ե լի Հայ Հռետորը , որուն արձանը զարդա - րե զին եպիսկ. Արուանձտեանցը եւն*։ (Երկու աշ Թ ՚ ՀԵՐՈ8ԵԱՆ
ր ած է Հռոմ ի Հ րապաբակներէն մ ին : Գաւիթ Ան խատակիցներ կր ներկայացնեն Հայրենասիրական
յաղթը , որ յո յն փի լիս ոփաներհ ւն տրեխն՛երը ձեռ Ր ւԼՒսՕէս ^0Կոլ՛ գՀ՛"0քերու երկերուն մ էջ) * Զ՚ւաւյ մևէ\աա
քերը տուած ԷՀ Աթէ*եքի մէ2.։ ՀսԿաձ ք՝ի*֊ղանդիոնը 3 ի շենք Լարք մը ուսումնասիբութիւններ , ա–
ավւին մէջ առած Հայ կայսրերը ։ ւելի կամ նուազ աբժէքաւոր, «Ե՞րս են Հայերն
Գազաղ Աըթին ամիրան, որ «.Հինգ փարանոց ը ն դ ո ւ ն ե լ ք ր ի ս տ ո ն Է ո Ն թ ի ւ ն ը » (Ատ. Մալխասեան) , . * * Ժամը 1 Օն է ։ Օրուան վախին տակ , մ եր
ներով^ թուրք կառավարութիւնը սնանկութեան « Հ ա յ Տ ա ս ե ր ի դ ի ւ ա ի ս ա ո յ գ ր-ՈՆականը» (Հր* Ա~ աչքերն սկսեր են մաբմրիլ։ էքունկեըը կը գող ա
դռնէն ետ գարձուս ։ քՒուբք Աուլթաններու եւ ճառեան) , Խ ա չ ա տ ո ւ ր ե ր է ց Կ ա ֆ ա յ ե ց ո լ աարե - գդան : Բթամատ եւ մատնեմատ կը բողոքեն ։
պարս ի կ էթաՀեըու պալատական Հայ բժիշկներն ու դրոլթփՆնը (Պրոֆ* Աշոտ ԱբրաՀամեան) , ՎսԱոի– Վերջապէս անկանոն տրոփիւն մբ սրտերու, որ ոչ
կառավարիչները : ւ կանի դիՆանադիտ֊ական ի ա ղ ե ր ը կամՍուլյ* ան շահ եռանդ թողած է եւ ոչ ալ կտորով ։
Հնդկաստանի խոշոր վաճառականնե բ ր , որոնց Ամիրբեդեան Հ ա յ ո ց թադաւ֊որու/թեան թեկնածու. Ալ ժամացոյց ին սլաքր կը դառնայ :
առեւտրական նաւերը նախակարապետը եգան (Գ* Լեւոնեան) *— Մ ե ր մ ի ջ ն ա դ ա ր ե ա ն դրիչ&^ՐՐ. ինչո^ւ լուռ ես այսօր, կը Հարցնեմ ընկե -
անգլիական ծո վատ իր ութեան Հնդկաստանի Գու (Պրոֆ* Ա* ԱբրաՀամեան) , Միջնադարեան Տա - րոջս , որ ինծի պէս մկրատ կբ շարժէ քովս։
բերուն մէջ։ ԼեՀաստանն ու Հունգարիան , Եգիպ– դ ա ս ա ց ն ե ր (Նորայր Վրգ՝ Ծովական) *— Ա ո ա ք ե լ ֊ — Աի րե լիս , խօսելու եռանդս սպառած էՀ
<յը՝ իրենց տնտեսական , պետական - քաղաք Դ ա ւ ր ի ժ ե ց ի (քիուբէն վրղ*) • — Հ ա յ - լ ա ա ի ն ե կ ե ղ ե Ամ էն անգամ որ երախաներս կբ յիշեմ, սիրտս
կան Հայ նշանաւոր անձերով։ ցական յ ա ր ա ր ե ր ո ւ թ ֊ ի ւ ն ն ե ր ր յ ո յ Լւ - լաաինական 1լ աբիւնի ։ Ամէն անգամ որ տուն կ՚երթամ , պըղ -
յարաբերոՆր^եանց լ ո յ ա ւ վ (Արտաւազդ արք) *— տիկս կուգա յ եւ, իր մանկական նազերով շուրջս
Տարական եւ ներկայ քիուսիոյ զինուորական Գ ր ի գ ո ր եպիսկ. Մ ա ն ո ւ չ ա ր ե ա ն (Մ * Տէր Ա^ե տ էս»
եւ պետական դէմքեբը։ Ամերիկեան դոլէճներու եան)–— "Նոր ա ղ բ ի ւ ր Գ ր ի գ ո ր Ա յ ր ի վ ա ն հ ց ո լ մա - կը դառնա յ ։ կը Հասկնամ ինչ ըսել կ՝՝ ուզէ ։ Բա յց
Հայ ան
վ/րոֆէսէ օրներն ու ռազմ ական կարեւոր սին (Գարեգրն կաթողիկոս) Յ ա ր ո ւ թ ի ւ ն վար բան մը չեմ կրնար ընել։
Հաաներ ր ՚, դապետ. Ա լ ա մ դ ա բ ե ա ն ԼՍմբաա ՇաՀաղիզ) . ~ Աեւ շուկայով, եւ այլն.*.
Ել֊ եթէ մաղենք տակաւին բոլոր երկիրներու էջեր հայ եկեղեցական երաժշտութեան պատմու - • ԱՀա ափ մը գրամ ունիմ ։ Ոչ ոք երեսը
գիւանաթուղթե բ ը , կը Հանդիպինք Հայ միսի եւ թ ի լ ք փ ց (Գ. Լեւոնեան) եւն.–. կը նայի։ Ամէն անդամ որ բան մը կ՛ուզեմ, փո -
արիւնի Հետքերուն, բոլորն ալ առաջնակարգ գիր– խարէն ուրիշ նիւթ 1լ առաջար կեն , «կարա^գ կ՛ու
յւերու վրայ կանգնած ։ Ամէնքն ալ օաարնեբու զես , շաքար բեր ւր տամ՝ֆ : Ո՛֊ քանի որ ոչ
մօտ տԱսն - էիեսայ գտցած ըլլալով, մոռցած կամ ԼհւոԱ ԳևղռւԱի ունիմ եւ ոչ ալ միւսը, ս տ ի պո ւած եմ տոկալ Հ
ուրացած են իրենց Հօրը ւիունը եւ մօրր հալալ Ընկերս լռեց ; Հազիւ քանի մը վայրկեան ,
կաթը ... . ;:, ւ դարձեալ սկսաւ *
Փոքր, բայց թարմ օրինակ մը, անցած օր - Լեւոն Գեղունի (Գայաճանեան) ծնած է հքար– Եթէ միայն երախանեբուն Հոգբ ԲԱաԲ տ
սլան առածէն : Ոտնամուգ գնդակի (ֆութպօլ) բեբդի Գատեմի գիւղը՝ 1 9 1 0 ^ ^ ։ Մեծ Եղեռնի օրե այնքան պիտի չնեղուէի։ Ընտանեկան Հոգս աւելի
Հայ խումբ մբ, իր մէջէն քանի մը լաւագոյն խա րուն կռբսնցուց իր Հա յըը , եդրա յր մ ը գ եւ երկու ծանր է ։ Աղ չկայ, իւղ չկայ, միս չկայ, Հաց
ղացողներ « փ ո խ ա ն ց ա ծ » է ծախա՞ծ օտար քոյրերը։ Ու Լեւոնը իր մեծ եղբօր Հետ մնաց չկայ , Հագուստ չկա յ ;
խումբի մը է որբ, տ ան ջ ո ւ ա ծ մօր մբ ծունկերուն վյւայ ։ Կէս օր ։ Հանեց ինք մեր գործի շապիկներր ու
Ա արսափի այգ օրերուն խեղճ կինը ինչ չար դուրս ելանք։ Հազիւ քանի մը քայլ, ընկերս կանգ
Այս գործողութիւնը Հպարտութեամբ կր ծա– չարանքներ , իՀնչ ն եղո ւթի ւնն ե ր , ի՜նչ գրկանք - առաւ .
Այսօր ուտելիք
նուցուի Հրապարակաւ : << Փ ս խ ան ց ո ւ ա ծ » այս քանի ներ տեսաւ ու ապրեցաւ , տառապեցաւ , լացաւ , եւ չունիմ ։ Ես ալ ճաշարան
գալ կ՛ուզեմ ։
մը Հայորդիները , որ իրենց բազուկներուն եւ իր կեանքր քաշքշեց Հոս ու Հոն , որպէսզի իր ձա–
սրունքներուն ուժն ու կոՐովը ւ ճա ր պիկութ իւն ա գոլկները պաՀԷ՛ , կերակրէ, եւ կեանքի նուիրէ։ Մեր քովր ճաշարան մբ կայ, որ պատեբազ -
Հայ խում րին մէջ են մարզած, աՈՆԹ-փեսայ կ՚եր Հայ կին մբ թուրք բարբարոսներու ձեռքէն երկու մէն առաջ մեծ Համբալ Հանած էր ։ Կբ մօտենանք
թան օտարին , օր մր մ այբ խումրին պարտոլ - որբեր ազատեց , ո րպէ սգի անոնց մ է կբ նոր նաՀա– ու կր նայինք ցուցակին ։ Ար զանակ , սաեպզին,
թիւնով յաղթանակ ապաՀ ովե լու Համ ար իրենց պանիր ։
նո բ տէբեբւ, ւն... տակ մ ր դաոնա յ Հա յեբոլ ձեռքով • ազատա -
դրուած Ձէբանսայի մէջ : Աւ֊րիշ տեգ մը փորձենք։
Մեր ազգային նկարագիրն է կարծէք, օտար Կբ յիշեմ իր կեանքը, իր մանկութիւնը՝ Գա Բա յց մեծ տարբերութիւն մ ր պիտի չգա -
քղանցքի տակ ապաստանելու կամ օտար վանդակ– տեմի մէջ, միշտ միասին գի*֊գի ^՚ԷԼ\ $է աձԼուՍ յ նենք :
նեբւա. մ էջ ճռւոդե լու ա յս վնասակար երեւո յթը , Մ ան/ււ կ ընկերներ՝ մ եր լեռԱե բու վրա յ , գաշտե– Աա միւս ճաշարանը աւելի լաւ կ՚երեւի ,
թերեւս ...
րաւ ական է որ «ապրի՛՛ս Գ ր ի է | պ փ կ » մր նետեն մ՛եր րուն մէջ , ծառերուն տակ , աղբիւրնեբուն ձ\ո1֊Ր^
ճակտին, Հակառակ անոր, որ մեր ասդին Հիմնա– ու ա յգինեբու պա տե բուն տակ՝ ո ր բ ու տկլոր : Ո*֊֊ Առանց ճաշացուցակին նայելու, ներս կը
գիրբ Հայկ ՚Հ/աՀապետ , Բելի պէս ՀԱՕՐ իշխանապե այսօբ՝ անիկա չկա՛յ այլես , իր կեանքր կտրուե մտնենք ու, սեղանի մը առջեւ կը նստինք; իրենց
կը
տի մը ընծա յած պա տ ի ւն ե ր բ աբՀամ արՀ ելով , ե– ցաւ աշխաբՀէն ; Ան, Հիմա խառնուած է Տէր Զ°՚ Աջ ու ձախ յաճախորդներ ։ Ամէնն ալ
կած Հա յաստանի Հպարտ լեռներ ուն տակ վրան րի մէջ նաՀատակուած որբերուն կեանքին։ ախուր աչքերը յառած խոՀանոցին դրան
զարկած է ։ 1922^ գարնան՝ կբ Հեռանանք էՏարբերգէն։ սպասեն ։
Այս թերութիւնն ալ իր օգուտները ունի ։ Եթէ Հալէպի մէջ ենք։ Երկուքս ալ, գասրնկեբ՝ կը Ա պասոլՀին կը մ օտենա յ :
այսպէս չըլլար, ուրկէ* դիրքի եւ աթոռի վրայ յաճախենք Գատեմ ի Ուսումնաս իրաց ԳաՐոՍՐ ։ ԱՀաւասիկ ինչ որ ունինք։ կազամ բ , ստեպ
պիտի թառէին կամ բեմ ե բու վրա յ պիտի ճռուո - Լեւոնը իր վրայ ուշադրութիւն բերել կուտաբ թէ ՚ ղին եւ պանիր ։
ղէին , իրենց վզա կո թին փո զկա ազն իսկ կապելու իբրեւ աշակերտ , եւ թէ՛ աշխա/ոասէր ու ու - ՊաՀածոյ միս, լուբիա , ե լայքն . • •
ան կ ա բ ո զ , սա կա յն ջուրը ակին դրած եւ ե րեւա - սումի ծարաւ մէկը։ \ 924էին Այնթապցի ուսուցի Ոչ , միայն այսչափ։ Ե՛֊ եթէ ունենանք ալ,
լու մարմաջէն տառապող կարգ մը պարոն Գրա - չի մը Հսկոգութեան տակ Գեղունին քաջոդ կեր - չենք կրնար տալ։ Մ եղի տրուած ՀրաՀանգը այս է ։
բոսներ պով կր շարունակէ իր դասընթացքները։ 1925/՚5ւ՝ Լաւ է Համակերպիլ։ Եթէ անտեսենք , վեր–
կ. ՊԵՏՈՒՇ կոլգա յ Պ է յբոլթ ։ Մ Ի Հ1Ո դպրոցներ ու գրասեղան– ջր ան ալ մեր ձեռքը պիտի չանցնի : Անօթի պիտի
ներէն չուզեր Հեռանալ։ մնանք ։ ֊
ԺՍԼԱՄ ԵՂԲԱՅՐՆԵՐ» 1 *)2,եին՝ կուզ ա յ 3)բան սա եւ կբ Հաստատուի ճաշարանբ ՀետզՀետէ կր լեցուի ։ Անկուշտ
անուն կազմ ա կերպ ո ւ - Կարատն ։ իր կեանքը , դէսժան ու չարքաշ իսչ ՚ գայլերու պէս , մարդիկ կուգան ու կը գրաւեն
թիւն մը, որ ունի մօտ 300.000 անգամներ , իր ա– պէս Հ տզա րաւ որ Հայ բանուորութեան ։ սլարապ աթոռներբ :
ռաջին ընդՀ • ք^ոԳուէբ ղումարեց ԳաՀ ի րէ ի մէջ % 192,Ցին՝ մ օրր եւ եղբօբբ Հետ կուգա յ Լիոն : Վերջապէս, մէկ մէկ ասպուր 1չասչսսչրենք :
Հիմնուած՝ \ 92.3ի ն , փաստաբան Հասան էլ Պան - Մէկ գործարան կ՚աշխատէինք ու ամէն օր իրա - Աոլուրր կուգա յ : Կր վերոնենք մեր գգաչներր
նայի կողմէ, այս միաբանութիւնը կը ձգտի Հ ա - բու Հետ կբ խօսէինք մեր անցեալէն, գիւղական ու կր սկսինք։ Մինչեւ վերջի՛ս էլաթէէԸ1 Հատիկ մը
մ եբա շխ ութ իւն քարոզել արաբական երկիրներու մեր ապրումներուն եւ մանկական խազերու մա - իսկ չդպաւ մեր ա կո ան ե ր ո ւն :
միջեւ եւ տառապէս գործադրել իսլամի սկզբունք սին։ Մեծ ճէգ կո թափէր գրական փորձերու Հա Ուրիշ ի°"ձ կրնանք ուտել։
ները։ Հիմնադիրը կ՛՚ըսէ թէ իրենք Հակառակ չեն մար։ Երբեմն, ղխսքը նեղելոլ Համար՝ կատակով ֊ ~ Ինչ որ գրուած է> պարոն։
արեւմտեան քաղաքակրթութեան , բա յց ան Հան - կ՚ըսէի -- Լեւհն , վէպգ եՊբբ Հրատարակութեան - ՈւրեՏն կաղամբ մը։
գուբժեչի կը գտնեն Արեւելքի շաՀագործումը Աա պիտի տաս , որ կարդամ • • • Կաղամբը կուգա յ : ճիչգ րսչ՚գէս կանանչ ի։ ոտ
ըեւմուտքի կողմէւ
Fonds A.R.A.M
