Page 129 - ARM_19-1945_04

ւտ 8 8 . ա ւ ա Չ ս օ ւ ա ւ տ ^ &քաատ.Ի< ա Բ ք ւ ^ շ տ 20000 ցուցահանեք 1(՚ը կոտէհԱ

Տ-ք Ճ Բ Ճ ՚ԲՐէ-է ,օռօէ 6Ո ՚19 ձէ

«*/Ս1/1 X 1 Տ.Տ.Տ. 879.3^6 կը թսէփեԱ Պոըւպ %էկ

17, &Ա6 Օտտտտաշ - Ր Ճ 8 1 Տ ( 1 3 տ ) Պպսէն կը եեււագբեն չ ո Ր ^ ք շ ա ք ^ ի օրռւ֊աս
ա–. Շ08. 15-70 - Շ. Շ. 8. 8տա 1678-63
յ>ա.ա.կան.ռվ $ասբ թուրք ուսանողներ վիրա–
ՐԱԺՆԵԳԻ՚Ն.–֊ Տար. 750, 6ասս. 400, Յա էքս. 200 ֆրանք;
ւո բուեցան երէկ ապակիի կտորներէ եւ փլատ ակ­

^ ո մ « < 1 ւ 7 Օ&տտհտ-ք 1945 քԱրրար. յ դ ե կ տ ե մ բ ե ր ներ է , երբ Հսւկաբոլշեւիկեան բուռն 0ոյս մը տեղի

ունեցաւ Պոլսոյ մ ԷՀ։ Թուրքերէն «Թան՛» եւ ֆրան֊

սերէն Նա էսէզաշ թեբթերուն խմբագրաաուննեբը
եւ ռուսական
Ժ Է • Տ Ա Ր Ի - 17Տ ձոոԹՏ Ս° 4477-'եոր շրջան թ ի ւ 206 Խմբագիր՝ Շ– ՄԻՍԱՔԵԱՆ ԳԻ՛Ն՝ 3 Ֆր– ել տպարանները խորտակուեցան

գրատուն մը՜՚քարուքանգ եղաւ։ խորՀրդային դես­

պանատունն ալ վտանգուած էր, թա/° ոստիկանա­

ՄԵՐ Խ Օ Ս * Ը ՄԻ ՛ԲԻԶ ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ կան եւ զինուորական կարեւոր ուժեր յա Հողե ց ան
ամբոխը։
կեցնել եւ ուրիշ վւողացներոլ մէջ քշել

3 ո ւց ա ր ա րն ե ը ը «կեցցէ* ազատ Ամ ե ը ի կանդ ա–

Ա ՌԱՀԻՆ ԱԻԵՏԻՍԸ Պայթեցաւ 1914^ Համ ա շիւա ըՀա յին պատե­ ղադակեցին , երբ կ՚անցնէին ամերիկեան Հիւպա­

րազմը : Թուրքեր ը պատեՀ առիթը գտան Հայ ժ ո– տոսարանին առՀեւէն : ք*ազմ ութ իւնր կը Հաշուեն

Եբկաբաաեւ լռութենէ մը ետք , վեըՀապէս "ովուրգը ոչնչացնելու ։ 20.000 Հոգի, մեծ մասով ուսանողներ Համալսա­

ձայն մըՄոսկուայէն , երկու աւեաարեը լուրերով։ Ակսալ զօրաշարժը ։ ժողվեցին երիտասար– րանի եւ բաբձբագո յն վարժ ա բ անն ե բ ո ւ : 3 ո յ ց է ն

Առա Հինը՝ ա յն որ էլ ըսէր թէ Ամենա յն Հա յոց գութիւնբ խումբ –խումբ եւ անՀ ետացուցին , աք­ առաՀ /000 ուսանողներ ժողով մը գումարեցին

կաթողիկոսն ալ դիմած է Երեք Ա՝երերուն , խնգրե– սորեցին մտալո րականութիւնը , յետ ո յ կազմակեր­ Համալսարանին դիմացը, երկու խումբեբու բաժ­

լաէ թրքական Հա յասաան ը կցել 1$ • Հա յասաան ի , պեցին զանգուածային տեղաՀ անութիւններ եւ նուած ։ Տետո լ թափոր մը կազմ ո ւե լո վ ուղղուե­

«որպէս ղի Հայ ժողովուրդը կարենայ Հաւաքաբար Հարդ։ Պատմութեան մէջ չտեսնուած կոտո­ ցաւ գէպի «Թանդի խմբագրատունը , ոբ աւարի

ապրիլ իր Հայրենիքին մէՀդ ։ ( 811171 աջ , 5 Գեկա .) : րած մր ուր չէին խնայեր ոչ կիներու , հ չ ծերեբու , տբուեցաւ։ ԼԱյս թերթը բարեկամ է խո ըՀ րդա յին

Ե ր կր ո ր ղ ը ղեռ հ րէ կ Հ րաաարակեց ին ք , ոչ ալ մանուկներու ։ Նկատ ի չէին առնում նաեւ իշխանութեան եւ կը քննադատէ կառավարութեան

թարգմանելով ա եղա կան թերթի մըամւիո ւիո ւմէն ։ կրօնական դ՜աւանանքներ ր , կաթոլիկ , բողոքա­ քաղաքականութիւնը , ինչպէս գիտեն մեր ընթեր–

Այժմ աչքի առշել ունինք բնագիր ր , Հաղոր­ կան յ առաքելական ։ Ս՛ի ամբողջ ժողովուրդ ոոդերր) ։ Ամբոխը խմբագրատան պատերէն վար

դո ւած "՛այի դն թելէն , Գեկա .՜2ի մ ա ան ո լ ե ց ա լ կր ա ւո բ ա կան ն աՀ ա ա ա կո ւթ ե ան % Ե՜ առնելով Աթաթիւրքի եւ իսմէթ ինէօնիւի պատ­

մամը ղան խիզախ րմ բո ս տաց ո ւմնե ր , ւսպստամբութ իւն– կերները , ճամըան շարունակեց դէպի Պէ ձ°ԳԼոԼ՜

1Յին, ռուսերէն։ առում ով մ ի ամ իւո Հա յր Լք՚եբա^ : 3ու ցարաբնեբը կ^ադաղակէին , «Ապան–

— « Ս• Ս • Ռ • Միութեան գործավարներու ներ , սա կա յն րնդՀանոլր

խ ո ր հ ո ւ ր դ ը նկատի ս ա հ ե լ ո վ խ ն դ ր ա գ ի ր ն հ ր ը ա յ (3 մ զո Հ գնաց թ րքական նախճիր ին ՝, (Հանուն ազգու­ նեցէք Համա յնավա րներր , անկց ի* Համ ա յնա վա­

արտասահմ՛ան բնակող Հ ա յ ե ր ո ւ որոնք կը փափա­ թեան , կրօնի մեռան աւելի քան մէկ միլիոն մարդ : րութիւնքդ եւ թրքական Քայլեըգր կ^երգէին ,

քին իրենց հայրենիքը վերադառնալ , ինչպէս ե ւ « Տ իսուսր պիտի Հ ր տ ժարէր իր առ աքելո ւթի ւն ից , դրօշներ պա բզած ; Երբ Հասան Բերա յի փողոցնե­

այս իմաստով կատարուած դիմումները՝ Հայաս­ եթէ ապրելու լինէր այն ըոլորը, ինչ մաՀից առաջ րը^ գէ"(ի Թաքսիմ յառաՀանալով, վ աճա ուս տուն-

տանի Ս • Ս • Հանրապետութեան պաշտօնական օր– վիճակւեց ամէն մէկ Հայի՝^, ւէկայում է մի օտար ներոլ ւիեղկերը փակուեցան եւ թրքական դրօշներ

կաններուն կողմէ, որոշեց գործադրել այս վերա, անձնաւորութիւն : Ւրօք Հայ ժողովս ւր. պար զո լեց ան «Հրաշիւք իմնդ ։ Թաքսիմի Հբապա–
ա ւ ելի քրիստոս բակը Հասած Աթաթիւրքի
դ՛արձին վհրարերհալ միջոցները : ցմրուր քամելով եղաւ , քան ի նքը Վ՝բ իստոբսդը. յիշատակարանը ատեն , ուր կը գտնուի տեղաւորեց
դառնութեան
Հայաստանի Ս • Ս • Հանրապետութեան գոր­ բաժակը։ , ըազմութիւնր Հ ոն

ծավարներու խորհուրդը արտօնուած է կազմա­ խմբագրատունէն յափշտակած պատկերը ։ »

(յախճիրր կատարուեցաւ այն ժողովուրդին Ամբոխը խորտակեց նաեւ «Եէնի Տի*~նեա՝դ ել

կ ե ր պ ե լ ո ւ վ ե ր ա դ ա ր ձ ը արտասահման .բնակող ա յ ս Հանդէպ , որ պատերազմի ժամ ան ակ Լաւագոյն «Կէօրիլշչէրդ թեբթերուն խմբագրաւ, ւննե
կերպով , եղաւ
Հ ա յ ե ր ո ւ ն որ կը Փափաքին, իրենց երկիրը դաոնալ , կատարեց իբ պարտականութիւնը

եւ թոյլ տալու որ անոնք բնակարաններ շ ի ն ե ն : Հաւատարիմ եւ քաՀ։ Այդ մասին վկայում է ինքը Ատբպատակա(կ Կաա, Այ՛տաԽԱ

Ա յ ս աո թ ի ւ վ ա ր կ մ ը պ ի տ ի բ ա ց ո լ ի կաոավաբու. Անվէրը, զըելով Գոնեա յի Հայոց առաՀյէւո բդին -

թեան կողմէ, վարկ մը որ կբ հսււասաբի տոլնի մը « 0գալում եմ առիթից՝ ձեզ ասելու թէ
շինութեան ծախքին 50 աո հարիւրին: իրենց եր­
կիրը վերադարձող Հ ա յ ե ր ը ամբողջովին գերծ պի­ Օսմանեան բանակի Հայ զինուոբներր խղճմտօրէն Լոնտոն ի քաղաքական շր Հան ա կնի բ ո ւն մ ԷՀ կբ
տի ըլլան մաքսատուրքէ՝ ա յ ն գոյքհբոլն համար
ղոր կ բ փ ա Փ ա ք ի ն ի ր ե ն ց ն ո բ բ ն ա կ ա վ ա յ ր բ վա. են կատարում իրանց պաբտքր ռազմադաշտում կարծեն թէ Պոլսո յ ա յս խռուէոլթ իլննեբ ր կապ
խ ա դ ր ե լ >> :
ել վկայում եմ ույո բանբ, որ ես անձամբ տեսայք։ ունին Ատ ր պա տ ա կան ի կացութեան Հետ ։ Թուրք

ք*ա լց այդ րո լո բ ր չէին փոխելւ Թուրքերի աղգա յնա կան խմբա կց ութ ի ւննե բ ր շատոնց է ոբ

մտադրութիւն ր՝ ա դա ա ւե լ Հայկական մղձաւաե– կ ր՚սգդիմ ան ան խորՀ րդա յին քաղաքականութեան

Ուրիշ մ ան րամ ասնո ւթ իւննե ր չկան աո ա յմ-մ : Հից ՚ Եւրոպական պետութիւձւներր պատերազմի Ա՚օտաւոր Արեւելքի մ է Հ ։ Այո ընդդիմութիւնը
Հրատարակէ
Ան շուշտ Երեւանր զեկոյց մը պիաի «Հա յրենա– մ ԷՀ էիս » Հ ա յ ժողովուրդը մնացել էր թուրք «բա­ աւելի զօրացաւ վերՀեբս , երբ Ռուս իա սկսաւ Հե–
, թիլի եւ
ա յս մ ասին , տալով աեղեկու թ իլննեբ րեխնամդ իշխանութեան Հովանիի տակ։ կատար­ տաքր թրուիլ Կ արս-ԱրտաՀ անով եւ մ ան ա լան գ երբ

դաբձդի կազմակերպութեան հ թուականի ուած էր ցարական Ռուսաստանի տենչը » Հա­ ծագեցան Ատբպատականի խլրտումները ։ Թուր­

փ ո Էս ա գր ո ւթեան միՀոցնե բոլ մասին : յաստանը թափուր էր , առանց Հայերի ։ ԱՀա թէ քիս յ ՀակախոբՀ րդա յին պայ քարին մ ԷՀ կարեւոր

Այս առթիւ կրնայ պարղուիլ ուրիշ կէա մը,—- ինչ է գրում արտաքին գո րծեբու նախարար Ա ազո­ դեր մը կը կատարէ «Համաթո լրանա կան Հյարժու–
վերադարձ
իսկական նեբգաԲղթ է , թէ պարզապէս ՛ււ ո վր * կովկասի փսիսարքայ Ն * ^է^է*1Լա ձ^^է Ռ*** * մրԴ , որ կր պաՀանՀնէ Թուրքիո յ կցել Կ ո վկա ս եան

վւավւաքոգներու : —- ՝՚; Ա՝եբ զօըքերի ձեռքով գրեթէ ամբողջ Հողերը : կառավարութիւնը վերջերս կը փորձէր

Մե& Հայքր գրաւելը եւ յա ոա 9ի կ ա յ ի Ն նրա կցում ր զգուշութեամբ սանձել Հ ա կա խո րՀ ր դ ա յին արտա–

Ամէն պարագայի մ ԷՀ, բարենշան է լու ր ր : ռու սակսւն կա յս բութեան՝ Հ երթի են դնում այս յա յտութիլններր իբ օբկանին՝ «Ուլուսդի մէՀւ

Կ՝՝ ո լզէ ինք Հաւսււոա լ թէ ա ո ա Հի ն աւե սւ ի ս ր պիւոի աշխարհի ապագա յ կազմակերպման Հ*սըցը * * • է՛ն չ Բա յց ուրիշ թերթեր կը շարունակէ ին անխնա յ

Հըլլայ ։ Մ անաւ անգ որ , «արտը նեղ էդ , եւ որոշ վերաբերում Է Հայերին լայն ինինավարութիւն յարձակումներ կատարել % «Թանդ ել «Լա Թիւրքիդ

բազմութիւն մը միայն կրնան առնել, ներկայ պա­ ու տ լո ւն , պէտք չէ մ ոռանա լ , որ մ եծ Հա յքում ... միայն նպաստաւոր գիրք մր բռնած էին խորՀրդա­

րագաներուն ՛ւ*է Հհ նրանք այժմ դժ՜ուար թէ կազմեն բնակշոլթեան յին քաղաքականութեան Հ անդէպ ։

Հիմնսվլան խնգիբ մը այս լուրին առթիւ։ նոյնիսկ մէկ երրորդ մասը7> : Ապա շարունակելով

Ե նչպէս պիաի կազմակերպուի վե րադարձր ։ ասում է* — « Հայերին վերապաՀել դպրոցական ԻՐԱՆԵԱՆ ԹՆՃՈԻԿԸ

Պիաի կրկնուի՞ն Հին մոլորանքները;— Հաւատա­ եւ եկե զեզ ական ինքնավա ր ութիւն , մայրենի լեզ­

քննութիւն։ Խտրութիւն Հրէի ել Հեթանոսի ։ Վերի ու ից օդտուելու իրաւունք, նաեւ քաղաքային եւ
-- կամ
եւ վարի «. ՚«. ՜լ՜՜ լլի լղակ ան ի նքնավա ր ո ւթ ի <֊է*>> : Մոսկուա ԱաեԱ կը մեո)1,
նուաղուրգ արտի ցորեն։ .
Հայրենակարօտ Տեսակ մր աճուչ.

րաղմ՝ ոլթեանցգլիսուն ԱՀա «Հայասէրդ Աազոնովի չնաշխարՀիկ ծրա­ խ * Ա՚իութիւնը նոր ծանուցագիր մբ ուղղեց ի ֊
, կրկնելով իր բացար­
Անշուշտ ներկայացուցիչ մը պիտի այցելէ այն գիրը՝ Հայկական «ինքնավարոլթիւնիցԴ մնաց մի­ բանեան կառավարութեան Ատբպա–
զօրք ղրկելու
գաղութները ուր վերադարձը աւելի ստիպողական այն լեգո լից օդտուելու իրաւունք՛. կով կասետն ձակ մերժում ր օգնական

է Տունաստան , Պուլկար իա , (հու մանիա : բանակի Հրամ անատար Եուզենիչր աւելի Հեռու է տական :

Արզ , ներկայացուցիչը պիտի կրնա*յ պաՀել գնում, առաջարկում է Գոնից, կ ուրանից ժողո­ Անգլիոյ երեսփ . ժ ո զովին մէՀ արտաքին նա­

իր անկաիսութիւնր, խտիր չդնելով Հայբենիքի զա­ վուրդ բերել եւ տեղաւոր ել Հայաստանի մէՀ։ խարարը յա յա արարեց թէ խորՀ րգւս յին կառ ավա­

ւակներուն միջեւ, ինչպէս վայել է ո ե՛ւ է դիտա­ քիուսները ար գիլո՛ւմ էին ողջ մնացած Հայերին րս ւ թ իւն ր պատասխանելով բրիտանական ծանու­

կից իշխանութեան ։ վերադառնալ Հայաստան, վերաշինելու երկիրի ։ ցագրին , իրանի ոստիկան զօրքին վրայ կր ձգէ

թ^ող չվիրալ սրուին , բա յց իր ա կան ո ւթ ի ւն է Իիուսնեըը նաեւ իրենց «ռազմ ազի տա կանդ նա֊ վերջին դէպքերուն պատասխանատուութիւն բ;

որ Հայաստանի վարի^ւերը շատ քիչ բան գիտեն ՀանՀներով թ ո յ լ էին տալիս Թուրքերին կոտորելու Ս՛ ո ս կո ւ ա կ՝րնգդիմանայ նոր զօրամասերու առաք­

դաղութներոլ կացութեան յ Հոգեբանութեան , Հայ– Ա՚ուշի, Բաղէշի շը Հան ի Հսւյոլթիւնը։ Աըդիլում ման, դիտել տալով թէ Ատբպատականի մէՀ եղած

բեն ա ս իր Ո ւթ ե ան եւ ուր ի շ բանե բու մ ասին ՜։ էին նաեւ Հայ կամ աւո բներին օգնութեան Հասնի լ Ղ°ՐՔՐ բաւական է բաբեկարգութիւնբ պաՀ պանս–
Տորո­
Ա ն սնք բնգ Հ ան րապէս իրենց ւոեղեկո ւթ ի ւննե– ՀւրՀասական կռիւ մ ղող ապսւոամբներին լ ո ւ ։ խ . Աիա թեան կարծիքով, եթէ Իրան օգնա­

րը կը քաղեն «Հաւատարիմներէ : Այսպէս կ ո Հ– նում : կան ուժեր ղրկէ , անկարգոլթիլնները պիաի ա ֊

ւււած «Հա յ ա ս տ ան ա ս է րն ե րդէ , որոնք մ ա սնաւ ո ր կատարւ ում էր Լո բանով - Ո՚ոստովսկիի ցան­ ւ եյնան եւ թերեւս արիւ նաՀ եզոլթիլն ծւսզի : Այն
ալ պիտի
ջերմա չափներ կամ ծ ան ր ա չա փն ե բ ունին , մ կ կուն կութիւն ր՝ «Հա յաս տան ը աո անց Հա յերիդ ։ ատեն խորՀրդային կառավարութիւնն բարեկարգութիւնբ
պաՀակազօըքր
եւ միւսին Հայրենասիրութիւնը , անկեղծութիւնը 1'^նչ բրին Ան գլի ան ել ֆրանսան ։ Բողոքեցին , Հարկագրուի նոր զօրք ղրկել,

եւ Հաւատա րմ ութիւնր ասաիճանացո յցի մբ վերա­ ծ ան ո ւ ց ա գի ր ուղղեց ին Թուրքիա յին , աղգա քարե­ (զա Հ պան ելս Լ եւ խորՀրդային

ծելու Հ ամ ար ։ Անոնք են որ ամ էն է ն աւելի կը լովդ թէ թրքական կառավա րո ւթ իւն բ պատաս­

պղտորեն միտքերը , որոմ ցա՛ք,ելով ^կոյն իսկ մշա­ խանատու է կոտորածին եւ այսքան։ Ա՝իւս կոզմից նր իբրեւ աշխարՀագրական եւ քաղաքական մէկ

կոյթի ղետնին վըայ% Գտշնակիցներր \ 9 1 (ձին գաղտնի դաշնագրով Հա­ միաւոր կապուեցաւ անմիՀապէ սՌուս աս տան ի կեդ­

Մենք պիտի մազթէինք որ ամէնէն առաջ այդ յաստանը բաժանեցին իրենց միջեւ ։ րոնական իշխանութեան : Նշանակուեցաւ Հայաս­

«անկեզծներըդ խառնուէ ին կա ր ա լան՝ ին , որոմ ի կոտորուած , բռնաբարուա^– Հայութեան վի՜ տանի րնդՀանուր կոմիսար ։՝Բաղաքային իշխանու­
Հողե– սլա յ–
ւիո խարէն ցորեն ցանելու Համ ար Հա յրենի ճակուեցալ նոր ողբերգութիւն մը։ 191 1ին թիւն ր անցալ Հայերի ձեռքը։ \)բոշուեցաւ մինչեւ.
:
ր ո ւն վր ա յ ։ թեցալ Ռուսաստանի առաջին յեղափոխութիւնը Հաշտութեան իւո րՀ րդաժողով ռուս ղօրքր պաՀել

իշիսանութիւն մբ որ Հաստատուն Հիմեր ունի Տապալեցաւ ցարական կառավարութիւնը , Հրա՛­ Հայաստանի մէՀ, Հայերը մինակ չձգելու Համար

եւ կռնակն ալ Հգ°բ եւ յաղթական բանակ մր , պարակ եկան յեզավա իսական եւ աղա տ ա կան Հո­ Թուրքերի գէմ ։ Կառավարութիւներ կարգադրեց

"էէ՛՛" է հԼՀ. Լա^* է » տե լականա ցնելո վ ռագք ա-յեզա– սանքները ։ Մ ի պաՀ թլում էր թէ վերՀ գտան կազմ ակեր պել Հայկական բանակ , ՀբաՀանգեց

վւոխական շըՀանի մը յատսւկ մեթոտները։ Հայկական աաուապանքնեըը եւ թէ յեղափոխական Հայ ղինուորներին ռուսական բանակից փոխագրել

՝Բանի որ Լոյսը ՄոսկուայԷն կը հ՜ագի , քանի Ռու սաս տան ր տէր պիտի կանոնի Հայաստանին։ Կ ո վկաս , դառնալու կորիզ Հայկական բանակի հ

մը շողեր ալ Երեւանր թող արձակէ , «ի բուժումն Կերենսկին , Մէ՚լ11Լ–հՈէնւ մարդասիրական բարձր Երկար չտեւեց սակայն այգ կարգադրութիւնը, ի

ղայթակղեալ մտացիէ «ի պէւոս զա րգաց ե լո գ՝դ ։ գործ Էին Համարում Հայաստանի վերականգնու­ դժբախտութիւն Հա յերի ։

Ծ– մը։ 1917 ապրիլ 2Տի որոշումով , ԹրքաՀայաստա– (8) ՀԱՑԱՍՏԱՆՑԻ

Fonds A.R.A.M