Page 75 - ARM_19-1945_03

էա^.ա\ո.ա 1 ռ.օ.8. 376.2Տ6

՚։Օւ^շ^ս^օբոշէ^ : աՏՏձճ1ձԻ1 ՌՈԻՍԻԱ ՊԱՏԵՐԱԶՄ ՀՌԶԱԿԵՑ

17. &ս« Աօա6տա« ֊ ԲձքԱծ ԱՅ»)

761. : Շ08. 15-70 - ֊ Շ. Շ. Բ. Բտոտ 1678-63 ՃԱՓՈՆԻ ԳԷԾ ՝

ԲԱԺՆԵԳԻՆ Տար. "50, 6աւքս. 400, Յամս. 200 ֆրանք։

ՕՐԱԹԵՐԹ* \՚՚6Ո(1ւ–€յւ 10 ձօճէ 1945 Ուրբաթ 10 Օգոստոս Կռիւը սկսաւ Խհկ

ԺԷ- ՏԱՐԻ - 176 ձոո66 «°4475–1պւ շրջան թ ի ւ 104 Խմբագիր՝ Շ • ՄԻՍԱՔԵԱ՜Ն Գին՝ 3 Ֆր ՝• ներ ճիչդ սյն պ։ ւՀուն ե բբ պաշտ օնակւ բեր ն
աՀռ ելէ
կը նկարագրեն ՀիլլԷական ռումբին

Հետեւանքներբ — ամյւողջ քաղաք մը աւերակ եւ.

աււ նոՆաղն 200.000 րնակիչներ ածիացած— մա֊

ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԶԱՏՆԸ Հացու Հարուած մբ եւս թափոնի գլխուն : Աոս -
կուա պատերազմ
յայտարարեց ԼՀափոնի գէմ, ըն~

գունելով իր ՚րաշնակիցնեբուն առաֆարկլչ :

10 ՕԳՈՍՏՈՍ 1920 ԽՄԲ.— Յունիս 24ի կիրակի իրիկունը ժամը Չորեքշաբթի օր Պ • Մ "լոթով ք ե • Մ իութեան

19.30 — 10 Հայկ. Դատի Սան Ֆբանչիսկոյի Կ ՚ ­ արտաքին գործավարբ , իր մօտ Հրաւիրելով ճա–
միտէին տրամագբոսոծ էր ճ– Ր. 0. Ո՝ատիօ - կա­
թուական մը վարդագեղ, որ սակայն վարդի յ ա ն ը ։ Այս աււթիւ պատրաստուած է բ գեղեցիկ փոնական գես պան բ ^ Հ ետեւեալ յա յտ արա բութի ւ–

մը չափ աչ չապրեոաւ : յայտագիր մը, ազգային երգերով : Յաջոբգաբար նբ կարգաց *

Եւ Հիմա, 25 տարի վերշ՝ը, նորէն վարդավառ իյօսհցան 1| • Լի Թոպէն (Ամերիկացի) , ճորս Մաբ– նկատելով որ չցավան մերժեց անձնատուր

յո յսեր : յո անգամ , ա յո՛ Այ" տարա՜ տիկեան (տէր եւ. տնօրէն «Օմար Խայհամ» ճաշա­ ԱԱաԼ 1 ՚հաշնակիցեերբ Հրաւիրեցին խո րՀ բգա յին

կոյս չկայ հ Աանաւանդ ոբ * • : րանի) եւ փաստաբան Սարէն Սարոյեան։ Ահա - կառավարութիւն ր միանալ ճաւիոնա կան նա էսա -

Պատմութ իւն ը արիւնով ել դիւցաղներդու - ւասիկ այդ սսաերոլն ամփոփումը.— յարձակման գէմ մղուած պատերազմին ^ - այսպէս

թեամբ սկսաւ 1920 Օգոստոս \0ին (Սէվռ) , վե - կարճեցնելով պատերազմին տեւողութիւնը է նուա­

բ ածուելու Հ ամար քստմնելի ողբերգութեան մր ՄՐ– ԼԻ ԹՈՊԷՆ Այո՛, Հայաստանի Ջայնն զեցնելով ղո Հերուն թիւբ եւ օգնելով բնգՀանուր

\92,4ին (Լողանք։ Տեսարան մր ուր Բարեկենդանի է այս, բռնութեան հ բարբարոսութեան սեւ օբե - էս ա ղա ղո ւթ ե ան արագ վե րաՀաստատմ ան : /ԱոբՀ ր–

ՔՐքիքներ ալ պա/լաս չեղան : բու մ ոխի բներ էն բարձրացող ձա յն մ բ ; ԱնՀատի գա յին կառաւէտ բութ էւն ր բնգունե ց ՛ի աջակիցնե­

ք ՝ ա յ ո » է յառա թագուն կ ձեռնթափները ,ի մբ ձայնբ չէ ա յն , այլ ժողովուրդի մբ ձայնը* րուն առաֆա բ կբ եւ մ ի ա ցաւ անոնց \ 945 Տ ուլիս

ծնէ վեՀ ե բո աներբ մ իա յն կը Հ աւաաա յին ա յգ ե– ձա յնբ որբե բուն եւ ա յրիներուն՝ որոնց սիրելի - 2եի յա յաա բարութեան : է0 ո րՀ բգա յին կա ո ավա ր ո լ–

զերական զաւեշտին : նեբբ ոչնչացան բռնաւորին եւ բարբարոսին լուծին թիւնբ կբ կարծէ թէ իր այս քաղաքականութիւնք*

ո ղո վո ւր գն ե ր ո լ ճակատ աղ իրլլ տակ : ԱշխաբՀի առածին քրիստոնեայ ազգին ձայ՛ միակ միջոցն է փութացնելու խաղաղութիւնը^ ,
թատերական նբն է այն , ազգի մբ որուն պատմութիւնբ
ներկա յառում էէ , որսչէսղի փակուի քանի մ ր վա՚ րացումներու բարձ­ ժողովուրղներբ փրկելով նոր ղոՀ ողութ իւննե րէ եւ

րագոյրներով ; եւ անկումներու , յաղթանակներու, տառապանքներէ , եւ պատեՀութիւն ընծայելով

եւ պարտութիւնն եր ո լ, , տառապանքի երկար Հ Րո" ճափոնի էեողովուրգին խուս ափի լ ա յն վտանգնե -
Եւ աՀ աւասիկ նորէն կբ խլրտի ան ար գարու - թայ մ բն է՛. Զայնն է այն
թեան ղոՀր , ձայն բարձրացնելով ի սփիւռս աշ - ՒոՂւ\ Քէլ/ղս՚քակի ազղի մբ ոբ ամ– րէն եւ քան գո ւմն ե ր էն ՛լ՛1ր կրեց *բերմ ան իա յ ան՛

խաբՀ ի : Պ աՀ ան^ե լո վ իր բնական , տարրական Ր իք աշվսարՀ ին կբ պատմ ԷԷ՜ պա յմ ան անձնատ րութիւսբ մերժելէ վեր^ : Հետե­
ի" րենց կրած ան ար գա բութ իւննե րբ եւ անիբաւու -
բաւունքբւ Ոչ թէ ողորմութիւն , ա յ լ Հատուցում I թիւններբ։ ւաբար յ վաղուբնէ սկսեալ , 9 Օգոստոս , ի) • Ա՛իոլ–

էԱայն մբն Է այն % որ ամբող^ սլա ր - թիլնբ է՚նքգրնքբ պատերազմ ական վիճակի մ է ^ կբ

Ոչ թէ շնորՀ , ա յլ արեան գին , արիւն* յո րգա– կեշտ մարգոց կբ յ իչէ՛ ցնէ ա յն Հսկա յա կան կռիւնե– նկատէ ճափոնի Հետ ։

Հոսան ալիքներով : բբ ՚լոր Հ ա յ մողովուրգբ մղած էգ եւ այն Հերոսա­ (ձա յաարարութիւնբ մ իեւնո յն ատեն Հաղոր »

Ուրեմն աշխատանք բո լոր ճակատներուն վը կան ղոՀողութիւննեբբ , ւլոր անոնք բրած են իրենց գուեցալ Աոսկուայի անգլիական , ամ երիկեան եւ

րա յ , ցնցելու Համար քնացողները ; *Լ,ախ ներսէն , ազատագրութեան Համար , եւ այն իրաւունքներ բ չինակ ՛յան գեսպ՛ ՚յններուն , որոնք իրենց $երմ գո
Հունակութ իւնբ յա յան ե ցին Աոլոթովի ;
յետոյ գուրսէն : գո Ր անոնք շաՀած են կամ խոստումնեբրլ որ տբր–

Տուշաղիբ Ամերիկայի մէ^, յիսուն ազգեր ո լ ուած են անոնց , բայց տակաւին կբ մնան ՝էկա ՜ X Պատերազմէ յայաարարութենէն անմիրա­

պատուիրակութեանց : Անգլերէն զրոյց ամերիկ - տարուած : պէս վեր^ըւ Ա՛ոսկուայի անթելը Հաստատեց թէ
միջնորգել
եան անթելովդ ուղղուած ութ նաՀանւլներու , Այս այն ձայնն է որ պիտի Հյէ^է ՝ ճափոն խեգրած էր ե * Միութենէն
այս
առ նուաղն 40 միլիոն ունկնգիր ; ԱովաՀար Հայերու Հաց եւ գութ աղերսող ձայ– Ա ինդլ ոյ ե լ #\ ՚ԱաՀանգնեբուն մօտ, բայց

6ուշագիր Փարիզի մէ^, Երեք Աեծերուն —- նբ չէ ա յն, այլ վճռակամ ժողով ուր գի մը ձայնը գիմ ում ր կորսնցուց իր արժէքը, երբ ճափոն մեր­

Ա թալին , Ջ բրչի լ եւ քարումբն եւ ֆրանսական որ կբ բարձրանայ վաղեմի Արարատի սար ալ անբե­ ժեց Փոցտամ էն ղրկուած վերչնագիրը (26 6ռւ -

կառավարութեան : րան վրայ Հաստատուած փառաւոր Հանրապետու՛ լիս) : ՛Նկատի առնելով ք$ . Ա իութեան ԼաՀերը խա­

Աղերսագիր է^մէւածինէն Ա՝ոսկուա , Աթալի - թենէ մբ յ ուր քրիստոնէութեան վազ որ զ ա յն էն ղաղականի մ ԷԼ, Աոսկուայի ա յս որոշումը կը Հա­
Հանզչեցալ ՚1յ ո յի Տ ա պան ր : Այո
նի , յանուն 1 10 պատղամաւորներու , արեւշատու­ մարգկային ի– ՛մարուի տ րամ ա բանական ւ քիուս իա արդէն մեծ

թեան մաղթանքներով : բաւունքներու եւ արդարութեան ՛դատարաններու բանակ մը ունի \քայր* Արեւելքի մէԼ, աւելի քան

Եւ ճառեր : Փաստաթուղթեր ; ՊաՀան^ներ առՓ/յլ բարձրացող ձայնն է արդար դատի մէ^ ա - 600.000 զինուոր, կաղմ եւ պատրաստ յարձակե -

մէն կողմ հ քարոզչական պայքար Հայկական մա– նիրաւուած էեողովուրգէւ մը , որ իր վագեմ ի քրիս­ լու։ Այսպէս ճափոն կր գտնուի աՀաւոր սպառնա­

մ ուլով եւ բազմ աղան Հ ո սանքն եր ով ; ( Արգեօք Ե՜ տոնէական ծագման սկզբնական օրերուն կանգնե - լիքի մը տակ, ցամաքէն, ծովէն եւ օղէն, առանց

րեւանի մէռՀ ալ) ։ ցաւ Ա ոնկո լնե բուն եւ Հռովմ ա յեցինե բուն գէմ եւ

Ա ինչեւ անղամ թ ո թ ո վանքն ե ր օտար մամ ուլի գարերով բարձր սլաՀեց քր իստոն էական քա ղա քա -

մ է^ ք քանի ո ր խնղիրբ ուղղա՚կի կապ ունի Երեք կրթութեա ^աՀբ Աերձաւոր Արեւելքի մէ^ եւ ուրճ վա յրէ^քին յատկացուած կեգրոննե՛բ եւ Հ արթել,

Ջոչերէն մէկուն Հետ։ ներկ ա յ ժ՜ ա մ ան ա կն Լ ր ո ւս թափած է ու կը թափէ վարել ; է՛րենք գա ղան ա պէս չեղեա լ Համ արելով

ԱպաՀովաբաբ մթնոլորտը աւելի պիտի տաք­ իր ա ր իւն բ , ազատասէր ժողովուրդներու կողքին , այգ Հրամանը, անվթար պաՀեր էին նոյն կեգրոն–

նա յ , երբ գործի ձեռնարկեն Հէ՚^Գ Մեծերբ - մարդկութեան , ժողովրդապետութեան ել պար - ^երը : 1940 Աեպտեմբերին գաղտնի կապեր Հաստա­

Անգլիո յ , Ա . \,աՀանգներու է Խ ՚ Մ իութեան , Ֆը՛ կե շտ ո ւթ եան քրիստ ոնէական դատի թշնամ ինե - տած էէն, անթելի ցանցով մը, գերման օգանալա­
բուն դէմ մղուած պայքարի մէ^։
րանսայի եւ * * * Չինաստանի արտաքին նախարար՛ յին գո րծողո ւթեանց լուրեր բ Ան գլի ա Հաղորդելու

նեբբ յ ո ւս ո ւմն ա ս իր ե լո լ եւ քակելու Համ ար սաՀ– Հա յ ժողովուրդը իր յո յս բ երբեք չէ կո ր ս բն - Համար։ ()՝ա ղան էւ գործակալ ղրկած էին Լոնտոն ,

մանային խնղիրներու կ&իկը * ցուցած : Ան սպասած է երկար 1 մ ի շտ պիտի սպա­ խում բ մբ գերմ ան գործակալներ մ աքրած էին ;
սէ * • * զօրաւ ո ր եւ վստաՀ :
Անոնք են) այգ Հինգ ^ո^էբն են որ պիտի մշա– *Լեր Լա պէ ս , իբրեւ արդիւնք ա յս գաղտնի գործու–
Հայաստանի ձայնն է՛ ա յ ս ։
կեն ի, աղաղութեան խորՀրգաէեողովին Հէրակարգը 1 նէութեան , 1942 Ապրիլին կրցեր էին 54 օդատոր­

նախապէս մշակելով նիլթերը% մ՛զիկ կազմել, 980 օդանաւերով, գաղտնի դպրոց­

Գոբծբ կրնայ երկարի լ մինչեւ 1946։ Ոտյց , ՃՈՐՃ ՄԱՐՏԻԿԵԱՆ չեշաեց Նոր ԱշխտրՀի ներով եւ ռազմամթերքով, կէ"ը Ափբէկէէ) կէսը

խնգիրներ կան որ արգէն վճռուած են քՒԷՀբանի , ափերուն վրայ Հաստատուած Հւ ՚ յ ե ր ո ւ յա էստա Ց)րանսայի մէԼ եւն » :

էթալթայի եւ Փոցտամի մէ^ւ իսկ մինչեւ խաղա­ գիտութիւնբ Ամերիկայի, ինչպէս եւ անոնց շինա­ Վկան Աուրիոյ մէԼ ալ պաշտօնավարած ԱԱա~

ղութեան ժողովին գում արում բ՝ Երեք Մ եծեբը րար աշխատանքր ամերիկեան Հողին վրայ, ուր ա– լով, երդուեալները նեղացուցիչ Հարցումներ ուղ­

կրնան Հաւաքուիլ եւ ուրիշ վճիռներ արձակել*. Հագին տաբածութ իւննե ր այգիներու եւ պարտէզ­ ղեցին : Երկրորդ վկան , ժան Պէրթլօ , երկաթոԼ*

Հարցը ա յն է որ երեքէն իւրաքան չիւր բ իր ներու վերածուած են։ ղիներու նախարար , մասնագիտական աեղեկոլ -»

մասնաւոր տեսակէտներն ունի : Օրինակ , Լոնտոն (Վերջը յաջորդով) թիւններ Հաղորդեց, ապացուցանելու Համար թէ

չուզեր միջազգային ատեանի մը առֆեւ Հանել իր պաշտօնատունը մ է՛ շս՛ ԳԼոլ/ս վերցուցած էր

Ա ուր իա - Լիբանանի խնգիէրւը ; Ա ոսկուան ալ կբ Ղ*երմաննեբուն գէմ , խափանելով անոնց պաՀ անձ­
Հետ գլուխ գլխէ Լու& ել իր
նախբնտրէ է^ուրքիոյ ^ $ ա րտանէ լ , կարս , Ար՜ ՓէթէՆԻ ԴԱՏԸ ներն ու ծբագի բները , օգնելով Ղ՝ իմա գրական ճա­

յա ր ո լցած խնգիրները կատին եւն . : Երրորգ վկան, ծովակալ ՊլէՀօ ,

աաՀան : Անշուշտ նաեւ Աուրմալու , իբրեւ նախկին նախարար , որ Փէթէնի րնկեբացած էր

$ոլցէ^ ^ասԱ 1 91 4^7 սաՀմաններուն : Վիշիէն Գերմանիա , յայտարարեց թէ մառէշալբ

" Պարզ նախաբան մը՝ ա յգ պաՀ ան^ը , որ գի՛ Ղ՛ա տա վար ութ եան \Տրդ օրը լսուեցան էոՐս ետ վերադարձաւ իր աղատ կամքով : Ա առէ շալն

ւանագիտական խնգիր մբն է^ Աոսկուայի Համար։ ղօրավարներ, նախարար մբ եւ ծովակալ մը։ Ամէ­ ալ Հաստատեց ,— <Հ.Այո , իմ ազատ կամքս վ» ;
Չորրորդ վկ ՛յն , զօր * *է՝ամփէ , մառէ շալին
Ւսկ մնացեա^լբ , բուն քՒրքաՀայ Ղ՜ա^աը, նէն կարեւոր վկայութիւնբ տուաւ զօր՛ $՝ան Պէռ– գի՚/ւանապետբ , 57 տարեկան , ըսաւ
զինուորական
Հանղիսաւո րապէս արձանագ բո լա ծ բոլոր մ իՉազ՜ ժբռէ, որ օդանա լային նախարար էր Փէթէնի

գա յին ժ-ողովներու ա տ են ա գրութեանց մ է^ : Ար­ գաՀլիճին մէԼ ել որ մանրամասնսբկ ն պատմեց թէ թէ Փէթէն ուշագր ութեամբ կբ Հետեւէբ դէպքե­

ձանագրուած , քննուած յ պաշտօնական բանաձեւի մառէշալբ 1940//5/ Հաւանութիւն յայանեց գաղտնի րու բնթացքին , թէ վսաաՀ էր որ Գերմանիա պիտի

մը եւ գաշնագրի մը վերածուած եւ ստորագըր– օդատորմ իղ մը կազմելու Հիւս» Ափբիկէի մ ԷԼ) յաղթուի , թէ երբեք չէ դաւադրած Հանրապետու­

ուած , 1920 Օգոստոս 10^5՛։ անՀրաժեշտ գումարն ալ տրամադրելով, Հակա - թեան դէմ եւն՛։ Հինգերորդ վկան, զօր* Տէպէնէ ,

Երէկուան մ իա մ իտներբ չենք , որպէսզի Հա­ ռակ զինադադարի արգելքին : Վկան , որ նոյն - նո յնպէս պա շտ պան ե ց մ առէշալբ , յա յտարարե լով

ւատանք թէ կարելի է գաա շաՀիլ յուշագի բներ ով, պէս բանտարկեալ մըն է, պատմեց թէ երբ Ղ՛աշ» թէ իր յօժար կամքով Հայրենիք վերադարձաւ , իր

դիմումներով եւ ձայնասփիւռ, ճառերով։ նակիցները Ափրիկէ ելան , ինք թելադրեց որ մա– պատիւբ պաշապւ սնե լու Համ ւ ՛ր։

Բայց, մենք ինչո՛՞վ կբ տարբերինք այն ժոզո– "–էչալը փախչի եւ Գա էակիցներուն միանա յ,բայց ՚Նօփյագահը Այն ատեն ինչո^ւ չի խօսիր

վուրգներէն որ վեբ^նապէս պարտուած կբ Հա - Փէթէն պատասխանեց . այս ատեանին առԼեւ :

մարուէին, Հէ՚^գ տարիէ ի վեր, եւ Հիմա բազմած « Ես բնական պա շտ պանն եմ մ է կո լկէս Տակաւին 15 վկաներ պիտի լսուին ։ Բ*է դա -

են Ա իացեալ Աղղերու կազմակերպութեան մէ^ , միլիոն գերիներու , եթէ Վիշիէն Հեռանամ , ծանր տաւորներբ եւ թէ երգուեա լնե րբ յոգնած են եւ

էգրե լ ազատ ել անկախ անդամներ : ազգեցութիւն պիտի ունենա յ անոնց ճակատագրին կյուղեն կարճ կապել : ՝Բանի մբ երդուես է լներ
վրար : վկային յայտարարութեան
Եթէ իսկապէս արդարութեան եւ ազատու ՚ , \ 940^՜5՛ ռա հարկեց ին դատարան բերել Փէթէնի ճառե ր բ
Համաձայն
թեան Համար Հոսեցալ միլիոնաւոր երիտասարդ­ պարունակող ձայնագիրներր (կրամաֆոն), լսելոյ

ներու արիւնը,— հայկականն ալ միասին , — նորէն իսկ գաղտնի մարզարան մը Հաստատուած էր Պէէ՛ Համար իր խօսածները։

մե^նք պիս*ի մնանք զաղքատ ազդական–» ՚ •« , , վի՚-ի մէԼ\ օւքաչուներ պատրաստելու Համարէ ՞Նախագահը՛— Ջեմ ուզեի որ Գերագոյն Ատ -

էք» Գե^մաննե^^ <(Տամա/ած Է՚^ն Հա՚նռՀլ է^^^ծ^է եանվ թս/տ՚իոնի էկևր՚աՆո՚ՀՀ : \^

Fonds A.R.A.M