Page 69 - ARM_19-1945_03
P. 69
ւտ ա ւ ա օ օ օ ո օ ա ճ ա & ւ ա ւ ւ « տստօա Վ11 Ե Ր Ջ Ի Ն յՎԼՄ
&օռճ6 տո 19 ձօ
Տ.Շ.8. 376.2"(8
17 , 8.Ա6 Ա&ատտատ — Ր&յէէւծ (.13*) Ռ11ԻԱԵԻԹՈԻ1Գ ԹՆՃՈՒԿԸ
ա : ն08. 15-70 - Շ. Շ. Բ. Բյոտ 1678-63
ԲԱԺ-՚եԵԳւ՚ն.– Տար. 150, 6ամ՝ս. 400, Յամ՛ս. 200 ֆրանք։ Թ ո ս՝)խո լ ա դ ե ՛ ա ղ տաք
ՕՐՇէ<*՝ԵՐք«*՝ ԱտոԱ 7 ձօսէ 1045 Երեքշաբթի 7 Օգոստոս Ամանս Ռիւթէբ կը ծանուցանէ թ է տւուսեւ –։
թուրք բանակցոլթիւննհրը անելի մը յանգած՜ են
ԺԷ– ՏԱՐԻ - 17* ճռռէէ «"4472-'ևռր շրջան թիւ 101 Խմբագիր՝ Շ • ՄԻՍԱՔԵԱն Գին՛ 3 Ֆր եւ շաբաթներէ ի վեր դադրած՝, երկու պաասաււ–
ներռվ •—. 1. Թուրքիա բացարձակապէս անկարելի
կը. գտնէ որ եւ է հող ձգել Խ • Միութեան: 2 • Ան–
Մ Օ Տ Է– Հ Ա Յ Ա Ս Տ Ա Ն Ի ԺԱՄԸ» ՀԱԴյւՒԱՆ ԹԻԻՈՎ ՇԱՀԵԿԱՆ ՏԵԴ.ԵԿԴՒ գարա անհրաժեշտ կը սեպէ որ շահակից բ ո լ ո ր պե–
սւութիւԱսերը մասնակցին ՛նեղուցներու պայմա ֊
ԹԻՒՆՆԵՐ ԷՋՄԻԱԾՆԻ ԱԶԳ– ԺՈ՚ԼՈՎԻ ՄԱՍԻՆ նագբրն վերաւնԼաւթեաէւ: կ՚ըսուի թ է այս երկ -
ԻյՄԲ-Անււի տը Քօրապ, փարիղհան աշխար ԳՐԱԿԱՆ բորդ կէտը քննուած է Փոցտամի մէջ, բայց ան -
հաշրջիկ հբապաբակագիբը, որ երեւի Սան Ֆրան» Ե Ր Ե Ւ Ա Ն Ի Թ Ա Ն Գ Ա Ր Ա Ն Ը լոյ յ մսացած :
X «Տէյլի Մէյր>ի գիւանագիաական բաժնի
չխսկօ ալ հանդիպած՜ է, ուշագրաւ յօդուած մր կը (ք* • եւ վերջիս մաս) աչխաաակիցբ
հրատարակէ «Բծ^տտյյ©» շաբաթաթերթի վերջին կր գրէ թէ չսրս մեծ խնգիբնեբ կբ
թիլին՝ մէջ (5 Օգոստոս) , հետեւեալ դիւանագի - գահոլին Հքւնգե րո լ ժոգոփին առ^եւ , որ սլիաի
Ա Լ սլա . 1 ին
տական խորագրով IIIIII–«Իբրեւ ՛ե ա իւ ա բ ա Ն Տ էււբ (յ ա բ զ խոշոր արխիւը , որ Համարեա սպա - գումարուի Լոնտոնի մէ^, յասսՎիկայ
\նէէի Հ արց ին դ (յամ ի րամ ի երկիրը ընգՀաբմ ան դե– ռում է Հեղինակի՝ մեր սեբնգին Հ աս ահ ձեռագիր ^Հինգերու ւՍորՀուրգբ կբ բաղկանա յ Անգլիոյ,
ող^ ժառանգութիւնը
տին մը կը ներկայացնէ (հուսիս յ եւ Թ ուրքիո յ մի– է ։ (հանգարանում դ Ա՝ իքա յէ լ \,ա լբանգեան ինն Խ • Ս իոլթեան , ղէրանսայի , Ա . ՚ՀյաՀանգներու եւ
չեւ» : Աւելի, կամ նուագ վաւերական աեղեկոլ– են գանւում մ եհ Հրապարակա Չինաստանի արտաքին նա խարարներէն^ է
թփւններու ճեա, քիչ մը պաամռւթիւն, քիչ մըն ալ խօսի կարեւոր աշիատութիւեների ինքնագրերը • Հինգ Ա եծե ր ո լ առամբ՜ն ժոգովյչ սլիտի գբաղի
ք աղա ք ա կանոլթ իւ ն խաղալով , հեղինակը կ՚ենթա– նրա «Հեգելը եւ նոր ժամանակ» փիլիսոփայական Ո՛ ո լ Ա աս բո յէ, կուլկտրիոյ, իտալրոյ , Հունգարիոյ
ղրէ թ է հայկական հարց՛ը սեղանի վրայ պիաի գալ գորհը դ «ԱշխարՀարար քերականութեան ներա - եւ \1) ի՝1։լա էէ ւո ա յի Հաշտութեան գա շնագի բներ ու
մօա^րն : Կ՚ամփաիենք հիմնական մասերը—- հութեան» Հ ատո ւահ՚նե բ ը , նրա բազմաթիւ նա - խւԼբագրութեամբ Հ Օրակարգին ւէբայ կբ գտնուին
1քօա է Հայասաանի մամը՛. ՝Բանի մը շաբաթէն մ ակները՝ գրուահ Պետ ր ո պա ւլո վս կի բե րգից յ նաեւ ^ԱտԱւեալ չորս կարեւոր Հարցեբբ՛֊–—՚
շաա քիչերուն հանօթ այս երկիրը^ այս մարտ ի րո– լուսանկտ բնե ր ը դ անձնական գո բհահո ւթեան ա - I . ւիռլպայ պսաասջսԼլւը |ժ>ււլրւլ,այէն • — Ա–
սացահ մհղովոլրքլը ոբ խորՀբգաւոր անցեալ մը ռակներից մի քանիսը դ Հարուստ գրաղարանը Մասնավցոլթըւս Տարտասւ֊լր ճսկոզոլթյյան : ք– •
ունի դ առաջնակարգ տեգ սլիտի գրաւեն : Ոչ իքէեւայյԿւ*. Հարուստ է նաեւ ք\՝ափայէլ Պատկանեանի ԱԱւԱձսուԱ ղարգ մը ճոզասասերու (101)՛՛Բ.— կարս,
անոր Համ ար որմ ա բդի կ չափազանց կը Հ ետաքրք– արխիւը դ այստեղ են կենտ ր ոնա ց ո ւահ գըոոի ՛Լ ե " Արաահաձ, սաու ղրջուսսւյր ՚կալքաԱներոլ մէջ , ի
բուին անուիդ այ լ որովՀետեւ այս եբկիրր սքանչե գա րուեսաական բոլոր գորհեբը իրենց վար ի ան տ– սպասա ^ՏՈլլկարիոյ )։
լի նախամուտ մբ կը կազմ է դ սկսելու Համար լա յ– նեբով (տարբերակ) դ նրա գբահ բազմաթիւ նա - Հ • (իոգոգբգաւԼաբ կարգուսարք արեւելեան
նահաւալ խնղի բնե բու կա ր գա գբ ո ւթ ի ւն ր : Անոր մակնեբր ժամանակակից անուանի գորհիչներին դ Եւրոսլա յի ել ՚՚/ալքանեա՚ե ղան աղան երկիրներու
միջ՛ոցաւ Մւակուա կը ցանկայ շօշավւելի աււաւե– գիտնականներին եւ գրողներ ին : Անտիպ այս նա - մէշՀ։ ^.(Լւսաբիոյ ապագան : 4» ՚Ւտշնակից վեբբս–
լոլրփւննեբ սւասնալ նախ Թուրքիոյ , յեաոյ իրա մակնեբը մեհ արժէք են ներկայացնում բանաս - տուգիչ յանէձեաժոգոփ Հարաւային - Արեւելեան
նի մէջ : Տակաւին Համառօտ եւ ցանցառ Հեռագիր– տեղհի աշխաբՀաՀա քեացքը դ նրա ապրահ ժամա Եւր ոսլայի նախկին իժ շնամ ի սլետութեանց մէշ^ւ
նեբ կը յայտնեն այգ մտագրութիւնր : Այսսլէս դ նակը ուսումնասիրելու աեսակէտից ; Նսյս ազբբւրբն համ՛աձայն, Փոցտամի մէջ
փերթերս նոբբնտիբ կաթողիկոսը Լայս բառը կը *րաբրիէլ Ա ո ւն ղո ւկե ան ի ար խիւում կենար ո - քհուսեբը յաջոզեցան խափանել ււոլսէլթոլբք հար
ցիս ք նսոլթիւևը : Անոնք կ՚ոլզյյն ա յ դ խ^դիրր
գրէ , վւակագհի մէչ ալ՝ պաարիարք) իր անՀուն ցա&– է ա յն ամ էն ը , ին է մ եհանուն գրամ ատ ուր կը կարգադրել ուղղակի բանակցութեամբ , ինչ որ չի
համապատասխասեր անգլիական կամ՛ ամ՚հրիկեան
երախտագիտութիւնը յա յանահ՛ է մառէ շալ Աթա– անՀրաժեշա է Համարել պաՀել : Նրա ձեռագբերի տեսակէտին • հետեւաբար, անկասկած աււիթ մը
պրտր գտսոլի , խնգիրր Հինգերու կամ՛ Սրեք Ահբոլ
լինի դ ֊թախանձելով վերջ աալ այն վիճակին որ ե– մէչ մ ի առանձին տեղ է գրաւում «Պէաօն» : կողովիս նեբկայացԼւելոլ համար :
րե՜ք երկիրներու միջել բաժնուած կը պահէ Հա -
Հա ր ո ւս տ եւ ամ բո ղ^ա կան է Համ աբետ նաեւ
յասաանը : ՛Նոյնիմաստ ցոյցեր եզահ են Անատո - ՏովՀտննէս (Ւում անեանի արխիւը ։ (Ւ ան գաբ ան ի
լուի( ՚7.) եւ իրանի մէչ , իբրեւ աբձագտնգ ունենա– սեփականութիւնն են այժմ բանասաեզհի մեզ Հա– ւ1՝ալոփ Հարաւ .–Արեւելեան Եւրսսլայի երկիր
լաէ Հայկական փարթամ գագութնեբը որ ցրուահ սահ բոլո բ գոբհե րի ինքնագրեր ր իրենց տարր Լ - ւէեբստուգիչ
Աաքոյ»ի , «Աա– ներուն մէշ^ գաշնակից յանձնաէեոգոմ–
են ի սփիւռս աշխարՀի։ բակնեբով դ «Անուշէի , «Լոռեցի
նե,,ու կաղմոլիժեան , խնգիրբ այն է որ մինչեւ Հի
Աշխա րՀագի րներոլ Համաձայն Հա ք կական պե– սունց ի Ղ*աւի թ» ի ինքնագրեր ը դ բանա ստեղի ու -
նամակնե մս՛ գրեթէ ամբողջովին 11-ուսերն են որ կ՚իշխեն
ահ ո ւթ ե ան զաՀմ աններն էին .կ ո վկաս դ Կասպից հուէ դ թիւնները դ մի ամբող^ Հււ՚-՚ոոբ կազմող
այգ երկիրներուն մէշ՝ (/հումանիա , ^ուլկաբիա ,
//՚իշագետք եւ էքփբատ : Հյա՚՜ա տարտամ է այս : քե րը դ յօգուահներբ եւն * Հ
Հունգար իա ելն.՝) , եւ միւս Գաշնակիցնեբբ երկ -
րականին մէ^դ շատ բան չեն գիտեր այգ Հարուստ եւ ամբոզֆական են նաեւ Տ * 3"վ ՚
րորգական գիրքի մէշ՝ կբ գտնուին : Ս ինչեւ անգամ
մասին դ ինչպէս այսօր չեն գիտեր թէ ուր կբ սկսի Հաննիսեանի դ Տ * Օակոբեանի , 1^ • Տէբեանի եւայլ
անոն/լ թղթակիցնեբբ գեռ նոր արտօնութիւն սլի
եւ ո՛ւր կը վերկանա յ արգի Հայաստան բ ազգա - անուանի գրողների աբխիւները; Տէրեանի աբխի–
տի ստանան այգ երկիրներ բ մտնելու։
գրական տեսակէտովդ այնքան յաճախ տակնու ւ ում են գտնւում բացառիկ թանկաբժէք երկու
X Թրքական դատարան մը մահոլաԸ դատսւ -
վրայ եգահ քիւրտ Հ եհելազօբքերու շա Հատակս ւ– գոկումենտ՛ գբանից առաջինը վկայական է Լենի–
պարտեց 15 հոգի որոնք ամբաստանուած էին թ է
թիւններուի : իա յց նպաստաւոր է ա յս անորոշոլ - նի ինքնագիր ստոբագրո ւթեամ բ տ բ ո ւահ Տէ րեա–
լրտեսութիւն կը կատարէին ի նպաստ Գհրմանիոյ
թիւնըդ քանի որ թոյէ կուտայ ճկոլյն եւ պարագա նին դ այն մասինդ որ նա ժ՛ողկոմսովետի կողմից
( կ, Փօփիւլէռ) ;
յին յարմար խազ մըդ որուն ճաբտարօբէն 1լ աճակ լիազօրւում է ոբպէս կոնսուլտանտ մասնակցելու
X էյ ա խաղ "՛Հ թ՚րումբն թելադրած Է որ Երեք
ցին աբտաստ՜Հմ ան ի Հա յերբ դ մանաւանգ Ա* • 7/ ***- ք՝րեստ - Լիտովսկու Հաշտութեան բանակցութիւն–
Մեծեր ու յա ՛ւ ա չի կա յ ժողովը գումարուի Ո ւո շին կ–
Հանգնեբոլ «Հայ Ազգ * քԱորՀ ուբգը» ։ ներինդ եբկբորգրդ բնկեր Ատալինի իսկական ստո
Այստեղ յօգուտ հա գիրը կը ցատկէ Լվ ով (Լէ՛ք՜ բագրո ւթ ի ւնն ե ր բ կրող մի գրութիւն է ^ ուղղուահ
պէրկ) դ ուր այցելելով Հայկական մայր եկեղեցինդ Ա արինս կի Պալատի կոմիսարին դ Տէրեանին ամէն Է յիշատակէ լ Լոնղոնից նուէր ստաց ո ւահ Նէսչէ
զարմացեր է տեսնելով այնքան ճոխութիւն եւ տեսակ աջակցութիւն ցոյց տալու մասին։ քՒան ~ ա Ր խիւը , Փսյ Լ՛ Է՛Ո՛ո ստացուահ կոմիտասի եւ Տիգ՜
բազմութիւն է է/ւ կաթոլիկ արքեպիսկոպոսը պա - դարանում է գտնւում նաեւ «ՊէպՕ՝$>ի՝ Տէրեանի բան ՋուՀաճեանի արխիւնեբըդ (Ւովմաս քՒեբզեա–
աա ո խ ան եր է * կատտբահ ռուսերէն թարգմանութիւնս՝ Ա աքս իմ նի եւ Ա իսաք Աեհարենցի արխիւներբ եւայլն ւ
•—- « ^ ը գանուիք արեւմուտքի կարաւաններու *իո րգո ւ բազմաթիւ ուղղումներով ^ Ն * Մ առի նա Ջնա յահ ղրան դ սլէաք է ասել դ որ աբեւմ տաՀա յ
չորս ճամբանեբոլն վրա յ Հ Այս ճամբով է որ , գա մակները այլեւայլ անձանց դ *Լ • ք՝րիւսովի նա - գրականութիւնը թ ո յ լ է ներկայացուահ ^եզ մօտ :
բերու ընթացքին դ մեր Հայ վաճառա կտննե ր բ Արե մ ակներն ու ձեռագրերը դ ՛Վ . Հիւգո յի եւ Ա * Ղ*իւ~~ /Թանգարանի առաչ իւ)ււէիր է գրուահ Հարստացը -
ւելքի բոլո բ շքե զո ւթ ի ւնն ե ր բ թափեցին գէաէ մ ա յ ի նամ ակները Ա ո ւն գո ւկե ան ին դ Ն ա պո լէ ոն ի՝ նել այգ բաժինը դ գտնել եւ ձեռք բերել Պարոնեա–
Հանս էական քաղաքներ բ ( Հ իւս • Աբեւմ ահ ան Գեբ– ֆրանսական ւլ ա Հ ի ց Հբաժաբուելոլ ակտի ինքնա նի դ ՀԼոՀբապի դ Վարուժանի դ Ըտեանի եւայչ մե–
մանիակ եւ մ ինչեւ Աքտնւո ինաւիա : Ո ւ֊սս՚ի մ եհ գիր սեւագրութիւնը դ գրուահ՜՝ Հասարակ ք^գք^է հ անուն ար ո ւեստագէտնեբ ի ձեռագրերն ու ար -
թիւով մնաց ինք այս շրջանին մէչ՛» ։ Վրայ՝գ ԲայՅ էալ պաՀպանուահ գոկումենտնեբ խիւները :
0ետոյ կր յիշէ զանազան քաղաքներ ^—՝ Ա՝ար– ականաւոր պետական դ գրական եւ Հասարակական հանգաբանն զգալի գոբհ է կատարել նաեւ
Հաւաք–*
սէյէ տ Աելանիկ դ Պ"լիս , Պրուս ա դ Աւոանա 1 ըսելու գորհիՀնեբից եւայլն : սո տական գրողների նշանաւոր գորհերի
Համար թէ «ամ էն տեղ կը վխտա յին անՀ ամ ար ԱրտասաՀմանից ստացահ արխիւնեբից պէտք ման եւ պաՀպանման ուղղութեամր * յիշատակոլ–
Հա յ առեւտրականներ դ արՀ ես տաւո բնեբ դ լում ա - թեան արժ՜անի են «Նոբք^ի դ «Գրական ՛ի իրքե բո լ -
յափոխներ ։ Բոլորն ալ , մեհ թէ փոքր դ կապուահ՝ մ՚$>ի դ «Լք ււ վ ե ււյ ա կ ա ն Գրականութեան՝» դ ինչպէս
ազգա յին անքակտելի Համ երաշխութեամ բ՝^ : Աււ լա ինչպէս մ ի^նագա րեան ա շուզնե բ բ : Կբ յիշեմ Պրու– նաեւ ա յլ ար խիւներ ը հ Հէնց մ իա յն վերչերս (Թան
կը յիշէ Հայերու եւ 0ո յնեբոլ վտարում ը եւ գաղ ււ ա յ ի ււ սւ հ՜եբոլկ ժամագորհը որ ժ՜ամացոյցս քըն– գարանը ձեռք բերեց ՚/» • ՚իեմ իրճեանի «Վ^ա բ ղա -
թը ք Բ^՚յց թր՚֊ականր սխալմամբ կբ Հաշուէ 1925** նահ ատեն դ մանբագէաը աչքին մէ^ մխբճահդ կր նանք» եւ Ատ * Ք^ոբեանի «Պապ թագաւորը՝» վէպե–
էն , «երբ, Մ • ՚Բէմալ միեւՖ ո յն Հաբուահով արգի - բացագանչէ բ * րի ինքնագբերըՀ
լեց թարպուշը (ֆէս) եւ քրիստոնեայ վաճառա - — Ընդունեցէք որ աււանց Հա յասաանի մաբււ– հեռագրեր Հաւաքելու եւ գրանք ամ ենա յն
կութիւնը գոյութիւն պիաի չունենար : Մեր Արա–
կանհւթիւնը : /* նչ խառնաշվա թութ իւն ։ Երր րաա լերան շնորհիւ է ՛որ Նոյի աապանը կրցաւ խնամքով պաՀպանելոլ Հետ միասին Սիրական
ցամաք իջնել անվնաս։
1929^-5֊՛ նորէն Ատանա գացի ^ չկրռսյյ նորէն գտնել (Թանգարանը զգալի գոբհ է կատարել նաեւ այգ
արգո ւղաբ գի քանի մ բ անն շան առա րկաներ Ո"Ր նիւթեբը ցուցագրելոլ դ մասսա յականաց նե /ու ուո–
շոգենաւին խց իկը $ ոռցեր էի : *հրեթէ բոլոր խա Ղ*իտեմ դ ր ււ ի դ բա բեՀաճոլթեամ բ • կարգա– ղութեամր Հ (Թանգարանը քիչ ցուցաՀ տնգէսներ չի
նութներ բ փակուահ է ին դ տախտակներով գամ - ցահ եմ Աս տ ո ւահաշո ւն չր : կազմակեբպել դ որոնք լուբչ գիտական նշանակու
ուահ դ եւ անոնց տէրերը դ Հա յեր կամ Տ" յԱեր ար– Բայց բան մը կայ որ թերեւս չէք գիտեր դ թիւն են ունեցել , արժ՜անանալով մ եր մ ամ ուլի
տաքսուահ »: ՚ Ն ո յ ի ս 1^Ո,ՆԸ) Հայ^Լ՝ւ մեր առածին թագաւոբր բարձր գնաՀաաականին :
Այ ււ նո յն պատճառով դ *իոնեայի մէ^ երբ ակռայի եղաւ։ Ան արքայական տուն մը Հիմնեց որ երկու Գրական (Թանգարանբ Հայ Հոգեւոր կուլտ ո լ -
սաստիկ ցաւ մբ 1լ ունենայ^ առա^նորգ միսի ոնար Հազար տաբի տեւեց ել 60 թագաւոր տուաւ մեգի : րայի գանձարաններից մէկն է՛. Ա ինչեւ այժմ նրա
տասբ գուռ զարնելէ վեբ^դ վՀտտելովդ կը յայ 1Ղսկ մեր Հյամ ի րամ ը աշխար Հ ի ամէնէն գեղեց իկ Աւշագրութիւնը գլխաւորապէս կենտ բ ոն ա ց ո ւահ է
տարարէ մելամաղձօբէն . իշխանուՀին չէ**բ ։ եղել Հաւաքման աշխատանքի վըայ\դ որի շնոբՀիլ
Հա յ ա տ ա մնա բո յժնեբուն վւախուստէն վեբ– Մ ան բագէ ար ա չքէն Հանեց դ ոբպէսգի կա բ ե - եւ ձեռք է բեբուահ Հսկայական քանակութեամբ
Ըը դ պէտք է Համակերպիլ տառապելու : նայ Հանգիստ Հառաչել • մատերիալ (նիւթ) : Այմ՜մ , ԳՐա Հետ միասին դ
Անռի տր ՝Բոբաւգ զուարճալի բաներ ալ կր - Ափ նրա առաչ խնղիր է գրւում ամէն կերպ առաչ մղել
պատմէ դ խորապէս ազգա ահ ՐԼՐ"էո՛Լ մեր աւան– սո՛՛ս, մեր վերջին թագաւոբր, Տիգրան, եւ գի տա-Հ ետ աղօտական աշխատանքը^ օգնելով
գավէպեբէն ։ «Երբ խօսք բանայիք Հայաստանի կարծեմ չափազանցութեան գնաց՛. Ինքզինքր ար - մ եր Հ ա բուստ գրականութեան մչա կմ անը եւ ու -
Ասիկա Հաճելի չեկաւ
մասինդ մանր կրպակներով այս փոքր արՀեստա - ԸՔ ՏՔայԽ ա ա Հո֊չավեցւ սումնասիրութեանը դ նրա Հրապարակմանը է
ւո բները անմ իքապէս կը նե ր շն չուէ ին , չտակոս Կղէոսլւստրայի որ գլխատել տուաւ զայն; («Սով. Հայաստան») Հ. ՄՐԻՐԱՏԵԱ՚ն
Մնացեալը՝ հեղինակին բուն քաղաքական տե
սութիւնը՝ վազուան թիլով :
Fonds A.R.A.M
&օռճ6 տո 19 ձօ
Տ.Շ.8. 376.2"(8
17 , 8.Ա6 Ա&ատտատ — Ր&յէէւծ (.13*) Ռ11ԻԱԵԻԹՈԻ1Գ ԹՆՃՈՒԿԸ
ա : ն08. 15-70 - Շ. Շ. Բ. Բյոտ 1678-63
ԲԱԺ-՚եԵԳւ՚ն.– Տար. 150, 6ամ՝ս. 400, Յամ՛ս. 200 ֆրանք։ Թ ո ս՝)խո լ ա դ ե ՛ ա ղ տաք
ՕՐՇէ<*՝ԵՐք«*՝ ԱտոԱ 7 ձօսէ 1045 Երեքշաբթի 7 Օգոստոս Ամանս Ռիւթէբ կը ծանուցանէ թ է տւուսեւ –։
թուրք բանակցոլթիւննհրը անելի մը յանգած՜ են
ԺԷ– ՏԱՐԻ - 17* ճռռէէ «"4472-'ևռր շրջան թիւ 101 Խմբագիր՝ Շ • ՄԻՍԱՔԵԱն Գին՛ 3 Ֆր եւ շաբաթներէ ի վեր դադրած՝, երկու պաասաււ–
ներռվ •—. 1. Թուրքիա բացարձակապէս անկարելի
կը. գտնէ որ եւ է հող ձգել Խ • Միութեան: 2 • Ան–
Մ Օ Տ Է– Հ Ա Յ Ա Ս Տ Ա Ն Ի ԺԱՄԸ» ՀԱԴյւՒԱՆ ԹԻԻՈՎ ՇԱՀԵԿԱՆ ՏԵԴ.ԵԿԴՒ գարա անհրաժեշտ կը սեպէ որ շահակից բ ո լ ո ր պե–
սւութիւԱսերը մասնակցին ՛նեղուցներու պայմա ֊
ԹԻՒՆՆԵՐ ԷՋՄԻԱԾՆԻ ԱԶԳ– ԺՈ՚ԼՈՎԻ ՄԱՍԻՆ նագբրն վերաւնԼաւթեաէւ: կ՚ըսուի թ է այս երկ -
ԻյՄԲ-Անււի տը Քօրապ, փարիղհան աշխար ԳՐԱԿԱՆ բորդ կէտը քննուած է Փոցտամի մէջ, բայց ան -
հաշրջիկ հբապաբակագիբը, որ երեւի Սան Ֆրան» Ե Ր Ե Ւ Ա Ն Ի Թ Ա Ն Գ Ա Ր Ա Ն Ը լոյ յ մսացած :
X «Տէյլի Մէյր>ի գիւանագիաական բաժնի
չխսկօ ալ հանդիպած՜ է, ուշագրաւ յօդուած մր կը (ք* • եւ վերջիս մաս) աչխաաակիցբ
հրատարակէ «Բծ^տտյյ©» շաբաթաթերթի վերջին կր գրէ թէ չսրս մեծ խնգիբնեբ կբ
թիլին՝ մէջ (5 Օգոստոս) , հետեւեալ դիւանագի - գահոլին Հքւնգե րո լ ժոգոփին առ^եւ , որ սլիաի
Ա Լ սլա . 1 ին
տական խորագրով IIIIII–«Իբրեւ ՛ե ա իւ ա բ ա Ն Տ էււբ (յ ա բ զ խոշոր արխիւը , որ Համարեա սպա - գումարուի Լոնտոնի մէ^, յասսՎիկայ
\նէէի Հ արց ին դ (յամ ի րամ ի երկիրը ընգՀաբմ ան դե– ռում է Հեղինակի՝ մեր սեբնգին Հ աս ահ ձեռագիր ^Հինգերու ւՍորՀուրգբ կբ բաղկանա յ Անգլիոյ,
ող^ ժառանգութիւնը
տին մը կը ներկայացնէ (հուսիս յ եւ Թ ուրքիո յ մի– է ։ (հանգարանում դ Ա՝ իքա յէ լ \,ա լբանգեան ինն Խ • Ս իոլթեան , ղէրանսայի , Ա . ՚ՀյաՀանգներու եւ
չեւ» : Աւելի, կամ նուագ վաւերական աեղեկոլ– են գանւում մ եհ Հրապարակա Չինաստանի արտաքին նա խարարներէն^ է
թփւններու ճեա, քիչ մը պաամռւթիւն, քիչ մըն ալ խօսի կարեւոր աշիատութիւեների ինքնագրերը • Հինգ Ա եծե ր ո լ առամբ՜ն ժոգովյչ սլիտի գբաղի
ք աղա ք ա կանոլթ իւ ն խաղալով , հեղինակը կ՚ենթա– նրա «Հեգելը եւ նոր ժամանակ» փիլիսոփայական Ո՛ ո լ Ա աս բո յէ, կուլկտրիոյ, իտալրոյ , Հունգարիոյ
ղրէ թ է հայկական հարց՛ը սեղանի վրայ պիաի գալ գորհը դ «ԱշխարՀարար քերականութեան ներա - եւ \1) ի՝1։լա էէ ւո ա յի Հաշտութեան գա շնագի բներ ու
մօա^րն : Կ՚ամփաիենք հիմնական մասերը—- հութեան» Հ ատո ւահ՚նե բ ը , նրա բազմաթիւ նա - խւԼբագրութեամբ Հ Օրակարգին ւէբայ կբ գտնուին
1քօա է Հայասաանի մամը՛. ՝Բանի մը շաբաթէն մ ակները՝ գրուահ Պետ ր ո պա ւլո վս կի բե րգից յ նաեւ ^ԱտԱւեալ չորս կարեւոր Հարցեբբ՛֊–—՚
շաա քիչերուն հանօթ այս երկիրը^ այս մարտ ի րո– լուսանկտ բնե ր ը դ անձնական գո բհահո ւթեան ա - I . ւիռլպայ պսաասջսԼլւը |ժ>ււլրւլ,այէն • — Ա–
սացահ մհղովոլրքլը ոբ խորՀբգաւոր անցեալ մը ռակներից մի քանիսը դ Հարուստ գրաղարանը Մասնավցոլթըւս Տարտասւ֊լր ճսկոզոլթյյան : ք– •
ունի դ առաջնակարգ տեգ սլիտի գրաւեն : Ոչ իքէեւայյԿւ*. Հարուստ է նաեւ ք\՝ափայէլ Պատկանեանի ԱԱւԱձսուԱ ղարգ մը ճոզասասերու (101)՛՛Բ.— կարս,
անոր Համ ար որմ ա բդի կ չափազանց կը Հ ետաքրք– արխիւը դ այստեղ են կենտ ր ոնա ց ո ւահ գըոոի ՛Լ ե " Արաահաձ, սաու ղրջուսսւյր ՚կալքաԱներոլ մէջ , ի
բուին անուիդ այ լ որովՀետեւ այս եբկիրր սքանչե գա րուեսաական բոլոր գորհեբը իրենց վար ի ան տ– սպասա ^ՏՈլլկարիոյ )։
լի նախամուտ մբ կը կազմ է դ սկսելու Համար լա յ– նեբով (տարբերակ) դ նրա գբահ բազմաթիւ նա - Հ • (իոգոգբգաւԼաբ կարգուսարք արեւելեան
նահաւալ խնղի բնե բու կա ր գա գբ ո ւթ ի ւն ր : Անոր մակնեբր ժամանակակից անուանի գորհիչներին դ Եւրոսլա յի ել ՚՚/ալքանեա՚ե ղան աղան երկիրներու
միջ՛ոցաւ Մւակուա կը ցանկայ շօշավւելի աււաւե– գիտնականներին եւ գրողներ ին : Անտիպ այս նա - մէշՀ։ ^.(Լւսաբիոյ ապագան : 4» ՚Ւտշնակից վեբբս–
լոլրփւննեբ սւասնալ նախ Թուրքիոյ , յեաոյ իրա մակնեբը մեհ արժէք են ներկայացնում բանաս - տուգիչ յանէձեաժոգոփ Հարաւային - Արեւելեան
նի մէջ : Տակաւին Համառօտ եւ ցանցառ Հեռագիր– տեղհի աշխաբՀաՀա քեացքը դ նրա ապրահ ժամա Եւր ոսլայի նախկին իժ շնամ ի սլետութեանց մէշ^ւ
նեբ կը յայտնեն այգ մտագրութիւնր : Այսսլէս դ նակը ուսումնասիրելու աեսակէտից ; Նսյս ազբբւրբն համ՛աձայն, Փոցտամի մէջ
փերթերս նոբբնտիբ կաթողիկոսը Լայս բառը կը *րաբրիէլ Ա ո ւն ղո ւկե ան ի ար խիւում կենար ո - քհուսեբը յաջոզեցան խափանել ււոլսէլթոլբք հար
ցիս ք նսոլթիւևը : Անոնք կ՚ոլզյյն ա յ դ խ^դիրր
գրէ , վւակագհի մէչ ալ՝ պաարիարք) իր անՀուն ցա&– է ա յն ամ էն ը , ին է մ եհանուն գրամ ատ ուր կը կարգադրել ուղղակի բանակցութեամբ , ինչ որ չի
համապատասխասեր անգլիական կամ՛ ամ՚հրիկեան
երախտագիտութիւնը յա յանահ՛ է մառէ շալ Աթա– անՀրաժեշա է Համարել պաՀել : Նրա ձեռագբերի տեսակէտին • հետեւաբար, անկասկած աււիթ մը
պրտր գտսոլի , խնգիրր Հինգերու կամ՛ Սրեք Ահբոլ
լինի դ ֊թախանձելով վերջ աալ այն վիճակին որ ե– մէչ մ ի առանձին տեղ է գրաւում «Պէաօն» : կողովիս նեբկայացԼւելոլ համար :
րե՜ք երկիրներու միջել բաժնուած կը պահէ Հա -
Հա ր ո ւս տ եւ ամ բո ղ^ա կան է Համ աբետ նաեւ
յասաանը : ՛Նոյնիմաստ ցոյցեր եզահ են Անատո - ՏովՀտննէս (Ւում անեանի արխիւը ։ (Ւ ան գաբ ան ի
լուի( ՚7.) եւ իրանի մէչ , իբրեւ աբձագտնգ ունենա– սեփականութիւնն են այժմ բանասաեզհի մեզ Հա– ւ1՝ալոփ Հարաւ .–Արեւելեան Եւրսսլայի երկիր
լաէ Հայկական փարթամ գագութնեբը որ ցրուահ սահ բոլո բ գոբհե րի ինքնագրեր ր իրենց տարր Լ - ւէեբստուգիչ
Աաքոյ»ի , «Աա– ներուն մէշ^ գաշնակից յանձնաէեոգոմ–
են ի սփիւռս աշխարՀի։ բակնեբով դ «Անուշէի , «Լոռեցի
նե,,ու կաղմոլիժեան , խնգիրբ այն է որ մինչեւ Հի
Աշխա րՀագի րներոլ Համաձայն Հա ք կական պե– սունց ի Ղ*աւի թ» ի ինքնագրեր ը դ բանա ստեղի ու -
նամակնե մս՛ գրեթէ ամբողջովին 11-ուսերն են որ կ՚իշխեն
ահ ո ւթ ե ան զաՀմ աններն էին .կ ո վկաս դ Կասպից հուէ դ թիւնները դ մի ամբող^ Հււ՚-՚ոոբ կազմող
այգ երկիրներուն մէշ՝ (/հումանիա , ^ուլկաբիա ,
//՚իշագետք եւ էքփբատ : Հյա՚՜ա տարտամ է այս : քե րը դ յօգուահներբ եւն * Հ
Հունգար իա ելն.՝) , եւ միւս Գաշնակիցնեբբ երկ -
րականին մէ^դ շատ բան չեն գիտեր այգ Հարուստ եւ ամբոզֆական են նաեւ Տ * 3"վ ՚
րորգական գիրքի մէշ՝ կբ գտնուին : Ս ինչեւ անգամ
մասին դ ինչպէս այսօր չեն գիտեր թէ ուր կբ սկսի Հաննիսեանի դ Տ * Օակոբեանի , 1^ • Տէբեանի եւայլ
անոն/լ թղթակիցնեբբ գեռ նոր արտօնութիւն սլի
եւ ո՛ւր կը վերկանա յ արգի Հայաստան բ ազգա - անուանի գրողների աբխիւները; Տէրեանի աբխի–
տի ստանան այգ երկիրներ բ մտնելու։
գրական տեսակէտովդ այնքան յաճախ տակնու ւ ում են գտնւում բացառիկ թանկաբժէք երկու
X Թրքական դատարան մը մահոլաԸ դատսւ -
վրայ եգահ քիւրտ Հ եհելազօբքերու շա Հատակս ւ– գոկումենտ՛ գբանից առաջինը վկայական է Լենի–
պարտեց 15 հոգի որոնք ամբաստանուած էին թ է
թիւններուի : իա յց նպաստաւոր է ա յս անորոշոլ - նի ինքնագիր ստոբագրո ւթեամ բ տ բ ո ւահ Տէ րեա–
լրտեսութիւն կը կատարէին ի նպաստ Գհրմանիոյ
թիւնըդ քանի որ թոյէ կուտայ ճկոլյն եւ պարագա նին դ այն մասինդ որ նա ժ՛ողկոմսովետի կողմից
( կ, Փօփիւլէռ) ;
յին յարմար խազ մըդ որուն ճաբտարօբէն 1լ աճակ լիազօրւում է ոբպէս կոնսուլտանտ մասնակցելու
X էյ ա խաղ "՛Հ թ՚րումբն թելադրած Է որ Երեք
ցին աբտաստ՜Հմ ան ի Հա յերբ դ մանաւանգ Ա* • 7/ ***- ք՝րեստ - Լիտովսկու Հաշտութեան բանակցութիւն–
Մեծեր ու յա ՛ւ ա չի կա յ ժողովը գումարուի Ո ւո շին կ–
Հանգնեբոլ «Հայ Ազգ * քԱորՀ ուբգը» ։ ներինդ եբկբորգրդ բնկեր Ատալինի իսկական ստո
Այստեղ յօգուտ հա գիրը կը ցատկէ Լվ ով (Լէ՛ք՜ բագրո ւթ ի ւնն ե ր բ կրող մի գրութիւն է ^ ուղղուահ
պէրկ) դ ուր այցելելով Հայկական մայր եկեղեցինդ Ա արինս կի Պալատի կոմիսարին դ Տէրեանին ամէն Է յիշատակէ լ Լոնղոնից նուէր ստաց ո ւահ Նէսչէ
զարմացեր է տեսնելով այնքան ճոխութիւն եւ տեսակ աջակցութիւն ցոյց տալու մասին։ քՒան ~ ա Ր խիւը , Փսյ Լ՛ Է՛Ո՛ո ստացուահ կոմիտասի եւ Տիգ՜
բազմութիւն է է/ւ կաթոլիկ արքեպիսկոպոսը պա - դարանում է գտնւում նաեւ «ՊէպՕ՝$>ի՝ Տէրեանի բան ՋուՀաճեանի արխիւնեբըդ (Ւովմաս քՒեբզեա–
աա ո խ ան եր է * կատտբահ ռուսերէն թարգմանութիւնս՝ Ա աքս իմ նի եւ Ա իսաք Աեհարենցի արխիւներբ եւայլն ւ
•—- « ^ ը գանուիք արեւմուտքի կարաւաններու *իո րգո ւ բազմաթիւ ուղղումներով ^ Ն * Մ առի նա Ջնա յահ ղրան դ սլէաք է ասել դ որ աբեւմ տաՀա յ
չորս ճամբանեբոլն վրա յ Հ Այս ճամբով է որ , գա մակները այլեւայլ անձանց դ *Լ • ք՝րիւսովի նա - գրականութիւնը թ ո յ լ է ներկայացուահ ^եզ մօտ :
բերու ընթացքին դ մեր Հայ վաճառա կտննե ր բ Արե մ ակներն ու ձեռագրերը դ ՛Վ . Հիւգո յի եւ Ա * Ղ*իւ~~ /Թանգարանի առաչ իւ)ււէիր է գրուահ Հարստացը -
ւելքի բոլո բ շքե զո ւթ ի ւնն ե ր բ թափեցին գէաէ մ ա յ ի նամ ակները Ա ո ւն գո ւկե ան ին դ Ն ա պո լէ ոն ի՝ նել այգ բաժինը դ գտնել եւ ձեռք բերել Պարոնեա–
Հանս էական քաղաքներ բ ( Հ իւս • Աբեւմ ահ ան Գեբ– ֆրանսական ւլ ա Հ ի ց Հբաժաբուելոլ ակտի ինքնա նի դ ՀԼոՀբապի դ Վարուժանի դ Ըտեանի եւայչ մե–
մանիակ եւ մ ինչեւ Աքտնւո ինաւիա : Ո ւ֊սս՚ի մ եհ գիր սեւագրութիւնը դ գրուահ՜՝ Հասարակ ք^գք^է հ անուն ար ո ւեստագէտնեբ ի ձեռագրերն ու ար -
թիւով մնաց ինք այս շրջանին մէչ՛» ։ Վրայ՝գ ԲայՅ էալ պաՀպանուահ գոկումենտնեբ խիւները :
0ետոյ կր յիշէ զանազան քաղաքներ ^—՝ Ա՝ար– ականաւոր պետական դ գրական եւ Հասարակական հանգաբանն զգալի գոբհ է կատարել նաեւ
Հաւաք–*
սէյէ տ Աելանիկ դ Պ"լիս , Պրուս ա դ Աւոանա 1 ըսելու գորհիՀնեբից եւայլն : սո տական գրողների նշանաւոր գորհերի
Համար թէ «ամ էն տեղ կը վխտա յին անՀ ամ ար ԱրտասաՀմանից ստացահ արխիւնեբից պէտք ման եւ պաՀպանման ուղղութեամր * յիշատակոլ–
Հա յ առեւտրականներ դ արՀ ես տաւո բնեբ դ լում ա - թեան արժ՜անի են «Նոբք^ի դ «Գրական ՛ի իրքե բո լ -
յափոխներ ։ Բոլորն ալ , մեհ թէ փոքր դ կապուահ՝ մ՚$>ի դ «Լք ււ վ ե ււյ ա կ ա ն Գրականութեան՝» դ ինչպէս
ազգա յին անքակտելի Համ երաշխութեամ բ՝^ : Աււ լա ինչպէս մ ի^նագա րեան ա շուզնե բ բ : Կբ յիշեմ Պրու– նաեւ ա յլ ար խիւներ ը հ Հէնց մ իա յն վերչերս (Թան
կը յիշէ Հայերու եւ 0ո յնեբոլ վտարում ը եւ գաղ ււ ա յ ի ււ սւ հ՜եբոլկ ժամագորհը որ ժ՜ամացոյցս քըն– գարանը ձեռք բերեց ՚/» • ՚իեմ իրճեանի «Վ^ա բ ղա -
թը ք Բ^՚յց թր՚֊ականր սխալմամբ կբ Հաշուէ 1925** նահ ատեն դ մանբագէաը աչքին մէ^ մխբճահդ կր նանք» եւ Ատ * Ք^ոբեանի «Պապ թագաւորը՝» վէպե–
էն , «երբ, Մ • ՚Բէմալ միեւՖ ո յն Հաբուահով արգի - բացագանչէ բ * րի ինքնագբերըՀ
լեց թարպուշը (ֆէս) եւ քրիստոնեայ վաճառա - — Ընդունեցէք որ աււանց Հա յասաանի մաբււ– հեռագրեր Հաւաքելու եւ գրանք ամ ենա յն
կութիւնը գոյութիւն պիաի չունենար : Մեր Արա–
կանհւթիւնը : /* նչ խառնաշվա թութ իւն ։ Երր րաա լերան շնորհիւ է ՛որ Նոյի աապանը կրցաւ խնամքով պաՀպանելոլ Հետ միասին Սիրական
ցամաք իջնել անվնաս։
1929^-5֊՛ նորէն Ատանա գացի ^ չկրռսյյ նորէն գտնել (Թանգարանը զգալի գոբհ է կատարել նաեւ այգ
արգո ւղաբ գի քանի մ բ անն շան առա րկաներ Ո"Ր նիւթեբը ցուցագրելոլ դ մասսա յականաց նե /ու ուո–
շոգենաւին խց իկը $ ոռցեր էի : *հրեթէ բոլոր խա Ղ*իտեմ դ ր ււ ի դ բա բեՀաճոլթեամ բ • կարգա– ղութեամր Հ (Թանգարանը քիչ ցուցաՀ տնգէսներ չի
նութներ բ փակուահ է ին դ տախտակներով գամ - ցահ եմ Աս տ ո ւահաշո ւն չր : կազմակեբպել դ որոնք լուբչ գիտական նշանակու
ուահ դ եւ անոնց տէրերը դ Հա յեր կամ Տ" յԱեր ար– Բայց բան մը կայ որ թերեւս չէք գիտեր դ թիւն են ունեցել , արժ՜անանալով մ եր մ ամ ուլի
տաքսուահ »: ՚ Ն ո յ ի ս 1^Ո,ՆԸ) Հայ^Լ՝ւ մեր առածին թագաւոբր բարձր գնաՀաաականին :
Այ ււ նո յն պատճառով դ *իոնեայի մէ^ երբ ակռայի եղաւ։ Ան արքայական տուն մը Հիմնեց որ երկու Գրական (Թանգարանբ Հայ Հոգեւոր կուլտ ո լ -
սաստիկ ցաւ մբ 1լ ունենայ^ առա^նորգ միսի ոնար Հազար տաբի տեւեց ել 60 թագաւոր տուաւ մեգի : րայի գանձարաններից մէկն է՛. Ա ինչեւ այժմ նրա
տասբ գուռ զարնելէ վեբ^դ վՀտտելովդ կը յայ 1Ղսկ մեր Հյամ ի րամ ը աշխար Հ ի ամէնէն գեղեց իկ Աւշագրութիւնը գլխաւորապէս կենտ բ ոն ա ց ո ւահ է
տարարէ մելամաղձօբէն . իշխանուՀին չէ**բ ։ եղել Հաւաքման աշխատանքի վըայ\դ որի շնոբՀիլ
Հա յ ա տ ա մնա բո յժնեբուն վւախուստէն վեբ– Մ ան բագէ ար ա չքէն Հանեց դ ոբպէսգի կա բ ե - եւ ձեռք է բեբուահ Հսկայական քանակութեամբ
Ըը դ պէտք է Համակերպիլ տառապելու : նայ Հանգիստ Հառաչել • մատերիալ (նիւթ) : Այմ՜մ , ԳՐա Հետ միասին դ
Անռի տր ՝Բոբաւգ զուարճալի բաներ ալ կր - Ափ նրա առաչ խնղիր է գրւում ամէն կերպ առաչ մղել
պատմէ դ խորապէս ազգա ահ ՐԼՐ"էո՛Լ մեր աւան– սո՛՛ս, մեր վերջին թագաւոբր, Տիգրան, եւ գի տա-Հ ետ աղօտական աշխատանքը^ օգնելով
գավէպեբէն ։ «Երբ խօսք բանայիք Հայաստանի կարծեմ չափազանցութեան գնաց՛. Ինքզինքր ար - մ եր Հ ա բուստ գրականութեան մչա կմ անը եւ ու -
Ասիկա Հաճելի չեկաւ
մասինդ մանր կրպակներով այս փոքր արՀեստա - ԸՔ ՏՔայԽ ա ա Հո֊չավեցւ սումնասիրութեանը դ նրա Հրապարակմանը է
ւո բները անմ իքապէս կը նե ր շն չուէ ին , չտակոս Կղէոսլւստրայի որ գլխատել տուաւ զայն; («Սով. Հայաստան») Հ. ՄՐԻՐԱՏԵԱ՚ն
Մնացեալը՝ հեղինակին բուն քաղաքական տե
սութիւնը՝ վազուան թիլով :
Fonds A.R.A.M
