Page 53 - ARM_19-1945_03

աա տ

ՏՕՆ՛ ԵՐԵՒԱՆԻՆ ՄԻՏ՝Բ ԵՒ ԱՐՈՒԵՍՏ Հայերը երբեք չլքեցին զազգային անկախոլ .

Արեւն է ծագել Արագած սարից, թեան յոյսը եւ շատ մը զաբձեր կատարեցին զայն
Ծեր Արարատի ձիւնէ կատարից ,
Մեգ ողջոյն բհրել Մայր Հայաստանի ետ առԱելու արեւմուտքի քրիստոնեայ պհտոլ -
Հեռու շէներից եւ Երեւանից :
•ԲԱՆԻ ՄԸ ԳՈՀԱՐՆԵՐ՝ ՎԱԼԷՌԻԷՆ թեանց աջակցոլթեամբ կամ առանց անոնց: Այգ
Ողջո՛յն քեզ, ողջո՜յն, չքնազ Երեւան,
Դու մեր հայրենի դրախտ աննման– : ՝քփչ ասգիս պիտի կարդաք տեաււթիւն մը Փօլ փորձերը յւսսգեցան հայկական ահկախ պետու­
Գհոամայ վսիա ծովը անապակ՝
Լհււների գրկում ծփում է հպարտ, Վալէռբր սասրււ: ւէրէթոր Հիւկոյի Աաոէն ի վեր թեան սը ստեզօումին 4ովզասի մէջ 1918ին : Սա<–
Զանգոլի փրփուր ջրերով յստակ,
Ոռոգում ոսկի աբտհրըդ պապակ: առաջրն անգամ էր որ Ֆրանսայր մէջ ազգ– յ ո ւ ­ կայն այգ անկախութիւնը երեք տարի ալ չտեւեց
Ողջո՛յն քեզ, ողջո՜յն, չքնաղ Երեւաս,
Հայրենի քաղաք դո՛ւ հնագարեա;ն : ղարկաւորութիւն գր կատարուեր բանաստեղծի եւ ւՏշՍէն ի վեր Հայաստանը մաս կբ կազմէ եյ–
Փոզոցնեբըգ լայն, շքեղ, ծառազարդ,
Այգիներ ունես մըբգերով աասա, մը ճամար: Միութեան»:

քյՈւրջըդ ւիոոլած են շէներր աղատ, Արդարեւ, անօրինակ էր մեծարանքի այն ցոյ­ Այս առթիւ մեր աշխատակիցը գիտել կուտա յ

Ողջը հայկական բոյրով հարազատ։ ցը որ սաղր ունեցաւ չորեքշաբթի օր, քյայեոյի թէ Հայոց ՛պատմութիւնը շաա ծամած՜ռուած՛ է
Ողջո՛յն քեգ, ողջո՜յն, չքնաղ Երեւան,
Հարազատ դըստբիկ դոլ Արաբատեան : բլրալլին ղբայ (խ՚բոքատէբօ) , բանաստեղծիս յոլ. Հռովմայեցի ,՝ յ ո յն եւ աւելի վերջերը եւրոպացի

Դո՛ւ, մեր աշխարհի չքնաղ թագուհին , զաբկաւոլաւթեան ա ռ թ ի ւ ։ Հսկայ եռագոյն մը կը պատմ ա գ ի րնե բ ու կողմէ «որոնք աւելի Հակամէտ
կազմել ես վըսհմ լեռների գահին,
իշխում ես Հայոց լուսեղ աշխարհին , ծվւաբ մաոաբեմին վրայ : գիշերուընէ դագաղը կը կ՛ե րե լան ծանրանալու մեր ժողովուրղի թեբու -
Սնում, գուրգուրամ քո զաւակնհրին,
հաԱգչէբ առժաԱեայ յիշատակաբասին տւսկ ո ւ րթիւննեըուն եւ տառապանքներուն քան կատարած
Ողջո՛յն քեզ, ՜ողջո՜յն, չքնաղ Երեւան.,
Դու մեր հայրենի ամրոց անսասան : ուսանողներ հսկում՛ կը կատարէին : Ամբողջ գիշե­ մեծագործութեանց վրայ՚ֆՀ

ԳՈՐԵԱՆ րը ջահեր ւ|առած էիս եւ Փարիզցիներ խումբ ֊ — ճիշդ է, Հայաստանի թագաւորներուն րսւ–

ՊՈՒՏ ՛Մ ԾԻԾԱՂ. խումբ կ այցելէին, մինչեւ ուշ ատեն։ Առտուն, նակները տեղի տուած են գերազանց ուժերու առ­

դէպի Թրու՚ատէրոյի հրապարակը թիկնաթոռներ ջեւ , զասազաԱ առիթներով– բայց ոչ մէկ աշխար­
շարուած էին, կառավարութեան անդամսհրուն , հակալ կրնայ պարծենալ թ է խորտակած է հայ

դեսպաններուն, Ակագեմրայի եւ ՀաԱալսարասի ժողովուրդիս ռգրն եւ կենսունակոլթրւնը: Մերի­

ներկայացուցիչներուն համար: Եզան զիսուորա - նը եղած է անվերջ պայքար մը մշակելու արեւ -
կան արտակարգ պատիւներ։ Խօսուեցան մ՛իայն ե– մտեան ՛քաղաքակրթութիւնը թշնամի միջավայրե­

րեք դամ՚բանալլաններ, կարս եւ ամփոփ (բաղդա­ րու մէջ, հաստատելու մեր ազգային ինքնութիւնը

տեցէք մեր սգահանդէսներուն հետ–––),։ Դամբա­ եւ պահպանելու մեր ժառանգութիւնը, — մեր

նախօսներէն մէկն էր ծանօթ գրագէտը, ժ՝ոռժ՜ մշակոյթր , մեր –լեզուն , մեր Եկեղեցիս եւ կեանքի

Տիւհամէլ , ոբ Վալէռիով պանծացոլց ֆրանսական բարոբագււյն իտէսւլնհրը ։ Մենք՛ դարերով փոթոս

հանսարը,— «Ամէն բան դատել , ամէն բան հաս­ րիզները դիմագրաւած ենք առանձիս: Այդ է մեր

կնալ ,լուսաւռրհլ սամրան ,հարցաք ննհլ երկինքը» : ամենաբարձր մեծագործութիւնը» :

ճաշակ մը՝ Վալէռի ցիրուցան միտքերէն Ո– Յետոյ կը ներկայացնէ ՛է՛ ր ի ս տ ոն է ո ւթ ե ան

ԽԵԼԱՑԻ ՄԻՋՈՑ ՄԸ րոնք հատորներ կը կազմեն մուտքը Հայաստան , առածին ՚ քրիստոնեան՚եբը ,

Փառքը տեսակ մը Հիւանգութիւն է զոր մարգ 1Լստո լածա շո ւ ն չի թարգմանութփւնը , քագաքա -

կ՚առնէ իր մտած՜ումին Հետ սլառկած՝ ըլլալուն կան ել կրօնական պայքարները, ՝իաղկեգոնի ժ ո–

Փոցտամի Եոաժոզովին դոները, թղթակից­ Համար ; ոովբ , Եօթը 1ԱորՀուբգները եւայլն , ւՒասնաւորա–
ներու դէմ կղպուած ըլլալով, այս վերջինները բ– պէս շեշտելով հանդՈլրԺոզ , Ա1զ–
րար անցած են : ՝^Հ Մ ա ր գ մ ր որ երբեք չէ փորձած՝ ա ստ ո ւած– Հայ. եկեղեցւոյ

Կիներու, կը նմանին սա թղթակիցները: Ան­ ներուն նմանիլ, պակաս՜ է քան մարգ մը։ գայիԱ. եւ Ժողովրդավար ոգին ֊. «Ան Հերծուածող
պայման կ՛ուզես ամէն բան իսասալ եւ հաղորդել
ուրիշներուն : Փոցտամի պալատին շուրջ կը դաո­ ՝Հ>\ Ա եր բուն թ՜շնամիները լուռ են : չի նկատեր կաթոլիկ , յունական կամ անկլիքան
նան, աչք ու ականջ տնկած կուզեն գիտնալ թ է ՝
Սթալին ի՜նչ րսաւ ^րրչիլին, ան՝ ինչ ձեւով պա­ X Տգիաութիւնբ կը տատանի ծ՜այրագոյն եկեղեցիները եւ վերամկրտութեան չի գիմեր , երբ
տասխանեց անոր, Թրումըն ի՜մչ լեզուով կը խօսի
միւս երկու ընկերներուն հետ: Ի՜նչ կ՚ուտեմ, կը յանգգն ո ւթ՜եան ել ծ՜այրագոյն երկչոտութեան ա յգ եկեղեցիներէն մէկուն անգամը իբ փարախը
խմեն, ի՜նչ տեսակի ծխախոտ կը գործածեն– • •
միչեւ ։ կ՝ընգունուի» : «Հայ* եկեղեցին նախանձախըն -

՝^>Հ կեանքն է, եւ ոչ թէ մաՀբ ոբ Հոգին կբ գիր է իր անկախութեան , առանս սակայն Հակա­

բաժնէ մարմինէն ։ ռակ ըլլալու միութեան մը քրիւ տոնեայ եկեգե -

Ո՛ ր քան բաներ պէտք է անգիտանալ , Չգոր­ ցիներու միֆեւ։ Միւս կոգ^՚է կը յուսայ թէ առա–

ծելու՝^ Համար։ շ^ագրուած մ իութիւնը ոչ տ ի բապեւոո ւթեան , ոչ ալ

...Եթէ ականջով չլսեն, գոնէ կ՛ենթադրեն մեր Շարունակել, Հետապնգել բան մ՛բ՝ կբ կլանումի ձել պիտի առնէ» յ
սարպիկ թղթակիցները • • •
նշանակէ ոլա յ ք ա ր ի լ ամէնուն գէմ ։ Տ իեզերքր կ*բ~

կարծեմ , /""ԳՐՐԸ Դերմաններոլ Հետ «չը– նէ ամէն ինչ որ կրնայ թ ո յ լ չտալու Համար ոբ ՇԱՐԺԱՆԿԱՐ

մտերմանալու, մասին Է, կյուղեն որոշել թէ՝ գժբաիսա գաղափար մբ իբ լրումին Հասնի X

գերման օրիորդները քանի՛ սանթիմեթր ՀեռուԷն X Հ " ՚ բ կ է , կերպով մբ , պաաուել , յ ա ր գ հ լ Հովիս ռևտ կ՚եդաՀ»

սլէաէ խօսակցին դաշնակից ղինուորներուն Հետ** ներկ ա յացող գժո լար ո ւթիւններ բ ։ Ա էկ գժուաբոլ–

֊ — կզուգեն Պ եր լինը կցել ԼեՀաստանէ , այո՛ , թիւնբ լոյս մ բն է ։ Անյազթելի գժուաբոլթիւն

Աթալինն է, քարտէսին վրայ մէկ՝ մատ– ՛Լարշա– մլլ արեւ մբն է ։ Աղա տ ա գ ր ո ւմ էն ի վեր, ամՐոզջ 3)րոյնսա յի

•ւայի , միւսը Պերլինի վրայ գրահ՝ է–*՛ X Աստուած մաբգբ ստեղծեց եւ զայն բաւա­ շա բժ ան կա բ ի սբաՀնեբբ մ եծ մ ասով ամեբիկ եան*~~

Տեսէ՛ք , մ աա ր գէպի էյ ո ւկո ս լա լ ի ա սկսաւ կան մինակ չգտնելով , բնկեբ մբ տուաւ անոր , ժապաւէններ կբ ներկայացնեն : Եթէ "՚ յ ս պա բա -

յառաջանալ , Թրիէսթէ՛ , Վենետի՛կ, Ալպանի աւելի լաւ զգաց նելոլ Համար մ ին ա կո ւթ ի ւ ն բ ։ գան իր առաւելութիւննեբն ունի ,քանի որ մեզի կբ

Ա ելանէ՛ կ , Ագբէակա՚՜ն ** . Պէաք է թեթեւ բլլալ ինչպէս թռչուն բ եւ ծանօթացնէ Ամ երի կա յի Հ ինգ տարուան կեանքբ

՚Ւէ"1է ֊1՝Րե~֊ե լք, գէպէ Արեւելք, ահա՛ է - ոչ թէ ինչպէս վւետուբբ ։ եւ Հօլի՚ուուտ ի Տէսճւօ5> եր ո ւե արՀ եստագիտոլ -

ա իրն է էնօս - Ա՝ է ա է ա , Տարտանէլ , (Հարէ Լլր ա՛ ւո Ւն ք ոբ մարգ կբ գրէ՝ թագալով, ուրիշ մբ թեան գաղտնիքնեբբ , ունի նաեւ մեծ ան պա տ ե *•

(Պոլիս)... կբ կա ր գ ա յ լարումով ել կիրքով՛ Հութիւններ , ոբովՀետեւ ֆրանսական աբտա -

է - ւ ո ս է՛ ՝Ր– ծովային Հ ամաղգես - 1'նչ որ մարգ մբ կբ գբէ լարումով եւ կէրք"վ) գբ՜Ութիւնբ կէս առ կէս մեռած է՛ Այս տարուան

տով* Հաար Հինգ սաեբլիննոց ծթագլան է 1լր կբ ուր է շ մբ կբ կա րւլ այ խաղալով։ • բնթացքին չտեսանք որ եւ է ֆ բ ան ս ա կան ժապա­

սլա աղն է Եբկոաաոան կղզիներուն վրայ , Եղմ է՛ ր X Երջանկութեան աչքեբ բ գոց են։ ւէն որ իբ արժէքով մօտենաբ քանի մր տաբի ա-

Հասալ... ֊Հալեցուր, Պ– Ջըրչիլ, Մէնէմէն, Այ– ^ՀԼալ յիշատակներր կորսուած գոՀաբներ են X ռաջուան կա բեւո բ շարժանկարներուն X

ար՛ն , *իարաՀիսաբ , •ԲէօթաՀեա , էսկիշէՀի՚բ ... Ն՛ոիւասւէ ղիս , ոբպէսղի ուժ ունենամ քեզ ՝ք*անի մբ ամիսէն, Հասարակութեան պիտի
ս պանն ե լո ւ X
X ներկա յացոլի անՀ ամ բեր ս պ ա ս ո ւ ա ծ ամ ե բ ի կե ան
շաբժանկարբ,Մ
Հայ թղթակիցները , սակայ ն , աւելի դրական էրկրիաԱ իչբլի 0օՈ6 ՝աէհ էոՇ ^1Ո Ժ ,

միտք մը յղացած են։ Եռոտանի սեղանի մը շուրջ՝ «ՀԱՅ • ԵԿԵՂԵՑԻՆ, ԱՆՑԵԱԼԻՆ ԵՒ ՆԵՐԿԱՅԻԱ» զոր կրնանք թարգմանել ՀձՀովին Հետ կ երթանք :

ոգեհարցութեան դիմելով . . . Լոնտոնի «Տ.6հջւՕՈՏ» (Կրօններ) պ ա ր բ ե ր ա կ ա - Ո՛1վ չէ կաբգացտծ այս 850 էջնոց գիբքբ՛

ւՀսէ՛ , բաբի "գի , ի^սէ ԿԱ խօսին ներսչլ : նը , որ նոլիբոլ՚ած՜ է Մ ա բ գա բան ո ւթ ե ան , Հնագի­ Հյաբժանկաբբ ԿԱ տեւէ աւելի քուն 3 ո ւ ֊ կ է ս

՚ 1 Հայ * * • կա* * * կան * . * Հարցն... է ... տութեան , Րանաս ի րո ւթեան , Փիլիսոփայութեան ժամ ։ Վերջերս շքեղ երեկոյթի բնթացքին ներկա­

Սթալին կարգադրենք սա Հայոց խնդիրն եւն. Տ ուլիս ի թիլին մէ^ կբ Հրատարակէ Հիի րայբ յացուեցաւ ան Վլի ե բ էն լեղուով , Օ փ ե բա յին մ՛ էջ X

ալ,երկար տեւեց կարծ՜եմ ... Միսաքեանի մէկ ո ւս ո ւմնաս ի ը ո ւթփ ւն ը , վերի խո­ յ՝ոյներբ նեբգաշեակ են, թէեւ քիչ մբ .բնականբ

Չրբչիլ • - Ես ձեռն սլ տ Հ եմ այգ մասէն, մենք ր ա գ ր ո վ (յհ6 Ճաւ6ոաո Շհսքշհ տ էհշ քտւտէ տ.ռձ ԲՀՇ– արուեստին զոՀ գտցած էէ Վերջալոյսի տեսաբան­

մեր սլարաա1լանութիւնր լէ ու լէ կատարեցինք Տ€Ոէ) . Տօգուած՜ը, ոբ նախ իբրեւ գասա խօս ո ւթ ի ւ ն ներ կան որ Աստուած գ ե ռ մեղի չէ պա բ գելած ։

Ա Հ Գ էեոզով"լրգէն Հանգէպ։ Լոնաոնէ մէջ եկեղեցէ

մր , կի՛պրոսէ մէջ ալ վարժարան մլլ Հիմնել ար - կարգացոլած՜ է Լոնտոնի կրօններու Ուսումնասի - կիրքին ամբողջութիւն ր քէ՛Հ Լ ա Հ Ո յարգուած

աօնեցինք , իրենց որբերն ալ նկատի առինք Լորա րութեան ընկերութեան առ^եւ, 1945 Յուլիս 11^51, է, եւ ճ՚՚րճիայի (Ա՛ * ՝\յաՀանգներ^ այգ աաենուան

Մէյբրս Ֆբնաբ Հիմնելով*** Ւսկ Ի՛՛Ր՛Է արար ն/. րոլ նախ կարգ մը տեգեկութիւննե ր կը Հ ա գ ո ր գ է պատ­ մթնոլոբաբ լաւ տրուած էէ Ղ՝երեբբ շատ լալ բաժ­

բարեկամներն ալ Ա աչէ/ ու աարէնք եւ ամ էսն եր ով մական Հայաստանի մասին։ Կը բացատրէ թէ Հա­ նուած Էին ։ Աք՚որլէթի գերբ կբ կատարէ ք՚րլան -

կեբակբեցինք : Աւելէն մեր կարողս ւթենէն վե՛ր է . յերը կը պատկանին Հնգեւրոպական ճիլգին , թէ տացի Հբասլ/յլբիչ եւ նիՀ արա կաղմ գե ր ա ս ան ո ւՀ ի

Թ ր ո ւ մ ը ն — Ամեբէկան ալ Նէր Ի"թ Րրլէֆր Հայաստանբ ունեցած՜ է իր ուրոյն քաղաքակրթու­ մՐւ ՎէՎԷՐն "Ր յ ա 1 ո ղ ա ձ է էր գէմախաղով,

կաղմ ակեր պես եւ Հ աղար ա ւո բ ո ր րե բ ո ւ ն ու գաղ - թիւնը, շատ կանուխէն , ինչպէս կը Հաստատեն շարժ ո ւ ձեւերով տալ ՀերոսուՀիին Տ պա րա ութ իւ -

թականնե բուն օգնեց ։ ԼուսաՀ ոգէ Ո՛– էԼսինն էՐ սեպագիր ւսրձանա գր ութ իւննե ր ը : Յետոյ կբ նկա­ նը , աղՂաւապետական ամ բա բտաւտնո ւթ ի ւ ն ը ։Մէ կ

Հայաստանէ սաՀմաննեբբ գծողբ : ր ա գ ր է Հայաստանի գիրքՀԼ* Ի Ւ Ր ^ ՛ ՛ ՝ կաբեւոը պոգո– խօսքով ա ւ1 է՛ ււ ղ V1 նկարագիրը , ոբ ունի թէ առնա­

Սր-ալին՛ Կբ տեսնեմ որ, միայ՛ն մենք պար­ ա սւ յ մը առեւտուրի , այլ մանաւանգ իբրեւ աս - կան Հասկացողութիւնէ մը ,թէ ի գա կանն ր րո ւթ ի ւ ն :

տական մնացած ենք Հայերուն : Եկեղեցի , որբա­ պտբէզ մրցակից կայսրութեանց պայքարներուն։ ՚Բլսլրք Կէյպլ զը կատարէ Րէթ Պըթլըի ղը^ ՜

նոց Հի՛մնելու կամ ողորմութիւն բաժնելու "/է" — « Դարերով շատ մը ցեղերէ արշաւողներ եւ ուա րին եւ փափուկ գերը։ քՒԷ ֆիզիքապէս թէ"
աշխարհակալներ — Ասորեստանցիներ, Յոյներ ,
ձեռնարկներ ուն ս կղբուն քո վՀա կա ռակ ենք ,կա րճե. Հռովմայեցիներ, Պարթեւներ, Պարսիկներ, Ա - խաղա ր կո ւթեամբ , ամերիկացի գերասանը լիովին
բարսեր, Թուրքեր — խուժեցին իր հողերուն վը–
կտրուկ գործեր կբ սիրենք մե՛նք։ Մեր ԽոբՀբգա - րայ ,բայցԼառանց ամէնէն յամառդիմադրոլթհան կատարեց իր գերը : Եթէ ոէ֊սէթսք ամրողշՀ շարժա­
հանդիպելու։ Վեցերորդ դարէն • Ա-) մինչեւ
յ ի ն Հայաստանին մօտ, աՀագին պարապ Հողեր վերջին ժամանակներս, Հայաստանի պատմու– նկարի մասին խօսիլ, ինչպէս եւ րոլոր գերասան–
թիւնր երկար արձանագրութիւնն է վերելքի ե ւ
կան, կբ վա իւն ա մ որ, օբ մբ այգ տեղերբգբ աւոլին ներուն մասին, քանի մը սիւնակ պիտի գրաւէր։–

գայլերու վոՀմակնեբէն կամ ՚ / ա յ ր է գաղաննե - Շատ դժուար է այղպիսի վէպ ս՛ը շարժանկա­

րէե ,կրնաք երեւակայել էն է մեծ վտանգ կբ սպառ­ րի վերածել։ Լաւագոյնը ըրած էին, եւ Հանղիսա–

նա յ մեր երկրին * • • Ո՚֊բեմն , այգ Հողերուն բուն տեսներր յուսախաբ չեղան : Տեսարաններ կան որ

տէրերբ՝ Հա յերբ կբ տեղաւորենք Հոն որպէսզէ՝ անկումի , յաղթանակի եւ ողբերգութեան : Կի - շատ կբ խօսին ներկաներուն գեղագիտական ղգա–
լիկեան թագաւորութեան անկումէն վերջը, 1375–
չէնցնեն : Ա ւս կերպով էմ եբկէրս ալ էր գ ո յղն ին, Հայերը ինկան օտար իշխաններու լուծին ցումին, նոյնիսկ եթէ մտածեն թէ բնութեան մէշ
տակ : Ժէ • դաբուն երկիրը բաժնուեցաւ Թոլրքիոյ
պարտականութիւնբ կատարած կ ( ՚ է է ա յ 11 ՚յ՚Լ մոզո– եւ Պարսկաստանի միջեւ։ Իբրեւ արդիւնք ռոլսհւ– կա՞ն՛ այղպիսի կարմիրներ , կանանչներ։
պարսիկ եւ ոուսհւթուրք պատերազմներուն 1828–
Վոլ–բգէն Հանգէպ եւ ձեր մօտ ալ պզտէկ չէ մնար ին եւ 1829ին, Հայաստանբ վհրջնասլէս բաժնուես Հաղուագէպ է որ երկու ժամր անցնող չար -

է բրել մեծ պեաութէւե *• • ժանկար մը նեղացուցիչ չըԱԱ՚յ , նոյնիսկ եթէ ի–

—- Բաբէ ոգէ՛ 7 էնչո^ւ լ"–եցիր • • • րագործումբ գլուխ֊ գործոց մը ը լ լ ա յ (Լտտ ենւքծՈէՏ

— Թ՚ըք 1 թրք 1 թրք *»• Երե . * ՚քնե . . .րբ ճա ... ցաւ երկու մասի , արեւմտեան եւ արեւելեան , ինչ­ Բ&ւ-տւյւտ) ; Բայց այստեղ , ՛ձուկէս ժամ Հիացանք ,

չի մեկ ՀԱ նե,,, ցան »»» խնդացինք, քննադատեցինք , բայց բնաւ չնեղիւե*

Կ. ՊԵՏՈՒՇ պէս կը սանչցուէբ մինչեւ 1914։ սանռ , ԱՐՓԻԿ

Fonds A.R.A.M