Page 39 - ARM_19-1945_03

ա

ՊՈՒՏ ՝Մ Ծ Ւ ա ղ ՄԻՏ՚Բ Եհ ԱՐՈԻԵՍՏ 1Ս.ՅՐԵՆ0.ԿԱՆ ԳԻԻՂ.

էՍԱՅԼԻ ՇԱՀԱՆԼՏԷ»... ԲԱՌԱՐԱՆ ՅԱՏՈՒԿ ԱՆՈՒՆՆԵՐՈՒ Հայրենական գիւղ, մանկութեան օրրան ,
Լուռ ծուարհլ ես բլուրի լանջին,
Ա՜խ " ա Հայերը, չեն թողուր թուրքին, Հան֊ Աք տաս ա Հման ի մ ԷԼ Հ բ ա տ ա ր ա կո ւա ծ ԴՐոլ– ՜ Անհուն վշտերի բհոր քո մէջքին՝
Լհոնացհլ մեր սէգ աշխարհի վրայ :
գիթտ սրտով մարսել մորթած– Հայերուն գոյքն ու թ իւննե րէ կը տեղեկանանք թէ Ա՚ոլոտովի Համա­
Որքան դաւեր են , որքան աղէտներ
հողերր . . . Օր նոր , խնդիր նոր .. . լսարանը ( Երեւան ) Հ բ ա պա բակ Հանած է փրոֆ » Անցել քո գլխից հողմերի նման,
Եւ վսսւտակաբեկ նուրբ դէմ՛ք իդ վրայ՝
«•Հայ Կոմիաէներ» հիմա ալ ձ եռք ա ռա ծ են Հր* Աճառեանի նոր գործը , « Բ ա ռ ա ր ա ն Յատուկ Անանց տխրութեան դրոշմ քանդակել :

Սան Ֆրանչիսկոյի ժոզովին գո։ ո ո : Անցած֊ ֊֊ գա՛­ Անունների» , Ա* Հատոր։ ԱմբոգԼ գործ ր պիտի Յուշարձան ես դու դարերից երկնած,
Ակնդէտ բաղում արհաւիրքների ,
ցած Հաշիւներ կր պա Հան Հհն թուրքէն, որ Հազիւ բագկանա յ չո րս Հատորներէ , Հ ա մա գ ո ւմ ար երեք Անթեղած ունես գորշ ղանգուածնեբիդ
Ամէն անկիւնում խոհեր բազմիմաստ :
կրցաւ աթոռ, մր ճարել Հո՛ն, Գերմանիս յ գէմ •^աղար Է9 *
Խբնիթներդ պարղ , ջերմ հիւրընկալող ,
սանկ ձեւական պատերազմ մր Հռչակելով. .. Յօդուածագիր մբ, Աբամ Բաբայեան կբ Մեր նախնիների բոյրով համակուած,
Օջախ ու թոնիր , պատ եւ աււաստաղ
Պոլսոյ թուրք թերթերր իրար անցած՝ մէջ - Գրէ թէ Հեզինակբ իր այս բառարանին մԷԼ արձա­ քվււր անգամ ցօղուած արեան շիթերով:

տեղ ինկած են Հակափաստեր մուրալու Հայերէն : ն ա գ ր ա ծ է ա յն բո լոր անուններ բ որ գ ո յութիւն Եւ ամէն քարըգ պատմութիւնն է այն
Իրար յաջոբդող անգութ տէրհրիդ —
Գոլն, Պ՛՛՛շ - Փափազ ք պ ա տրի արք) րսէ ունին, դրականութեան մԷԼ, 1500 աարիէ ի վեր ՚ Անօրէն գործած եղեռնանքով լի՝
իիւբ ազէտների մէկ - մէկուց դաժան :
տեսնենք, ի՞նչ է քու գաղափարդ այս զկոմիտ է - \500էն մինչեւ 1700 բառարանբ կբ պարունակէ
Որբացած հոգիս քեղ է երազում ,
ճի»ներու մասինՀ Հայկական պատմութեան եւ գրականութեան ամէ­ Գորշ զանգուածներդ, պատհբըդ ւքրոտ ,
փո անխառն սէրն է իմ սիրտը յուղում
էֆէետիմ ես, պահածոյ պատրիարքական նէն նշանաւոր անճերուն անուններբ։ Արճանա - Եւ ձգտում լինել հեռաւոր քեզ մօտ:

տեղապաՀ մրն եմ, օրերս աղօթելով - պաղատե - գ ր ա ծ է, նաեւ, այն բռլոր բացառիկ եւ նոր անուն­ ԳՈՐԵԱՆ

լով եւ ծոմ պահելով կ՝ անց ընեմ , հաւատացեալ ներբ որ դո բծած ո ւած են կամ կը գործածուին : Ա–

կրօնաւոր մրն եմ : Կ՚երդնում Աւետարանի եւ Գա - նրւններր դասաւորուած են այբուբենական կար -

րանի վրայ, որ լուր չունիմ ա յ գ իւնդիրէն։ Պատ­ դով * Իւրաքանչիւր անունի մ ասին տեղեկո ւթիւն–

րիարքարանս պէտք է երախտապարտ մնա յ թուրք ներբ կը բաժնուին երկու մասի։ ԱռաԼինբ կբ պա­

մեծ֊ ազգին , քանի որ մեզ ազատեց սա գաւառա - րունակէ բնդՀանոլր տ ե դե կո ւթ ի ւնն ե ր , անուն ՜

ցիներէն, որոնց գանգատները մտիկ րնէլէն՝ աղօ– նեբու ծադումբ, անոնց Հայերէն կամ այլ ստու -

թելու ժամանակ չէինք գտներ : կրօնական տեսա - գա բանո ւթ իւն բ , Համապատասխան ձէեւերբ՝ ուրիշ

կէտ ով ալ կատարեալ աղատ ո ւթիւն կր վայելենք, լեզուներով , ինչպէս յունարէն , լատիներէն , ռու­

մ ամ էրուն մոմ ին - իւղին Հաշիւները օրը օրին տա­ սերէն , զէնտերէն , պաՀ լաւերէն , պարսկերէն , ա՛­

լով բարեխնամ կառավարութեան % Շնորհիւ անոր, րա բե բ էն , եւրոպական ժամ անակակից լեզունե -

րով։ Այս աոթիւ Հեղին ակր կբ բացատրէ թէ ա յգ ռուն դէմք մբ, կամ անոր ամէնէն տաղանդաւոր

ես ալ ամսականներս կանոնաւոր կերպով կր գան– անունը ե՛ բբ է գործածուեր մ եր մԷԼ , ի՛նչ փոփո­ աշակերտներէն Ակբտիչ Պէշիկթաչյեանբ : Արեւե–

ձեմ , խութիւն կրած է ժամանակի բնթացքին , ի՛նչ են լաՀայ լուսաւոր անՀ ա ւո ա կան ո ւթիւն մբ 1Աա Հա -

Իսկ բնաԼնԼման ւ/ տա^նգ , դո յ ո ւթ իւն Հունի , ներկայ եւ մողովրդական ձեւեր բ եւն * ։ Եթէ Հար– տուր Աբովեան , որուն քերթողական ս ա եղծ ագո ր–

քանի որ ավյ մը Հայ մնացեր Է Պոլսոյ մ ԷԼ : Այգ– ցբ կբ վերաբերի օտար անուն ի մ յւ , պատմական ծութեանց Հ ատուկտոբներ ո կբ մնան փասա իր

քան մը Հա յ ո ւ պէտք կո* յ Հոս, թուրք նոր սերուն– ւիաստացի տ ե գ ե կ ո ւ թ իւննե ր կբ տ ր ո լ ի ն ա յ գ անու­ բանաստեղծական Հակումներուն, ոչ մէկ տող ու­

ԳՐ՝> էր ա Գ Գ ա յ է 1 ս արՀեստին Վարժեցնելու Հա - նով կոչուած դէմքերոլ մասին։ իսկ երկրորդ մա– նի նոյնսլէս» ;

մ ար • . • իմ օրՀնութիւններս թուրք ազնիւ մողո - սբ կը ներկայացնէ ժ ա մ ա ն ա կ ա գ ր ա կ ա ն ցաներ այն Ամէն պ ա ր ա գ ա յ ի մԷԼ,. արդար պիաի *էՐԷԼաՐ

վոլրղին... Հա յերու որ ա յգ անունն են կրած ։ Ի ւր ա քան չի ւր ժիւաել գործին ա րմէքբ , քան ի ո ր օտար դրադի -

-— Հ պ ա ր տ եմ որ թուրք Հայրենիքին կը պաա– անձի կենսագր ա Iլան էն զատ , կր յիշուին ու շիւ ա - տուՀին ծանօթ չէ Հայ դրականութեան , եւ իր կա­
նշանակուած
կան ի մ եւ Հայ ըլլա լովլս իսկ , գլուխս ուսիս վրա ւ աոլթիլններբ, յետոյ այն ԷԼերս ուր րելին ւիորձած է յ օգտուելով տրամագրելի աղ -
մ ԷԼ
կ բ մնայ մ ինչեւ ա յսօր : Եթէ վոնտեն՝ ղուրս չեմ է ա յ գ անձին անուն բ նախնի գրականութեան Լուսա­ բիւրներէն :
կբ Հաս–
գար Պոէսէն , այնքանն յաճախորդներ ունիմ Հոս , (աւելի քան 800 դիրք)՝ Այսպէս , Գրիգոր Մ* ՎԵՐԱԾԻՆԻ ՄԱԱԻՆ

մանաւանդ , ան օրէնն եմ Ագգ * Հիւանդանոցին , ո– ւորչի Համար ա յ գ ա րձանագր ութիւննե րբ

րոկն Հանդէպ , քանի մը աարի առա Լ , կա ռա վա - նին աւելի քան Հազարի :

ր ո ւթե ան ցո յ ց տուած ազնուութիւնը ծանօթ է Հր * Ա ճ ա ռ ե ա ն ա յ ս դո րծ ին ձեռնարկած է Ֆրէզւայէ1ւ ընկ– Ա– Ս • Խսւնսփկեան կը գբէ-
Մ • Վերածինի նոլիրուած գրութեան մը մէջ -—
բոլորին : Եթէ Հ ա ս ա ա ա ո ւթ ե ան Հացն ու միսր կտ­ տ քնաԼան աշխատանքով ։ Ա իա յն Հ ա /

րեց գթառատ կերպով , պարզապէս Հիւանգնեբուն պատմական անձերու կ ե ն ս ա գ ր ա կաննե ր ու թիւր Յամառ աշխատող է ր 1 Կը ս1՚րէր մամուլը
առոզԼութիւն բ նկաաի է Հազարա­
առնելով էր * • . ԱՀա , ս պ ա ֊ կ՛անցնի 4000^ : Հեղինակը թղթ ատած զա ր գա ր ե լ պէ սպի ս ի, ն ո ր ո ւթ ի ւնն ե ր ո վ : ՝Բննող

յի տարազով նկարս , իբր փասա ըսածներուս .. . ւոր դիրքեր եւ մլար բեր ականներ : Արձանագրուած միտք ունէր եւ մոլի ընթերցասէր մ րն էր ։ Ղ՛ո -

- Տեղեկութիւն չունիմ «Հայ կոմիտէ»ի մը՝ են նոյ՛նիսկ դպիրներու եւ ձեռագիր պաՀոդ նէ սու նիայի բանտին մԷԼ իժարդմանած է ՀՇէյքսվւիըեան

նոյն իսկ՛, Պոլս էն դուրս, Հայ ժողովուրդի մը գո­ կենսագրա կաննե բբ , ինչպէս եւ ամենաՀին թուա­ Աւան գա վէ պե ր» բ , եւ Ամ եր ի կա յ ի մ ԷԼ երգիծական
խօսքով
յութենէն ; կարծեմ թուրք կառավ ա բութ իւնբ , բո­ կանները մեր դադութներու մասին։ Ա՛էկ տ ա ր ե գ ի ր ք մը, երկուքն ալ դրքի ձեւով Հրաաա -

լս ին ալ Հ անդս տ ե ան կոչեց ք 91 Յին : Այս տեսակ թան կա ղին շտեմարան մբ Հ ում նիւթե բու ։ րակուած ։

խնդի բներ ո ւ Համար թուղթ ո - մ ելան վատնելն Բնաւորութեամբ դուար թ էր 1Լերածինբ : ՝Բ ի չ
Համար,
իսկ մեղք է։ Ա՝եր ցաւերուն Անգարա կր ՀԱՑ ՐԱՆԱՍՏԵ՚ԼնՆԵՐԸ ՍՊԱՆԵՐկՆ Աո \ոա յ ի ն ր քԼԱ՛ Լ11 վ երբեմն վէճեր կ՛ունենար ըն­

դիմէինք իմ Ազգ՛ Ժողովի նա * ւագաՀ ութեանսօրե– կերներու Հետ, բայց յաԼոՐԴ վայրկեանին կբ

բուն։ Աենք Հանրապետական օրէնքներուն ապա - « 3 առա Լ »ի բնթերցողներ բ պիտի յ ի շեն , պա­ մ ոռնար ամ էն բան : Մ ան ո լկի պէս մ ի ամ իտ ել նե­

ւինած ենք։ Իբր թուրք Հայրենակից , բոլոր դուռ– տերազմէն քիչ առաԼ Աթէնքի մ ԷԼ Հ րատարակուե– րող սիրտ ունէր ։

ներն ու պաաուՀաններռ ր ա * յ են մեղի Համար։ Այս ցաւ յունարէն ծաղկաքաղ մը, նոլիըուած Հայ բա­ կուսակցական եւ ա զղա յ ի ն գործեր ր չափա -

բո լո ր ին վա խարէն մ ենք ալ պա ր տ ա ւո բ ենք գոնէ նաստեղծութեան ։ ղանց կ՚ոգեւորէ ին զի^քը , անանկ որ յաճախ իր

յարգել Հայերուն Համար Պոլսէն դուրս ելլելու ԱՀաւասիկ ծաղկաքաղ մ բն ալ , ա յ ս անդամ խանգավառոլթիւնը թեւեր առած կբ թռչէր •• •
Ի՜նչ
արգելքը , որ շատ իրաւա ցի օրէնք մրն է : ՛գա­ . . . սպաներէն ։ Ջ ենք զարմանար , քանի որ 15 կբ պատրաստուէր իր այնքան սիրած Բա լ ի -
աչք
պէտք կայ յոգնութեան եւ դրամ ծ՜ախսելու՝ 20.000 Հոգինոց գաղութ մբ ունինք Հարաւ* Ամե– ֆորնիո յ մ ասին դիրք մը գրել՝ ներկա յաց I IIII

ւառները երթալու համար՛** քարտէսին վրայ րիկս՚յի մէԼ)ոլՐ Հ ՚ " յ աղաքր սպաներէն կ երգեն եւ նաեւ այս արժէքաւոբ , բայց գրեթէ անտեսուած

պարացնելով պէտք է գոհանանք**** կ՚արտասանեն ։ Եթէ քենք սխալիր , սպաներէնէ գագութի ՏՕամեայ պատմութիւնբ ։ Կը յուսար մէկ

Ե" ՛՜՛այ վարժապետ մրն եմ, Հայ լ ի սէ ի մր Հ ա յեր էն բ ա ռ ա ր ա ն մրն ալ Հրատարակուած է• ու կէս աարիէն լրացնել այդ ղորհը, որուն Հիմ -

մէջ : թուրք օղլոլ թուրք ենք՝ մեր ուսանողներն Ոէ֊րեմն , Օւրուկուէյի (\*–Ա * Միութեան նախա­ նա կան ատաղձները արդէն պա տ ր ա ս տ ած էբ %
Համար
ալ միասին ։ Սօտերս , նամազ սորվեցնելու ձեռնութեամբ, անցեալ աարի Աոնթէվիտէոյի Ունի կարգ մբ անտիպ գործեր Հայ մշակոյթի
լիսէն***
մօլլա մրն ալ պիտի Հրաւիրենք մեր ուրդս այդ մԷԼ լոյս տեսած սպաներէն Հաւաքածս լ մո, «Հայ ե ւ ան տ ե ս ո ւթ ե ան նուի բո ւած : Ե բանի* թէ օր մբ

Կը բողոքե՛՛նք, մենք հայ մոդով Բանաստեղծներ» , 270 ԷԼ ՚ Հատորբ կազմած է ա յգ նիւթե ր ր Հաւաքուին եւ լո յ ս տեսնեն , էրՐ

«Հայկական կոմի՚ոէ»ի դէմ, հոս Հանգիստ ենք, գբադիտռւՀի մբ, Տիկին էիողէֆինա աէ Պլի քսէն ։ վա ր ձա ա տ ր ո ւթ ի ւն Հայ լր աղբ ո ւթե ան ն ո ւի բ ո ւած

խնդրենք Հ ե ո ա գ ր ե ց է ք Անգարա, հանրապետոլ - Պուէնոս Այբէսի մեր պաշտօնակիցբ, «Արմե– վաստակաւոր մշակին :
պակաս
թեան Ս՚՚ւլթան - Նախագահ ին որ իր սուրը նիա» , այս առթիւ կբ դրէ թէ \929ին գ ր ա ս է ր ե– Ա խիթարական պարագայ մր կ՛արժէ ներկա -

չընէ մեր գլուխներուն վրա յ է ն : ՀձԱուր քո եւ պա­ րիտասարգ մբ , 3* Ս* Ակայեան , սպաներէնի յացնել «Հայբենիք»ի ընթերցողներուն ։ Ընկ* Վե­

րանոց մեր–», կ՚րսէ գիրքը– •• թարգմանած էր Ա* իսահակեանի «Աբու ԼալաԱա– րածին անտէր ել անօգնական վիճակի մԷԼ չմե -

Հարիչն։ Ուրիշ թ՛ս՛րդմանութիւններ ալ կատար­ ռալ ։ «Օմար ք$այեամ» ճաշարանի Համբաւաւոր

Ես ալ Ինէք - ՚Բէօյի ժամկոչն եմ , ամէն օր ուած՜ են , զանազան առիթներով : իսկ նոր հրա­

ազատօրէն կր քաշեմ մեր եկեղեցւոյ զանգ։ ՛կին սեվ/ականաաէբ ^որճ Ա արաիկեան ամ էն Լանք ի

տարակս ւթ իւնր , ՀձՀայ Բանաստեղծներ՝», կր կազ­ դործ գ բ ա ւ եւ, ո եւ է նիւթական զոՀոզութեան

չուանր, ոչ մէկ դիտողութիւն : Պատրաստ եմ իմ մէ տեսակ մր ամբողջութիւն՜՛.

կոչնակիս չուանր ազգասիրաբար տրամադրել մեր առԼեւ կանդ չառնելով , բժշկական ամ էն Հոգա­

արդարադատ կառավարութեան՝ երբ որ պէտք Տիկին Պլիքսէն հայերէն չգիտնալով, թարգ - տարութիւն նուի բեց՝ փրկելու Համ աբ իր մ տեր իմ

մ անո ւթ իւննե բ ո կատարած֊ է ֆրանսերէնէ եւ բարեկամ ին կեանքբ * . . բ ա յ ց անօգուտ :

ւնենւ անգլի ե ր էնէ , ել կամ յղկած՜ է Ուս * Ս իութեան

Ասւանայի «Թուրք Րուհը» թերթը Հա՛ Ո դրա ց ե ա լ բնկերոԼ փափաքին Համ աձա յն ,
ծաղկեպսա­
կողմէ սպաներէնի թարգմանուած կտոբներր* Այս «Ասպարէզ» ի մ ԷԼ բացուած է փոխան
ի նպաստ
սանկ բսէ ք ,կնավռՆյւներ , եթէ ո՚չ,մեբ Հին արՀես– պատճառով ալ, գործբ կր ներկայացնէ շատ մր կի ն ո ւիբ ատ ո լութ եանց սիւնակ մ բ,

աը մոռցած չենք, կո Լաբդենք Հա* • • • թերութիւններ : Պէ յ ր ո ՚ - թ ի ճեմարանին ։

Ե*֊ կը զարմանամ թէ , ին չո* ւ &իկաքո յի աշ– ինչպէս կ՚երեւայ , Ուրո՛ կուէ յ ց ի ազնիւ գրա– ճ ո րճ Ա արաիկեան իր դամբանական ճառին
օգտոլած՜ է Ա*
խաբՀաՀռչակ սպանդանոցի տնօրէնն ալ չեն Հրա­ զիտուՀին մեծապէս ֆրանսերէն Զօպանեանի մ ԷԼ Հ բ ա պա ր ա կա ւ յա յտարարեց , թէ ամ երիկա -

ւիրած Աուբբ - Փրանկիսկոսի ժողովին .» . եւ Ա* Նաւարեանի թտրդմանուիմիւն– Հայոլթիւնո ինչքան գրամ Հանղանակէ , ինք սլատ–

Կ• ՊԵՏՈՒԾ ներէն * բայց սպաներէն ծաղկաքաղին մէջ բոլոր րաստ է ա յգ դո ւմ ա ր բ կրկնասլատկել , նուէբներոլ

բանա ստ եզծ֊ո ւթ ի ւնն ե ր բ ներկայացուած՜ են ար դում արուի Վերածինի յիշատակին մատենադարան

ձակ , զչա՚քւաղանց կարճ ժամանակ տրուած րլլա– մբ Հիմնելու Համար Պէ յրոլթի ճեմ արանին մԷԼ :
Համար՝»*,
ուածը կարդալու համար, զայն թարգմանել տա­ լով Հատորին պատրաստութեան Ա՛ . Վերած ին ՝Բ ա լիֆ ո րն ի ա փ ո խ ա դ ր ո ւ է լէ

լու հոգը կամ յոգնութիւնը : Պալսանի գրքին անոլ. Գիրքր կարդացողներ կո վկայեն թէ րնտրոլ– վերԼ ւ ե ռ ա ն դ ո վ վւարած էր «Աս պա բ է ղ» ին եւ կոլ–

նը պիտի չտամ այստեղ, աւելորդ րէքլամ չընելու թ իւննե րն ալ յաջող չեն եղած : Հատորբ կր ներ­ զէր եռօրեայի վերածել դալն։ Այս առթիւ րաց ֊
կայացնէ
համար, (որովհետեւ տարօրինակ սովորութիւն մը արժէքներով 39 ՜>"ւյ բանաստեղծ՜ներ , անՀաւասար ուած Հանգանակութիւնը , 10-000 տոլար , բարձ -
բացաւ
ունինք, կը վաղենք կր գնենք ինչ գիրք որ մեղի : Յետոյ կան կարեւոր մոռացումներ : 13.000//։ Տ սլա ր ան ը ունեցաւ նոր տոդա -

դէմ է գրուած, կարծես օր առաջ սպաււհլոլ հա - <ձԱրմենիա՝»ն է որ գիտել կուտայ* շար , օժտուեցաւ ոլ–րէչ առաւելութիւններով ,

մար ղայն՝ ի շահ հեղինակին) , իր անունը ֆրան • « Հատորին մէջ պատուոյ տեղր ունի Սկր– բայց Վերածին անկողին ինկած էր արդէն ։

սերէն տասերով գրելս բաւական է արդէն, յօդ­ տիչ Աճէ մ եան , բայց մոռցուած կամ զանց առ - Ողբացեալ բնկերո տա րինէր առաԼ Ամերիկա­

ուածը կ՛ը հասնի ձհււքը անպայման : Շ –՛Ն • նուած է անոր ուսուցչին՝ Ալիշանի նման կտրկա– յի մկԼ կբ Հրատարակէր առեւտրական թերթ մը,

«Հայ Վաստակ» , ոբ երկար չտեւես :

Fonds A.R.A.M