Page 91 - ARM_19-1945_02

քօոճծ 6Ո 1925 ՎԵՐՋԻՆ ԺԱՄ
Տ..Շ.Տ. 376.286
ԿՌԻԻՆԵՐԸ ԳԱԳՐԵ8ԱՆ
: տա.0;ք6շէ6Աք–ւ5.քՕք.ո6է8յւ6 ւատտձ&աք ՍՈՒՐԻՈՅ ՄկՋ

17 , »Ա6 0&ա6ՈՈ6 - Բձ81Տ (13")
161. : 008. 15-70 - 0. 0. Ր. Բտւոտ 1678-63

ՕւաՅՈշհտ 3 մառ 1945 Կիրակի 3 Յունիս 400 Ա Ա ռ ն ա ի 500 վխաւա

Գին՝ 3 Ֆր Ա ո ւր ի ո յ ֆրանսական Հ բամ անա տա բ ո ւթ ի ւն ր

ԺԶ՛ Տ Ա Ր Ի - 16° ձաօձէ 8°4418–՚Սոր շ ր ջ ա ն թ ի ւ 47 Խ մ բ ա գ ի ր ՝ Շ– ՄԻՄԱՔԵԱ՜էւ պաշտօնապէս ՀաոՈրգեց թէ կռիւնեբր դագրեցան

Հինգշաբթի օր եւ ֆրանսական զօրքո ղօբանոցնե–

բր քաշուեցաւ , Համաձայն Փարիզէն տրուած՜

ՄԵՐ ԽՕԱՔԸ Ի՚ՆՋ է ՄՏԱԻՈՐԱաՆԸ խրաւանդներուն ;

Առջի օրուան նախարարական խորՀուբգէն վեր՜

ջը, տեղեկատու նոր նախարարր, Պ* Աուսթէլ,

ԲԱՐԵՒԱԳԻՐ ՄԻՆՉԵՒ ԱՄԱԵԳԼՈԻԽ ԼՈ6Ս ԿԸ ՏԵԱՆԷ Շ Հ ե տ ե ւե ա լ յա յտ ա ր ա բ ո ւթ ի ւնն րր ա ւ • կառավա­

ՆԱՐԳՈՒՆԻԻ ՆԱՐԳԵԱՆ ՇԻԹԵՐ ԿԱՆԱՆՉ ԲԱԺԱ­ րս ւթ ի ւն ր Հ ա ւան ո ւթ ի ւն յա յտնեց Մ էջէն Արեւելքէ

ԿՈՎ հ ա ս ա ր ը ( ո ւ ս ո Ն մ ն ա ս ի ր ո Ն թ ի ւ ն ն ե ր ) ք ո ր ո ւ ն ընղՀ * պա տ ո ւէ ր ա կէն տրուած՝ ՀրաՀանգնհրուն ,

Եթէ անակնկալ մր չպատաՀի, էջմ իածնի Աէգ. յ ա ռ ա ջ ա բ ա ն է ս հ ա տ ո ւ ա ծ մ ը , ԻՐՐ^1– նախաճաշակ. վերցնելու Համար որ եւ է պատրուակ նոր խլրտու­
զօրքէն ։ գրա­
Եկեղեցական ժողով բ պիտի դո ւմ՛ա ր ո ւի Տունէս իռնչ կր նշանակէ մտաւորական : մի , պաՀ ե լով ֊Հանդերձ ֆրանսական

\եին , մասնակցութեամբ ներքին եւ արտաքին թր­ Այս Հարցում ր շատ կր յե ղյեղոլի վերջերս ; ՛՛՛՛ծ գէրքերր։

մեր ու պատգամաւորներուն : Ց ա ո ա ջ եւ Յ ^ ւ ֊ ւ ւ ա ր ե ր խմբագրականներ նուիրեցին Տեղա– կան թե բթեր ր կր գրեն թէ ե բկուշաբթէ

Օրակարգին վրայ կբ գանուին 18 է՚նգիրնեզ, ՚սյս Հարցին ( 1 9 3 6 ) : Նոյն Հարցին մասին յ°Գ՛ օրն էր որ Ա . ՆաՀ անւլնե բու կա ռա վա ր ո ւթ է ւն ր

Հ ամ աձա յն պաշտօնական ղեկո յս ին ղո բ Հրա տա - ո լած՜ներ գրեց ին Հրա չ Զարղարեան ( | 9 3 6 ) եւ ձ* րտսա յէ յա նձէես ծ՜անուցագէբ մր, խնդրելով

քակեցինք Ա ա յիս \3ին ։ Գլխաւոր Հարցերն են *-— Վազգէն Շ ո ւ շան եան ( 1 9 4 2 ) : Ատկայն բոլորն ալ ա յլեւս չմ էջամ տել : Ա էեւնո յն օր ր Անղլէան ալ

կչմիահնի Հոգեւոր իշխան։ ֆեան 1941 1945// Հարց ր կր շօշավւէ ին յա բ ա բե բ ա բա ր մ եր ազդա յին ծանուցաղէբ մր կր յանձնէ ր , աւելէ ազդու X Այգ

Հաշուետուութիւնր . Հայ* Ե՚էեղեցւոյ ԱաՀմա - կեանքին, տ յլ ոչ րստ էութեան։ մ էջս ո էն Փար է զ Հասած՜ էէն Ա ուր է ո յ ֆրանսական

ւթեան Հաստատում ր էչմիաձնի ճեմ ա - « Մտաւորական » բառր թարգմանութիւնն է ն-Հրկա յացուց է չսե ր ուն աեղե կագէ բնե ր ր Գամ աս–
ւ ա–.
յգւր ւ ֆրանսերէն աէշ11€ԸէԱշ1 բտռին , Համազօր ռուսերէն կոսէ եւ ուր է շ քաղաքներոլ խռովութեանց մաս էն։

բանի ծ՜րագրին քննութէւնր .- է^մ ի ածն ի եւ յա­ ի Ա տ ե լ ի գ ե ն ա բառին։ Այս տեղեկադէրնեբուն Համաձայն, գէպքեբր, ո-

րակից Հաստատութեանց պաՀ պանում թ եւ ապա ֊ րոնք մ եծապէս չափազանցուած՜ են , մ ա սն ա ւո րա­
1 , Ա) ր ան սերէ ՛հ բառր աս ա Փին անգամ գոբ - պէս Հետեւանք խռով ա լՈսրնե բու
Հ ո վութ ի ւնր , ելմ տաց ո յսր եւն * կաթողիկոս ին ծածած֊ է Բլէմանսօ ։ ճէլգ է թէ աէ611շշէսշ1 րաո–ր որոնցմէ էէն արՀեստով

եւ Գերադոյն Հոգեւոր խոբՀուրդին լւնտբութիւնր • գոյութիւն ունէր ֆրանսերէն ոմանք Հէթլէրական դրօշներ կր պար -
բառարաններու մէջ զէ էն , մ ան աւանդ Պէ յՐո1֊^է
էջմ իածնի Տտճարին Հ իմնական վեր ան ո ր ո ղու - մ էջ : Բա յց եւ ա յնպէս ,
թիւն ո եւն .֊• : Բլէմ անս ո յէն շա՛ տ առաջ, բա յց ո՛ չ երբեք ա յն ի– որ ել է պատրուակ՜ վերցնելու
Համար , կառավա–
մաստով որ այսօր կր արուի իրեն։ Տրէյֆիւսի դա­ րութէւնր
ինչպէս կր տեսնէք , շատ խճողուած է օրա - Հ բամ ա յեց էր զօրքէն դագրեցնել կրակը^՝

կարդր% Մանաւանդ որ, պատգամաւորներն ալ տին առթիւ, 1898 Նոյեմբերին , խումբ մր գի - Արդարեւ , Պէյրոլթէ անթելթ կր Հաստատէր թէ

կրնան նոր խնդիրներ ա ռա^ա բ կե լ % տուններ եւ գրագէտներ բողոքագիր մր ստոբա - բա բեկար գութ է ւնր վեր աՀ ա սա ատո ւած՜ ՐքԼաԼ"*ք

Տտբիներէ ի վեր , առածին անգամ է որ այս­ գրեց ին իրենց Համ ակր անքն ար տա յա յտելու Հա­ Աուբէոյ մեծ մասին մէջ, ֆրանսական ղօրքր էր

քան բաղմ ամարդ մոգով մ ր պիտի գում արուի մար Տրէյֆիւսի, որուն թեր ու գէմ կանգնած–՝ զօրանոցներ ր քաշուած էր X

Մայր Աթոռին մէչ՛. 1941 Ապրիլին փորձ մը կա– երկուքի բաժնուած՜ էր ամբողջ (է րան սան ։ ՝Բ լէ - Զօր * տր Կօլ երէկ կէս օրէն վերջր րնդունելով

տարուեցաւ, բայց կէս ճամբան մնաց։ Եթէ չենք մանսօ Հ բատաբակեց ա յ դ բողոքագիր ր իր թեր - , լո ւս ա բան ո ւթ է ւն–
«մտաւորականներու մ ամ ոլլէ ներկա յացոլցէչներր
ոխալիր ^ագէլ 7 8 պատգամաւորներ կրցեր էին թին՝ Ն՚&աՕէՇի մէջ, իբրեւ յ ներ Հ ա գորգեց պատաՀած դէպքերու ել Ֆրանսա­

է^միած՜ին Հասնիլ , եւ մոդովր Հաղիւ յետաձրգ ֊ բողոք»։ «մ տ ա ւո բ ա կան՝ » յի տեսակէտներու մաս էն։

ուած, պայթեցաւ ռուսելգերման պատերազմ ր, ՚Բլէմ ան սո յի րմ բռնում ով՝

Հիթլէրի անակնկալ արշալր գէպի «կենսական տա– կր նշանակէ ր , այղ օրերուն , ֆրանսական իմացա­ Չրր էէ՛ էէ ծ ան ո ւց ա գր էն անմ էջապէս *1^՚Րլ\լՀ է

րածութիսններ» (1941 Յունիս 2 2 ) ։ կանութեան ծ՜աղիկր։ Ու բառր \րնգՀանբացաւ , ՛ր՛ր՛ Փէյճրթ, Մ էջէն Արեւելքէ ան ւլ լի ական բա -

ծ* ր ա զ ր ո ւ ած մոդովր պատմ ական կարելի է նուիրագոբծ՜ուեցաւ , նոյնիսկ օտար լեղուներու նակին Հ րամ անատար ր , Պէյրա թ Հ ա ս ա լ տասր օ–

Համարել տ յն տեսակէտով որ, մեծ՜ապէս պէւ՚ւէ մ էջ անցաւ : I գանաւերով ել խոբՀ րգակցեցալ նախ անգլիացի,

նպաստէ սերտ շփում Հաստատելու Հայրենիքին եւ Անաթոլ Ֆրանս եւ Մ օրիս Պառէս շատ քննա­ յետոյ ֆրանսացի սսլաներոլ Հես՜ **• ՝՝ Խ բեռրե

ԱբտասաՀմանի միԼեւ։ դատեցին բառր տրուած՜ նոր իմաստով ։ շ պա տ ա Հ ե ց ան Գամասկոս ի մհ

Շ՚6Տէ ( Խ քւշհս հ՚ձՈՇծւՏ , կր գրէ առա ջին ր՝< ա ,ս ի ւ չպէ ս գերեգման մ ր» ։ Տ՛

Ա՛ արդիկ պա տեՀ ութ իւն պիտի ունենան ա Հ*ՀՀ>– բառր , ոբ կր նշանակէ թէ « կր վերաբերի իմ ա ցո­ կր տեւէր Ա ուրիո յ մտ յրաք»

բացօք տեսնելու շատ բան , եթէ ո շ ամէն բան : ւլ ո ւթե ան » (աէշ11շշէ) , կր պատշաճի իմ ա ց ա կան թական ւթյաս թ կր Հ ա շո լեն , \յ ք րն

Մ ան աւանդ եթէ ուզեն լա յն , սրատես ակնարկ մ բ կարողութեան մր միայն։ Անոնք որ կարծ՜ած են կամ 40.000.000 տոլար։ Անգլիա^ լ չ" լր –լՀ 0 մր

նետել ԷՓմիած՜նի անմիջական շրջապատէն դուրս ատով որակային արժէք մր տալ անՀ ատներու , լաւ ո բ զրաՀապատ ինքնաշարժի մ ր աշտարակէն ղի՜

ալ , պտոյտներ կատարելով, պրպտելով, ուսում֊ չեն գիտեր իրենց լեզուն ։ տած էր Գտմասկոսի իսլամական ՜շուկան --- Աոլք

նաս ի րութ իւններ ր ւէորձե լով ։ ^առէս , աւելի անգութ , բառին կազմութեան Արուճա կր Հեռագբէ թէ ռմբակոծ՜ութեան ծան՜

Կ ր թուի թէ բուն կրօն ական– կղեր ական խրն– Հեա կր դատապարտէ նաեւ բառին բովանդակու - րո։ թիւնր էջած՜ էր այգ շրջանէն վրայ ։ «կարճ

գիրնեբր աւելի շաա ձ եւա կերպ ութ ի ւնն եր պիտի թիւնր։ Մ տածման բոլոր այգ ազնուականներ ր, սլա ո յ ւո ի մ ո րնթացքէն , տեսայ ֆրանսական գրն–

բԱ ան ։ Ա յս Լարքէն մ էջ , ամ էնէն Հ իմնական խրն– կր գրէ , կր սիրեն յայտարարել թէ իրենք տարբեր ղացէբներուն կբակր։ Բոլոր դնդակներր եւ ռում–

գիրՐ Հ ա յ * Ե կեղեցւո յ ԱաՀմ անա դրութեան մ շա - կր մտած՜են ամբոխէն։ Բայց, Հակառակ այգ յա– բեբր էլէյնայէն մէկ ուղղոլթեամբ ,• Աոլքէն

կումն է , ուր անշուշտ վճռական ձայն պիտի ունե­ ւակնութեան , մտաւորական թ ^ 6 շ հ շ է մ րն է , որ կբ ( շուկա յ) սէ բար : Տ ակալէն անկարելի է ^ՀԳ^՚ք

նան ԱրտասաՀմանի պաաղամաւո րնե րր : կազմուի երբ րնկեբութիլնր կ՚աշխատի բնաբանի ռմ բա կոծս ւթեան պատճառած՜ վնասներուն ծ՜աւա­

Այս ("ոգէրր կր պաՀանջէ լուր^ քննութիւն , մր ստեղծ՛ել ։ լս ։ Աուբիոյ խոբՀբգարանին չէնքր այնքան դէշ

այլապէս ԱրտասաՀմ ան ր կրնայ գտնուիլ նոր, ձելի Մեր մէջ, առաջին անգամ ո®վ գործ՜ած՜եց ա՜ զարնուած– է որ մեծ նորոգութեանց կր կարօտ ի ։

կղերաս/հտութեան մր առջեւ , ինչպէս կթ Հեաեւի նոր Հայերէն թա րղմ անութ իւն ր ։ Չեմ դիտեր ։ Ա ՀյէԱ՚ո մբ տուներր պատուՀաններբ ջարդուփշուր

էշմիածնի պատուիրակին կարգ մ ր յա յտա բարու ֊ էեւե յաՀա քե^րր արդեօք , որ , Հ ետեւոգոլթեամբ եզ ած են» :

թիւններկն : (հոլս ե բուն , շատ կր ս ի ր են գործած՜ել «ինտելի - Հինգշարթի գիշեր ուշ աաեն կռիւներ ր կր շա՛

կչմիածնի եւ Ար տա սա Հմանի յա ր ա բե ր ո ւ - գենտ» բառր : րունակուէ ին Ա ուր իո յ զանազան մ ասե բուն մ էջ եւ

թիւններր ճշդուած՜ ատեն , պէտք է խուսափի լ ա յն– 2. Արզարել ,՛ Ռուսերր ի ն տ ե լ ի գ ե ն տ կր կո­ ժ ո ղո վո ւր դ բ օղն ո ւթիւն կր խնդրէ ր ։ Փարիզէն

ոԼիսի տրամ ա դրութիւնն երէ ո բ կրնան Հա կաս ու - չեն (ֆրանսերէն աէշա^ՇՈէ) մտաւորականր , եւ ֆրանսական Հ րամ ան ա տ ա բ ո ւթ ե ան ղրկուած՜ Հ րա–

թիւններ եւ թիւբիմացութիւններ պաաձառոլ։ մտաւորականութիլնր՝ ի ն տ ե լ ի գ ե ն ց ի ա (ւոէշ11ւ - Հանգներր կր պատուիրէին անՀրաժեշտ միջոցնեբր

Մենք Հենք Հետաքբքրուիր Հոգեւոր նո ւի րա պետու­ §6ոշշ) : ձեռք առնել , «բայց Հաշտարար ոգիով» ։

թեան խնդիրներով* բայց իրաւասութեան սաՀ - Գիտելի է , որ Ա ո ւս ե ր ր գա ս ա կա բ գա յ ին տա - •Ֆրանսական աղրիլրնեբու Համ աձա յն , Գա -

մաններր պէտք չէ յանգին տիրական, անտեղիտա­ բազ ւո ո ւած են բառին ել յաւակնութիւն : Ըստ մասկոսի մէջ սպաննուած՜ են 4 0 0 Հոգի, վիրաւոբ–

լի դե ր ա կշռո ւթե ան մբ, դժուարութեան մատնելով Գազբաշեանի՝ «ինտելիգենցիա» կր նշանակէ «Հաս֊ ։ւ։ ած՝ 500 Հոգի ։

գաղութն ե րր : կացոզ, զարգացած , բանիմաց դասակարգ» ( Լիա֊ Վ ե ճ ը պիտի ւուծուի ԼւմԽոՕի Վկ

Այս Հաբցերու մասին կր խօսինք առա նձին :

Ա յսօբ , երբ Հհ ր ան ս ա յի պատգամ ա ւո րն ե րն ալ կբ կ ա տ ա բ բ ա ռ ա ր ա ն ւ ւ ո ւ ս ե ր է ն ի ց հ ա յ ե ր է ն , տ պ •

պա տ բ ա ս տ ո ւին ճամ րա յ ե լլել , էլ ոլղէինք անոնց ԹիՓւիս, 1906),– Անգ լէ ական կա ո ա վա ր ո լ թ է ւն ր խնդրեց Ֆրան­

մ իջոցալ բտրեւադիր մր Հաղո բդել Հա յրենիքին Բառին տրուած՜ այս բացա - սս։ յէն ներկա յա ց ո ւց է չ մ ր զր կե լ Լոնտոն , խորՀ ր–

եւ անոր Համբերատար , տոկուն ժողովուրդին : տ րութիւնր յատուկ է միա յն ռուսերէնի , վասնզի ղ ակցե լու եւ տագնապ թ լուծելու Համ ար , Մ * Ն՛Ա -

Հաստատուեցաւ թէ երկու պատգամ աւո բներ ա ) 1ոէշ111շ0էԱ€1 եւ աէ611ւ§6Ոէ երկու բառերն ալ Հանգներուն Հետ ։ Աւելէ վերջր պիտի Հ բաւի րո լին

պիտի երթան Փարիզէն , մէկ Հոգի՝ Մարսէյլէն, լատինական ծ՜ագում ունին եւ նո յն արմ ատէն կր Ա ուրիո յ ել Լիբանանի ներ կա յացո ւց ի չնեբր ։ Եթէ

չորս Հոգի ալ Ազգ* ՛ճակատէն X սերին* արդ, լատիներէնի մէջ դասակարգային Ղ°Ր * ար Կօլ չկարենա յ երթալ, արտաքին նախա -

ծ * ա ն օ թ չենք՝ ա յս ա յցե լունե բու անՀ ա տ ա կան ն շան ա կո ւթ ի ւն չունին ա յգ բառեր ր , րստ Գէօլցէ– րարր պիտի մասնակցի այս խո րՀ բղա կց ո ւթեանց ։

եւ Հաւաքական տեսակէտներուն X Եթէ որ եւ է րի եւ կաֆիոյի : Պ • Իտրն , Անգլիո յ արտաքին նախարարր , ուր­

բաղձանք արժէք ունի , պիաի ոլզէինք ոբ անոնք ր ) քիուսերր, յաճախ, լատինական փոխառոլ– բաթ օր երբորդ անդամն ՐէէաԼՈէԼ յայտարարու -

եւ ԱրտասաՀմ անի մ իւս պատգամ աւոբներո չզ առ– թիւններր կքէ կատարեն գերմաներէն եւ ֆրանսե­ թիւններ բրաւ երեսփ * ժոզովին մ Էջ , ա յս դէպքե­

նա յին պարզ Հ ան ոի ս ա տ ե սն ե ր կամ կր ա ւո բ ա կան րէն լեզուի խոզովակով* արդ, գերմաներէնի մէջ րու մասին ։ Տա յ անելով թէ Ա ուրիո յ ֆրանսական

գերակատարներ , ա յ լ պարտականութիւն ս ե սլ է ին գա ս ա կա ր ղա յին ն շան ա կո ւթ ի ւն չունին այդ բա ֊ Հրամ տնատաբր Փարիզէն Հ ր աՀ անգ ստացած է

յէչեսնել կարդ մր տարրական ճշմարտութիւններ : ռերր , րստ Պիրմանի , եւ ոչ ալ ֆրանսերէնի մէջ՝ չրնգգէմանալ Մ իջին Արեւելքի բրիտանական ոնդՀ.

Առաջինդ այն՝ որ Երեւան ր եւ էջմիած՜ինր րստ Տ արմ րս թէ թէ ր ի : Հրամ ան ա ա ա ր ին Հ րամ անին , նախարարր աւել–

Հասկնային , վերջապէս , թէ Հայրենիքի կարօտդ ԱյսուՀանդերձ , ֆրանսացի Հեղինակ մբ վեր­ ցոլց , բուռն ծափերու մէջ*—- « ՚ՎստաՀ եմ թէ այս

երթալով պիտի մ աշի , պիտ ի դառնա յ Հեռալո ր ջերս կղ պնդէր թէ դպրութեանց մշակբ դասակար­

յիշատակ մր , եթէ , այս քստմնելի ԱշխարՀամ՛ար­ գպայարինագայշնորՀմք ր զուոնրի եւկբգաենրատկեասյուեթն եան գա սաիկրարաւուդնա ք յին, տ ե ց շ1շւ՞Շ բառր, որ եթէ քիչ մր աւելի պատրաս -

տէն վերջն ալ , մեր ա շխա րՀ ա ց ր ի լ բաղմ ութիւն - պայքարէն առա^ւոբդնեբր ք

ներր պիտի գոՀանան «Մ ու յր Աբաքս»ի եւ «Ցան­ Այսպէս կամ ա յնպէս , Ֆրանս աց էն ե ր ո ււ մօտ տոաթիւե , քիչ մր աւելի Հմտութիւն կքյ պայմանա­

կամ տեսնել»ի օրօրներով : բառր Համեստ է եւ սկեպաէկ , քիուսեբուն մօտ՝ ւս րէ ր քան մ ա ա ւո ր ա կան բառր զա ր գա ց մ ան իր

էԱւելի լոյս» եւ ղուռներր, պատուՀաններբ սնապարծ՜ եւ պաՀանջկոա (որոշ կթ փնտռէ) : րնթացիկ պաշարով, երբեք շնդուն ելութիւն չղր"
ՀՀ Գ
բաց, եթէ կաբելի է այսպէս Րոել։ 3. Մտաւորական բառէն գժղոՀ՝ որովՀետեւ տաւ, որովՀետեւ միջին ղար կբ բուրէր կամ

սաՀմանափակ ել նեղ, ժ* Պէնտա Հրապարակ նե* իոննկ ու մոմ ւ Շ • 1ԱՐԳՈՒՆԻ

Fonds A.R.A.M