Page 35 - ARM_19-1945_02

ւ տ ր տ ա ա * Չ ս ց ՜ ա յ տ ո ճ յ ա տ ր ւ ա ո քո տ ա օ ր տ ՊԱՏԵՐԱԶՄ

ւ֊ք ձ Բ ճ 7 ՝ Ր ք-ք ^Ր օ ռ «Ո 192 5

Օ ե է շ է շ ս Ի Ր ա թ ո շ է ա ւ շ : Տ0Է1. ա Տ Տ ծ ա Ո ԳԱՇՆԱԿԻ8 Եհ ՌՈհՕԱԿԱՆ

17, 8ս6 Օ ս ո ս ս ս - Րձ1ԱՏ (13°) Բ Ա Ն Ա Կ Ն ե Ր Ը Մ Ի Ա Ց Ա Ն Է Լ Պ Ա Յ Ի Վ-ՐԱՑ
օ
7*1. : 0 0 8 . 15-70 - Շ. 0. Ր. Ր * » տ 1678-63

ԵաաշԽ 2 9 Խո1 1Գ4 Կիրակի 29 Ապբիւ Ք.օր . ԱյզընՀաուրր , արեւմտեան ճակատին

զա շնա կից սպարաապետը, պաշտօնապէս ՀաղՈր–

թէ ամերիկեան զօրաբաժնի մը եւ ռուսական

Ժ Զ • Տ Ա Ր Ի - 1 6 6 ձոո6<տ 14° 4390–"սոբ շ ր ջ ա ն թ ի ւ 19 Խմբագիր՝ Շ • ՄԻՍԱՔԵԱն Գին՝ 3 Ֆր– ղօրաբաժ նի մը Հրամ անաաա րնե ր ը իրարու Հ ան­

գի պե ցան Ապրիլ 26ին, Թոր կա ո ւի մէջ, Լայփցիկի

Հ իւս ի ս ա յին արեւելեան կողմը : Այս առթիւ քըեա

ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ նուեցաւ գերիները անմ իջապէս փոխանակե­

ԱՊՐԻԼ ՏԱՍևԸՄեԿԻՆ ԻՄԱՍՏԸ լու խնգիրր ։ ՊաՀակախումբերու միջեւ աոաջին

շփումը տեղի ունեցաւ Ապրիլ 25ին ժամը 4.40ին ,

ԱՆՈՆՑ ԺԱՆԻքԸ Եհ ՄԵՐ ԿԱՄ՚ԲԸ ^ԼՀ խսրՀիմ թէ պատմական գէաքերը վերակո­ երբ ամ երիկեան Հ ե տաաղօտ ի չ ջոկատի մ ը աւագ

չելու լաւագոյն եղանակն է ճշդել կամ բանաձեւել աեղակալր եւ երեք զինուորներ Հանգիպեցան ռու­

անոնց վարդապետութիւնը : սական զօրա բաժն ի մը ղին ո ւո րնե ր ո ւն ւ

• • • կլրոպան էէ ր Հաւատա ը մեր մէջ աչ շա* Այս տեսակէտով ՝ պա տ մ ա փ իլի ս ո փա յա կան Մ առէ շա լ Ա թալին ե րկու բան ա կն ե ր ո ւն մ իա–

տեր Լեն Հաւատար երբ ^ԼԱ Փո Ր^է էր ՈՍ է ի նչ իմաստ կը ներկայացնէ Ապրիլ $ասնըմէկը։ Յոլմը Հաղորդեց օրակարգով, որ կ՚ըսէր* Ո*–կ^

տեսարան պարզել \9\5ի Հայաչինշ Սարսափնե­ Կենսաբանութեան մէջ ծանօթ է երեւոյթ մը, բայնական Ա* բանակէն զինուորներ եւ բրիտանա­

րէն , վկաներով ու փաստերով : "Ր ևԸ. և" էյֆ– էքօԲ1ՏՈ16,– լողովուրդները եւս կը կան եւ ամերիկեան զինուորներ , զարնելով արեւել­

ք՚սկ այսօր , երր էւրոպան ինք աւելի քան նմասրն լ՜իսերու, կամ ա* էւնօրէն փոքր կենդա­ քէն եւ արեւմուտքէն , ճեղքեցին գերման զօրքին

Հինգ աարիէ ի վեր կր գալարուի նոյն ՀՀարՀու– նական՜ ա;, Խա րՀ ին • ինչպէս բուսական կամ կեն­ ճակատը եւ միացան Գերմանիոյ կեդրոնը, Թո ր ֊

երանքին մէջ * . . դանական բջյ*ջնսրը կը դառնան , Հակառակ ամ էն կաու քաղաքի շրջանին մէջ։ Այսպէս Հիւսիսային

Ո Լ միայն պաաերաղմ , արգիական ղինարուե ։- աՐՂռլք1՛ւ գԷպԻ ւ"յսււ» գէաԻ արեւը, դէպի Հ՚՚ղը, Գերմանիոյ գերման ղօրքր կտրուեցաւ Հարաւային

տի դիւային ճարճատումներով, աննախընթ՛ .ւ Գէպի ջերմութիւնը , գէպի ջուրր , ժողովուրդները շրջանի բանակէն ։ /» պատիւ այս պատմական դէպ­

Հրէշա յին ^ստեղծագոբծութ իւննե րով» , գ՛ի ա ու՛ եւս շօշավւուկներ կ արձակեն գէպի Հիւսիս կամ քին, այսօր Ա ոսկուա, մեր Հայրենիքին մայրաքա­

թեան րոլոր ^Հրաշքներով», այլեւ ջ ա ր դ ։ Համա­ Հարաւ, գէպի արեւմուտք կամ աբեւելք։ Այսպէս ղաքը , յանուն երկրին պիտի ող^ունէ ք\ւկրա յն ա–

տարած եւ կազմակերպուած քարդ , անծայրածիր եբրայեցի ժողովուրդը, իր պատմութեան սկզբնա­ կան Ա* բանակին քաջարի ղինուորները եւ մեր

տարածութեանս վրայ : ք՛ոլս ր մեծ ու վաքր • կան շրջաններուն մէջ, ի յայտ կը բերէր երկու դաշնակից բրիտանական եւ ամերիկեան զինուո ր -

մանաւանգ փոքր ժողովուրդներու գլխուն : է1՝Օբ1Տ1Ո6 , արեւելեան ել արեւմտեան , կամ եթէ ներ ը , 2 4 Հ ամ՛ աղարկ ա րձակե լո՛վ 3 2 4 թնղ անօթնե­

Անճիտում , բնաջնջում զանգուածային , առանց կ^ոլղէք՝ քաղդէական եւ եգիպտական ։ րով ՚* Պքսոսէ ազատասէր ժողովուրդներուն յաոթա–

աԳգի » սեռի , տարիքի կամ գա ս ա կա ր գի խտրու­ Հայ ժողովուրդը եւս , սկիզբէն ի վեր , կը նակր Գերմանիոյ վրա յ» ւ

թեան : ւճիշգ այնպէս ինչպէս վարժուեր էինք տես– մ ա ան է ր նո յն երկու դարձումները , մ է կը գէպի Մ թալին ի ծանուցա՛ծ Հրետաձիգ ողջոյնը ամե–

նել թ ուրքիոյ մէջ, սուլթանախնամ Վոսփորէն արեւմուտք , գէպի Ա է ջեր կր ա կան՝ իբրեւ ցեղա յին նամ եծն է որ արձակուած ոԱա յ ։ Բանակնե^րուն

խաւարակուռ Անատօլու , այլ մանաւանգ Հոգեբնախօսական երեւոյթ (քաղաքակրթութիւն) , միացումով Գերմանիան երկուքի կր բաժնուի ,

«արեւելեան» կոչուած նաՀանգներուն մէք։ միւսը՝ գէպի արեւելք , գէպի լեռներ ը իբրեւ մէջն րլլալով ջախջախուած Պերլինր Ա Հիւսիսային

Արգէն իսկ մ ան ր ակր կիտ քննութիւնն եր կր պատ մ ական ֆիղիքական օրէնք ( ին քն ա պա շտ պա– նա լա Հանգիս տներ ր եւ Հ ա բալա յին մ իջնարերգը ո–

կատարուին պա րտեալ Գե ր մ ան ի ո յ զանազան ար** նութիւն) ։ Գիտեմ թէ ընկերաբանները, տնտեսա­ րուն վրա յ կր քա լեն Գ ա շնա կի ցն ե ր ր սրընթաց ,

գելա ր աններ ուն մ էջ , ստուգելու Համար կատար՛­ կան պատճառներու կապելով , տարբեր անուններ Հիւսիսէն եւ Հարաւէն ։

ուած բա ր բա ր ո ս ո ւթ ի ւնն ե ր բ ։ Ան գլի ա կան պատ­ կուտան ա յս երեւոյթին, բայց քիչ մը շատ բ1՚1ա1՚– Երեք դաշնակից կառա վա ր ո ւթ ի ւնն եր ը Հաւա­

ուիրակութիւն մր Հրատարակես իր տեսածները՝ է1\՚1ՏաՇ կը Հոտի նիւթապաշտ դպրոցին այս ուսու­ քական յայտարարութիւն մ ս Հրատարակեցին , ծա­

Պա֊խէնվալտի ԼՎայմար) գժոքսքին մէջ, որուն ցում ր ։ Ս եր պատմութիւնր , որ փորձեց Հաւասա­ նուցանելով միացումը ։ Միեւնոյն ատեն երեք վար­
նուաղն
7000հ^զոՀերուն թի՚֊ր 51500կր Հաշուեն Հոգի ւ ֊ա ո րակշռութիւն մր ստեղծել պարթեւական աշխար– չապետն ե րր ողջունեց ին յա զթան ակր , իս ան դա վա ռ

1 մեռած տ յս տարուան յունուարէն ի վեր ՚՛ Հ ին յաւա կնո ւթ1 իւննե բուն եւ Հռովմ էական կա յո­ "Գւ\ո քններ ո՚֊ղգելով յաղթական բ՜անակնեբուն ։

Թերթերը ամէն օր քստմնելի նկարագրութիւն* լա ւի7 եան ցան կութ իւննե բուն միջեւ , սասան եան ք ^ ո ր չ ի լ 1լ ոսէր . Այժմ Գաշնակիցներուն պարտա­

ներ կր Հրատարակեն, ճիշդ այնպէս ինչպէս^մենք պետութեան ծ բադի րնե րուն եւ բիւզանդական սու– կան ութ ի ւնն է ոչնչացնել Գերմանիս յ զինուորա­
ի վեր X
, 1915^\878էն րերոլ մ ակընթացութեան մ իջել , Տի զրոն ի մ ազ­ կան գիմ ա գ ր ո ւթ ե ան բո լո ր մնացս րդներ ր , արմ ա–
1895—96էն եւ. մանաւանգ
դէ ական վարդապետութեան եւ կեսարիս յ ՔՐ Իս~ ա ա էս իլ քան դե լ նացի իշխանութ իւնր ել Հ պատա–
Բայց , Պոլխէնվալտր մէկ երեսն Է միայն եւրո­
տոնէական տեսաբանութեան՛ միէեւ , մինչեւ քսա­ «ղ՚-Հէնկ Հիթ/էրի պետութիւնը ։
պական Ս պանգին : Դրուագ մ ր ա չխարհասասան
ներորդ դար յաջողելէ վերջ քիչ թէ շատ ամ ուր Սթ–ալ|ւն • «Մեր պարտականութիւնն է լրա­
Արհաւիրքին մէչ֊.
բռնել հտձտւՈՀՕԱՇը՝ յանկարծ կը կորսնցնէ իր աջ ցնել թշնամիին կործանում ր, ստիպել որ զէնքե–

Երբ վերջանա յ պատերազմ ր եւ յարաբե ր ու­ թեւր , թրքական անլուր ոճիրին մէջ ԼԱպրիլ Տաս– րր վար դնէ եւ անձնատուր րլլայ առանց որ եւ է

թի ւններր 1վե րաՀ աստ ատուին ու կիրքեր ք խա զա­ նրմէկ).. \չ պայմանի։ կարմիր բանակր մինչեւ, վերջը պիտի

ղին , այն ատեն է որ կարելի պիտի րլյայ ըմբռնել Մարդիկ կան, որ ամբո՛ղջ կը տեսնեն այս թե­ կատարէ իր պա բ տ ա կան ո ւթ ի ւն ր իր ժ ո ղո վո ւր գին

կատարեալ իմաստ ր պատմական խօսքին * << Մ ար­ ւատ ան Հ ատ ը : Եւ կը Հաւատան թէ կրնա՛յ ապրիլ եւ բո լո ր աղա տաս է ր ժողովուրդնե բուն Հ անդէպ :

դը մարդուն գայլ» : թեւատը; Արդ, ասպարէզ կր կարդամ այգ Հաւա­ Թ ր ո ւ լ ք է ն յ Մ* ՆաՀանգներու նախագւսՀր,

Ամբողջ ժողովուրդներ բնաջինջ։ ՚իաղաք ներ տացողներուն, Ի^ո Գ ցուցադրեն իրենց պատմա­ Թշնամին երկուքի բաժնուեցաւ։ Եվրոպայի մէջ

եւ֊ երկիրներ Հուրի եւ սուրի մ ոնուած : սրբ ե– գիտական ամբո՛ղջ բեռը, եթէ ակադեմական վերջնական յաղթանակի ժամր չէ Հնչած տակա­

բտկան ողջակէզ՝ միլիոններով ։ սրճարաններու իմաստութիւն չէ կամ մուկը անօ­ ւին, բայց մօտ է ։ Մօտ է այն ժամր որուն Համար

Ալ թերեւս այն ատեն մարդիկ յաջողին իրենք թի ձգող գրադարաններու Հարստութիւն Համո­ ամ բող9 ամ երիկեան ժ ո ղո վո ւր գր , ամ բողջ Բրի՜

իրենց եւ ուրիշներուն բացատրել թէ ինչո՛ւ եւ զելու Համար մեղ թէ կարելի է ե&1տաց011՚6Հ* վեր ա ան ակ ան ժողովուրգր եւ բովանդակ խորՀրգային

ինչպէս տեղի ունեցան Հայաջինջ Աարսավւները։ բռնել նոյն իսկ մէկ թեւով։ ժողովուրդր այնքան երկար աշխատեցան եւ աղօ–

Գաւագիր իշխանութիւնը թրքական արիւ­ Մէկ բան միայն ճշմարիտ է ինծի Համար, թեցին ։

նազանգ դիկտատուրան վճռած էր ջախջախել , կոտրա՛ծ– է Հայոց Պատմութեան մէկ թեւը, մեր ՀԱՐԱՒԱՅԻՆ ՃԱԿԱՏԻՆ ՎՐԱՅ ԵԻԱ
ՊԻՏԻ ՄԻԱՆԱՆ
արմատախիլ ոչնչացնել ոչ միայն Հայ ժողովուր­ թշնամին կոտրեց զայն գիտակցօրէն , Հաշիւո՛վ։

դին ողնայարն ու թեւերը, այլեւ միտքը։ Ե*– ես , ա յսօր , էեմ սգար միա յն մ եռելներր (զգա­ Հարաւա յին շրջանին մ էջ ալ գա՛ շԳ/ակից բանա կ–

Այգ ա ռաջա գր ո ւթե ամ բ , նախ գլո՚ւխհ՛ե՜ր՛ր ժող­ ցական խսգիր է այգ) , այլեւ, նո յնիսկ ամէնէ՛ն ներուն միացումր օրերու իսնգիր է ։ Ամերիկացի

վեց ու փշրեց, յետոյ շղթայակապ գէպի սպան­ առաջ , մ եր Պաամ ութեան կշռականութեան ոգին : զօր* Փէթրնի Գ* բանակո Աւստրիա մտած րէէալով,

դանոց առաջնորդեց բազմ ութիւննե րը : Մէկ խօս– ժողովուրգր ծանօթ է ատոր՝ րքաՀ ա յ ՛ք ա ա » պիտի գա մ ա ւո րէ ռուս մ առէ շալ Տո լբո լխ ին ի բա­

ՔՈՎ բուն ժողովուրդը : Անոր առեւտրական եւ անունով : նակը որ յառաջ կը խազայ Գանուբի վրայ։ Գեր­

արՀեսաաւոր զասր , այլ մանաւանդ արմատր - Ապրիլ Տասնրմէկը, րստ Թուրքերուն , թաղու– մանական զօրաւոր ուժեր մ ո լեռնօրէն կը գիմ ա–

գիւղացին (ինչ որ ողջ մնացած էր այգ զանգուա­ մրն է ԹրքաՀայ Ղ*ատին ։ գրեն Աալցպուրկի եւ Պէրխթէսկաա ընի ճամ ր անե­

ծէն , Հալեցաւ տարագրութեան մէջ, եւ այսօր Ապրիլ $ասսրմէկը, ըստ մեղի, վերակոչումն լէ ո ւն վրա յ : Ամ երիկեան ղօրքս գրաւեց շարք մ ր
պիտի վերարծար
գոլք դժուար պիտի գտնէք Համրանք մր որ ուզէ Է այգ դատին, մենք զայն քաղաքներ Միւ֊նիխի ճամ բուն վրայ։

խոփին եւ արօրին կապուիլ) : հենք, կրօնքի մր արժէքին պիաի բարձրացնենք–. Ո ք ե Ղ հ ն Ի Ճ Ա Կ Ա Տ Ա Մ Ա Ր Տ Ը ԿԸ Վ.եՐՋԱ1ԱՅ

Բայց թշնամին , որ ամենակարող կը կարծէր Ի նչ լաւ, եթէ ուրիշներ ուժ տան մեզի։ Ի՛նչ Մ ոսկուա պաշտօնապէս Հաղորդեց Պ ե րլին ի

էր արիւնարբու ժանիքը, մոռցած էր մէկ բան, փոյթ , եթէ ուրիշներ ուժ չտան մեզի ։ արեւմտեան արուարձանին՝ Ա փանտաուի , փ ո ցա ա՛­

ա յս ժողովուրդին կամ քթէ Ո՛չ ւ տակաւին չեմ յուսաՀատած : Վասնզի մի եւ քհաթրնաուի գրաւումը։ քք՚ուսերուն ձեռքր

Եւ աՀաւասիկ երեսուն տարի վե՝ր2յ*Հ. մինչ իր գիտեմ թէ տակաւին 1լ ՝ապրին երիտասարդներ , ո– անցած է նաեւ կարեւոր քաղաք մը Պերլինի եւ

ժանիքը ժանգ Է կապած , գալարուելով ինքն իր րոնք Հաւատք ունին ապագա յին վրա յ , եթէ նո յն­ Ն թէ թինի ճամ բուն վրա յ •

մէջ, Հալածական ժողովուրդր ոչ միայն ունի ման­ իսկ դաւաճանեն սերունդներ ը , կուսակց ութ ի ւն­ Ռիւթէբի թղթակից ր Մ ոսկուա յէն կը Հեռաղրէ

րանկար Հայրենիք մը, այլեւ Հաւատք մնացեալն ներր եւ այս կամ այն շլացուցիչ կր կն ե ր ե ւո յ թ ին թէ Պերլինի ճա կատամա բար վերջանալու վրայ է

ալ վերստանալու : վազող իմաստուններ ր։ եւ ա յնուՀեաեւ պիտի սկսի գերմ ան մ ոլեռանդ

Մանաւանդ որ, նորէն գետերով արիւն թա­ քաղաքական Հարցերու մէջ միշտ վերապաՀ , իսում բերու մ աքրազործումը ։ Ասոնք ամ բացած են

փեց , եւ կը թափէ , ա յս անգամ իբրեւ ռազմ իկ : աժան խան գա վառո ւթեան ց թշնամ ի , կր ղաւա նիմ ուժեղապէս պաշտպանուած շէնքեբու մէջ% կարմիր

ԱշխարՀի բոլոր ռազմադաշտերուն վրայ : Հակառակ ա յն փո ւթ կո տ ո ւթ եան զոր ցո յց կո ւ բանակր կրնար մ աքրել գիմ ադրութեան ա յս բո յ–

Ւ՛՛ն չ ալ–ելի զօրաւոր ազդակ՝ մեր քաղաքա­ աան ոմ անք՝ զուռնա յին ձա յն ր Հարսանեկան Հ բա­ ներր, Պերլինի վրայ խոյացած ատեն, բայց զօր­

կան գիտակցութիւնր սրելու , քան Մարիլ Տաս– ւէր կարծելով թէ մինչեւ որ չլուծուի ԹրքաՀայ քին Հրամայուած է քաՓլ դէպի քաոաքին կեդրո­

նըմէկը : Գատ ր այսպէս կամ ա յնպէս՝ ոճիր է Համ ակերպիլ նը եւ յառաջիկային ձգել այգ խորշերուն քան­

Երեսուն տարի վերջն ալ, ամբողջ խորՀուրգ Ապրիլ Տասնրմէկի ստեղծած կացութեան ։ դում ր ։

մրն է այգ \,ախճիրրւ Պատմութիւն մր որ Հոգիդ ԱՀա թէ ինչո՛ւ Անելիք ունի Հա յ կա կան Ար– Կարմիր բանակը արգէն մտած է Պերլինի բան­

կը բզկտէ , բայց միեւնոյն ատեն լայն կը բանայ տասա հմանր : ուորական թաղը , Ա՚օապիթ , եւ յառաջ խազալով

աչքերդ եւ կը լարէ իմացականութիւնդ , գտնելու Շ– ՆԱՐԳՈՒՆԻ աւերակներու հ ծուխերու եւ փո շիներ ու մ էջէն ,

Հ ամ ար ելքը : օղակ մր կազմած է քաղաքին կենսական կէտերուն

ՆԱԽԿԻՆ ՎԱՐԶԱՊԵՏՆԵՐ էոիօ, Ռէյնօ, Տա– շուրջը։ քհուսերո շարունակ նոր զօրք, Հրասայլեր

Վկայ՝ այն ժողովուրդները որ տառապեցան եւ թնդանօթներ կր թավւեն մայրաքաղաքին վրայ,
գերութեան
մեզի պէս, Հալածանքի , ջարդի եւ երանաւէտ լատիէ եւ զօր ՚ կամլէն , որոնք ազատուած էին ա ր ֊ ընդՀանուր գբոՀ տալու Համար։ ԽորՀրդային օ–

Լեղին քամեցին բուն իսկ Եվրոպա յի ՚, Վկայ՝ դե լա վայ կում է , Ձ,ու–իցերիա կը գտնուին այժմ, գանաւերը անխնայ կր ռմբակոծեն Պերլինի փո­

ափերուն վրայ, բայց չյուսաՀատեցան Շ– Համաձայն զանազան զրոյցներու։ կատարուած ղոցներուն մէջ շինուած պատնէշնեբր, մինչ ուրիշ

Հայն իսկ այս երկիրը* բանակցութեանց շնորՀիւ, Գերմանիա պիտի ար­

ձակէ բոլոր քաղաքական կալանաւորները ։ ( Շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ թ ի ւ ն ը կ ա ր դ ա լ Դ– է շ )

Fonds A.R.A.M