Page 3 - ARM_19-1945_02
P. 3
Ր8տ&ա*լ ը Չ Ս 0 7 1 0 1 Ը Ի 1 ձ ւ ա օ ա ՚ ւ ա ռ ա ա
օ^շէտսւ-֊Րւ-օբոշէտւեշ • տա. ա տ տ ^ ա ճ ի յ ՛ Բ ա դաք ՕԽ՝ կ՝խՕաՕ խաոռփաք
17, »Ա6 0»տ6տա6 - ՐՃ1ԱՏ (13 ) Կարմիր բանակը երկուշաբթի օր գրաւեց Ա–
761. : 0 0 8 . 15-70 - Շ. 0. ք. թ & ա 1 6 7 8 - 6 3
րեւելեան Փ ր ո ւս ի ո յ մայրաքաղաքը, ՚^էօնիկս -
*ճ6քՕ–6(Ա 11 ձ * ո 1 1 9 4 5 Չ ո ր ե ք շ ա բ թ ի 11 Ա պ ր ի լ
ոլէրկ , որուն դէմ ընգՀ • յա ըձա կոդակ ան ը սկսահ՜
էր մէկ օր աոաՀ ; Անգլիական բանակն ալ ^րէմէն
մտաւ։ քաղաքը բոցերու մէ^ էրէ
Ժ Զ – Տ Ա Ր Ի - 16* ձ ա ծ *1° 4374 - Ն ո ր շրջան թ ի ւ 3 Խմբագիր՝ Շ • ՄԻՍԱ*ԵԱՆ Գին՝ 3 Ֆր– Արեւմտեան ճակատին վրայ վճռական գոր -
*^ԷԷ\ *
ծ ո զո ւթ ի ւնն ե բ կը կատարուին Հո լան տ ա յի
Վերջին լուրերու Համաձայն, ամբող^ Հոլանտան ,•
ծ ՛ ե ր #«#ւ/«#յ/ք մէթք ըլլալով Լա Հ է յ ը ^ Ռոթէրտամը, Ամսթէր -
Թ ո ս՚ք խ ո եւ ԱմԽիկա ւո ա մր եւ (\ւթրէ խթը , պա շարուած է անգլ* բա -
նակին կողմէ։ ք՝աց կը մնայ միայն նեղ տարա
է՜ութիւն մը, ուր կը գտնուին 150000 գերման զին–Հ
ՍԱՌեւ՚Ը ձՍԼԱեՑԱԼ քՒոլրքիա յէն եա կան չուեցալ ամ երիկեան ուորներ ։ Անգլ * բանակին այս յաջողութեան մէ^
դեսպան ^ թա յնՀարա , որ յայտնի էր իբրեւ թրքա մե& գեր կատարեցին օդանաւերով ի^ահ՝ զինուոը–
սէր մէկը։ Ել » Իսէ "V "է նուաղ Հետաքրքրական ներր ։ Անգլ • Հ րամ անաաաբը կը սպառնա յ Ղ*եր . -
Կը թուի թէ անՀ րամեշտ էր որ ծանր փո ր - Է, ան այժմ կը նշանակուի դեսպան Ձեխօսլովա - մ աններու Հ աղ ո ր գա կց ո ւթ ի ւնն ե ր ը կտրել երեք
ձանք մ էհ պայթած՜ ըլլար մեր գլխուն , որպէսղի կիոյ կառավարութեան մօտ։ տարբեր տ եզերէ : կը կարծ՜ուի թէ ՀիԹէէր աձՔ
րնաղգարար իրարու մօաենայինք , Հարթելով Ոմանք կը խորՀին , թէ ասիկա չնորՀազրկում առած՜ է Պրէմէնի ել Հանովրրի կոր&անումը, ու
ճամբան ընդՀանուր Հասկացողութեան մ\թ Համար X մըն է Հհ թա յնՀարաին Համ ար եւ մ է աժ ամ անակ շացնելու Համար դաշնակից բանակին յառա^խա–
& ա ա աչ ղարմանաչի չէ այս երեւոյթը։ Այգ ՜ բարեգոլշակ նշան մ՝ը X գացոլթիլնը գէպի արեւմուտք :
էա ս չեղածն աւե լի մեծ աղգեր ել մ ո ղո ւէո ւր գնե ր ։ Այս տեսակէտը, դժբախտաբար, ճիշդ չէ :
Մ աՐգիկ մ ի չա իրար կր փնտռեն վաանղի պա - Հյ թա յնՀ արտ Ա՛ ոսկուա յէն Ան գար ա զրկուե - Ոլրխ ք ա ղ ա ք Ա ե բ ա\ կը վ ա ռ ի ճ
Հուն, մէկդի գնելովդ ներքին վէճեըըւ : ցաւ այն ատեն , երբ քՒուրքիոյ գիրքը չափազանց
0 րինա1լ ա յս երկրին ժողովուրդը , որ աննա կարեւոր էր Դաշնակիցներուն Համ ար ։ Անիկա Զանազան նշաններէ կ՝երեւայ թէ գերման
խընթաց ողբերգութեան մը մատնուեցաւ , իբրեւ անձնական բարեկամն էր քՒուրքիոյ վարչապետ Հրամանատարութիւնը կը Համախմբէ իր արեւ -
Հետեւանք 1940 (Հունիսի ձախողանքին : եւ արտ աքին գործերոլ նախարար Ա արաճօգլուին մտեան ել արեւելեան բանակները, միակտուր
Զինադադար էր խաղաղութի՛ւն է Եւ սա * ել , կը ս պա սո լէ ր որ , պիտի կրնար ազդել անոր զանգուահ– մը կազմելու եւ վերջին ճաակատա -
կայն ամբող^ երկիրը յամրաբար արիւն քամեց վրայ ՝ Թուրքիան Դաշնակիցներու կողմը շաՀելու մարտները մզելու Համար; Այս գերագոյն ճիգին
լման չորս տարի։ Ամբող^ շրջաններ, արգասաբեր Համ ար ։ /* ա յց &թա յնՀարա յաջողութիւն չունե -• մէչ* Հաւանական է որ Պրէմէն , Հանովըր ,
դաշտեր ու ծաղկաւէտ , բանուկ քաղաքներ քա - սաւ ։ Եւ ա ւ ժմ , երբ թուրքիս յ գերը մասնաւոր Պրունշվիք եւ ուրիշ քաղաքներ քարուքանդ ըլլան ,
րուքանդ եղան։ Միլիոնաւոր ժողովուրդ Գագք^ի նշանակութիւն մր չունի պատերազմի ընթացքին Արդէն մե& ՀրդեՀներ հ^ագահ են Հանովրրի ,՛
ճամբան բռնեց ինչպէս մեր աքսորականները։ Համար, այլեւս աւելորդ կ\թ նկատուի անոր նման Պրունշվիքի , Համպուրկի եւ Լիւպէքի մ է Հ ։ Շատեր
Կամ բռնի տ Լ դա Հ ան եղան; Հազարաւորներ ինկան ճարպիկ դիւանագէտ մր պաՀել Անգարայի մէջ։ կր կար&են թէ այս ՀրգեՀները գիտակցօրէն
գնդացիրներու կրակին տակ, իբրեւ յեղափոխա - Շ թա յնՀա րտ ա յժմ կը փոխագրուի Չեխոսլո– ձգուահ՜ են , ա մ ր ո դ9 տա րահ՝ո ւթ իւննե ր ո փչացնե
կան, քաւելով իրենց Հայրենիքը եւ ազատութիւնը վակիա, որ այսուՀետել գիւանագիտական տեսա լու Համար ։ Ուրիշներ ալ 1լ ենթադրեն թէ Գեր–
սիրած Աէէաէոլ՜ մ^՚ԳՔյՀ ։ կէտով կարեւո ր վա յր մը կը դառնա յ ու պիտի մանները կրակի աուահ՜. են ռաղմանիւթի եւ ու
՝Ուրիշ Հազարաւորներ լեռր ելան։ իրենց Հետ դառնայ հ Պէաք է նկատի ունենալ, որ ան քՕորՀըը– աեստի պաՀեստները , քանի որ դաշնակից Հրա -
մ իասին ռազմ իկներ ամ էն ազդէ , ինչպէս եւ մ եր դային Միութեան ամէնէն մօտ բարեկամն ու ա՜ սա/ւԼ^՚ՐԸ արագօրէն յառա^ կ\ը խաղան ։
ազատատենչ երիտասարդներէն , իբրեւ ճակաաա– մէնէն վ սաաՀելի պետութիւնն է այժմ Եւրոպայի կարճ խօսքով, ամէն օր նոր քաղաքներ
ԳՐԻ եղբայրներ : մէջ ։ Անոր Հետ էր որ Մոսկուա իր առաջին դա կ՝իյնան կամ կը վառին կը քանդուին, մինչ դաշ
Ու մինչ թշնամին տիրաբար կ՚իշխէր –ռլ յոռե՛ շինքը կնքեց ա յս պատերազմ ի .ընթացքին , եթէ նակից բանակները ամէն կողմէ կը յառաջանան
տեսներ ամէն բան կորս ուած՜ կր Համարէին, ժոգո– չՀաշուենք Ան գլի ո յ Հետ կնքած ԴաշիսՔ(Լ) որ գէպի երկրին սիրտը ։ Գերիներու թէ ԿԱ երթալով
վՈԼՐԳԸ ԻսՔ միացեալ ճակատ կը կազմէր յամ րա - տա րբե ր իմ աստ ու շարժառիթ ունի ։ Ջ ե խ ո ս լո վա– կ՛՚աճի։ Ապրիլ 4 ^ , 5ի եւ 6ք* ընթացքին ամէն օբ
րա ր տ ԸնգՀ ան րապէս լուռ ու մունջ։ Երբեմն կիա կարեւոր գիտաբան մը կը դառնայ՝ /(/ոոՀրդ ա– գերի բռնուահ– են աւելի քան 4 0 0 0 0 Հոգի, միայն
պո ռթ կա լո վ ։ Ամ էն պարագայի մ էջ Հ ետզՀետէ յին քա գա քա կան ո ւթե ան Հ ետ ն ե ր գա շն ա կ քալելու արեւմտեան ճակատին վրա յ ւ էսհ. ~աՈ ս ո լաօ<ս
Հարթելով ճամբան ընգՀ անուր Հ աս կաց սղութեան տեսակէտէն ։ Եւ ՆթայնՀաըտը , որ եղած՜ է ամե– 2 0 0 0 0 ալ արեւելեան ճակատին վրայ։ Մասնա X
մը Համար, որ Հրաշք մը պիտի Համարուէր երէկ։ րիկեան դեսպան Մ ոսկուա յի մ էջ , յարմար մարդ գէաներ կը Հաշուեն թէ ներկայ ընթացքով Գեր
Ազգա յին ճակատն էր որ մ արմ ին կ՚առնէր՝ է այս պաշտօնին Համար։ մանիա օրական 8 0 0 0 0 Հոգի կը կորսնցնէ , առանց
( 1 941 ) , նա խա պատերազմ եան ա լե կոծ ո ւթ ե ան ց եւ Աակայն , եթէ նոյն իսկ պաՀ մր ընդունինք, որ Հաշուելու սլաշարուահ՝ կամ ցիրուցան եոած՝ զօ–՛
մրցակցութեանց աւերակներուն վրայ ՚ թրքասէր ՀՀթա յնՀ արտ շն որՀա ղո ւրկ կ ՚՝Աէէա յ րամ ասերը ։ -՝
Ե*– եկաւ 1944 Տունիս եը : Մնացեալը գիտէք Թուրքիա յէն Զեխոսլովակիա փո խադրուելով, ա–
ամէնքդ ալ։ Պատմութիւն չէ որ պիտի պատմենք։ ւ/ւ ի կա գեռ ապացոյց չէ, որ Ըւոշինկթըն փոխած՜ է *** Ամերիկեան 9րգ բանակը էսսէն մտնելով,
$՝շնամի լուծին տակ Հաստատուած յա ս մ իա՛ նաել իր քաղաքականութիւնը քՒուրքիո յ Հանդէպ Հ ա ս ա ա տ ահ՝ է թէ րուփի Հ ռչակաւո ր դ ինադ ո ր–
ութ հ՜արաններբ աՀագին վնասներ կրած՜ են։ Գործ՜ա -
բանութիւնը կր շարունակուի յաղթանակէն փրր–՜ եւ նուազ բարեացակամ դարձած՝ է անոր Հանդէպ։ րաններր չէին կրնար բան ի լ մ արա \ 4(ի ղանգուա–
ձային օդ արշաւէն վեր^ ։
ամիս վերջն ալ, յանուն երկրին վերջնական Այդպէս , խորՀողները կր մոռնան , որ Միացեալ
կութեան եւ վե րա կազմութեան : \թ1սՀ ան գն ե ր ո լ պետական քա ր տ ո ւղա ր ի Լա րտ աքին
(ծ՝իւր իմացութ իւննե ր պակաս չեն ան շուշտ ,՛ ն ա իւ ա ր ա ր . • ) դլխաւո ր օգնական ի չա– Ա ր ե ւ ե լ ե ա ն , ՚ ն ա կ ւ ւ ա ւ ի ն վ ր ա յ , կարմիր բանակը
ինչպէս եւ սուր վէճեր՝ թերթէ թերթ եւ Հոսանքէ վւազանց կարեւո ր պաշտօնին վրա յ ա յժմ կը դ բուի արդ էն գրաւած՜ է Վ^իէննա յ ի երկու երրորդ մ ասր
Հոսանք : ,^ողեֆ փրու, ամ երիկեան նախկին դեսպանը եւ կր յուսայ ա յսօր վաղը ա է ր դառնալ ամ բռղ^
քՒոլրքիոյ մէջ*, Ընթերցոդներր
Ո՞վ թէ գաղավէարական պայքարը, տե որ *իրոլ եղած է ՝ք^եմալի կր յիչեն անշուշտ , քաղաքին ։ Պաշարման օղակները Հ ետզՀ ետէ կը
սակէտներու
ընգՀ արումը կենսական Հարցերու ու Ք^՛**^ ա լա կաննե ր ո ւ պրկուին : կռիւները կատաղօրէն կը շ ա ր ո ւն ա կո լի ն
մ ասին՝ կը Հակասեն մ ի ա բան ո ւթ ե ան , կամ կը ջերմ բարեկամր ել իբ պա շտ օն ավա ր ո ւթ ե ան ըն - մասնաւորապէս Հ արաւային եւ արեւմտեան ար
ժխտեն զա յն : Երկուքն ալ բնական երեւո յթներ թացքին մեծապէս օգնած է անոնց : Կը քի շեն նաեւ՜ ուարձաններուն մէ^ւ Ա՝ ոսկուա յի անթելը կ^ըսէ թէ
են , պա յմ անով ո ր ըլլան գիտակից , պա յծառ ե ւ անշուշտ , որ քՒուրքիայէն Հեռանալէ վերջ, ՝$րու խո րաակուած՜ է Հարաւա յին չ ր$ան ի ամ րացեալ
անկեղծ : Պատճառաբանուած՜՝ փաստացի Հիմնա - քեմ ալական Թո ւր քիս յ մ աս ին ներբողական գիրք դօտին, եւ կարմիր բանակին ձեռքն անցած՜ են ա–
ւորումներով Հ մւ Ր ն ալ Հրատարակեց եւ խանդավառ յա յտա բա բու– րեւմ տեան , ա ր ե ւե լե ան եւ Հ ար աւա յ ին կա յա բան–
Հինդ ա ար ին ե ր ո ւ եղերական , ճակատագրա - թիւն՚ներ բրաւ այդ պետութեան մասին։ ներ ր ։ Ն ո յն աղբիւր ին Համ աձա յն , Աւստրիո յ շատ
կան օրերը մեզի Համար ալ եղան փրկարար աղ - Արդ՝ եթէ ՀյթայնՀարտ թրքասէր կը նկատ մր քավաքներուն մէ^ ժողովուրդը կը մերմէ
դան շան մը սառեր բ Հ ա լեցնելու եւ ճամբան Հ ա բ՛ ւոասնաԳւլաաիկ աւելի
թելու Համար : ուի , ,^ոզէֆ *ք1րու անկէ կռա. իլ Գերմաններուն Հետ եւ աւստրիական Հին
։ Եւ եթէ թրքասէր
թրքասէր պէաք է նկատուի գրօշներով կ^ող^ունէ ՚ղաշԳւակից ղինուորներրւ
Առաջին չորս տ ա ր ին ե ր ո ւ Հ ա ր կա զ ր ե ա լ ան -՝ թա յնՀարա ի Հեռանալը Անգարա քէն բարեգուշակ Անմիջական վտանգի տակ է կրաց, Աւստրիո յ
շարժ ութ եան եւ լռութեան մ էջ , շատեր լուր չու նշան մըն է , որքանն բարեգուշակ է ՝ք^րուի նշա ճարտարագործական երկրորդ քաղաքր , որ կը
նէին անցուդարձէն : Րայց արիւնը կը քաշէր : նակուի լր իր այս սլա տ ա ս խ ան ա տ ո ւ պա շտ օնին ։ զ անուի 1Լիէննա յի Հարաւակողմ ը՛ Մ եծ՜ ճակատա
ք՛ո լո ր ին Հ ի մնա կան մ տաՀ ո զ..ո ւթ ի ւն րճ ժողո - Հա ր կաւ , եթէ չըլլար յՀոզէֆ փրուի պարա - մարտ մր սկսա& է Պ րէ ո լաւի Համար, որ երկար
վուրդի ֆիզիքական գոյութեան ապաՀովութիւնը ։ դան , կարելի էր թերեւս գեռ խորՀիլ , թէ Եթայ– աաենէ ի վեր պա շարուած կ\թ մնաք : Գերման սլա–
ՊաՀ պան ո ւմ Համ րանքի ։ Ա՛ է կը ա յս ճամրով , մ իւսբ Հարտի Անւլարա յէն Հեռանալով 0 ւո շին կթ րն Հակազօրքր շաբաթներ է ի վեր կր կռուի կարմի ր
այն ճամ բո վ։ <ձՒ^նչ ընենք որ ոտքի տակ չերթանք,՝ նուազ բարեացակամ կը դ աո նայ կամ ւզիաի բանակին դէմ որ ամէն կոզմէ յարձակում կը
ա յս ա շխա րՀասասան վէՈք^որիկին մ Է^Ֆ * դառնայ Թուրքիս յ Հանդէպ ։ դսրծէ։
Ա յգ դիա ա կց ո ւթեա՛մ բ ալ , ամ էն զաղութ , րախաարար , իրերու, րնթաէյքե ալ, րւսէյր *** Ամ երի կացին եր ը սկսած՛ են կամ ուրթներ
ինքն իր մէջ ամփոփուած , փորձեց ճար մը գտնել։ ՚^-րուփ նոր պաշաօնէն , ցոյց էէ տար այգ։ քՒուր -՝ շինել Հռենո ս ի վրայ , երկաթուղիներու Համար ։
Ե*– այ՚յ**ՀԼ աեսնենք պատկեր մը որ բաղդա– քերր այսօր ամէն ճիգ կր թափեն եւ կր յազողէն *՚* Զօր* ՝աԷՀ՚՚^0Լ Գերմանիա մտաւ, այցելելով
տաբար կազդռէրիչ է, Հակառակ ահաւոր ցնցում աւելի սերւո րա ր ե կամ ո ւթ ի ւն մշակելու Միացեալ
ամերիկեան ֆրանսական Ա . բան ա կին , ընկերակցութեամբ
ներու եւ տաժանելի կորուստներու։ \յաՀանգներու Հեա։ Այսօր իսկ անոնք
իրենց համար, որ •> պատ/, րազմ ական նախարարին ։ \ 5 0 աարիէ ի վեր
ՋէՊ որ մ ենք ալ բաժին ունինք պատե րազմ ա– մասնագէտներ կասլաՀովեն
չուտողէ իյոչոր ճար - առածին անգամ է որ ֆրանսական բանակը ա յս՛
կան կորուստներուն մէջ, իբրեւ դաշնակից ։ Ա - աէսզի անոնց օգնոլթեամբ
մէ^ պա ամ ական գետը կ^անցնի արիւն թափելով ։ ՏՀօր *
ռանց Հաշուելու տարերային կորուստները ՝ աարարուեսա Հթ կարենան ունենալ թ՚ոլբքիոյ
մր դաո ար Կօլ այս առթիլ ա չքէ անցու ց րաոաՓապաՀ ղօ–
գազթ , անօթութիւն , Համաճարակ եւն • : եւ զինուորապէս աւելի Հզօր պետութիւն
մէ^ են՝ րամասերբ ՚ԲարլսրուՀէի մէ^ ։ Ցավորդ օրը զօ–
Ամ փ ո փ ո ւելո վ մեր գաղութին վրա յ , յա յա ա՛ նան : Այսօր իսկ անոնք բանակցութեանց
եղաճ րավարը օդանաւով գնաց \,իս , ա չքէ անցընելու
րարենք առանց այՀլեւայլի յ որ բարենշան է երե - նոյն նպատակով խոշոր մեքեաներ եւ պէտք
Ն"՚~ Համար Արդեան ճակատի ֆրանսական ղօրքը ։
լո յթը եւ յուսատու երկրին ազատագրում էն ան– " Լ Ր / ՚ ձ դորօ-իքներ տանելու Համար Ս՚իացեալ
0
մ իջա պէս վերջը ։ Հանգներէն :
Աաո-երը Հալած են եւ Հակամարտ Հոսանքներ , Փոխանակ թրքասէր ՇթայնՀարտի Անգարա Հ ՀԻԹէ\ՐԻ ՎԵՐՋԻՆ ԱՄՐՈՑԸ
որոնք իրարու բար եւ անդամ չէին տար երէկ Հ յէն Հեռանալով մենք մեզի մխիթարելու , Ամերի Ֆրանսական Հ րամ ան ատ ա ր ո ւթ ե ան քա դսւծ՜
Հ ետզՀետէ կը լալ պիտի ընենք, եթէ մեր ամրո
ւ տրուելու : վարժ ո լին մէկ սեղանի շուրջը Հա– կահայերս շատ աւելի ու մի^ոցներբ համադրենք՝ տեղեկութեանց. Համաձայն , գերման վերջին մր ,
բոլոր Համեստ ութերն ցը պիտի կազմէ 100000 Հոգինոց միջնաբերդ
^Լ"Ր ԸԼ1.այ $է քառակուսի , այդ սեղանը կլՀ գէթ հակազդելու Համար թրքական պրոպագան - ուր ամբարուած– են ուտեստ , զէնք եւ ռազմա
ցուցնէ ճամբայ մը դէպի լաւագոյն օրեր։ դին այս երկրի մ էի մթերք՝ մէկ տարի եւս շարունակելու Համար դի~
Շ՛ (Խմբագրական՝ Հ ա յ ր ե ն ի ք դ ) մադրութիւնը։ Այս միրաբերդ^ը, ուր Հիթլէր պի–
Fonds A.R.A.M
օ^շէտսւ-֊Րւ-օբոշէտւեշ • տա. ա տ տ ^ ա ճ ի յ ՛ Բ ա դաք ՕԽ՝ կ՝խՕաՕ խաոռփաք
17, »Ա6 0»տ6տա6 - ՐՃ1ԱՏ (13 ) Կարմիր բանակը երկուշաբթի օր գրաւեց Ա–
761. : 0 0 8 . 15-70 - Շ. 0. ք. թ & ա 1 6 7 8 - 6 3
րեւելեան Փ ր ո ւս ի ո յ մայրաքաղաքը, ՚^էօնիկս -
*ճ6քՕ–6(Ա 11 ձ * ո 1 1 9 4 5 Չ ո ր ե ք շ ա բ թ ի 11 Ա պ ր ի լ
ոլէրկ , որուն դէմ ընգՀ • յա ըձա կոդակ ան ը սկսահ՜
էր մէկ օր աոաՀ ; Անգլիական բանակն ալ ^րէմէն
մտաւ։ քաղաքը բոցերու մէ^ էրէ
Ժ Զ – Տ Ա Ր Ի - 16* ձ ա ծ *1° 4374 - Ն ո ր շրջան թ ի ւ 3 Խմբագիր՝ Շ • ՄԻՍԱ*ԵԱՆ Գին՝ 3 Ֆր– Արեւմտեան ճակատին վրայ վճռական գոր -
*^ԷԷ\ *
ծ ո զո ւթ ի ւնն ե բ կը կատարուին Հո լան տ ա յի
Վերջին լուրերու Համաձայն, ամբող^ Հոլանտան ,•
ծ ՛ ե ր #«#ւ/«#յ/ք մէթք ըլլալով Լա Հ է յ ը ^ Ռոթէրտամը, Ամսթէր -
Թ ո ս՚ք խ ո եւ ԱմԽիկա ւո ա մր եւ (\ւթրէ խթը , պա շարուած է անգլ* բա -
նակին կողմէ։ ք՝աց կը մնայ միայն նեղ տարա
է՜ութիւն մը, ուր կը գտնուին 150000 գերման զին–Հ
ՍԱՌեւ՚Ը ձՍԼԱեՑԱԼ քՒոլրքիա յէն եա կան չուեցալ ամ երիկեան ուորներ ։ Անգլ * բանակին այս յաջողութեան մէ^
դեսպան ^ թա յնՀարա , որ յայտնի էր իբրեւ թրքա մե& գեր կատարեցին օդանաւերով ի^ահ՝ զինուոը–
սէր մէկը։ Ել » Իսէ "V "է նուաղ Հետաքրքրական ներր ։ Անգլ • Հ րամ անաաաբը կը սպառնա յ Ղ*եր . -
Կը թուի թէ անՀ րամեշտ էր որ ծանր փո ր - Է, ան այժմ կը նշանակուի դեսպան Ձեխօսլովա - մ աններու Հ աղ ո ր գա կց ո ւթ ի ւնն ե ր ը կտրել երեք
ձանք մ էհ պայթած՜ ըլլար մեր գլխուն , որպէսղի կիոյ կառավարութեան մօտ։ տարբեր տ եզերէ : կը կարծ՜ուի թէ ՀիԹէէր աձՔ
րնաղգարար իրարու մօաենայինք , Հարթելով Ոմանք կը խորՀին , թէ ասիկա չնորՀազրկում առած՜ է Պրէմէնի ել Հանովրրի կոր&անումը, ու
ճամբան ընդՀանուր Հասկացողութեան մ\թ Համար X մըն է Հհ թա յնՀարաին Համ ար եւ մ է աժ ամ անակ շացնելու Համար դաշնակից բանակին յառա^խա–
& ա ա աչ ղարմանաչի չէ այս երեւոյթը։ Այգ ՜ բարեգոլշակ նշան մ՝ը X գացոլթիլնը գէպի արեւմուտք :
էա ս չեղածն աւե լի մեծ աղգեր ել մ ո ղո ւէո ւր գնե ր ։ Այս տեսակէտը, դժբախտաբար, ճիշդ չէ :
Մ աՐգիկ մ ի չա իրար կր փնտռեն վաանղի պա - Հյ թա յնՀ արտ Ա՛ ոսկուա յէն Ան գար ա զրկուե - Ոլրխ ք ա ղ ա ք Ա ե բ ա\ կը վ ա ռ ի ճ
Հուն, մէկդի գնելովդ ներքին վէճեըըւ : ցաւ այն ատեն , երբ քՒուրքիոյ գիրքը չափազանց
0 րինա1լ ա յս երկրին ժողովուրդը , որ աննա կարեւոր էր Դաշնակիցներուն Համ ար ։ Անիկա Զանազան նշաններէ կ՝երեւայ թէ գերման
խընթաց ողբերգութեան մը մատնուեցաւ , իբրեւ անձնական բարեկամն էր քՒուրքիոյ վարչապետ Հրամանատարութիւնը կը Համախմբէ իր արեւ -
Հետեւանք 1940 (Հունիսի ձախողանքին : եւ արտ աքին գործերոլ նախարար Ա արաճօգլուին մտեան ել արեւելեան բանակները, միակտուր
Զինադադար էր խաղաղութի՛ւն է Եւ սա * ել , կը ս պա սո լէ ր որ , պիտի կրնար ազդել անոր զանգուահ– մը կազմելու եւ վերջին ճաակատա -
կայն ամբող^ երկիրը յամրաբար արիւն քամեց վրայ ՝ Թուրքիան Դաշնակիցներու կողմը շաՀելու մարտները մզելու Համար; Այս գերագոյն ճիգին
լման չորս տարի։ Ամբող^ շրջաններ, արգասաբեր Համ ար ։ /* ա յց &թա յնՀարա յաջողութիւն չունե -• մէչ* Հաւանական է որ Պրէմէն , Հանովըր ,
դաշտեր ու ծաղկաւէտ , բանուկ քաղաքներ քա - սաւ ։ Եւ ա ւ ժմ , երբ թուրքիս յ գերը մասնաւոր Պրունշվիք եւ ուրիշ քաղաքներ քարուքանդ ըլլան ,
րուքանդ եղան։ Միլիոնաւոր ժողովուրդ Գագք^ի նշանակութիւն մր չունի պատերազմի ընթացքին Արդէն մե& ՀրդեՀներ հ^ագահ են Հանովրրի ,՛
ճամբան բռնեց ինչպէս մեր աքսորականները։ Համար, այլեւս աւելորդ կ\թ նկատուի անոր նման Պրունշվիքի , Համպուրկի եւ Լիւպէքի մ է Հ ։ Շատեր
Կամ բռնի տ Լ դա Հ ան եղան; Հազարաւորներ ինկան ճարպիկ դիւանագէտ մր պաՀել Անգարայի մէջ։ կր կար&են թէ այս ՀրգեՀները գիտակցօրէն
գնդացիրներու կրակին տակ, իբրեւ յեղափոխա - Շ թա յնՀա րտ ա յժմ կը փոխագրուի Չեխոսլո– ձգուահ՜ են , ա մ ր ո դ9 տա րահ՝ո ւթ իւննե ր ո փչացնե
կան, քաւելով իրենց Հայրենիքը եւ ազատութիւնը վակիա, որ այսուՀետել գիւանագիտական տեսա լու Համար ։ Ուրիշներ ալ 1լ ենթադրեն թէ Գեր–
սիրած Աէէաէոլ՜ մ^՚ԳՔյՀ ։ կէտով կարեւո ր վա յր մը կը դառնա յ ու պիտի մանները կրակի աուահ՜. են ռաղմանիւթի եւ ու
՝Ուրիշ Հազարաւորներ լեռր ելան։ իրենց Հետ դառնայ հ Պէաք է նկատի ունենալ, որ ան քՕորՀըը– աեստի պաՀեստները , քանի որ դաշնակից Հրա -
մ իասին ռազմ իկներ ամ էն ազդէ , ինչպէս եւ մ եր դային Միութեան ամէնէն մօտ բարեկամն ու ա՜ սա/ւԼ^՚ՐԸ արագօրէն յառա^ կ\ը խաղան ։
ազատատենչ երիտասարդներէն , իբրեւ ճակաաա– մէնէն վ սաաՀելի պետութիւնն է այժմ Եւրոպայի կարճ խօսքով, ամէն օր նոր քաղաքներ
ԳՐԻ եղբայրներ : մէջ ։ Անոր Հետ էր որ Մոսկուա իր առաջին դա կ՝իյնան կամ կը վառին կը քանդուին, մինչ դաշ
Ու մինչ թշնամին տիրաբար կ՚իշխէր –ռլ յոռե՛ շինքը կնքեց ա յս պատերազմ ի .ընթացքին , եթէ նակից բանակները ամէն կողմէ կը յառաջանան
տեսներ ամէն բան կորս ուած՜ կր Համարէին, ժոգո– չՀաշուենք Ան գլի ո յ Հետ կնքած ԴաշիսՔ(Լ) որ գէպի երկրին սիրտը ։ Գերիներու թէ ԿԱ երթալով
վՈԼՐԳԸ ԻսՔ միացեալ ճակատ կը կազմէր յամ րա - տա րբե ր իմ աստ ու շարժառիթ ունի ։ Ջ ե խ ո ս լո վա– կ՛՚աճի։ Ապրիլ 4 ^ , 5ի եւ 6ք* ընթացքին ամէն օբ
րա ր տ ԸնգՀ ան րապէս լուռ ու մունջ։ Երբեմն կիա կարեւոր գիտաբան մը կը դառնայ՝ /(/ոոՀրդ ա– գերի բռնուահ– են աւելի քան 4 0 0 0 0 Հոգի, միայն
պո ռթ կա լո վ ։ Ամ էն պարագայի մ էջ Հ ետզՀետէ յին քա գա քա կան ո ւթե ան Հ ետ ն ե ր գա շն ա կ քալելու արեւմտեան ճակատին վրա յ ւ էսհ. ~աՈ ս ո լաօ<ս
Հարթելով ճամբան ընգՀ անուր Հ աս կաց սղութեան տեսակէտէն ։ Եւ ՆթայնՀաըտը , որ եղած՜ է ամե– 2 0 0 0 0 ալ արեւելեան ճակատին վրայ։ Մասնա X
մը Համար, որ Հրաշք մը պիտի Համարուէր երէկ։ րիկեան դեսպան Մ ոսկուա յի մ էջ , յարմար մարդ գէաներ կը Հաշուեն թէ ներկայ ընթացքով Գեր
Ազգա յին ճակատն էր որ մ արմ ին կ՚առնէր՝ է այս պաշտօնին Համար։ մանիա օրական 8 0 0 0 0 Հոգի կը կորսնցնէ , առանց
( 1 941 ) , նա խա պատերազմ եան ա լե կոծ ո ւթ ե ան ց եւ Աակայն , եթէ նոյն իսկ պաՀ մր ընդունինք, որ Հաշուելու սլաշարուահ՝ կամ ցիրուցան եոած՝ զօ–՛
մրցակցութեանց աւերակներուն վրայ ՚ թրքասէր ՀՀթա յնՀ արտ շն որՀա ղո ւրկ կ ՚՝Աէէա յ րամ ասերը ։ -՝
Ե*– եկաւ 1944 Տունիս եը : Մնացեալը գիտէք Թուրքիա յէն Զեխոսլովակիա փո խադրուելով, ա–
ամէնքդ ալ։ Պատմութիւն չէ որ պիտի պատմենք։ ւ/ւ ի կա գեռ ապացոյց չէ, որ Ըւոշինկթըն փոխած՜ է *** Ամերիկեան 9րգ բանակը էսսէն մտնելով,
$՝շնամի լուծին տակ Հաստատուած յա ս մ իա՛ նաել իր քաղաքականութիւնը քՒուրքիո յ Հանդէպ Հ ա ս ա ա տ ահ՝ է թէ րուփի Հ ռչակաւո ր դ ինադ ո ր–
ութ հ՜արաններբ աՀագին վնասներ կրած՜ են։ Գործ՜ա -
բանութիւնը կր շարունակուի յաղթանակէն փրր–՜ եւ նուազ բարեացակամ դարձած՝ է անոր Հանդէպ։ րաններր չէին կրնար բան ի լ մ արա \ 4(ի ղանգուա–
ձային օդ արշաւէն վեր^ ։
ամիս վերջն ալ, յանուն երկրին վերջնական Այդպէս , խորՀողները կր մոռնան , որ Միացեալ
կութեան եւ վե րա կազմութեան : \թ1սՀ ան գն ե ր ո լ պետական քա ր տ ո ւղա ր ի Լա րտ աքին
(ծ՝իւր իմացութ իւննե ր պակաս չեն ան շուշտ ,՛ ն ա իւ ա ր ա ր . • ) դլխաւո ր օգնական ի չա– Ա ր ե ւ ե լ ե ա ն , ՚ ն ա կ ւ ւ ա ւ ի ն վ ր ա յ , կարմիր բանակը
ինչպէս եւ սուր վէճեր՝ թերթէ թերթ եւ Հոսանքէ վւազանց կարեւո ր պաշտօնին վրա յ ա յժմ կը դ բուի արդ էն գրաւած՜ է Վ^իէննա յ ի երկու երրորդ մ ասր
Հոսանք : ,^ողեֆ փրու, ամ երիկեան նախկին դեսպանը եւ կր յուսայ ա յսօր վաղը ա է ր դառնալ ամ բռղ^
քՒոլրքիոյ մէջ*, Ընթերցոդներր
Ո՞վ թէ գաղավէարական պայքարը, տե որ *իրոլ եղած է ՝ք^եմալի կր յիչեն անշուշտ , քաղաքին ։ Պաշարման օղակները Հ ետզՀ ետէ կը
սակէտներու
ընգՀ արումը կենսական Հարցերու ու Ք^՛**^ ա լա կաննե ր ո ւ պրկուին : կռիւները կատաղօրէն կը շ ա ր ո ւն ա կո լի ն
մ ասին՝ կը Հակասեն մ ի ա բան ո ւթ ե ան , կամ կը ջերմ բարեկամր ել իբ պա շտ օն ավա ր ո ւթ ե ան ըն - մասնաւորապէս Հ արաւային եւ արեւմտեան ար
ժխտեն զա յն : Երկուքն ալ բնական երեւո յթներ թացքին մեծապէս օգնած է անոնց : Կը քի շեն նաեւ՜ ուարձաններուն մէ^ւ Ա՝ ոսկուա յի անթելը կ^ըսէ թէ
են , պա յմ անով ո ր ըլլան գիտակից , պա յծառ ե ւ անշուշտ , որ քՒուրքիայէն Հեռանալէ վերջ, ՝$րու խո րաակուած՜ է Հարաւա յին չ ր$ան ի ամ րացեալ
անկեղծ : Պատճառաբանուած՜՝ փաստացի Հիմնա - քեմ ալական Թո ւր քիս յ մ աս ին ներբողական գիրք դօտին, եւ կարմիր բանակին ձեռքն անցած՜ են ա–
ւորումներով Հ մւ Ր ն ալ Հրատարակեց եւ խանդավառ յա յտա բա բու– րեւմ տեան , ա ր ե ւե լե ան եւ Հ ար աւա յ ին կա յա բան–
Հինդ ա ար ին ե ր ո ւ եղերական , ճակատագրա - թիւն՚ներ բրաւ այդ պետութեան մասին։ ներ ր ։ Ն ո յն աղբիւր ին Համ աձա յն , Աւստրիո յ շատ
կան օրերը մեզի Համար ալ եղան փրկարար աղ - Արդ՝ եթէ ՀյթայնՀարտ թրքասէր կը նկատ մր քավաքներուն մէ^ ժողովուրդը կը մերմէ
դան շան մը սառեր բ Հ ա լեցնելու եւ ճամբան Հ ա բ՛ ւոասնաԳւլաաիկ աւելի
թելու Համար : ուի , ,^ոզէֆ *ք1րու անկէ կռա. իլ Գերմաններուն Հետ եւ աւստրիական Հին
։ Եւ եթէ թրքասէր
թրքասէր պէաք է նկատուի գրօշներով կ^ող^ունէ ՚ղաշԳւակից ղինուորներրւ
Առաջին չորս տ ա ր ին ե ր ո ւ Հ ա ր կա զ ր ե ա լ ան -՝ թա յնՀարա ի Հեռանալը Անգարա քէն բարեգուշակ Անմիջական վտանգի տակ է կրաց, Աւստրիո յ
շարժ ութ եան եւ լռութեան մ էջ , շատեր լուր չու նշան մըն է , որքանն բարեգուշակ է ՝ք^րուի նշա ճարտարագործական երկրորդ քաղաքր , որ կը
նէին անցուդարձէն : Րայց արիւնը կը քաշէր : նակուի լր իր այս սլա տ ա ս խ ան ա տ ո ւ պա շտ օնին ։ զ անուի 1Լիէննա յի Հարաւակողմ ը՛ Մ եծ՜ ճակատա
ք՛ո լո ր ին Հ ի մնա կան մ տաՀ ո զ..ո ւթ ի ւն րճ ժողո - Հա ր կաւ , եթէ չըլլար յՀոզէֆ փրուի պարա - մարտ մր սկսա& է Պ րէ ո լաւի Համար, որ երկար
վուրդի ֆիզիքական գոյութեան ապաՀովութիւնը ։ դան , կարելի էր թերեւս գեռ խորՀիլ , թէ Եթայ– աաենէ ի վեր պա շարուած կ\թ մնաք : Գերման սլա–
ՊաՀ պան ո ւմ Համ րանքի ։ Ա՛ է կը ա յս ճամրով , մ իւսբ Հարտի Անւլարա յէն Հեռանալով 0 ւո շին կթ րն Հակազօրքր շաբաթներ է ի վեր կր կռուի կարմի ր
այն ճամ բո վ։ <ձՒ^նչ ընենք որ ոտքի տակ չերթանք,՝ նուազ բարեացակամ կը դ աո նայ կամ ւզիաի բանակին դէմ որ ամէն կոզմէ յարձակում կը
ա յս ա շխա րՀասասան վէՈք^որիկին մ Է^Ֆ * դառնայ Թուրքիս յ Հանդէպ ։ դսրծէ։
Ա յգ դիա ա կց ո ւթեա՛մ բ ալ , ամ էն զաղութ , րախաարար , իրերու, րնթաէյքե ալ, րւսէյր *** Ամ երի կացին եր ը սկսած՛ են կամ ուրթներ
ինքն իր մէջ ամփոփուած , փորձեց ճար մը գտնել։ ՚^-րուփ նոր պաշաօնէն , ցոյց էէ տար այգ։ քՒուր -՝ շինել Հռենո ս ի վրայ , երկաթուղիներու Համար ։
Ե*– այ՚յ**ՀԼ աեսնենք պատկեր մը որ բաղդա– քերր այսօր ամէն ճիգ կր թափեն եւ կր յազողէն *՚* Զօր* ՝աԷՀ՚՚^0Լ Գերմանիա մտաւ, այցելելով
տաբար կազդռէրիչ է, Հակառակ ահաւոր ցնցում աւելի սերւո րա ր ե կամ ո ւթ ի ւն մշակելու Միացեալ
ամերիկեան ֆրանսական Ա . բան ա կին , ընկերակցութեամբ
ներու եւ տաժանելի կորուստներու։ \յաՀանգներու Հեա։ Այսօր իսկ անոնք
իրենց համար, որ •> պատ/, րազմ ական նախարարին ։ \ 5 0 աարիէ ի վեր
ՋէՊ որ մ ենք ալ բաժին ունինք պատե րազմ ա– մասնագէտներ կասլաՀովեն
չուտողէ իյոչոր ճար - առածին անգամ է որ ֆրանսական բանակը ա յս՛
կան կորուստներուն մէջ, իբրեւ դաշնակից ։ Ա - աէսզի անոնց օգնոլթեամբ
մէ^ պա ամ ական գետը կ^անցնի արիւն թափելով ։ ՏՀօր *
ռանց Հաշուելու տարերային կորուստները ՝ աարարուեսա Հթ կարենան ունենալ թ՚ոլբքիոյ
մր դաո ար Կօլ այս առթիլ ա չքէ անցու ց րաոաՓապաՀ ղօ–
գազթ , անօթութիւն , Համաճարակ եւն • : եւ զինուորապէս աւելի Հզօր պետութիւն
մէ^ են՝ րամասերբ ՚ԲարլսրուՀէի մէ^ ։ Ցավորդ օրը զօ–
Ամ փ ո փ ո ւելո վ մեր գաղութին վրա յ , յա յա ա՛ նան : Այսօր իսկ անոնք բանակցութեանց
եղաճ րավարը օդանաւով գնաց \,իս , ա չքէ անցընելու
րարենք առանց այՀլեւայլի յ որ բարենշան է երե - նոյն նպատակով խոշոր մեքեաներ եւ պէտք
Ն"՚~ Համար Արդեան ճակատի ֆրանսական ղօրքը ։
լո յթը եւ յուսատու երկրին ազատագրում էն ան– " Լ Ր / ՚ ձ դորօ-իքներ տանելու Համար Ս՚իացեալ
0
մ իջա պէս վերջը ։ Հանգներէն :
Աաո-երը Հալած են եւ Հակամարտ Հոսանքներ , Փոխանակ թրքասէր ՇթայնՀարտի Անգարա Հ ՀԻԹէ\ՐԻ ՎԵՐՋԻՆ ԱՄՐՈՑԸ
որոնք իրարու բար եւ անդամ չէին տար երէկ Հ յէն Հեռանալով մենք մեզի մխիթարելու , Ամերի Ֆրանսական Հ րամ ան ատ ա ր ո ւթ ե ան քա դսւծ՜
Հ ետզՀետէ կը լալ պիտի ընենք, եթէ մեր ամրո
ւ տրուելու : վարժ ո լին մէկ սեղանի շուրջը Հա– կահայերս շատ աւելի ու մի^ոցներբ համադրենք՝ տեղեկութեանց. Համաձայն , գերման վերջին մր ,
բոլոր Համեստ ութերն ցը պիտի կազմէ 100000 Հոգինոց միջնաբերդ
^Լ"Ր ԸԼ1.այ $է քառակուսի , այդ սեղանը կլՀ գէթ հակազդելու Համար թրքական պրոպագան - ուր ամբարուած– են ուտեստ , զէնք եւ ռազմա
ցուցնէ ճամբայ մը դէպի լաւագոյն օրեր։ դին այս երկրի մ էի մթերք՝ մէկ տարի եւս շարունակելու Համար դի~
Շ՛ (Խմբագրական՝ Հ ա յ ր ե ն ի ք դ ) մադրութիւնը։ Այս միրաբերդ^ը, ուր Հիթլէր պի–
Fonds A.R.A.M
