Page 1 - ARM_19-1945_02
P. 1
լ ը ա ա ա ա Չ ս օ ւ ա ւ ա ա օ ո ա Թւ տ ա օ բ ը ՊԱՏԵՐԱԶՄ
Րօոճ<5 6Ո 192 5
11.Շ.Տ. 376.286
օ ^ ^ ա - Բ ա բ ո ^ ա ^ : տա. ա տ տ ճ & ա Կատաղի Կոիւնեբ
1 7 , 8 « 6 Օ&աքտաշ - Ր Ճ 8 1 Տ ( 1 3 տ ) աւա ճակատի վրա)
ա : 0 0 8 . 15-70 - 0. Շ. Ր. Բտոտ 1 6 7 8 - 6 3
Վերջին լուրերու Համաձայն , Դաշնակիցները
են արդէն Հ
Ատւէձւ 10 հ\ո1 1945 Ե ր ե ք շ ա բ թ ի 10 Ապրիլ Պ րէ մէնի արուարձաններր Հասած՜
Ֆրանսական ( մա ր ո քեան ) զօրքը գրաւած է ռաաիօ
Ժ Ջ – Տ Ա Ր Ի - 1 6 ° ձռոձշ « ° 4 3 7 3 – ՚ և ո բ շ ր շ ա ն թ ի ւ 2 Խ մ բ ա գ ի ր ՝ Շ. Մ Ի Ս Ա Ք Ե Ա ՜ ե Գին՝ 3 Ֆր– Հյթ թ ո ւթ կա ր ա ը , որ Հաստատուած է քաղաքկ ն
փախստա
2 0 0 քիլոմեթր Հեռու եւ որուն միջոցաւ
կան տը Պռինոն եւ Տ՝ան Լ ի ՚ ֊ չ է ր լուրեր կը Հազոր–
դէին :
ՏԵՍԱԿ ՄԸ ՕՐԱԳԻ Ա իւս բո լոր ճակատներուն վրա յ եւս ՚)՛ ա շն ա -
(ԽԱՌ1» Ի ԽՈԻՌ՚Ն) կի ցս հ ր ը շօշափելի յաջո զո ւթ ի լեն ե ր շաՀած՝ են։
Ա ա ա ն Լ Հ եԻՐՈՊԱՆ Զորս Հազար ֆրանսացի գերի սպաներ ագատ ուած՝
են Վ^եսթֆա լիո յ մէջ ։ Հո լան տ ան զինուորական
28 Յ ո ւ ն ի ս 1941 Անբուժելին ՝Բլօտ Ֆառէր գործողութեանց կեդրոնն է արեւմտեան ճակա
տին վրայ։ Անգլ գերման
իր մէկ վէպին՝ «Լ՚ք–1օւաո6 զսւ շւտտԶտտւոշւ»^ մէջ կը զօրքին նաՀանջի * բանակը վճռած է խոել
յառաջ կը խաղայ "օրքը
Պիտի գտնուի® Հանճար մը, բանաստեղծ՝ , ՛Լք՛" սաՀեցնէ Հետեւեալ ցնդաբանութիւնը, իբրեւ թէ Հ ամ ար \յո՚րվեկիո գիծը։ Միւս կողմէ անգլ* շարելու
սլազիր , նկարիչ քչաւք գիտուն , որ Համարձակի , /7Հ7 սլամ ի մը բերնով* դէոէի Պալթիկ ծով , պա
կարենա*յ պատկերացնել ներկայ Ջ,արՀ ո ւր անքը–~ « ԱլԼաՀ*ԼՀ ստեղծեց բոլոր ժ՜ողովուրդները ։ յ գերմ ան բանակը :
ԱշխարՀամա*րա : Այսօր : Վաղր : քՒերեւս տարի • Յետոյ ուզելով որ անոնք արդարեւ ուղղամիա ըլ Ա ր ե ւ ե լ ե ա ն ճ ա կ ա տ ի ն վ բ ա յ , կար՚քիր բանակը
ձձ՚Հք *Լեր2յլ ; ընգՀ . յարձակողականի ձեռնարկած՝ է փէօնիկս -
տածումն անգամ դլխու սլա ո յտ կը սլա աճ ա՛ լան , պարկե շտութիւնր եփել տուաւ աղուոր
ռէ , սարսելով
մարդկային ե ր ելա կայութիւնը % պաուկիմը մ էջ : Եօթը տարի վերջը , պարկեշտու– աէրկի դէմ ։ Արդէն գրաւուած են քաղաքին Հ ինգ
Ցնդեցին գանկիս սիգերը յետին — Ուղեղս յԺիւնր լաւ մը եփեցաւ։ Աստուած զայն պէաք ե - թաղերը։ Ուրիշ զօրամասեր ալ գրաւած՝ են գլխա
կ ա ր ծ ե ս ա ր դ է ն ի մ ը չ է ր : — Ե ւ պ ա ր րււնեցին եր
կ ի ն ք օււ գ ե տ ի ն : ( ծ . Զարենց) : ղած՜ին պէս խառնած էր իր խոշոր ոսկի դգալով ւոր կայարանը եւ նաւահանգիստը։ 15000 Հոգի
(շերեփ) : « Հիմա գնա1 , ըսաւ Հրեշտակապետին գերի բռնուեցան մէկ օրուան մէջ :
Պիաի հ՜նի® նոր Տանթէ մրէ ՚քյոյն ինքն գերման •եւ քովս բեր իմ արարածներս՝^ ։ Հրեշտակապետը Կռիւները կը շարունակուխն Վիէննայի փո ~
քհրմարքր քանի® Հարիւր անգամ թափ , ււ ւժ պիտի .գնաց աշխարՀ վէնառելու ղանոնք : Առաջին անգամ զոցներուն մէջ՛, Զ°Ր* ՏիիՅ՜րիի1) Վիէննայի պաշտ
կրնար տալ իր մաքի սլացքին , նկարագրելու. Հա .եկան Հաւատացեալները , որովՀետել աւելի մօտ պանը եւ յ^ս-էսն ե ր ո լ Հրամանատարը սպաննուեցաւ
մար այն քստմնելի «ն ո ր ո լթիւննե ր ր» որ աւելի կր բնակին Աստուծոյ ։ <Տ.ԱՀա ձեզի Համար , Հաւա ատրճանակի Հինգ Հարուածներով, երբ անթելի
քան Հ ինգ աարիէ ի վե ր կը թաւալ ին արեւմ տեան տարիմ մարզիկ, ըսաւ Աստուած՝ եւ առանց չափե կայանր կ՚երթար , յայտարարութիւն մը ուղղելու
եւ արեւելեան —- ճակատին վրայ , խորտակելով լու լման դգալ մը լեցուց թանկագին դեղէն հ Ել Համար ժողովուրդին ։։
բոլոր սաՀմ աններն ու օրէնքները ; անոնք ելան գացին , պարկեշտ առ յաւէտ ։ փրանկ Մ առէ շալ Տ ո լբո ւխ ին կոչ մ ը ո ւղղելո վ ՀԼիէն–
՛ներն ալ եկան իրենց կարգին ։ ^Ահաւասիկ ձեղի Լա յի ժողովուրդին , կ^ ազդարար կ թէ կարմ իր բա
Ամբո՛ղջ էքւրոսլան ռազմադաշտ , ամէնէն շող՛ •Համարէ , ըսաւ ԱլլաՀ ։ Եւ Լռցո*֊ց ^Բ^ՐՈՐԳ բաժ՜ին նակը վ^իէննա մտած է արդէն , թէ ո՛ր եւ է Հող
շողուն , շառաչուն , դիւային գիւտերով։ ԱնՀամար մը, նոյնքան խոշոր որքան առաջին ր : Վերջապէս կցեք ու նպատակ չունի եւն * ։ Ե՛– կք՛ Հ (էաւ–իրէ ժ ո–
միլիոններ իրենց կարգին մաՀացու, մսացու մե .եկան կռապաշտները % «Այս ալ ^ ^ ղ ի Համար ,
քենան ե ր ո ւ վե րածուած Լ իւս ի սա յ ին սառուցեալ *ուա ռ պարպւ,
դգալը։
գօտիներէն մինչեւ միջերկրականի տաքուկ աւա - երրորգ
ղաններր։ Եւ դեռ աւելի Հեռուն , մինչեւ \\) աղա իսկ առանց մ ս յնի ։
ղական (ի՜նչ Հեգնութիւն) : Այլեւս շատ բան չէր մնացած սանին մէջ* • • Քո՚յց կը մոռնամ որ այս ճրագները, ինչպէս
Ոտնակներէն զատ , անոնց ճամբուն վրայ , ա– ր , աղաղակեց յանկարծ Հրեշտակապե Ոէ֊րԻշնռՐ է մարեցան օտար ափերու վրայ եւ թէ
նոնց առնելէն կամ ետեւէն , աւելի քան Հարիւր տը Հ, աՀա Հրեաները եւ Պարսիկները զոր մ ոռցեր սափորը աւելի դիւրաւ կը փոխադրուի երկիր քան
գե բեղմ ւ կր...
յիսուն միլիոն մարդկային իյլեակներ , փողոցնե - էինք» : ԱլլաՀ նեղը մնալով շրջեց սանը , ԲայՅ
ր ր թափած , լեռներր կամ նկուղնե ր ր ապա ս ա ա - նոյն ի կս տ ա կր Ք^՚ՐռԼով հւ եզերքները ձՓ^ԼՈէԼ 1 Ն ո յ• 1941 Յո՜ւրտ է , կծու , խշխշուկ
նած՜ : (յ ւ. կամ , փռուած անծա յ ր ահ՜ ի ր տա ր ած՜ու -՝՝ Հազիւ կրցաւ լեցնել միակ եւ վերջին դգալ մը։ ցուրտ մը, տասը օրէ ի վեր։ Ոչ կեդրոնական ջեր–
թեանց վրա յ : Տտրուբեր պատերազմ ի յո րձանքին Հ Ձարը գլխուդ , ըսաւ , Հրեաները եւ Պարսիկները մութիւն , ոչ ալ ծխնելոյղ մը , քանի մը կոտրած
մէջ, ինչպէս Հովէն ուռած ալիքներ։ Անտուն եւ իրենց միջեւ պիտի բաժնեն ասիկա»։ Եւ Հրեաներն աթոռ վառելու Համար ։ Յուրտին աստիճանը չեմ
անտէր։ Աւելի անտէր քան լքեալ գոյք մ ր։ Աւելի ու Պարսիկները ելան գացին , կէս առ կէս աւելի գիտեր, բայց ես որ մսկոա չեմ, իրապէս կը նեղ֊
զանցառելի քան դէզ մր յարգն ու աաշեղր։ Աւելի նենգ եւ գոզ քան կռապաշտները , րան կն ե ր ը եւ ուիմ ։ կարելի չէ վրա յէ վըա յ կէս մամ նստիլ,
թշուառ քան գիշաաիչ գայլերու վոՀմակի մր Հաւատացեա լներ ր ։ կարդալ կամ ԴՐ^՚՚Լ՛ ՚
Հանդիպած ոչխարներու Հօտր : Ա յլեւս կաթիլ մ ր պա րկե շտ ութ իւն չէր մնա - « հ)ոՀանոց գնա , կազը կը վառի , կերակու
Եւ՛ գեռ ոէ՜րիշ միլիոններ կորսեն՝ 1 7 20՞՛ ցած սանին մէջ ։ Եւ այն ատեն էր որ , ափսո՛ս , րը կլեփի , կը տաքնաս . բայց նայէ որ կերակուրը
միլիոն էյւրոպա յի բոլոր ժողովուրդներէն կա– Հասան Հայերը , ողբալի կերպով ուշ մնացած» ։ Հայրի՛ ես շուկայ 1լ երթամք :
լանաւո րուե լով տարագրուած՜ դէպի Գերմանիա , ... Տարիներ ու տարիներ մեր ոտքը գետնէն քՒուզթ գրիչ ^՜ոովռէով փոխադրուեցայ խո–
ԼեՀ ասաան կամ ա յյուր ՝ Ա՛ յ" գրաւեալ երկիրէն ֊կտրեցին ^Հայասիրական» շոյանքներն ու փառա - Հանոց ; կազին տաքութիւնը , կերակուրի շոգին ,
միւսը։ Ըւ փոխադարձաբար ։ իբրեւ Հասարակ յ՛ոյն ո ւթիւններր ։ Եթէ բանասէր մ ը բան գործ ը՛ խո Հանոցին փոքրոլթիւնր բաւական օգնեց ին , քա
ճորտեր , 1940^ « յաղթական» ին ղինարուեստր նէր Հ աւաքել ել թարգմանել գոնէ վ&րջի՛** երկու նի մր էջ բան մ րոտելու ։ Զորս անգամ ալ սանին
կատարելագործելու , բազմապատկելու , անոր Հարիւր տարիներուն մեր Հասցէին ուղղուած քսու– բերանը բացի , տաք ջուր լեցուցի , որպէսզի կերա՛
մթերքր անսպառելի քանակութեան մր վերած՜ելու - թիւնները , րանսա ր կութ իւններ ր , վարկաբեկում - կուրը չայրի ։
Համար ։ Անոր արտերը վարելու եւ ցորենի շտե - • ները, լուտանքները, եւ կ ամ կարգ մր ազի - է^՚գէ Զա՛ր սատանայ , Հինգերորդին ուշ մնացեր էի
մարանները լեցնելու Համար : Անոր բեռներր կրե ճշմ ա ր տ ո ւթ ի ւննե ր , թերեւս աւելի շուտ արթննար եւ երբ կափարիչը բացի , սիսեռը ջուրը քաշած ,
լու եւ աշխատանքի շուկան բանեցնելու Համար ։ մ եր ինքնապա շա պան ո ւթ ե ան բնազդը , որ աՀա կը այրիլ սկսած էր՛
Ապա նաեւ միլիոնաւոր գերիներր անՀաշիւ Հալի օտարապաշտոլթեան , ինքնուրացման , կազ - է*սկ անդին , պատերա^զմը * • *
ա ր դե լա ր անն ե ր ո ւ մ էջ , շրջապատուած փշաթե - մա լուծման պտուկին մէջ՛. 2 Հոկտ– 1942 Պերճ Պռօշեանցի « Բղղէ »
լ եր ո ւ ե լեկտըաՀոս ցա՛նցերով , դաժ՜ան պա Հակնե .VI 9 Սեպա– 1941 ՝Բանի պատմութիւն կը կար վէպին մ էջ , Հերոսը , ք*ղգէ » արծաթամ ո լ անբան
բու շիլ աչքերուն տակ : դամ , ա յնքան կր ցաւիմ կո ըսուած ժ՛ամ տնակին մը, այսպէս կը պատմէ ՋրՀեղեղը իր աղուն*
ծ ւ մաՀերր անվկայ , որոնց Համրանքը ոչ մէկը– Համ աք \ԼստուաՆ կեանէք տա յ փալան կարող
սլիաի կրնար ճշդել ։ (իրազեկներ կր Հաշուեն թէ թիւն չէ0 որ մ եր ժ՜ւ Նոյ պապին : Ի՞նչ արեց Փալանը դէն ձգեց ,
նակակի7՛ց վերջպոատմյութիւինրըականու մեծ՜ մասով կը բաղկանա
\94\ի ձմեռը օրական 7 — 8 0 0 Հոգի կր մեռնէր յ մախաթն առաւ , Ա ասիս ի գԼՈւխը բարձրացաւ ու
Գերմանիոյ եւ ԼեՀատասնի ռուս գերիներուն մէջ, Հում նիւթերէ , մենագրութիւններէ եւ յուշերէ , երկնքի ճղուածքը պինդ կարեց • ա ՛ յ * տեսնո^ւմ
անօթութենէ , Համաճարակներէ եւ տանջանքներէ : կամ վարդապետներու եւ վարժապետներու կոզմէ էք , էն մ ան ր աս աղերը մ ախաթի ծ՛ակած տեղերն
Հայ զոհերուն թ ի * ֊ ը * ա յ ն ատեն, կր Հաշուէին ա» շարագրուած Հաւաքածոներէ \ են»։
ւելի քան ութ Հազար . * .) : Ո՛՞ւր Էհ օրինակ, ամբողջական օնն ւ ՛կան Ւ՛ն չ գրոց - բրոց Բղդէներ ունինք այս Լոյս
Ու֊ վերջապէս քաղաքական կալանաւորները պա ամ ութիւնը մեր ազատագրական շարժ՜ումնե - քաղաքին մէջ ալ, որ կրնան ստուեր ձգել Պռօշ -
«կասկածելինե՛ր » որոնք Հարիւրներով կ՚իյնա յ՚ո եանցի թշուառ տիպարին վրա յ • • •
Ո՞ւր է փաստացի յիշատակարանդ
յին գնդացիրներու կրակին տակ, միջնադարեան ,. մեր քաղա 9 Փ ե տ ր * 1 9 4 4 * Փարիզի բոլոր պատելաւն
յաճախ անտիպ մեթոտներով կամ թրքավարի քական պատմութեան , որ ւն արիւն եւ ար փակցուած ԳՐԴ"–ի՛է աԳԴ^՛Ր\է էէՒ^1 բաւեր , աՀ աւա
նրբութիւններով : (Ա՝ իա յն Հհ ր ան ս ան 1 7 5 , 0 0 0 ււրժեց ։ սիկ Հ ր ա ա ա ր ա կ ո ւթ ի ւն մը եւս նոյն Հարցի մա -
Հաշուէ այս կարգի զոՀերուն թիլէ\) ՚ Զուն ինք, նոյն իսկէ ամբողջական սլա ամա ~ սին, «Լ*&ա166 ճ ս ԸՈՈ16» : ^ողքիս ՛ԷՐ՛"/ նահա
Եւ ժ՜ ո ղո վո ւր գն եր , ժ՜ ո ղո վո ւր դնե*ր , ամ բող՛ • թիւնր Հայաջինջ Ա սարսափներուն , սկիզբէն (աո ա՛ տակ Մ ան ո ւշն ան ի պատկերը Հ \,ե ր ս ո վ ղուրսով
ցեղեր ու ազգեր գետին գամուած կամ աեղաՀան, , ջին ջարդէն^ մինչեւ Հ^եր օրերը։ Լեռնակուտակ բանսարկու , մոլեռանդ օտարատեաց :
մաՀուան սարսուռներու մէջ : Ամէն օր եւ ամէն ձեռագիրն եր թաղուած՜ են փոշիներու տակ : ֆնչպէս էլեըեւայ, ատեն մըն ալ այս զմար -
ժ՜ամ; (ԼեՀ ասաան տասը միլիոն կր Հաշուէ իր ՜ 1915^5՛ ի վեր յուշէ*ր Կա տպուին ցիրուցան, բոլոր տականք եզանա կր պիտի լսենք :
կորուստը, սպաննուած, ջարդուած, սովամահ Հա յ կա կան գաղութներուն մ էջ ։ Ա՛ իա յն թերթերու Երէկուան անթելով ոմն 1հոպէռ Պօփլան
կամ վիրաւոր։ Ւսկ ՝վ Համրեց ՚ԼթՈրվեկիայէն ՜ •Հ աւաքած ոներր մ ատ են ագար ան մը կրնային կազ կլ ազդարարէր , թէ ^պատերազմէն վերջը միջոցներ
Ուկրայնա , Տունաստանէն եւ Պտլքաններէն մինչեւ մ՛ ել հ <ձՀա յ բեն իք» ամ սա գիրը անսպառ գանձարան ձեռք պիտի առնեն , օտարականները քշելու Հա -
ռուսական տափաստանները եւ Կ ով կասի դուռները մը՝ Հում նիւթերու : մար» : Լշտ ^՝IօսV^2^սX յ շ ա թ Տ * / ալ խմբագրականով մր
փռուած՝ լեռնակուտակ դիակները) : 18 Հ ո կ տ «,Հայրենիք»էն կ՛՛իմանամ թէ Ար– (Լքտ ԲՅւ՚ծտւէշտ) սոյԱՀար°(լ կը չ°չափէ եւ բազմազ
Ա յս բոդո րը ՝ Եւրո պա յի սրա ին եւ լանջեր ո ւն ՚ սէն Միքայէլեանի մարմինն ալ Հրկիզածէ են։ գի «խառնիճաղանճ»ին Հետ կը խառնէ «Հայկական
ճանչն Ք
վրտյ ։ Գ֊լուխէն մինչեւ ոտքերը։ ՛լրբութիւն մը, այս առթիւ, մինչ ԱեպուՀի վիլայէթներու խաժամուժը։ «Անխնայ արտաքսե
(ճանչցա^ք տյս Եւրոպան ։ Պիտի ,մ արմ ինը Հրկիզուած՜ Է բո լոըովին մերկ , ԱրսԷնի ցէք , կամ բնաջինջ ըրէք » երբ անոնք կը սպաննեն» է
վաղը ։ Անճանաչելի՛ն ; ^մարմինը վառած՜ են շապիկով մը։ Անշուշտ ուրիշ թերթեր ալ պիտի ձայնակցին*՛*։
Այդ Եւրոպային մաս կը կազմենք նաեւ մենք։ ի նչ է տարբերութիւնը , պիտի ըսէք ՚՛ իսկ ժողովուրդը ինք տեսակ մը խան գա զա -
\թուազագոյն կոբուստով ազատած՝ այստեղ : ք*սկ Է^Հ 1 թերեւս թեթեւ սփոփանք մը ողջ մնացող 7*/ Կը. **՚ւ պւ քկերազարդ զգերուն
խորհրդաւոր
այլո^ւր։ ժամանակն է որ պիտի ճշդէ այդ ողբեր՛ ներուն Համար , որպէսզի շատ Լյուզուին ։՚Երկուքէն վրայ։ Եւ բերնէ բերան շշուկներ ,
են քան
գութեան ընգՀ . պատկերը , երբ յարաբերութիւն - ալ ափ մը մոխիր կը մնայ, սափորի մը մէջ, ար շարժուձելեր որոնք շատ աւելի պերճախօս
ները վերաՀաստատուին կամ կանոնաւորուին առանին առարկայի մը տպաւորութիւնը պիտի կրակոտ ճառ մը :
Շ– : գործէ, մինչդեռ գերեզմանը ուրի՛շ բան է, նոյն
Fonds A.R.A.M
Րօոճ<5 6Ո 192 5
11.Շ.Տ. 376.286
օ ^ ^ ա - Բ ա բ ո ^ ա ^ : տա. ա տ տ ճ & ա Կատաղի Կոիւնեբ
1 7 , 8 « 6 Օ&աքտաշ - Ր Ճ 8 1 Տ ( 1 3 տ ) աւա ճակատի վրա)
ա : 0 0 8 . 15-70 - 0. Շ. Ր. Բտոտ 1 6 7 8 - 6 3
Վերջին լուրերու Համաձայն , Դաշնակիցները
են արդէն Հ
Ատւէձւ 10 հ\ո1 1945 Ե ր ե ք շ ա բ թ ի 10 Ապրիլ Պ րէ մէնի արուարձաններր Հասած՜
Ֆրանսական ( մա ր ո քեան ) զօրքը գրաւած է ռաաիօ
Ժ Ջ – Տ Ա Ր Ի - 1 6 ° ձռոձշ « ° 4 3 7 3 – ՚ և ո բ շ ր շ ա ն թ ի ւ 2 Խ մ բ ա գ ի ր ՝ Շ. Մ Ի Ս Ա Ք Ե Ա ՜ ե Գին՝ 3 Ֆր– Հյթ թ ո ւթ կա ր ա ը , որ Հաստատուած է քաղաքկ ն
փախստա
2 0 0 քիլոմեթր Հեռու եւ որուն միջոցաւ
կան տը Պռինոն եւ Տ՝ան Լ ի ՚ ֊ չ է ր լուրեր կը Հազոր–
դէին :
ՏԵՍԱԿ ՄԸ ՕՐԱԳԻ Ա իւս բո լոր ճակատներուն վրա յ եւս ՚)՛ ա շն ա -
(ԽԱՌ1» Ի ԽՈԻՌ՚Ն) կի ցս հ ր ը շօշափելի յաջո զո ւթ ի լեն ե ր շաՀած՝ են։
Ա ա ա ն Լ Հ եԻՐՈՊԱՆ Զորս Հազար ֆրանսացի գերի սպաներ ագատ ուած՝
են Վ^եսթֆա լիո յ մէջ ։ Հո լան տ ան զինուորական
28 Յ ո ւ ն ի ս 1941 Անբուժելին ՝Բլօտ Ֆառէր գործողութեանց կեդրոնն է արեւմտեան ճակա
տին վրայ։ Անգլ գերման
իր մէկ վէպին՝ «Լ՚ք–1օւաո6 զսւ շւտտԶտտւոշւ»^ մէջ կը զօրքին նաՀանջի * բանակը վճռած է խոել
յառաջ կը խաղայ "օրքը
Պիտի գտնուի® Հանճար մը, բանաստեղծ՝ , ՛Լք՛" սաՀեցնէ Հետեւեալ ցնդաբանութիւնը, իբրեւ թէ Հ ամ ար \յո՚րվեկիո գիծը։ Միւս կողմէ անգլ* շարելու
սլազիր , նկարիչ քչաւք գիտուն , որ Համարձակի , /7Հ7 սլամ ի մը բերնով* դէոէի Պալթիկ ծով , պա
կարենա*յ պատկերացնել ներկայ Ջ,արՀ ո ւր անքը–~ « ԱլԼաՀ*ԼՀ ստեղծեց բոլոր ժ՜ողովուրդները ։ յ գերմ ան բանակը :
ԱշխարՀամա*րա : Այսօր : Վաղր : քՒերեւս տարի • Յետոյ ուզելով որ անոնք արդարեւ ուղղամիա ըլ Ա ր ե ւ ե լ ե ա ն ճ ա կ ա տ ի ն վ բ ա յ , կար՚քիր բանակը
ձձ՚Հք *Լեր2յլ ; ընգՀ . յարձակողականի ձեռնարկած՝ է փէօնիկս -
տածումն անգամ դլխու սլա ո յտ կը սլա աճ ա՛ լան , պարկե շտութիւնր եփել տուաւ աղուոր
ռէ , սարսելով
մարդկային ե ր ելա կայութիւնը % պաուկիմը մ էջ : Եօթը տարի վերջը , պարկեշտու– աէրկի դէմ ։ Արդէն գրաւուած են քաղաքին Հ ինգ
Ցնդեցին գանկիս սիգերը յետին — Ուղեղս յԺիւնր լաւ մը եփեցաւ։ Աստուած զայն պէաք ե - թաղերը։ Ուրիշ զօրամասեր ալ գրաւած՝ են գլխա
կ ա ր ծ ե ս ա ր դ է ն ի մ ը չ է ր : — Ե ւ պ ա ր րււնեցին եր
կ ի ն ք օււ գ ե տ ի ն : ( ծ . Զարենց) : ղած՜ին պէս խառնած էր իր խոշոր ոսկի դգալով ւոր կայարանը եւ նաւահանգիստը։ 15000 Հոգի
(շերեփ) : « Հիմա գնա1 , ըսաւ Հրեշտակապետին գերի բռնուեցան մէկ օրուան մէջ :
Պիաի հ՜նի® նոր Տանթէ մրէ ՚քյոյն ինքն գերման •եւ քովս բեր իմ արարածներս՝^ ։ Հրեշտակապետը Կռիւները կը շարունակուխն Վիէննայի փո ~
քհրմարքր քանի® Հարիւր անգամ թափ , ււ ւժ պիտի .գնաց աշխարՀ վէնառելու ղանոնք : Առաջին անգամ զոցներուն մէջ՛, Զ°Ր* ՏիիՅ՜րիի1) Վիէննայի պաշտ
կրնար տալ իր մաքի սլացքին , նկարագրելու. Հա .եկան Հաւատացեալները , որովՀետել աւելի մօտ պանը եւ յ^ս-էսն ե ր ո լ Հրամանատարը սպաննուեցաւ
մար այն քստմնելի «ն ո ր ո լթիւննե ր ր» որ աւելի կր բնակին Աստուծոյ ։ <Տ.ԱՀա ձեզի Համար , Հաւա ատրճանակի Հինգ Հարուածներով, երբ անթելի
քան Հ ինգ աարիէ ի վե ր կը թաւալ ին արեւմ տեան տարիմ մարզիկ, ըսաւ Աստուած՝ եւ առանց չափե կայանր կ՚երթար , յայտարարութիւն մը ուղղելու
եւ արեւելեան —- ճակատին վրայ , խորտակելով լու լման դգալ մը լեցուց թանկագին դեղէն հ Ել Համար ժողովուրդին ։։
բոլոր սաՀմ աններն ու օրէնքները ; անոնք ելան գացին , պարկեշտ առ յաւէտ ։ փրանկ Մ առէ շալ Տ ո լբո ւխ ին կոչ մ ը ո ւղղելո վ ՀԼիէն–
՛ներն ալ եկան իրենց կարգին ։ ^Ահաւասիկ ձեղի Լա յի ժողովուրդին , կ^ ազդարար կ թէ կարմ իր բա
Ամբո՛ղջ էքւրոսլան ռազմադաշտ , ամէնէն շող՛ •Համարէ , ըսաւ ԱլլաՀ ։ Եւ Լռցո*֊ց ^Բ^ՐՈՐԳ բաժ՜ին նակը վ^իէննա մտած է արդէն , թէ ո՛ր եւ է Հող
շողուն , շառաչուն , դիւային գիւտերով։ ԱնՀամար մը, նոյնքան խոշոր որքան առաջին ր : Վերջապէս կցեք ու նպատակ չունի եւն * ։ Ե՛– կք՛ Հ (էաւ–իրէ ժ ո–
միլիոններ իրենց կարգին մաՀացու, մսացու մե .եկան կռապաշտները % «Այս ալ ^ ^ ղ ի Համար ,
քենան ե ր ո ւ վե րածուած Լ իւս ի սա յ ին սառուցեալ *ուա ռ պարպւ,
դգալը։
գօտիներէն մինչեւ միջերկրականի տաքուկ աւա - երրորգ
ղաններր։ Եւ դեռ աւելի Հեռուն , մինչեւ \\) աղա իսկ առանց մ ս յնի ։
ղական (ի՜նչ Հեգնութիւն) : Այլեւս շատ բան չէր մնացած սանին մէջ* • • Քո՚յց կը մոռնամ որ այս ճրագները, ինչպէս
Ոտնակներէն զատ , անոնց ճամբուն վրայ , ա– ր , աղաղակեց յանկարծ Հրեշտակապե Ոէ֊րԻշնռՐ է մարեցան օտար ափերու վրայ եւ թէ
նոնց առնելէն կամ ետեւէն , աւելի քան Հարիւր տը Հ, աՀա Հրեաները եւ Պարսիկները զոր մ ոռցեր սափորը աւելի դիւրաւ կը փոխադրուի երկիր քան
գե բեղմ ւ կր...
յիսուն միլիոն մարդկային իյլեակներ , փողոցնե - էինք» : ԱլլաՀ նեղը մնալով շրջեց սանը , ԲայՅ
ր ր թափած , լեռներր կամ նկուղնե ր ր ապա ս ա ա - նոյն ի կս տ ա կր Ք^՚ՐռԼով հւ եզերքները ձՓ^ԼՈէԼ 1 Ն ո յ• 1941 Յո՜ւրտ է , կծու , խշխշուկ
նած՜ : (յ ւ. կամ , փռուած անծա յ ր ահ՜ ի ր տա ր ած՜ու -՝՝ Հազիւ կրցաւ լեցնել միակ եւ վերջին դգալ մը։ ցուրտ մը, տասը օրէ ի վեր։ Ոչ կեդրոնական ջեր–
թեանց վրա յ : Տտրուբեր պատերազմ ի յո րձանքին Հ Ձարը գլխուդ , ըսաւ , Հրեաները եւ Պարսիկները մութիւն , ոչ ալ ծխնելոյղ մը , քանի մը կոտրած
մէջ, ինչպէս Հովէն ուռած ալիքներ։ Անտուն եւ իրենց միջեւ պիտի բաժնեն ասիկա»։ Եւ Հրեաներն աթոռ վառելու Համար ։ Յուրտին աստիճանը չեմ
անտէր։ Աւելի անտէր քան լքեալ գոյք մ ր։ Աւելի ու Պարսիկները ելան գացին , կէս առ կէս աւելի գիտեր, բայց ես որ մսկոա չեմ, իրապէս կը նեղ֊
զանցառելի քան դէզ մր յարգն ու աաշեղր։ Աւելի նենգ եւ գոզ քան կռապաշտները , րան կն ե ր ը եւ ուիմ ։ կարելի չէ վրա յէ վըա յ կէս մամ նստիլ,
թշուառ քան գիշաաիչ գայլերու վոՀմակի մր Հաւատացեա լներ ր ։ կարդալ կամ ԴՐ^՚՚Լ՛ ՚
Հանդիպած ոչխարներու Հօտր : Ա յլեւս կաթիլ մ ր պա րկե շտ ութ իւն չէր մնա - « հ)ոՀանոց գնա , կազը կը վառի , կերակու
Եւ՛ գեռ ոէ՜րիշ միլիոններ կորսեն՝ 1 7 20՞՛ ցած սանին մէջ ։ Եւ այն ատեն էր որ , ափսո՛ս , րը կլեփի , կը տաքնաս . բայց նայէ որ կերակուրը
միլիոն էյւրոպա յի բոլոր ժողովուրդներէն կա– Հասան Հայերը , ողբալի կերպով ուշ մնացած» ։ Հայրի՛ ես շուկայ 1լ երթամք :
լանաւո րուե լով տարագրուած՜ դէպի Գերմանիա , ... Տարիներ ու տարիներ մեր ոտքը գետնէն քՒուզթ գրիչ ^՜ոովռէով փոխադրուեցայ խո–
ԼեՀ ասաան կամ ա յյուր ՝ Ա՛ յ" գրաւեալ երկիրէն ֊կտրեցին ^Հայասիրական» շոյանքներն ու փառա - Հանոց ; կազին տաքութիւնը , կերակուրի շոգին ,
միւսը։ Ըւ փոխադարձաբար ։ իբրեւ Հասարակ յ՛ոյն ո ւթիւններր ։ Եթէ բանասէր մ ը բան գործ ը՛ խո Հանոցին փոքրոլթիւնր բաւական օգնեց ին , քա
ճորտեր , 1940^ « յաղթական» ին ղինարուեստր նէր Հ աւաքել ել թարգմանել գոնէ վ&րջի՛** երկու նի մր էջ բան մ րոտելու ։ Զորս անգամ ալ սանին
կատարելագործելու , բազմապատկելու , անոր Հարիւր տարիներուն մեր Հասցէին ուղղուած քսու– բերանը բացի , տաք ջուր լեցուցի , որպէսզի կերա՛
մթերքր անսպառելի քանակութեան մր վերած՜ելու - թիւնները , րանսա ր կութ իւններ ր , վարկաբեկում - կուրը չայրի ։
Համար ։ Անոր արտերը վարելու եւ ցորենի շտե - • ները, լուտանքները, եւ կ ամ կարգ մր ազի - է^՚գէ Զա՛ր սատանայ , Հինգերորդին ուշ մնացեր էի
մարանները լեցնելու Համար : Անոր բեռներր կրե ճշմ ա ր տ ո ւթ ի ւննե ր , թերեւս աւելի շուտ արթննար եւ երբ կափարիչը բացի , սիսեռը ջուրը քաշած ,
լու եւ աշխատանքի շուկան բանեցնելու Համար ։ մ եր ինքնապա շա պան ո ւթ ե ան բնազդը , որ աՀա կը այրիլ սկսած էր՛
Ապա նաեւ միլիոնաւոր գերիներր անՀաշիւ Հալի օտարապաշտոլթեան , ինքնուրացման , կազ - է*սկ անդին , պատերա^զմը * • *
ա ր դե լա ր անն ե ր ո ւ մ էջ , շրջապատուած փշաթե - մա լուծման պտուկին մէջ՛. 2 Հոկտ– 1942 Պերճ Պռօշեանցի « Բղղէ »
լ եր ո ւ ե լեկտըաՀոս ցա՛նցերով , դաժ՜ան պա Հակնե .VI 9 Սեպա– 1941 ՝Բանի պատմութիւն կը կար վէպին մ էջ , Հերոսը , ք*ղգէ » արծաթամ ո լ անբան
բու շիլ աչքերուն տակ : դամ , ա յնքան կր ցաւիմ կո ըսուած ժ՛ամ տնակին մը, այսպէս կը պատմէ ՋրՀեղեղը իր աղուն*
ծ ւ մաՀերր անվկայ , որոնց Համրանքը ոչ մէկը– Համ աք \ԼստուաՆ կեանէք տա յ փալան կարող
սլիաի կրնար ճշդել ։ (իրազեկներ կր Հաշուեն թէ թիւն չէ0 որ մ եր ժ՜ւ Նոյ պապին : Ի՞նչ արեց Փալանը դէն ձգեց ,
նակակի7՛ց վերջպոատմյութիւինրըականու մեծ՜ մասով կը բաղկանա
\94\ի ձմեռը օրական 7 — 8 0 0 Հոգի կր մեռնէր յ մախաթն առաւ , Ա ասիս ի գԼՈւխը բարձրացաւ ու
Գերմանիոյ եւ ԼեՀատասնի ռուս գերիներուն մէջ, Հում նիւթերէ , մենագրութիւններէ եւ յուշերէ , երկնքի ճղուածքը պինդ կարեց • ա ՛ յ * տեսնո^ւմ
անօթութենէ , Համաճարակներէ եւ տանջանքներէ : կամ վարդապետներու եւ վարժապետներու կոզմէ էք , էն մ ան ր աս աղերը մ ախաթի ծ՛ակած տեղերն
Հայ զոհերուն թ ի * ֊ ը * ա յ ն ատեն, կր Հաշուէին ա» շարագրուած Հաւաքածոներէ \ են»։
ւելի քան ութ Հազար . * .) : Ո՛՞ւր Էհ օրինակ, ամբողջական օնն ւ ՛կան Ւ՛ն չ գրոց - բրոց Բղդէներ ունինք այս Լոյս
Ու֊ վերջապէս քաղաքական կալանաւորները պա ամ ութիւնը մեր ազատագրական շարժ՜ումնե - քաղաքին մէջ ալ, որ կրնան ստուեր ձգել Պռօշ -
«կասկածելինե՛ր » որոնք Հարիւրներով կ՚իյնա յ՚ո եանցի թշուառ տիպարին վրա յ • • •
Ո՞ւր է փաստացի յիշատակարանդ
յին գնդացիրներու կրակին տակ, միջնադարեան ,. մեր քաղա 9 Փ ե տ ր * 1 9 4 4 * Փարիզի բոլոր պատելաւն
յաճախ անտիպ մեթոտներով կամ թրքավարի քական պատմութեան , որ ւն արիւն եւ ար փակցուած ԳՐԴ"–ի՛է աԳԴ^՛Ր\է էէՒ^1 բաւեր , աՀ աւա
նրբութիւններով : (Ա՝ իա յն Հհ ր ան ս ան 1 7 5 , 0 0 0 ււրժեց ։ սիկ Հ ր ա ա ա ր ա կ ո ւթ ի ւն մը եւս նոյն Հարցի մա -
Հաշուէ այս կարգի զոՀերուն թիլէ\) ՚ Զուն ինք, նոյն իսկէ ամբողջական սլա ամա ~ սին, «Լ*&ա166 ճ ս ԸՈՈ16» : ^ողքիս ՛ԷՐ՛"/ նահա
Եւ ժ՜ ո ղո վո ւր գն եր , ժ՜ ո ղո վո ւր դնե*ր , ամ բող՛ • թիւնր Հայաջինջ Ա սարսափներուն , սկիզբէն (աո ա՛ տակ Մ ան ո ւշն ան ի պատկերը Հ \,ե ր ս ո վ ղուրսով
ցեղեր ու ազգեր գետին գամուած կամ աեղաՀան, , ջին ջարդէն^ մինչեւ Հ^եր օրերը։ Լեռնակուտակ բանսարկու , մոլեռանդ օտարատեաց :
մաՀուան սարսուռներու մէջ : Ամէն օր եւ ամէն ձեռագիրն եր թաղուած՜ են փոշիներու տակ : ֆնչպէս էլեըեւայ, ատեն մըն ալ այս զմար -
ժ՜ամ; (ԼեՀ ասաան տասը միլիոն կր Հաշուէ իր ՜ 1915^5՛ ի վեր յուշէ*ր Կա տպուին ցիրուցան, բոլոր տականք եզանա կր պիտի լսենք :
կորուստը, սպաննուած, ջարդուած, սովամահ Հա յ կա կան գաղութներուն մ էջ ։ Ա՛ իա յն թերթերու Երէկուան անթելով ոմն 1հոպէռ Պօփլան
կամ վիրաւոր։ Ւսկ ՝վ Համրեց ՚ԼթՈրվեկիայէն ՜ •Հ աւաքած ոներր մ ատ են ագար ան մը կրնային կազ կլ ազդարարէր , թէ ^պատերազմէն վերջը միջոցներ
Ուկրայնա , Տունաստանէն եւ Պտլքաններէն մինչեւ մ՛ ել հ <ձՀա յ բեն իք» ամ սա գիրը անսպառ գանձարան ձեռք պիտի առնեն , օտարականները քշելու Հա -
ռուսական տափաստանները եւ Կ ով կասի դուռները մը՝ Հում նիւթերու : մար» : Լշտ ^՝IօսV^2^սX յ շ ա թ Տ * / ալ խմբագրականով մր
փռուած՝ լեռնակուտակ դիակները) : 18 Հ ո կ տ «,Հայրենիք»էն կ՛՛իմանամ թէ Ար– (Լքտ ԲՅւ՚ծտւէշտ) սոյԱՀար°(լ կը չ°չափէ եւ բազմազ
Ա յս բոդո րը ՝ Եւրո պա յի սրա ին եւ լանջեր ո ւն ՚ սէն Միքայէլեանի մարմինն ալ Հրկիզածէ են։ գի «խառնիճաղանճ»ին Հետ կը խառնէ «Հայկական
ճանչն Ք
վրտյ ։ Գ֊լուխէն մինչեւ ոտքերը։ ՛լրբութիւն մը, այս առթիւ, մինչ ԱեպուՀի վիլայէթներու խաժամուժը։ «Անխնայ արտաքսե
(ճանչցա^ք տյս Եւրոպան ։ Պիտի ,մ արմ ինը Հրկիզուած՜ Է բո լոըովին մերկ , ԱրսԷնի ցէք , կամ բնաջինջ ըրէք » երբ անոնք կը սպաննեն» է
վաղը ։ Անճանաչելի՛ն ; ^մարմինը վառած՜ են շապիկով մը։ Անշուշտ ուրիշ թերթեր ալ պիտի ձայնակցին*՛*։
Այդ Եւրոպային մաս կը կազմենք նաեւ մենք։ ի նչ է տարբերութիւնը , պիտի ըսէք ՚՛ իսկ ժողովուրդը ինք տեսակ մը խան գա զա -
\թուազագոյն կոբուստով ազատած՝ այստեղ : ք*սկ Է^Հ 1 թերեւս թեթեւ սփոփանք մը ողջ մնացող 7*/ Կը. **՚ւ պւ քկերազարդ զգերուն
խորհրդաւոր
այլո^ւր։ ժամանակն է որ պիտի ճշդէ այդ ողբեր՛ ներուն Համար , որպէսզի շատ Լյուզուին ։՚Երկուքէն վրայ։ Եւ բերնէ բերան շշուկներ ,
են քան
գութեան ընգՀ . պատկերը , երբ յարաբերութիւն - ալ ափ մը մոխիր կը մնայ, սափորի մը մէջ, ար շարժուձելեր որոնք շատ աւելի պերճախօս
ները վերաՀաստատուին կամ կանոնաւորուին առանին առարկայի մը տպաւորութիւնը պիտի կրակոտ ճառ մը :
Շ– : գործէ, մինչդեռ գերեզմանը ուրի՛շ բան է, նոյն
Fonds A.R.A.M
