Page 120 - ARM_19-1945_02
P. 120
8 ՑԱՏ-ԱԶ
ԶԱՅ՚նԵՐ ԳԱՒԱՌԷ՛Ն դերձակ, "ափբիչ, կօշկակար։ Երբ մենք Շշէճճ -
ՕՅւէի սաբսավւը մեր սրտին մէջ՝ նոր սերունդը կը ԸԱդճ գածադոզ Պհ\ժիպ Ահ
Վեց տարի վեպը զրկենք Հայեցի կրթութենէ , անդին Ա էն - Լուն եթե թ ա գ ա ս ւ դ չԽաժափ
օ– ամբողջ պատերազմ ի ընթացքին պաՀած է ազգա
յ ի ն մ ան կապա բտէ զը եւ ան Հ ա տ ա կան դպրոց մը ,
ՍԷՆ ԺԷՐՈՄ, (Մարսէյլ) Վեց աարէ առաՀ որոնց պիտի անդրադառնամ յաջորդով։ կացութիւնը ՀեագՀետէ կը ծանրանա յ Պել -
այս ազաիկ գիւղր կր բաղկանար երեք պուլվարնե֊ Աիւս կոգմէ Ա էն - ժէբոմցին ոչ միայն վճա ժիոյ մէջ , թագաւորին վերադարձի լուբին առ -
բէ , Գլէք* ՜ Եղնար % Ար ար ա ա եւ Պուլվար Նէօվ, րած է մատուռի Հողին եւ շէնքին շինութեան թի՛– ՚ Ազատական կուսակցութիւնը , որ կը պաՀէ
ուր կառուցուած էր մ աաոււլ - մ ան կա պա ր սւ է ղի ծախքէրը , այլել վերջացուցած է անոր ամբոզջա– Հաւասա բա կշռութիւն ր կաթոլիկներուն եւ ընկեր
շէնքը, անշուշտ կիսաւարա : Այսօր Ս էն - հիէբոմի կան շինութիւնը եւ այժմ ձեռնարկած է նոր սրա– վար ա կանն եր ո ւ ն մ իջել , պաՀանջեց որ թագաւորը
միաացած է Ա՚ոն - Վէրբ*. ուր ժամանակին աբգիլ– Հ ի մը շինութեան , որ պիտի ծառայէ իբրեւ դպրոց Հրաժարի յանուն երկրին փրկութեան ։ Այո առ -
ուած է բ օտարականներու. Հող ծախել, մինչ այսօր եւ ժ ո ղո վա սբ ա Հ ։ Այո անգամ սակա յն կր թական թիւ քուէարկուած բանաձեւը ԼՅի դէմ 88) կը
տասնէ աւելի Հայեր սեփականատէր գա ր ձ ա ծ են •Լ-գոըծը ձեռք առած է Ազգ՛ ^ ակատ ի մասնաճիւղը, յա յտարարէ թէ կուսակցութիւնը Հաւատարիմ
եւ ունին գեղեցիկ տուներ , ընդարձակ պարտէղ - որ սկսած– է աշխատիլ եռանդով ու թազա կան ու - մնալով Հանդերձ միապետութեան , ուրիշ ելք չի
նեբով ու. պաղատ ո ւ ծ՜առեր ոփ ։ թեան Հետ ՀամախոըՀուըդ ձեռնարկած էր Հան ֊ տեսներ անդորրութիւն ո պա Հ պան ե լու Համար եթէ
ՍԷԳ* ^ Ժ՚էրոմի կից գերեգմ ան ատ ան անմիէա - ղանակութեանւ Պզտիկ պտոյտով մ ո գոյացած է ոչ Լէոփոլտ Գ՛ի Հրթժաբոլմլլ։
պէս ՚^^տիկը^ քաղաքապետութեան կողմ է պատ - 22 Հազար ֆըանք : Պելժիոյ գլխաւոր ածխաՀանքեբէն ութըփպկ–
բ ա ստուած պզտիկ տնակներու– մէՀԷ Հաստատուած Այսօր մասնաւոր դասընթացքի Հետեւող երկ ուեցան եւ ընգՀ . գործադուլ մը եւ քաոսը անխու
եր սափելի մէջ, եթէ թագաւոբ-ը
են բազմաթիւ Հ ա յ ընտանիքներ , ռուսական կա - սեռ աշակերտներու թիլը Հասած է 90/՛։ Ունին են ամբողջ երկրին
յանի նախկին բնակիչները , որով Պոմոնէն փեբ^ , կու պաշտօնեայ , Ե • ք^որոսեան եւ Տիկիս Մ անուշ։ չՀրաժարի , գաՀը ձգելով արքայական տ ա ն ուրիշ
Vէն - ժէբոմ Աաբսէյլի երկրորդ Հայաշատ ար - Այո վերջինբ կազմակերպած է նաեւ Արենուշներու մէկ անդամին, Հաւանաբար իր 15 տ ա ր ե կ ա ն աը~
ո լար ձանն ԷՀ խումբ մը, խանդավառս ւթ ի ւ ն ստեղծելով երիտա ղուն։ Լէոփոլտ 9** մէ կ օր ալ յետաձգեց իր վերա
Բաղդատելով սարդս ւՀ ինե ր ո ւ ն մէջ՛. Հին եւ ֊՛որ քհազմիկնեբ դարձ
1935 - 39հ» , այսօր շատ քիչ է ը : կր կարծո ւի թէ երբեմնի ժողովր դա կան
գործարաններու մէջ աշխատողներու թիլը : Մեծ միանալով, կազմած են մասնաճիւզ մբ ու Տի բան արքան սկսած է տատանի լ ել կրնայ ի Վեբ^ո յ
մասով ստեղծած են ան Հ ա տ ա կան գործեր , մանա քՒէքէեանի նախագաՀ ո ւթ ե ա մբ տուած են իրենց Հ րաժարիլ , տեղի տալով մ եծամ ա սն ո ւթ ե ան կամ -
ւանդ բաւական շատ է տուներու մէջ կտորով աշ առաջին ՚ Հանդէսը , ուր շե շտուեցաւ աղ գա յին Հա քին առջեւ ։ Կառավարութիւնը Հրաժարական տա
խատող դերձակ - դերձակսւՀիներու թի*֊բ% մ՛ ա դո րծ ա կց ո ւթ ե ան ոգին ։ լով Հ անդերձ , կ բ շարունակէ վարել ընթացիկ
1940—1945, Սէն ֊ ժէբոմ ունեցա* է 17 ա - Երկրորդ Հանդէս ֊ երեկո յթբ սարքուեցաւ գործերբ։ Ղ՝աչնակիցներն աԼ մտաՀոգութեան
մուսնութիւն, 79 ծնունդ ել 36 մ աՀ % ԱաՀացող - կարմ իր քՍ ա շի կողմ է , 3 ունիս ֆին , Մանուկ Դաս– մ ատնա ած են , բա յց առ ա յ ժ մ չեն ուղեր մ իջա -
ներէն չորսբ՝ 3* Հյալճեան , 3* Աանտալեան , Ա* պարեանի սբաՀին –^էջ^ նախագաՀ ո ւ .թ ե ամ բ Ազգ» մտե I ։
Անտոնեան եւ 3\՝ ք-արաղամեան , ունեցած են Հան ^ա կատի ներկայացուցիչ Մ * Զ^րպաճեանի , որ
մասնակցած
րային գործ ո ւ ն է ո ւ թի ւ ն եւ լայնօրէն ամփոփ տեղեկագիր մը կարգաց , Ա էն ժէրոմի մէջ աՆԻ ՄԸ տողոՎ
են Սէն - ժէբոմ ի ազգային գոբծերուն, բաբո յա֊ տ ա ր ո ւ ա ծ աշխատանքներու , Կ արմ իր էք ա չէ գոր 8ՈՒՆԻՍ \8Ի ԶՕՐԱՀԱՆԴ՛ԷՍԸ ՅուկԷս ժամ ՛ահ–
պէս թէ նիւթապէս ։ ծուն էութեան մ ասին ել Հ բաւիըեց ժ ո զո վո ւր դ ը ւ֊եց , երկուշաբթի օր , խոր տպաւորութիւն։ .ձգե
լով : ՏԼօրաՀանգէսին
Պատերազմէն երկոլ տաբի առաջ ազգային անգամագրուիլ եւ բարոյապէս օժանդակել : կը մասնակցէին 50.000 ղ ի ն ֊
կրթական գործեբո գրեթէ դա գ ր ա ծ էին, այս եր Հ/նո րՀ աւո րելի էր երկսեռ ե բգչախումբը , ղե ոլորներ ռազմիկներ ոլ Ափբիկէի , իտալիոյ , Հա
բեմն ի շէնշող, ութսունէ աւելի երկսեռ աշակերտ կավար ութեամբ Հ * Համբարձում եանի , մ անտ - րաւային ֆրանսայի եւ գերմանական ճակատներու֊
ունեցող արուարձանին մէ^ւ Այո՛ , այս գ ի ՚ ֊ ղ ր որ ւանդ քո յր - եղբա յր Տա՛ր ո ւթ ի ւ ն եանն՛ե բ ո ւ – ՜սոլ որոնք ֆրանսական նոր բանակը կը կազմեն ։ Մօտ
Հպարտ էր իր Կրթասիրաց Տիկնանց Աիութիւնով, գեբդնեբով ու Հա յրենա շունչ աբտասանութիւննե– մէկ միլիոն քաղաքացիներ խռնուած էին պոզՈ -
սկաուտական խում բով , Ե ր ի ա ա ս ար գա ց մ իութիւ– րով ։ Ո՚֊շագրաւ էր նաեւ Օր • ՄաՀբէնի զուդերդբ ^ տաներուն վրայ, ծափաՀարելու Համար ազգային
նով , միա յն ամ ուր կառչած էր մ ատուռին , «մ ան– Պ* Մինասեանի Հետ, Հայկական տարազով ու Հա բանա կը , մինչ օդանաւե ր կո սաւառնէին երկնքին
կապաբտէզ» բառը մէկգի նետելով ։ Անոնք մէկ մարձակ ։ ք»ոլո ր գերակատարները ֆրան սա յի մ էջ մէջ, գծելով Լոռէնի խաչը, կապոյտ, ճերմակ եւ
առարկութիւն մ բ Ունեցած^ են ու այոօր ալ նո յն ծնած ու մեծցած երիտասարդներ են , եւ արդիւնք կարմիր։ Հազար թնդանօթներէ արձակուած Հա
յանկերգը կո կրկնեն *• «Չենք կրնար տեւական դպ Սէն ժէրոմի խանղավաո չրխնին (1931-1936)։ մազարկ մը ազդանշւ էնը եղաւ բտէ կին յւ
րոց պաՀել, նախ ֆրանսական դպրոցը շատ մօտիկ ԱնՀանդուրժելի էր աճուրդը, որ թէեւ 19 Հազար խագացութեան գէսլի քաղաքի ,Պուա աը Պուլոն -
է , երկրորդ մինչել չորս տ ա ր ե կ ա ն մանուկնեբ ֆրանքի Հասոյթ մը բերաւ կաըմիր քԱաչին , սա յրէն Վ^էնսէն ։ Գ՛իշերը փառաւոր երեկոյթ մը տըր–
կ՚ընգունուին ֆրան սա կան էն , եւ երբորդ՝ «Մենք կայն տաղկացոլց ներկաները ,մօտ երկու ժամ քրր՜ ուեցաւ Օփերային մէջ, ուր ներկայ էին զօր՛ աը
չենք կրնար մեր տղաքներուն աւելորդ յոգնութիւն տինք թափել տալով ; Լաւ Րէէայ որ գեղարուես– Կօլ եւ ՄարՈքի սուլթանը ։
պա աճառել , *^1ւաՔՐ ծանրաբեռնել, յետոյ «0շ1՝է1՚– տական նման Հանդէսներու մէջ մէկդի ձգենք վի ՖՐԱՆՍՈՒՀԻՆԵՐՈՒ ՄԻՈՒԹԻՒՆԸ. ( Ա Ր. Ր.) ,
քւՇՁ.է^ էեն կրնար առնել ել տարի կը կորսնցնեն» ։ ճակախաղերն ու աճուրդները , չսպառելու Համ ար
՝ք–սան տարի է ֆրանսական նախնական դրա ՜ ժ ո ղո վո ւր դին Համբերութիւնը , քանի որ արդէն ուրիշ խօսքով՝– Դիմադրական ^ ակատ ի կիներու
րոցներէն տգաքը,վը֊
կայականով (Ըշօ1շ ՇօաաԱՈծ16) ելած Հայ լիառատ կը մասնակցի բոլոր ձեռնարկներուն ։ կագմտկե րպոլթ իւնը իբ առաջին Համագումարը
թէ առանց վկայականի , եղած են բացաւ առջի օր , Ա իւթիւալիթէի մեծ սբաՀ՜ին
մէջ, մասնակցութեամբ 3000 պատգամաւորներու։
ՍբաՀ ին ճակատ բ զարդարուած էր դրօշներով եւ
մասնակցութեամբ լեՀական երեք Հոսանքներու , ՈՒՐԻՇ ԳԷՊ-ԲԵՐ ԵՒ–. ԲԱՆԱԿՑՈՒԹԻՒՆՆԵԲ մարտ ի բո սուՀ իներու նկարներով։ կ՛ողովին ՜՝ կը
եւ Հոն կը գտնուի նաեւ Լոնտոնի լեՀական կառա Պէյրոլթէն Հ ԱՏ սահ ուրիշ Հեռագրի մշ Համա– մասնակցէին պատուիրակներ Անգլիայէն , հք * Մի*
վարութեան նախորդ վարչապետը , Միքոլայցիք , Սուոիառինեո սպաննուեցան եւ քորս ութենէն , Ե ուկոս լաւիա յ է ն , ԼեՀ աստանէն , Ջի -
ւ ւս , երկու ՀՆա ս տանէն , Հայաստանոէւնո (/ֆոբանսաՀայ կանանց
եւ
որուն գործակիցները եղած են ամբաստանեալնե Հ ոգէիե վՃիոր\.աւ.ոոր»ոձ11 ո ւ֊եց ան Հ> ալ1էպիւ ձ .մ ոէ֊ջօ , շ*աբաթ տ օէրտ ^Մի՚ութ™իւն1 ՛ * * ՛ ՛՝)) ,Հ աԶյեխ՝ »ո™սլո™վաքնիաԷյէէն1 (Ֆրա,ն Պելժիայէն
րէն երեք չորս Հոգի ։ Բանակցութիւննեբը կը շա երբ ֆրանսաց ի զ ի ն ո ւո բները կրակ բացին քաղա
րունակս լ ի ն առ ա յ ժ մ , մ ասնակցութեամ բ խոբՀր– քացիներու վրայ , մեղաղլրելով որ կո փորձեն ի - Ա սլան իա յ է ն ( Հ ռչա կաւո ր Լա Փաս իօնա րի ան ) :
դեսպաններուն վրայ յարձակիլ։
դային , անգլիական եւ ամերիկեան րենց զօրանոցին հէպքը պատա– Յաջորդով կարգ մը ման ր ամա սն ո ւթ ի ւնն ե ր՝ ժո -
եւ յայտնի չէ թէ ինչ անակնկալներ պիտի ծագին՝, Հեցալ երբ ֆրանսացիները կը պարպէին զօրանոցը գովի աշխատանքներու մասին ։
եւ ամ դոխ մը, շատերը զինուած , խզեց ոստիկան - ԲԱՆԱԿ8ՈՒԹԻԻՆՆԵՐԸ ԽԶՈՒԵ8ԱՆ Եուկո -
ՆՈՐ ԳԷՊ՚ԲԵՐ Ս/1ՒՐԻՈ8 Մ կ Ջ Գ°Րքէ շղթան եւ փորձեց ներս մտնել։ ՛քաղաքացի սլաւիոյ եւ դաշնակից պետութեանց սպայակոյտ–
ները Հրացան պարպեց ին օդին մէջ եւ զօրանոցին ՝ ներուն միջեւ, մինչ կո կա բծուէ ր թէ անդոբրու -
վրայ։ Այն ատեն ֆրանս . ջոկատ մը որ կը սպա , թիւնը վե ր աՀ ա ս տ ատ ո ւած է , Թբ իէ ո թէ ի մասին
ԵՐԿՈՒ ՖՐԱՆԱԱՑԻ ՍՊԱՆԵՐ ՋԱՐԳՈՒԵՑԱՆ սէ ր զօրանոցը պարպելու Համ ար , Հ րամ անատա - դո յացած Համ աձա յնութեամբ ։ Պ ե լկրատ ի անթելը
ցոյց մը կատարեցին
Պ Է յրութէն կը Հեռագրեն թէ երկու ֆրանսացի րութեամբ զօր՛ Ժոռժէի , կրակ բացաւ քաղաքա կ՚ըսէ թէ 60,000 բնակիչներ
սպաներ ջարդուեցան ամբոխին կողմէ, իտլիպի ցիներուն վրա յ ։ Երկու Հոգի սպաննուելէ եւ չորս կիրոյկի օր 1 պաՀանջելհվ Եուկոսլաւիոյ կցել
մէջ, Հալէպ - Լաթաքիա ճամբուն վյրայ։ Ֆրան - Հ ոգի վիրաւորուելէ վերջ , Անգլիացիները զինա - Թրիէսթէն ։ Դաշնակից զինուորական իշխանու -
սաց ի Հ րամ անատաբ մ ը Հալէ պէն ճամ բա յ ելած թ ափ բբին ֆրանսացիները ։ թիւններ ը մի ջամ տեցին եւ երկու ԳԹա ^էէ 9*" ^* Ր
էր . մինակը , առանց լուր տալու անգլ * իշխանու - ձերբակալուեցան ։ Բանակցութեանց խզում ո Հե -
թե անց ո րպէ սղի ուղեկից տրամ ադրեն պաշտպա " ** հ)ո րՀ ըդակցական ժոզովր երէկ , երեք - տեւանք է $՝ր իէ ս թէ ի քազաքա յին վարչութեան
նութեան Համար։ Երբ սպան իտլիպ Հասաւ, գնաց շո՛րթի , նորէն զբաղեցաւ Ա ո ւր իա - Լի բանան ի մասին ծագած վէճերու ։ Դաշնակից իշխանու -
տեսնե լ. տեղաց ի պաՀակ ղինուորնեբ որոնք դասա տագնապով , եւ ա յս առթիւ լոեց զօր • տ ը ^°էէ թիւննեբը Հրամայած են լուծել քաղաքին «^4՜^
I ԷԷ՝"լիք ր Ա ա 1 Ո է – վրս՛ Հ Այնտեղ ճառ մը կո խօսէր, յա յտարարութիւնը , որ կ ո ճշդէ ր ւֆբ անս ա յի դիր՜ կազմուած ^՚ոՈոէԼրգայԷս ատեանը եւ բեկանած են
յորդորելով որ Հաւատար իմ րԱան ֆբանսայի , քը ։ ինչպէս գ ր ա ծ էինք, Անգլիա իր պատասխանին տրուած՜ վճիռները : Անգլ • ղօբքը Փօլայի նաւա -
«երբ մէկը կրակ բացաւ դասալիքներուն վրայ» , մէջ կը պնդէ որ խնդիր ո լուծուի մասնակցու - հանգիստը մտաւ եւ Աեբպեբբ քաշուեցան ։
ինչպէս կ)ԷՀսէ Հ եռագիր մը : Յետոյ Հրամանա - թեամբ երեք պետութեանց , փոխան Հինգի ։ Մի*֊ս
տարր ուրիշ ֆրանսացի սպա յ ի մ ը Հ ետ ճամ բա յ կողմէ իրազեկներ կը Հաւաստեն թէ անգլիական
ե լաւ քաղաքապետ ին երթա լու Համ ար ։ Ա յս վե ր– կառավարութիւնդ կ՛ուզէ միջին ճամբայ մըգըա– ՈՒՇԱԳՐՈՒԹԻ՚ՒՆ Եթէ կ՝ուզէք ձեր Հարս–
ջիսբ պատ ո ւՀ ան էն կբ պոռար որ պաՀակաֆոց ը նել, եւ Մ • Ն աՀանգներուն Հետ պիտի ճնշէ Արա նիքները եւ նշանտուքները ուրախ անցընել, դիմե
մնան։ Երբ երկու սպաներ ր քաղաքապետարան բական դ՛աշնակցութեան վրայ , որպէսոէ՛ նաւային ցէք եւրոպական ել արեւելեան նուագախումբին է
մ տ ա ն , ամ բոխ մը խռնուեցաւ դուրսը , ֆրան սա - եւ օդա յ ի ն կա յաններ տրամ ադրեն ֆբանսայի , Ժողովրդական դիներ: Հասցէ՝ Շւքաւոն Լալեան ֊
կան արիւն պաՀանջելով Աուբիացիներու դէմ կա Աուրիոյ եւ Լիբանանի մէջ, պայմանաւ որ ֆբան 8 Օօտ <4շ \տւ Րտեէշ ք>:^0V^ո^^. Օւտա11շ (Տ. 6է 0.) :
տ ա ր ո ւ ա ծ յարձակման Համար ։ կ՝րսուի թէ սոլ - է՛ ա յայտարարէ երկու երկիրներուն կատարեալ
րիացի ոստիկան - ղինուորները կրցան մէկ ժամ անկախութիւնը։ Ո*֊րիշ ԳՐոյռէ ^Ր Համաձայն ,
~–՝ԸՐԼ\էէ ոոր յայտարարութիւն մը պիտի ընէ, փա Ա՛յրէ Տէ^Լէ*" ՎաբդուՀի ինճէեան եւ զաւակ -
զսպել ամբոխը,՝ բայց յետոյ ընկճուեցան , ամբո ները )Այբի Տիկիո Մառի ինՏէեան, ինչպէս նաեւ
խը ք ա ղ ա ք ա պ ե տ ա ր ա ն խուժեց եւ ջարդեց երկու րատելու Համար ֆբանսայի մաավախո ւթ իւննեբ ր :
Դ ա պ ա ք ճ ե ա ն , Ս ա լա վան ե ան , Ա տա թեան , է)աղա–
ֆրանսաց ի սպաները ։ թէլեան , ճերմակեան ընտանիքները իրենց խորին
Անգլիացիները կ՚ըսեն թէ երկու սպաներուն ՊԵՐԼԻՆԻ ԶԻՆՈՒՈՐԱԿԱՆ ՀՐԱՄԱՆԱՏԱՐԸ , շնոբՀակալութիւնը կո յայտնեն ամէն անոնց , ե ւ
ի մասնաւորի
սպանութիւնը անգամ մը եւս կապացուցանէ թէ զօր . Բեբզաբին , մեռաւ «մոթոսիքլէթ»ի արկածի 8ւտշԱէ6Ո6 6ւ՚ԱՈ^ տնօրինութեան ֊. . եւ
կացութիւնը լարուած Է Աոլրիոյ լքէջ եւ թ է միայն մը Հետեւանքով։ Հանգուցեալը մէկն էր Խ • Միու ամբողջ գործաւոր բնկերներուն , ինչպէս նաեւ
բրիտանական գօրքին ներկայութիւնն է որ կըթեան ներկայացուցիչներէն որ ստորագրեց ֆեր Կրրեոպլի Հ . Ա . /Հակաաի վարչութեան , որոնք
զսպէ զանգուածային ըմբոստութիւն մը Ֆրանսա մանիս յ անպայման անձնատ բութեան գիրո։ անձամբ, գրաւոր ու ծադկեպսակով իրենց ցաւակ
ցիներուն դ է մ ։ ԱնՀամբերութիւնը կ՚աւելնայ եր - ՇԱՆՊԷՌԻԻ մէլ պա տ աՀ ած դէպքին առթիւ, ցութիւնը յայտնեցին իրենց ամուսնոյն, զա լկին ,
կու կողմէն ալ, քանի նոր դէպքեր կը պա տա Հ ին : Վերջին տեղեկութիւնները կըսեն թէ 61 Սպանիա քեռայրին Հւ ազգականին , ողբացեալ ք&՝ԱԴՒՈՈ ՒՆ"
Ա ո ւր իա կան ոստիկան - զօրքը չի կրնար զսպել ամ ցիներ վիրաւորուած են ծ՜անրապէս , 150 Հոգի թե ՃԷԵԱՆի դաոնա զէ ա մաՀուան առթիւ։
բոխը եւ ոստիկաններդ նոյնիսկ իրենց Հա յրենա - թեւապէս , իսկ 30 Հոգի ալ անՀետացած են ։ կը
կիցներուն Հետ կը կռուին , Ֆրանսացիները պա չտ փնտռուին Հ եզինակնեըը այն թռհւ^իէլնե րժւն որ
պաս ելու Համար ։ պատճառ դարձան կառա՝խումբքն գէմ կա՛տ՛ար - Խբոաշոք ՕՏւէ-ձՇՕԲաք, 17, Տատ Օտաքտատ - 136
ուած յ՛արձակո՛ւմի՝ն ;
Fonds A.R.A.M
ԶԱՅ՚նԵՐ ԳԱՒԱՌԷ՛Ն դերձակ, "ափբիչ, կօշկակար։ Երբ մենք Շշէճճ -
ՕՅւէի սաբսավւը մեր սրտին մէջ՝ նոր սերունդը կը ԸԱդճ գածադոզ Պհ\ժիպ Ահ
Վեց տարի վեպը զրկենք Հայեցի կրթութենէ , անդին Ա էն - Լուն եթե թ ա գ ա ս ւ դ չԽաժափ
օ– ամբողջ պատերազմ ի ընթացքին պաՀած է ազգա
յ ի ն մ ան կապա բտէ զը եւ ան Հ ա տ ա կան դպրոց մը ,
ՍԷՆ ԺԷՐՈՄ, (Մարսէյլ) Վեց աարէ առաՀ որոնց պիտի անդրադառնամ յաջորդով։ կացութիւնը ՀեագՀետէ կը ծանրանա յ Պել -
այս ազաիկ գիւղր կր բաղկանար երեք պուլվարնե֊ Աիւս կոգմէ Ա էն - ժէբոմցին ոչ միայն վճա ժիոյ մէջ , թագաւորին վերադարձի լուբին առ -
բէ , Գլէք* ՜ Եղնար % Ար ար ա ա եւ Պուլվար Նէօվ, րած է մատուռի Հողին եւ շէնքին շինութեան թի՛– ՚ Ազատական կուսակցութիւնը , որ կը պաՀէ
ուր կառուցուած էր մ աաոււլ - մ ան կա պա ր սւ է ղի ծախքէրը , այլել վերջացուցած է անոր ամբոզջա– Հաւասա բա կշռութիւն ր կաթոլիկներուն եւ ընկեր
շէնքը, անշուշտ կիսաւարա : Այսօր Ս էն - հիէբոմի կան շինութիւնը եւ այժմ ձեռնարկած է նոր սրա– վար ա կանն եր ո ւ ն մ իջել , պաՀանջեց որ թագաւորը
միաացած է Ա՚ոն - Վէրբ*. ուր ժամանակին աբգիլ– Հ ի մը շինութեան , որ պիտի ծառայէ իբրեւ դպրոց Հրաժարի յանուն երկրին փրկութեան ։ Այո առ -
ուած է բ օտարականներու. Հող ծախել, մինչ այսօր եւ ժ ո ղո վա սբ ա Հ ։ Այո անգամ սակա յն կր թական թիւ քուէարկուած բանաձեւը ԼՅի դէմ 88) կը
տասնէ աւելի Հայեր սեփականատէր գա ր ձ ա ծ են •Լ-գոըծը ձեռք առած է Ազգ՛ ^ ակատ ի մասնաճիւղը, յա յտարարէ թէ կուսակցութիւնը Հաւատարիմ
եւ ունին գեղեցիկ տուներ , ընդարձակ պարտէղ - որ սկսած– է աշխատիլ եռանդով ու թազա կան ու - մնալով Հանդերձ միապետութեան , ուրիշ ելք չի
նեբով ու. պաղատ ո ւ ծ՜առեր ոփ ։ թեան Հետ ՀամախոըՀուըդ ձեռնարկած էր Հան ֊ տեսներ անդորրութիւն ո պա Հ պան ե լու Համար եթէ
ՍԷԳ* ^ Ժ՚էրոմի կից գերեգմ ան ատ ան անմիէա - ղանակութեանւ Պզտիկ պտոյտով մ ո գոյացած է ոչ Լէոփոլտ Գ՛ի Հրթժաբոլմլլ։
պէս ՚^^տիկը^ քաղաքապետութեան կողմ է պատ - 22 Հազար ֆըանք : Պելժիոյ գլխաւոր ածխաՀանքեբէն ութըփպկ–
բ ա ստուած պզտիկ տնակներու– մէՀԷ Հաստատուած Այսօր մասնաւոր դասընթացքի Հետեւող երկ ուեցան եւ ընգՀ . գործադուլ մը եւ քաոսը անխու
եր սափելի մէջ, եթէ թագաւոբ-ը
են բազմաթիւ Հ ա յ ընտանիքներ , ռուսական կա - սեռ աշակերտներու թիլը Հասած է 90/՛։ Ունին են ամբողջ երկրին
յանի նախկին բնակիչները , որով Պոմոնէն փեբ^ , կու պաշտօնեայ , Ե • ք^որոսեան եւ Տիկիս Մ անուշ։ չՀրաժարի , գաՀը ձգելով արքայական տ ա ն ուրիշ
Vէն - ժէբոմ Աաբսէյլի երկրորդ Հայաշատ ար - Այո վերջինբ կազմակերպած է նաեւ Արենուշներու մէկ անդամին, Հաւանաբար իր 15 տ ա ր ե կ ա ն աը~
ո լար ձանն ԷՀ խումբ մը, խանդավառս ւթ ի ւ ն ստեղծելով երիտա ղուն։ Լէոփոլտ 9** մէ կ օր ալ յետաձգեց իր վերա
Բաղդատելով սարդս ւՀ ինե ր ո ւ ն մէջ՛. Հին եւ ֊՛որ քհազմիկնեբ դարձ
1935 - 39հ» , այսօր շատ քիչ է ը : կր կարծո ւի թէ երբեմնի ժողովր դա կան
գործարաններու մէջ աշխատողներու թիլը : Մեծ միանալով, կազմած են մասնաճիւզ մբ ու Տի բան արքան սկսած է տատանի լ ել կրնայ ի Վեբ^ո յ
մասով ստեղծած են ան Հ ա տ ա կան գործեր , մանա քՒէքէեանի նախագաՀ ո ւթ ե ա մբ տուած են իրենց Հ րաժարիլ , տեղի տալով մ եծամ ա սն ո ւթ ե ան կամ -
ւանդ բաւական շատ է տուներու մէջ կտորով աշ առաջին ՚ Հանդէսը , ուր շե շտուեցաւ աղ գա յին Հա քին առջեւ ։ Կառավարութիւնը Հրաժարական տա
խատող դերձակ - դերձակսւՀիներու թի*֊բ% մ՛ ա դո րծ ա կց ո ւթ ե ան ոգին ։ լով Հ անդերձ , կ բ շարունակէ վարել ընթացիկ
1940—1945, Սէն ֊ ժէբոմ ունեցա* է 17 ա - Երկրորդ Հանդէս ֊ երեկո յթբ սարքուեցաւ գործերբ։ Ղ՝աչնակիցներն աԼ մտաՀոգութեան
մուսնութիւն, 79 ծնունդ ել 36 մ աՀ % ԱաՀացող - կարմ իր քՍ ա շի կողմ է , 3 ունիս ֆին , Մանուկ Դաս– մ ատնա ած են , բա յց առ ա յ ժ մ չեն ուղեր մ իջա -
ներէն չորսբ՝ 3* Հյալճեան , 3* Աանտալեան , Ա* պարեանի սբաՀին –^էջ^ նախագաՀ ո ւ .թ ե ամ բ Ազգ» մտե I ։
Անտոնեան եւ 3\՝ ք-արաղամեան , ունեցած են Հան ^ա կատի ներկայացուցիչ Մ * Զ^րպաճեանի , որ
մասնակցած
րային գործ ո ւ ն է ո ւ թի ւ ն եւ լայնօրէն ամփոփ տեղեկագիր մը կարգաց , Ա էն ժէրոմի մէջ աՆԻ ՄԸ տողոՎ
են Սէն - ժէբոմ ի ազգային գոբծերուն, բաբո յա֊ տ ա ր ո ւ ա ծ աշխատանքներու , Կ արմ իր էք ա չէ գոր 8ՈՒՆԻՍ \8Ի ԶՕՐԱՀԱՆԴ՛ԷՍԸ ՅուկԷս ժամ ՛ահ–
պէս թէ նիւթապէս ։ ծուն էութեան մ ասին ել Հ բաւիըեց ժ ո զո վո ւր դ ը ւ֊եց , երկուշաբթի օր , խոր տպաւորութիւն։ .ձգե
լով : ՏԼօրաՀանգէսին
Պատերազմէն երկոլ տաբի առաջ ազգային անգամագրուիլ եւ բարոյապէս օժանդակել : կը մասնակցէին 50.000 ղ ի ն ֊
կրթական գործեբո գրեթէ դա գ ր ա ծ էին, այս եր Հ/նո րՀ աւո րելի էր երկսեռ ե բգչախումբը , ղե ոլորներ ռազմիկներ ոլ Ափբիկէի , իտալիոյ , Հա
բեմն ի շէնշող, ութսունէ աւելի երկսեռ աշակերտ կավար ութեամբ Հ * Համբարձում եանի , մ անտ - րաւային ֆրանսայի եւ գերմանական ճակատներու֊
ունեցող արուարձանին մէ^ւ Այո՛ , այս գ ի ՚ ֊ ղ ր որ ւանդ քո յր - եղբա յր Տա՛ր ո ւթ ի ւ ն եանն՛ե բ ո ւ – ՜սոլ որոնք ֆրանսական նոր բանակը կը կազմեն ։ Մօտ
Հպարտ էր իր Կրթասիրաց Տիկնանց Աիութիւնով, գեբդնեբով ու Հա յրենա շունչ աբտասանութիւննե– մէկ միլիոն քաղաքացիներ խռնուած էին պոզՈ -
սկաուտական խում բով , Ե ր ի ա ա ս ար գա ց մ իութիւ– րով ։ Ո՚֊շագրաւ էր նաեւ Օր • ՄաՀբէնի զուդերդբ ^ տաներուն վրայ, ծափաՀարելու Համար ազգային
նով , միա յն ամ ուր կառչած էր մ ատուռին , «մ ան– Պ* Մինասեանի Հետ, Հայկական տարազով ու Հա բանա կը , մինչ օդանաւե ր կո սաւառնէին երկնքին
կապաբտէզ» բառը մէկգի նետելով ։ Անոնք մէկ մարձակ ։ ք»ոլո ր գերակատարները ֆրան սա յի մ էջ մէջ, գծելով Լոռէնի խաչը, կապոյտ, ճերմակ եւ
առարկութիւն մ բ Ունեցած^ են ու այոօր ալ նո յն ծնած ու մեծցած երիտասարդներ են , եւ արդիւնք կարմիր։ Հազար թնդանօթներէ արձակուած Հա
յանկերգը կո կրկնեն *• «Չենք կրնար տեւական դպ Սէն ժէրոմի խանղավաո չրխնին (1931-1936)։ մազարկ մը ազդանշւ էնը եղաւ բտէ կին յւ
րոց պաՀել, նախ ֆրանսական դպրոցը շատ մօտիկ ԱնՀանդուրժելի էր աճուրդը, որ թէեւ 19 Հազար խագացութեան գէսլի քաղաքի ,Պուա աը Պուլոն -
է , երկրորդ մինչել չորս տ ա ր ե կ ա ն մանուկնեբ ֆրանքի Հասոյթ մը բերաւ կաըմիր քԱաչին , սա յրէն Վ^էնսէն ։ Գ՛իշերը փառաւոր երեկոյթ մը տըր–
կ՚ընգունուին ֆրան սա կան էն , եւ երբորդ՝ «Մենք կայն տաղկացոլց ներկաները ,մօտ երկու ժամ քրր՜ ուեցաւ Օփերային մէջ, ուր ներկայ էին զօր՛ աը
չենք կրնար մեր տղաքներուն աւելորդ յոգնութիւն տինք թափել տալով ; Լաւ Րէէայ որ գեղարուես– Կօլ եւ ՄարՈքի սուլթանը ։
պա աճառել , *^1ւաՔՐ ծանրաբեռնել, յետոյ «0շ1՝է1՚– տական նման Հանդէսներու մէջ մէկդի ձգենք վի ՖՐԱՆՍՈՒՀԻՆԵՐՈՒ ՄԻՈՒԹԻՒՆԸ. ( Ա Ր. Ր.) ,
քւՇՁ.է^ էեն կրնար առնել ել տարի կը կորսնցնեն» ։ ճակախաղերն ու աճուրդները , չսպառելու Համ ար
՝ք–սան տարի է ֆրանսական նախնական դրա ՜ ժ ո ղո վո ւր դին Համբերութիւնը , քանի որ արդէն ուրիշ խօսքով՝– Դիմադրական ^ ակատ ի կիներու
րոցներէն տգաքը,վը֊
կայականով (Ըշօ1շ ՇօաաԱՈծ16) ելած Հայ լիառատ կը մասնակցի բոլոր ձեռնարկներուն ։ կագմտկե րպոլթ իւնը իբ առաջին Համագումարը
թէ առանց վկայականի , եղած են բացաւ առջի օր , Ա իւթիւալիթէի մեծ սբաՀ՜ին
մէջ, մասնակցութեամբ 3000 պատգամաւորներու։
ՍբաՀ ին ճակատ բ զարդարուած էր դրօշներով եւ
մասնակցութեամբ լեՀական երեք Հոսանքներու , ՈՒՐԻՇ ԳԷՊ-ԲԵՐ ԵՒ–. ԲԱՆԱԿՑՈՒԹԻՒՆՆԵԲ մարտ ի բո սուՀ իներու նկարներով։ կ՛ողովին ՜՝ կը
եւ Հոն կը գտնուի նաեւ Լոնտոնի լեՀական կառա Պէյրոլթէն Հ ԱՏ սահ ուրիշ Հեռագրի մշ Համա– մասնակցէին պատուիրակներ Անգլիայէն , հք * Մի*
վարութեան նախորդ վարչապետը , Միքոլայցիք , Սուոիառինեո սպաննուեցան եւ քորս ութենէն , Ե ուկոս լաւիա յ է ն , ԼեՀ աստանէն , Ջի -
ւ ւս , երկու ՀՆա ս տանէն , Հայաստանոէւնո (/ֆոբանսաՀայ կանանց
եւ
որուն գործակիցները եղած են ամբաստանեալնե Հ ոգէիե վՃիոր\.աւ.ոոր»ոձ11 ո ւ֊եց ան Հ> ալ1էպիւ ձ .մ ոէ֊ջօ , շ*աբաթ տ օէրտ ^Մի՚ութ™իւն1 ՛ * * ՛ ՛՝)) ,Հ աԶյեխ՝ »ո™սլո™վաքնիաԷյէէն1 (Ֆրա,ն Պելժիայէն
րէն երեք չորս Հոգի ։ Բանակցութիւննեբը կը շա երբ ֆրանսաց ի զ ի ն ո ւո բները կրակ բացին քաղա
րունակս լ ի ն առ ա յ ժ մ , մ ասնակցութեամ բ խոբՀր– քացիներու վրայ , մեղաղլրելով որ կո փորձեն ի - Ա սլան իա յ է ն ( Հ ռչա կաւո ր Լա Փաս իօնա րի ան ) :
դեսպաններուն վրայ յարձակիլ։
դային , անգլիական եւ ամերիկեան րենց զօրանոցին հէպքը պատա– Յաջորդով կարգ մը ման ր ամա սն ո ւթ ի ւնն ե ր՝ ժո -
եւ յայտնի չէ թէ ինչ անակնկալներ պիտի ծագին՝, Հեցալ երբ ֆրանսացիները կը պարպէին զօրանոցը գովի աշխատանքներու մասին ։
եւ ամ դոխ մը, շատերը զինուած , խզեց ոստիկան - ԲԱՆԱԿ8ՈՒԹԻԻՆՆԵՐԸ ԽԶՈՒԵ8ԱՆ Եուկո -
ՆՈՐ ԳԷՊ՚ԲԵՐ Ս/1ՒՐԻՈ8 Մ կ Ջ Գ°Րքէ շղթան եւ փորձեց ներս մտնել։ ՛քաղաքացի սլաւիոյ եւ դաշնակից պետութեանց սպայակոյտ–
ները Հրացան պարպեց ին օդին մէջ եւ զօրանոցին ՝ ներուն միջեւ, մինչ կո կա բծուէ ր թէ անդոբրու -
վրայ։ Այն ատեն ֆրանս . ջոկատ մը որ կը սպա , թիւնը վե ր աՀ ա ս տ ատ ո ւած է , Թբ իէ ո թէ ի մասին
ԵՐԿՈՒ ՖՐԱՆԱԱՑԻ ՍՊԱՆԵՐ ՋԱՐԳՈՒԵՑԱՆ սէ ր զօրանոցը պարպելու Համ ար , Հ րամ անատա - դո յացած Համ աձա յնութեամբ ։ Պ ե լկրատ ի անթելը
ցոյց մը կատարեցին
Պ Է յրութէն կը Հեռագրեն թէ երկու ֆրանսացի րութեամբ զօր՛ Ժոռժէի , կրակ բացաւ քաղաքա կ՚ըսէ թէ 60,000 բնակիչներ
սպաներ ջարդուեցան ամբոխին կողմէ, իտլիպի ցիներուն վրա յ ։ Երկու Հոգի սպաննուելէ եւ չորս կիրոյկի օր 1 պաՀանջելհվ Եուկոսլաւիոյ կցել
մէջ, Հալէպ - Լաթաքիա ճամբուն վյրայ։ Ֆրան - Հ ոգի վիրաւորուելէ վերջ , Անգլիացիները զինա - Թրիէսթէն ։ Դաշնակից զինուորական իշխանու -
սաց ի Հ րամ անատաբ մ ը Հալէ պէն ճամ բա յ ելած թ ափ բբին ֆրանսացիները ։ թիւններ ը մի ջամ տեցին եւ երկու ԳԹա ^էէ 9*" ^* Ր
էր . մինակը , առանց լուր տալու անգլ * իշխանու - ձերբակալուեցան ։ Բանակցութեանց խզում ո Հե -
թե անց ո րպէ սղի ուղեկից տրամ ադրեն պաշտպա " ** հ)ո րՀ ըդակցական ժոզովր երէկ , երեք - տեւանք է $՝ր իէ ս թէ ի քազաքա յին վարչութեան
նութեան Համար։ Երբ սպան իտլիպ Հասաւ, գնաց շո՛րթի , նորէն զբաղեցաւ Ա ո ւր իա - Լի բանան ի մասին ծագած վէճերու ։ Դաշնակից իշխանու -
տեսնե լ. տեղաց ի պաՀակ ղինուորնեբ որոնք դասա տագնապով , եւ ա յս առթիւ լոեց զօր • տ ը ^°էէ թիւննեբը Հրամայած են լուծել քաղաքին «^4՜^
I ԷԷ՝"լիք ր Ա ա 1 Ո է – վրս՛ Հ Այնտեղ ճառ մը կո խօսէր, յա յտարարութիւնը , որ կ ո ճշդէ ր ւֆբ անս ա յի դիր՜ կազմուած ^՚ոՈոէԼրգայԷս ատեանը եւ բեկանած են
յորդորելով որ Հաւատար իմ րԱան ֆբանսայի , քը ։ ինչպէս գ ր ա ծ էինք, Անգլիա իր պատասխանին տրուած՜ վճիռները : Անգլ • ղօբքը Փօլայի նաւա -
«երբ մէկը կրակ բացաւ դասալիքներուն վրայ» , մէջ կը պնդէ որ խնդիր ո լուծուի մասնակցու - հանգիստը մտաւ եւ Աեբպեբբ քաշուեցան ։
ինչպէս կ)ԷՀսէ Հ եռագիր մը : Յետոյ Հրամանա - թեամբ երեք պետութեանց , փոխան Հինգի ։ Մի*֊ս
տարր ուրիշ ֆրանսացի սպա յ ի մ ը Հ ետ ճամ բա յ կողմէ իրազեկներ կը Հաւաստեն թէ անգլիական
ե լաւ քաղաքապետ ին երթա լու Համ ար ։ Ա յս վե ր– կառավարութիւնդ կ՛ուզէ միջին ճամբայ մըգըա– ՈՒՇԱԳՐՈՒԹԻ՚ՒՆ Եթէ կ՝ուզէք ձեր Հարս–
ջիսբ պատ ո ւՀ ան էն կբ պոռար որ պաՀակաֆոց ը նել, եւ Մ • Ն աՀանգներուն Հետ պիտի ճնշէ Արա նիքները եւ նշանտուքները ուրախ անցընել, դիմե
մնան։ Երբ երկու սպաներ ր քաղաքապետարան բական դ՛աշնակցութեան վրայ , որպէսոէ՛ նաւային ցէք եւրոպական ել արեւելեան նուագախումբին է
մ տ ա ն , ամ բոխ մը խռնուեցաւ դուրսը , ֆրան սա - եւ օդա յ ի ն կա յաններ տրամ ադրեն ֆբանսայի , Ժողովրդական դիներ: Հասցէ՝ Շւքաւոն Լալեան ֊
կան արիւն պաՀանջելով Աուբիացիներու դէմ կա Աուրիոյ եւ Լիբանանի մէջ, պայմանաւ որ ֆբան 8 Օօտ <4շ \տւ Րտեէշ ք>:^0V^ո^^. Օւտա11շ (Տ. 6է 0.) :
տ ա ր ո ւ ա ծ յարձակման Համար ։ կ՝րսուի թէ սոլ - է՛ ա յայտարարէ երկու երկիրներուն կատարեալ
րիացի ոստիկան - ղինուորները կրցան մէկ ժամ անկախութիւնը։ Ո*֊րիշ ԳՐոյռէ ^Ր Համաձայն ,
~–՝ԸՐԼ\էէ ոոր յայտարարութիւն մը պիտի ընէ, փա Ա՛յրէ Տէ^Լէ*" ՎաբդուՀի ինճէեան եւ զաւակ -
զսպել ամբոխը,՝ բայց յետոյ ընկճուեցան , ամբո ները )Այբի Տիկիո Մառի ինՏէեան, ինչպէս նաեւ
խը ք ա ղ ա ք ա պ ե տ ա ր ա ն խուժեց եւ ջարդեց երկու րատելու Համար ֆբանսայի մաավախո ւթ իւննեբ ր :
Դ ա պ ա ք ճ ե ա ն , Ս ա լա վան ե ան , Ա տա թեան , է)աղա–
ֆրանսաց ի սպաները ։ թէլեան , ճերմակեան ընտանիքները իրենց խորին
Անգլիացիները կ՚ըսեն թէ երկու սպաներուն ՊԵՐԼԻՆԻ ԶԻՆՈՒՈՐԱԿԱՆ ՀՐԱՄԱՆԱՏԱՐԸ , շնոբՀակալութիւնը կո յայտնեն ամէն անոնց , ե ւ
ի մասնաւորի
սպանութիւնը անգամ մը եւս կապացուցանէ թէ զօր . Բեբզաբին , մեռաւ «մոթոսիքլէթ»ի արկածի 8ւտշԱէ6Ո6 6ւ՚ԱՈ^ տնօրինութեան ֊. . եւ
կացութիւնը լարուած Է Աոլրիոյ լքէջ եւ թ է միայն մը Հետեւանքով։ Հանգուցեալը մէկն էր Խ • Միու ամբողջ գործաւոր բնկերներուն , ինչպէս նաեւ
բրիտանական գօրքին ներկայութիւնն է որ կըթեան ներկայացուցիչներէն որ ստորագրեց ֆեր Կրրեոպլի Հ . Ա . /Հակաաի վարչութեան , որոնք
զսպէ զանգուածային ըմբոստութիւն մը Ֆրանսա մանիս յ անպայման անձնատ բութեան գիրո։ անձամբ, գրաւոր ու ծադկեպսակով իրենց ցաւակ
ցիներուն դ է մ ։ ԱնՀամբերութիւնը կ՚աւելնայ եր - ՇԱՆՊԷՌԻԻ մէլ պա տ աՀ ած դէպքին առթիւ, ցութիւնը յայտնեցին իրենց ամուսնոյն, զա լկին ,
կու կողմէն ալ, քանի նոր դէպքեր կը պա տա Հ ին : Վերջին տեղեկութիւնները կըսեն թէ 61 Սպանիա քեռայրին Հւ ազգականին , ողբացեալ ք&՝ԱԴՒՈՈ ՒՆ"
Ա ո ւր իա կան ոստիկան - զօրքը չի կրնար զսպել ամ ցիներ վիրաւորուած են ծ՜անրապէս , 150 Հոգի թե ՃԷԵԱՆի դաոնա զէ ա մաՀուան առթիւ։
բոխը եւ ոստիկաններդ նոյնիսկ իրենց Հա յրենա - թեւապէս , իսկ 30 Հոգի ալ անՀետացած են ։ կը
կիցներուն Հետ կը կռուին , Ֆրանսացիները պա չտ փնտռուին Հ եզինակնեըը այն թռհւ^իէլնե րժւն որ
պաս ելու Համար ։ պատճառ դարձան կառա՝խումբքն գէմ կա՛տ՛ար - Խբոաշոք ՕՏւէ-ձՇՕԲաք, 17, Տատ Օտաքտատ - 136
ուած յ՛արձակո՛ւմի՝ն ;
Fonds A.R.A.M