Page 22 - ARM_19-1948_04
P. 22
ՏՕՆեՐՈհ խՈՐ«Ո1՝ՐԴՕ Գւաձեաւ ՆոՆպաէհաԱ ոչ րանակ, ոչ գրամ, ո է գործար՛ան՛, տեսէք, այ–.
սօր ուր է Մեձ֊ն Գերմանիան, աչխարՀիս տէրը, » ,
Մ ատեԱադաքաՍի շոսջ Շարունակե՛՛մ դարձեալ, ես, «Հոգիով ալ
գերմանացի Հայ»։ Ամօթ, Հազար՛ ամօթ այգ
–բ ա
Սովորութիւն են դարձած դմգոՀանքն ու դմ– ոերն քերանն, առնողին ։ «Արդեօք խիղճ չունի"
ուաբաՀաճութիւնբ։ Յաճախ կդիմանանք . աջէն եւ վերջիւն մաս) լօլեան։ թ՛ոզ նա կարդայ մի անգամ եւս իր կազ
իմ մասին ել կարւ.
թէ ձախէն զանազան խձրծանք1՝եեբ ; Ամէն տօնա– մած արձանագրութիւներն
կատարութենէ վերջ նոյն արտուն^ր։ « Աիշա 6. ՝Բօլօլեան դրում է ու շեշտ՛ում թէ «իրենց մրրէ » :
միեւնոյն խօսքն ու գովաբան՛ել թիւնր՛* Յօդուա– Հ*Ի"եբմ ան՛ա ց ո ց ) կողմ է սկէգբԱ լե ց՛ո ւած 168 Ես , «գերմանացի զինուորականս» , «գերմա
ծագք բներն՛ ո է. բանախօսն երբ նոր բան չեն գսւներ տուկ՚ւերշ Հոն էէն, որոնցմէ 150 էէ ԷՀ" է"կ զաււլ– նացի պաչտօն,եայ»ս : Այդ ո՞ր օրէն դարձայ հս
րսելոք֊ եկ ՜գբիլ#\ւֆ Հ ոլյսՆք) : Այնինչ քանիցս ինքն է իր ատեՀևաաետա՚ն՝ գերմանացի, ա/1 է լ զինուորական , ես , Որ կեան
ՀԷ՚Ի ղ^սբեբբւն *. ՒբԲ մարգկրւթիւֆբ գռԴ– մա\ե՝–մ-՚ողովնւերի ատ հնագրութեանց մէէ՝ սեփական ձխո~ քիս գրեթէ կէսր Գերմ ան իա յո ք-մ տարելով Հան
կոկթհած չբէ\անբ քլ՚քսաբՀր * երկնային ու երկրա քոփ արձան՛ագրել ու– Հաստատել, թէ բոլ"ր ֆԲքե– դերձ, չեմ իորՀահ– մ իւ չեւ էսկ դերմաֆաՀպատակ
յին աբՀաւիրքնեբԷն՝ ահաբեկ* *ԼոՀ՝ռբ մատուցանե րր Փետրուար \2ին ար գէն , ուրեմն Փարիզ դձ՜ւ՚ա– դաոնալ :
լով կբ կարծէր մ եղմ ացնել էութեան՛ բարկու– լուցս աւելի քա՛ւ, մէկ ամիս առաչՀ Հ\50Է աւելի ի՞նչպէս են քՒպրՀոք֊մ անարի ՚Բօլռլեաննիր
թիլնբ ։ Այս աՀաբեկի չ ՚ոլմբ աակալ աո֊ աակալ սնտուկներո՛ւ մէչ* զետեգաձ֊, գամ աճ , թոլագրաՆ , ստուեր նետել էմ «գերմանացի» պաշտօնեայ լի
նիւթականացուած , ամէն մէկ երեւոյթին՛ տուաւ կնքաՆ եւ ամէնքր պատրաստ վփճակի մէ^ գր՚ա՚ձ՜ ՛նելուս Հանդա մանքի վրայ . մի Հանգամանք . որ
բարի եւ չար յատկութիւն * բա բ ի ին՛ երախտա ենՀ՚իերմանացիք՝) , յաիրգ °ՐԼ\ կանո լ իսէն Պերլին՛ արգիւի ք է տակաւի՝ 22 տարի սրանից առաք Պեր՛
պարտ ռրացումով մօտեցա՚ւ , չարին խնդրանքով ։ ղրկուելու Համարի ; լինի Համալսարան՛ին կից Արեւելեան լեզուաց Ահ–
՝§՝իչ վհբջ ԿԱ տեսնենք իր բաբերաբներոճե ՚. քաջե 7. Բօլօլեան՛ գր՛ում է իմ մասիՀԽ դարձեալ • մինարի հրագրի մէք Հայերէնի ուսումն ընղունեւ
րուն արձաններբ կանգնած նոյն\ յարգանքի ՛ու «մեկնելէ առաջ պաՀանջեց նաեւ որ բոէոբ՝ Հա1 տալու իմ նարյաձեռնո՚ւթես/ե՛ :
պաշտամունքի զգացումով կբ մօտե1այ^ կա՛մաց մտաւորակաԼներր Հրաւիրեմ , ոբպէսզի «խօսի՝» : « (քտրգիկ կան ՚ււր՚ոն՚ք , երբ պէտք է քոեւ ու
կամաց անոԱց օբեբբ կ*ոբոշէ*. ամէն՛ քաջ* ամէն /» Հարկէ ստիպեալ 50 60 անձեր Հրաւիրեցի : Պ՛ Արհզեան ա–
մութի՛։, մէք ապրիլ չէն դիտեր։
Հ երո ս աս տ ո ւած աց ահ՜ իր պ աշտ ամ՛ունքի . խ բա խ– ^հիրքերոլ եւ մ ատեն ագրո ւթեան վբայ պիտի՝ խօ
սոնռմՀ ^», մրոտում «, ՚Բօ/օլեա՚ն։ ւ՝>ի ՚ / ու ճիչդ
: սէ ր * ելաւ ՛ու սկսաւ ճառ մբ Ղ*եբմա՝՝Լիոյ վրայ * * *։
ճանքի ու զո Հա բեր ո ւթե ան օրբ կ* ունենա յ ւ Հակաոակրէ Ապացոյց Էր երէկո՚լայ –լ այսօր,
Այս աւանդութիւնն ու ԱՈ վարութի ւնբ կբ քան՝– Մ եծն Գերմանիան , աշխարՀիս տէրլդ : Հաս կա - ուայ աստՆներէ ու դրահմների մէք՚եզա՚հ՜ անդունդ
գակ ուի ս երո լնգն երո ւ սրա ին՛ խո բբ իբր ս րբազա^՝՛ ցա՛՛ք* բնթեբցող ; դր * ամօթաբեր ստախօսութիւն ներր : Բա՛ւական,
օր , դա՛ռնալով բազմութեանց \ոգեկո\չումի ու իբակա\^՚ութիւն\բ սակայն այգ չէ , ա յ լ բոլորո պատճառ՝ իսկապէս որ «Մութին մէք ապրելու։
խանդա՛վառու/Յ՜եան անսպառ ազբիւր՝\ ֆ արա ւոն– վին Հակառակբ : Այն օրգերին ՝Բօլօլեան ճշգո՚ւմ էբ Վաո՚//ղի եթէ պա՛տասխանատուութեան մասին
նեբու, երկիբբ ունեցաւ իր բուրգերբ * Հսկայ յի ամէն կերպ գեբմանասէր ցոյց տալ իրեն։ Ու ՝&բ– խօսք լինել կարող է աո Հասար ակ որեւէ Հայի
շատակարան՛ մ բ , պանթէոն մբ փրեն՝ արմանա՛լոր կիցս խԼգբէ*ո ինձ. ոբ բանախօսեմ Հրապարակաւ մասին ՚Լյոլպարեան Մատենադարանի խնդրում,
մեծամեծեր՚ոլն ի պատիւ ու ազօթատեղի մբ մի Գերմանիան վրան՝. Ես մերմեցի արդ ու զգաստու ապա այդ պատասխանատու՛ութիւնն ընկնում է ,
եւնոյն ատեն իր Հոգեկան\ ապրումներուն ու իգձե– թեան Հրաւիրեցիր որ լին՛են՛ շբջաՀայեաց * չխոբ–
Հեն– միայն այսօբբ , այլ նաեւ ապագա՛ն . ո՛բ քաղա դատելով ՝ք՝օլօլեանի տրամաբանութեամբ, իր իսկ
ր ուն դոՀացսլմ տալու Համ ար : Աշխա՚րՀաՀռչակ քական ե լո յթների տեղի չտան : Գրա փո խարէն ք*արեգորօ-ականի նախագաՀ ի վրայ Հ որ կողոպու
ս փ ին քս\1 երր յաւեբմացնե լու Համար իր սւ ս տ ո ւահ - խոստացա յ սակայն , որ ՝Բօլօլեան՝ի , ՛իր իսկ նա– տի է տո՚ւել ՛իրեն վստաՀուա՚Ն բն՛կերութեան մա–
\ն երո ւն յ իշատակբ * ապ ագա յ սեր ունդն եր ո ւ ոգե խաձ եռն ո ւթեամ ո. Հ բաւ ի բե լիք մ ասն աւոր Հ ալա– տենադարանր, ել ոչ թէ ինձ լիրայ, որ իմով սան՛ն՛–
ւորութեան անկորնչելի ան՚մաՀ կոթող, միշտ Հ բ ֊ քոյ թին* իր՝ սեփական բնակարանում * խօսեմ մի աշխատել ՛եմ ել փրկել մեծագոյն մասն արդէն
պարտ աշխարՀ ի առջեւ , ասոնք բոէոբ\ր խ°" ,Ը է,ու~~ բոլորո՛վին՛ ՚ո՚ւր՚իչ յ ոչ քաղաքակա\Լ\ նիւթի մասին : իսկ կողոպուտի տրուած գրադարան ի :
նին Հազարաւոր տարիներոլ էրնթացքին անլեզու արձան՛ագրու
կէՀ կե– Ա՛ իա սին կարդանք Հիմա ՝Բօլօլեանի
սակայն՛ պատկառազդու միեւնոյն գիրՔ"վ Հաւրցն՚ում եմ նորից . «արդեօք խիղճ չո՛ւնի" »
ն ան առանց նոր բան մբ ցուցադրելու : թիւնն այգ մասին՛* ՚Քօլօլեան՛։ /> Հարկէ չունի։ ՚(յրա Համար նախ որ
Բաբելոն * Ասո՛րեստան . Փիւն իկէ նոյն ճամ բուք « 3 արգելի փրօֆէսէօբբ մ անբ ամ ասն տեզե– պէաք է տես՛նում տեղի ունեցա՚օ՝ կողոպուտի պա–
պալատներ * մեՀեաններ կանգն՛եցին իրենց ասա. կոլթիւննեբ տուաւ Գեր մ ան ի ո յ մ էջ գան ո լոզ Հայ տասխանատո՚լո՚լթիլնն. այմմ անպատճառ Լմի ու
ո ւաձն ե ր ո մե\ եւ քաջերուն Համ ար * պաշտեցին ու գաղութի մասին : լ՛ Ւ Ժ ՚ք՚Րայ նետել, ներկայ դէպքոլմ ինձ վրայ –.իսկ
ապրեցուցին Հ իր^Յ զաւակներն անգամ զոՀաբե– հյօսեցաւ ան\ո\ր ոն՚տանեկան , մտաւորական՛, ան֊–֊ Գերմանացի՞ն , իսկ նացի՞ն։ ԱՀ, ինչ ամելորդ
ր՚եցին իելին՝. Տիամա՚տին ոբպէսզի սերունդ ներր տեսական եւ բնկերական կեանքին վբայ ու շեշտեց Հարց : 0 տարի ոճիրէ՝, երի մէք Հայի, ի Հարկէ Հա
ապրին* ինչ Հոյակապ արձաններ շինեցին * անոնց գերմտնական մշակոյթին Հա ւ գբակա\1 ութեան\ կառակորդ Հայի մատրլ տեսնելու Հոգեկան պա–
յիշատակին գ ՚որովՀետեւ Հոգեպէս լեցուած էին վբայ ունեցած ազգեցութիւնբ ; Աբովեան՝ ^ ՛որ Հա ք Հանքն՛ ունին այս կարգի մարդիկ։ Վասնզի , «տը–
բարձր զգա ց ո ւմներ ո վ ու անսաՀմ ան ոգեւ^եթո՚լ– դրական՛ութեան՛ Հիմեր էն մին է^ իր ուսմուն՚քր ա– րամանանում ե՛ւ.» ւլրտ՚։.ք, «ո՞վ իմաց տուաւ Գեր
թեամբ նուի բո ւած անանց Հ՛– ռած է գերմանական Համալսարանի մէջ *. իւհչպէս մանացիներին թՀ. . .» : Գտնուեցա՞ն , օրինակ ,
իրմէ վեբջ էյազաբեան , Արծրո՚լնի եւն • ՛եւն՝. : նաեԼ լա,րի, Ռ ՛ուսն երի. Ուկր՚այնաց ին եր՛ի եւ
Ուրարտեան շրջանէն մինչեւ Հայկ Գ՚իւցաղ։,* . « ք$օսեցաւ Հայ - Գերմանական՝ բնկերութեան Հրեաների մէջ այգ տիպի մարդիկ* որոնք ն՛ման
մին՛չեւ Մ եծ1 Տիգբան աստո ւածներսւ շարք մո , մասին որ Հիմւ ուած է Տ՝ոքթ<* Լեփսիուսփ՛ կողմէ : ձեւով տրամաբանէի՛ն ու ՛՛՛նացի կողոպտիչների օ–
Ջբուանդէն մինչեւ ՎաՀագն . ԱնաՀիտ * Աստղիկ Այղ րնկերութիւնր* բացի իր մատուցած անթիւ &էքր թողած՝ իրենց այս կամ այն ազգակցի վրայ
ամ էն՛ մ է կբ առաքինութեան մբ մ ար մնա ց ո ւմ,բ , > առա յ ո ւթ ի ւնն ե ր է՝ե ^ գերմ ան ( ա Հ այ ) դա ղո՛ւթին նետէին նրա չար ահ յանցանքը» : ՝Բ օ լօ լե ա՛ն՛ներ ին
որոնց գիմ ագիՆն ու ն կար ագի բ բ Հայկական վսեմ մէջ մի՚ոլ&եան գ եղբայրութեան <ել Համեբաշխու— եւ նրանց սադրիչՀսերի% է միայն յատուկ այդ
զգացումներով ն՛երկայացուած , փոթորկող . 9Բ**~ թեաձ դնաՀ ատելի կա՛պ մբ եղած է^ ՚ Գեր մանի ո յ գռեՀիկ մտայնութիւնը։ Ոտքի տակ տալ ամէն
ա բա այայտո ւթեամ բ : ԱՀա Վ^աՀագնբ . քա մէջ ներկա լիս կան 700^՜ աւելի ազգա՛կիցն՛եր ՝ո բոԼց սրբութիլ). եւ կուսակցական Հաշիւներ մաքրել ա–
ջՅո՛՛ւ՛Լթեան *. լանդդնութեան իբր խոբՀրգանշան՝ Հա մօտաւորապէս 400^ Պերլին* 200|Հ» Համպոլրկ մէն գնով, կամ թէ պարզապէս դո ր •ծէք դառնաք
յո՛ց աշխարՀի ոգիներն ՛ու վիշապներն է քաղած , ^պիտի լինի՛ Վ^իէնյնա՝) ՛՛եւ մնացեալր (Համպուրկ) , «մութէն մէք» գործողներէ ձեռթ :
ԱհաՀիտբ բա բո ւթեան ^ արդարութեան^* Աստղիկբ Լ^յբցԻև ե լ Ոէ–բիւ վայբեբ »։ Վերքացճ
վերասլաՀում
բեզԱ ա՛լ՛որս ւթեան , գեղեցկութեան՝ եւ կուսութեանն ԱՀա ամբո՚զջբ* անտես անելով մփ՝ ՛երկու երկ ելով խօսքս ասեմ, որ ես ինձ դեռ
եմ
ա՛ս տ ւա՚ծուՀինեբ ; րորդական աՀ՚ւճշգութիլններ վերի խօսքերի մէջ :
Հին գարեր՛ու մէջ բոլոր ՝ մողովուբգներն ա/ քյԼ ՝ք*օլօլեաճ\ի՝ սեփական՛. ե զրա կա ց ո ւթիւնր «յար– ասելիքն՛եր եւ ւո՚բոշ իրաւո՛ւնք–՜
ունէին ի\րենց աստուածն եր\ր ; Բն՛ազդօրէն ստեղ գհէի փբօֆ էս է °բբ վ–՚րջաց՚՝ո ւց իբ բան ախ օ սու թ իւ– ներ։ Յայտարարում եմ նաեւ բացճակատ չէ
ծած ՛են զանոնք * պէտք են ոդացոծ է Առաջին օրե նբ բնդՀանոկր Հա՛մակրանքի եւ շնորՀակալութեան եԴեւ 1 լԿա,1 ել չի լէնէ երբեք մ է ոյմ , էն չ անուն
ր՛ուն որքան բնութեան ա բ Հ ա ւ ի ր քնե ր էն՛ աՀա՚բեկ արտայայտոլթեանց մէջ» ; եւ տրուէ նրա՛ն , որ գործել Հարկադրէ ինձ խղճէս
սնկձանոակքռ>։ , որ արթուն է մէշտ : «Բմէշկ , բմ֊շկեա
օգնութեան են կանչած արեւն ու լաւսինբ , Հա– ս թե (ագո եց հ նրան գ ր ե լ իբ ս ենե ակ ո ւմ
մ աստ եզո ւթիւն բ հ սակայն– մամ ան՚ա՚կ ի բնթացքին ա յգ արձանագրութիւն բ : կոսոեդի՛0 իրենփց այգ է Ամէ\ն կարգէ ՚Բօլօլեաննւերէց ես պաՀանքում
են իբրեւ ներշնչարան միջին՛
անՀրամեշտ գտած Ե՞ս շո՛րթեց ի I ե\ք; կան եր ի «րն գՀ ան ո ւր Հա՛մ ակր ան- եմ ապացուցանել էրենց անպատիւ վերագրում–
յարատեւմ ան % քի ՛եւ շն որ Հակալս ւթեան– ար տա յ ա յ տ ո\լթ ի ւննե - ներր. ապացուցանել ոչ թէ քո՛ւրքի կտոր՛ներ մրո
Հ ին Հ րէ աս տ ան բոլո բ Մերձ աւո բ Արեւելքի * ՛Ր՛Բ»* Ո0բն Է ճիշդ* ա*յդ* թէ® *Րօլօլեանի դբահն՛ տելով, այլ միայն, ու միայն անառարկելի փաս
բնգՀանրապէս Հին աշխարՀ ի աստո՛լածներ՛ու * յե– իր ս տ ա պա տ ո՛ւմ յօդուածի մէջ * որպէս թէ ^.ներ տերով ու անՀ՚երքելի փաստաթղթերով։ Բացար
տ ոյ ալ կրօն քեե րո լ դա սա կան՝ ե ր կ.իբ\բ դարձաւ : կաներն ամբո զ^ութեամբ զայրացան ու սաՀմ ռկե– ձակապէս անկախ ոլ անկողմնակալ մի կազմէ ա–
Ամ էն ցեղապետ ի^՚քզքնքբ աստուածառաք |/* ա ր— ցան լռութեան մ էջ գամ՛ուած» : «ԸնգՀ ան՛ո՛ւր Հա ռաք։ Հաւասար պայմաններում : Այո՛ կամ ոչ
եւ ոք
գար է ն՝ե ր կա յա ցուց % ֆ՝էել 2300 տարի առաջ Բա մակրանքով վ» : ուրիշ պատասխան՛ չէ կարող լինել այստեղ բանա
բելոն ուն էր Հ^Համ մ ուրապի Արքայի Օր էն քներ ու կա0 յ իմ . «գերմ ան՛աց ի պաշտօնեայ» ի ս ել է լ «ասանկ ալ կկլլայ , ս/է-անկ ալ կՀրչլայ» ՛ունին
^•ողոված՚ուն՝^ Ա՛ովսէս մօտաւորապէս Հին՛գ զ ար «մ ան ա՛ւանդ զին ո լո ր ա կան ի ս» բան ախօսոլթե ան ձեւը կամ մանուածապատ խօսքեր արմէք
վերջ իբր աստուածա յին տ ա ս Լ ա բա՛ ե այ ներկա յ ա~ մ էջ , ր ււ ։ււ իր իսկ * ՝Բօլօ լեանի կազմ ած արձանա ներկայ ղէպքում տ
ցուց ի սրա քէլի մողովուբգէՏհ * յետադա յին գար*– գրութեան՝ ^ թէկուզ մէկ Հատիկ խօսք՝ «աշխար– Հանրային դատաստանէ առաք ես ամբաս
ձնե լու Համ ար իրենց երկիբր կ ր օն ա կան բաբո յա– Հփ՝ս տէր»* «Աեծն Գերմանիոյ» մասին։ Այլեւ այն տս/՛ ում եմ –Բօ/օ/եաններին՛։
կանի կեգրոն եւ ^Աւետեաց երկիրէ : Այս բոլորբ մասի՝1, որպէս թէ ասած լինեմ ե ս՝ «ո® ւր էր Գեր Շսաւսւկարա (Գերմանիա)
միա յն մ է կ սկզբունքի Համ ար , սերունդներու Հո– մանիան՝ ասկէ 20 տարի առաջ* ՛ո՛չ զինու՛որ ունէր ^
ԱՐՏԱԵՀԱ ԱԲԵՂԵԱՆ
գի^եբբ լեցնել ցեղային ՛ու ազգայ՚էն գոյութեան
սրբազան առաքինութ՜եամբ :
Աւելի ուշ մարդկոլթիլնբ որոշ Հասունու– Կարելի չեղաւ սրբել գարե րո ւ ստեղծած նուրբ ներքին փոթորկող, ալեկո՛ծող Հոգեկան ձդտում–
թեան Հ ա սալ , գիտութիւն , փիլիսոփայութիւն ճաշակի *. բարձր մշակ՛ոյթի Հետքեբբ Հոգիներէ \ո*ձ ներուն : Կրօնքը Էնքն ալ գմ֊ուարո ւթե ա՛նց Հանգէ–
զարգացան՛. Այլեւս կարելի չէր Հանգ՚ոլ^րմել մո րոնք տառապած ու մաքառած էին լոյս աշխարՀ պա՚ծ բազմոլթէլնները էրեն կապելու Համար, Հ է՛՛"
գեր ո՛ւ սին ու պատիր մ եքեւ ա յո լ թեան ց : Ան շո՛ւն՛՛ ք բերելու Համար , քաղաքակրթութիւն մբ . ինչպէս դարեր՛ու շալէզէն վերագարձալ, առաքեալներու,
բովա՛ գա/կլոոււթեամ՛բ անբ ա լա բրարա յ րձաննեբր բաբելոնական–. աս՚ովւակաԱ . եգիպտական * ուրար քրիստոնէական նաՀատակներ՚ոլ , կրօնքէ Հերոս
՛յն դո ւե ոռ •յնոնց տեղ ստեղծսւեցալ խորքով տական ձեռակե րտնե ր բ ՛ո բ Հվ. ացում կբ պարտա ՛ներու արձանս, եր՛ , պատկերն՛եր , յիշատակարա՝նԼ
ու վսեմ ո՚լթետմ բ աւելի խո^Հրդաւոր կրօն՛ք մբ գրեն ներկա յ քաղաքակիրթ աշխարՀ ի : ներ ու թուականներ ստեղծեց Հաւատացեալներու
դո ր ա՛րա բ չաւլ որ՛ծս ւթիւն Համարեց % ՝Բրիստոնէակաքւ կբ°նքի ստեղծումէն՝ ասդին , ստո՛ւար թիլ մը Հոգեպէս ու մարմնապէս էրեն
Սակայն մ արդկո ւթ իւն բ ՝Բբիստոն էու մարգկութիւնր իր դիմագիծբ փոխեց* կրօնք, պե կապելու Համար։ Մարգը էր՛ բանականութեամբ
թիւնն չկրցաւ խուս ափ իլ Հ ին կրօն ք ին տութիւն* ազդութիւն տակաւ առ տակաւ իրարմէ օրուան դէպքերուն կապուա՛ծ , էնչպէս եւ դէմքե–
ա զգեցութենէն : Հին մե Հ եա՝՛ ներ ու ել լի շատ ա կա <էեռաո ան՛։ ՛Բրէ ստոնէոլթիւնբ թէեւ լծակ մ բ դար Ր«ւ : Անաւց Հետ ուրախացած , տխրած է, մաքա
րաններու էի աո աՀ եզ արուեստն ու ճարտար ապե– ձաւ մողոէիուրդնեբոլ բարոյականի եւ նկարագրի ռելով մէ՚ելնոյն՛ էտէալէն Համար, արէւնր արիւ
աութիւնր, բարձր քաղաքակրթ՛ութեան բմբռնու– բիւրեզացմ ան * սակայն ազգա յին ու Հա յրե՚Լ աս ի– նին խառնած , Հետեւաբար չէ կրնար Հրաժարէ/
մր մնացին միտքերու մէջ* աւելի ՛ուշ Հրապարակ ր՚ական Հարազատ զգացումին արտայայտ ի չ ոլժ\բ մէկ օրէն մէւսւը :
գալու Համա՛ր , նուիրագոր չեղաւ։ Չկրցաւ գոՀաց՚ո ւմ տալ բազմութեանց (Մնացեալը յաքորդով) 8– ՀԻՍԱ8ԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
սօր ուր է Մեձ֊ն Գերմանիան, աչխարՀիս տէրը, » ,
Մ ատեԱադաքաՍի շոսջ Շարունակե՛՛մ դարձեալ, ես, «Հոգիով ալ
գերմանացի Հայ»։ Ամօթ, Հազար՛ ամօթ այգ
–բ ա
Սովորութիւն են դարձած դմգոՀանքն ու դմ– ոերն քերանն, առնողին ։ «Արդեօք խիղճ չունի"
ուաբաՀաճութիւնբ։ Յաճախ կդիմանանք . աջէն եւ վերջիւն մաս) լօլեան։ թ՛ոզ նա կարդայ մի անգամ եւս իր կազ
իմ մասին ել կարւ.
թէ ձախէն զանազան խձրծանք1՝եեբ ; Ամէն տօնա– մած արձանագրութիւներն
կատարութենէ վերջ նոյն արտուն^ր։ « Աիշա 6. ՝Բօլօլեան դրում է ու շեշտ՛ում թէ «իրենց մրրէ » :
միեւնոյն խօսքն ու գովաբան՛ել թիւնր՛* Յօդուա– Հ*Ի"եբմ ան՛ա ց ո ց ) կողմ է սկէգբԱ լե ց՛ո ւած 168 Ես , «գերմանացի զինուորականս» , «գերմա
ծագք բներն՛ ո է. բանախօսն երբ նոր բան չեն գսւներ տուկ՚ւերշ Հոն էէն, որոնցմէ 150 էէ ԷՀ" է"կ զաււլ– նացի պաչտօն,եայ»ս : Այդ ո՞ր օրէն դարձայ հս
րսելոք֊ եկ ՜գբիլ#\ւֆ Հ ոլյսՆք) : Այնինչ քանիցս ինքն է իր ատեՀևաաետա՚ն՝ գերմանացի, ա/1 է լ զինուորական , ես , Որ կեան
ՀԷ՚Ի ղ^սբեբբւն *. ՒբԲ մարգկրւթիւֆբ գռԴ– մա\ե՝–մ-՚ողովնւերի ատ հնագրութեանց մէէ՝ սեփական ձխո~ քիս գրեթէ կէսր Գերմ ան իա յո ք-մ տարելով Հան
կոկթհած չբէ\անբ քլ՚քսաբՀր * երկնային ու երկրա քոփ արձան՛ագրել ու– Հաստատել, թէ բոլ"ր ֆԲքե– դերձ, չեմ իորՀահ– մ իւ չեւ էսկ դերմաֆաՀպատակ
յին աբՀաւիրքնեբԷն՝ ահաբեկ* *ԼոՀ՝ռբ մատուցանե րր Փետրուար \2ին ար գէն , ուրեմն Փարիզ դձ՜ւ՚ա– դաոնալ :
լով կբ կարծէր մ եղմ ացնել էութեան՛ բարկու– լուցս աւելի քա՛ւ, մէկ ամիս առաչՀ Հ\50Է աւելի ի՞նչպէս են քՒպրՀոք֊մ անարի ՚Բօլռլեաննիր
թիլնբ ։ Այս աՀաբեկի չ ՚ոլմբ աակալ աո֊ աակալ սնտուկներո՛ւ մէչ* զետեգաձ֊, գամ աճ , թոլագրաՆ , ստուեր նետել էմ «գերմանացի» պաշտօնեայ լի
նիւթականացուած , ամէն մէկ երեւոյթին՛ տուաւ կնքաՆ եւ ամէնքր պատրաստ վփճակի մէ^ գր՚ա՚ձ՜ ՛նելուս Հանդա մանքի վրայ . մի Հանգամանք . որ
բարի եւ չար յատկութիւն * բա բ ի ին՛ երախտա ենՀ՚իերմանացիք՝) , յաիրգ °ՐԼ\ կանո լ իսէն Պերլին՛ արգիւի ք է տակաւի՝ 22 տարի սրանից առաք Պեր՛
պարտ ռրացումով մօտեցա՚ւ , չարին խնդրանքով ։ ղրկուելու Համարի ; լինի Համալսարան՛ին կից Արեւելեան լեզուաց Ահ–
՝§՝իչ վհբջ ԿԱ տեսնենք իր բաբերաբներոճե ՚. քաջե 7. Բօլօլեան՛ գր՛ում է իմ մասիՀԽ դարձեալ • մինարի հրագրի մէք Հայերէնի ուսումն ընղունեւ
րուն արձաններբ կանգնած նոյն\ յարգանքի ՛ու «մեկնելէ առաջ պաՀանջեց նաեւ որ բոէոբ՝ Հա1 տալու իմ նարյաձեռնո՚ւթես/ե՛ :
պաշտամունքի զգացումով կբ մօտե1այ^ կա՛մաց մտաւորակաԼներր Հրաւիրեմ , ոբպէսզի «խօսի՝» : « (քտրգիկ կան ՚ււր՚ոն՚ք , երբ պէտք է քոեւ ու
կամաց անոԱց օբեբբ կ*ոբոշէ*. ամէն՛ քաջ* ամէն /» Հարկէ ստիպեալ 50 60 անձեր Հրաւիրեցի : Պ՛ Արհզեան ա–
մութի՛։, մէք ապրիլ չէն դիտեր։
Հ երո ս աս տ ո ւած աց ահ՜ իր պ աշտ ամ՛ունքի . խ բա խ– ^հիրքերոլ եւ մ ատեն ագրո ւթեան վբայ պիտի՝ խօ
սոնռմՀ ^», մրոտում «, ՚Բօ/օլեա՚ն։ ւ՝>ի ՚ / ու ճիչդ
: սէ ր * ելաւ ՛ու սկսաւ ճառ մբ Ղ*եբմա՝՝Լիոյ վրայ * * *։
ճանքի ու զո Հա բեր ո ւթե ան օրբ կ* ունենա յ ւ Հակաոակրէ Ապացոյց Էր երէկո՚լայ –լ այսօր,
Այս աւանդութիւնն ու ԱՈ վարութի ւնբ կբ քան՝– Մ եծն Գերմանիան , աշխարՀիս տէրլդ : Հաս կա - ուայ աստՆներէ ու դրահմների մէք՚եզա՚հ՜ անդունդ
գակ ուի ս երո լնգն երո ւ սրա ին՛ խո բբ իբր ս րբազա^՝՛ ցա՛՛ք* բնթեբցող ; դր * ամօթաբեր ստախօսութիւն ներր : Բա՛ւական,
օր , դա՛ռնալով բազմութեանց \ոգեկո\չումի ու իբակա\^՚ութիւն\բ սակայն այգ չէ , ա յ լ բոլորո պատճառ՝ իսկապէս որ «Մութին մէք ապրելու։
խանդա՛վառու/Յ՜եան անսպառ ազբիւր՝\ ֆ արա ւոն– վին Հակառակբ : Այն օրգերին ՝Բօլօլեան ճշգո՚ւմ էբ Վաո՚//ղի եթէ պա՛տասխանատուութեան մասին
նեբու, երկիբբ ունեցաւ իր բուրգերբ * Հսկայ յի ամէն կերպ գեբմանասէր ցոյց տալ իրեն։ Ու ՝&բ– խօսք լինել կարող է աո Հասար ակ որեւէ Հայի
շատակարան՛ մ բ , պանթէոն մբ փրեն՝ արմանա՛լոր կիցս խԼգբէ*ո ինձ. ոբ բանախօսեմ Հրապարակաւ մասին ՚Լյոլպարեան Մատենադարանի խնդրում,
մեծամեծեր՚ոլն ի պատիւ ու ազօթատեղի մբ մի Գերմանիան վրան՝. Ես մերմեցի արդ ու զգաստու ապա այդ պատասխանատու՛ութիւնն ընկնում է ,
եւնոյն ատեն իր Հոգեկան\ ապրումներուն ու իգձե– թեան Հրաւիրեցիր որ լին՛են՛ շբջաՀայեաց * չխոբ–
Հեն– միայն այսօբբ , այլ նաեւ ապագա՛ն . ո՛բ քաղա դատելով ՝ք՝օլօլեանի տրամաբանութեամբ, իր իսկ
ր ուն դոՀացսլմ տալու Համ ար : Աշխա՚րՀաՀռչակ քական ե լո յթների տեղի չտան : Գրա փո խարէն ք*արեգորօ-ականի նախագաՀ ի վրայ Հ որ կողոպու
ս փ ին քս\1 երր յաւեբմացնե լու Համար իր սւ ս տ ո ւահ - խոստացա յ սակայն , որ ՝Բօլօլեան՝ի , ՛իր իսկ նա– տի է տո՚ւել ՛իրեն վստաՀուա՚Ն բն՛կերութեան մա–
\ն երո ւն յ իշատակբ * ապ ագա յ սեր ունդն եր ո ւ ոգե խաձ եռն ո ւթեամ ո. Հ բաւ ի բե լիք մ ասն աւոր Հ ալա– տենադարանր, ել ոչ թէ ինձ լիրայ, որ իմով սան՛ն՛–
ւորութեան անկորնչելի ան՚մաՀ կոթող, միշտ Հ բ ֊ քոյ թին* իր՝ սեփական բնակարանում * խօսեմ մի աշխատել ՛եմ ել փրկել մեծագոյն մասն արդէն
պարտ աշխարՀ ի առջեւ , ասոնք բոէոբ\ր խ°" ,Ը է,ու~~ բոլորո՛վին՛ ՚ո՚ւր՚իչ յ ոչ քաղաքակա\Լ\ նիւթի մասին : իսկ կողոպուտի տրուած գրադարան ի :
նին Հազարաւոր տարիներոլ էրնթացքին անլեզու արձան՛ագրու
կէՀ կե– Ա՛ իա սին կարդանք Հիմա ՝Բօլօլեանի
սակայն՛ պատկառազդու միեւնոյն գիրՔ"վ Հաւրցն՚ում եմ նորից . «արդեօք խիղճ չո՛ւնի" »
ն ան առանց նոր բան մբ ցուցադրելու : թիւնն այգ մասին՛* ՚Քօլօլեան՛։ /> Հարկէ չունի։ ՚(յրա Համար նախ որ
Բաբելոն * Ասո՛րեստան . Փիւն իկէ նոյն ճամ բուք « 3 արգելի փրօֆէսէօբբ մ անբ ամ ասն տեզե– պէաք է տես՛նում տեղի ունեցա՚օ՝ կողոպուտի պա–
պալատներ * մեՀեաններ կանգն՛եցին իրենց ասա. կոլթիւննեբ տուաւ Գեր մ ան ի ո յ մ էջ գան ո լոզ Հայ տասխանատո՚լո՚լթիլնն. այմմ անպատճառ Լմի ու
ո ւաձն ե ր ո մե\ եւ քաջերուն Համ ար * պաշտեցին ու գաղութի մասին : լ՛ Ւ Ժ ՚ք՚Րայ նետել, ներկայ դէպքոլմ ինձ վրայ –.իսկ
ապրեցուցին Հ իր^Յ զաւակներն անգամ զոՀաբե– հյօսեցաւ ան\ո\ր ոն՚տանեկան , մտաւորական՛, ան֊–֊ Գերմանացի՞ն , իսկ նացի՞ն։ ԱՀ, ինչ ամելորդ
ր՚եցին իելին՝. Տիամա՚տին ոբպէսզի սերունդ ներր տեսական եւ բնկերական կեանքին վբայ ու շեշտեց Հարց : 0 տարի ոճիրէ՝, երի մէք Հայի, ի Հարկէ Հա
ապրին* ինչ Հոյակապ արձաններ շինեցին * անոնց գերմտնական մշակոյթին Հա ւ գբակա\1 ութեան\ կառակորդ Հայի մատրլ տեսնելու Հոգեկան պա–
յիշատակին գ ՚որովՀետեւ Հոգեպէս լեցուած էին վբայ ունեցած ազգեցութիւնբ ; Աբովեան՝ ^ ՛որ Հա ք Հանքն՛ ունին այս կարգի մարդիկ։ Վասնզի , «տը–
բարձր զգա ց ո ւմներ ո վ ու անսաՀմ ան ոգեւ^եթո՚լ– դրական՛ութեան՛ Հիմեր էն մին է^ իր ուսմուն՚քր ա– րամանանում ե՛ւ.» ւլրտ՚։.ք, «ո՞վ իմաց տուաւ Գեր
թեամբ նուի բո ւած անանց Հ՛– ռած է գերմանական Համալսարանի մէջ *. իւհչպէս մանացիներին թՀ. . .» : Գտնուեցա՞ն , օրինակ ,
իրմէ վեբջ էյազաբեան , Արծրո՚լնի եւն • ՛եւն՝. : նաեԼ լա,րի, Ռ ՛ուսն երի. Ուկր՚այնաց ին եր՛ի եւ
Ուրարտեան շրջանէն մինչեւ Հայկ Գ՚իւցաղ։,* . « ք$օսեցաւ Հայ - Գերմանական՝ բնկերութեան Հրեաների մէջ այգ տիպի մարդիկ* որոնք ն՛ման
մին՛չեւ Մ եծ1 Տիգբան աստո ւածներսւ շարք մո , մասին որ Հիմւ ուած է Տ՝ոքթ<* Լեփսիուսփ՛ կողմէ : ձեւով տրամաբանէի՛ն ու ՛՛՛նացի կողոպտիչների օ–
Ջբուանդէն մինչեւ ՎաՀագն . ԱնաՀիտ * Աստղիկ Այղ րնկերութիւնր* բացի իր մատուցած անթիւ &էքր թողած՝ իրենց այս կամ այն ազգակցի վրայ
ամ էն՛ մ է կբ առաքինութեան մբ մ ար մնա ց ո ւմ,բ , > առա յ ո ւթ ի ւնն ե ր է՝ե ^ գերմ ան ( ա Հ այ ) դա ղո՛ւթին նետէին նրա չար ահ յանցանքը» : ՝Բ օ լօ լե ա՛ն՛ներ ին
որոնց գիմ ագիՆն ու ն կար ագի բ բ Հայկական վսեմ մէջ մի՚ոլ&եան գ եղբայրութեան <ել Համեբաշխու— եւ նրանց սադրիչՀսերի% է միայն յատուկ այդ
զգացումներով ն՛երկայացուած , փոթորկող . 9Բ**~ թեաձ դնաՀ ատելի կա՛պ մբ եղած է^ ՚ Գեր մանի ո յ գռեՀիկ մտայնութիւնը։ Ոտքի տակ տալ ամէն
ա բա այայտո ւթեամ բ : ԱՀա Վ^աՀագնբ . քա մէջ ներկա լիս կան 700^՜ աւելի ազգա՛կիցն՛եր ՝ո բոԼց սրբութիլ). եւ կուսակցական Հաշիւներ մաքրել ա–
ջՅո՛՛ւ՛Լթեան *. լանդդնութեան իբր խոբՀրգանշան՝ Հա մօտաւորապէս 400^ Պերլին* 200|Հ» Համպոլրկ մէն գնով, կամ թէ պարզապէս դո ր •ծէք դառնաք
յո՛ց աշխարՀի ոգիներն ՛ու վիշապներն է քաղած , ^պիտի լինի՛ Վ^իէնյնա՝) ՛՛եւ մնացեալր (Համպուրկ) , «մութէն մէք» գործողներէ ձեռթ :
ԱհաՀիտբ բա բո ւթեան ^ արդարութեան^* Աստղիկբ Լ^յբցԻև ե լ Ոէ–բիւ վայբեբ »։ Վերքացճ
վերասլաՀում
բեզԱ ա՛լ՛որս ւթեան , գեղեցկութեան՝ եւ կուսութեանն ԱՀա ամբո՚զջբ* անտես անելով մփ՝ ՛երկու երկ ելով խօսքս ասեմ, որ ես ինձ դեռ
եմ
ա՛ս տ ւա՚ծուՀինեբ ; րորդական աՀ՚ւճշգութիլններ վերի խօսքերի մէջ :
Հին գարեր՛ու մէջ բոլոր ՝ մողովուբգներն ա/ քյԼ ՝ք*օլօլեաճ\ի՝ սեփական՛. ե զրա կա ց ո ւթիւնր «յար– ասելիքն՛եր եւ ւո՚բոշ իրաւո՛ւնք–՜
ունէին ի\րենց աստուածն եր\ր ; Բն՛ազդօրէն ստեղ գհէի փբօֆ էս է °բբ վ–՚րջաց՚՝ո ւց իբ բան ախ օ սու թ իւ– ներ։ Յայտարարում եմ նաեւ բացճակատ չէ
ծած ՛են զանոնք * պէտք են ոդացոծ է Առաջին օրե նբ բնդՀանոկր Հա՛մակրանքի եւ շնորՀակալութեան եԴեւ 1 լԿա,1 ել չի լէնէ երբեք մ է ոյմ , էն չ անուն
ր՛ուն որքան բնութեան ա բ Հ ա ւ ի ր քնե ր էն՛ աՀա՚բեկ արտայայտոլթեանց մէջ» ; եւ տրուէ նրա՛ն , որ գործել Հարկադրէ ինձ խղճէս
սնկձանոակքռ>։ , որ արթուն է մէշտ : «Բմէշկ , բմ֊շկեա
օգնութեան են կանչած արեւն ու լաւսինբ , Հա– ս թե (ագո եց հ նրան գ ր ե լ իբ ս ենե ակ ո ւմ
մ աստ եզո ւթիւն բ հ սակայն– մամ ան՚ա՚կ ի բնթացքին ա յգ արձանագրութիւն բ : կոսոեդի՛0 իրենփց այգ է Ամէ\ն կարգէ ՚Բօլօլեաննւերէց ես պաՀանքում
են իբրեւ ներշնչարան միջին՛
անՀրամեշտ գտած Ե՞ս շո՛րթեց ի I ե\ք; կան եր ի «րն գՀ ան ո ւր Հա՛մ ակր ան- եմ ապացուցանել էրենց անպատիւ վերագրում–
յարատեւմ ան % քի ՛եւ շն որ Հակալս ւթեան– ար տա յ ա յ տ ո\լթ ի ւննե - ներր. ապացուցանել ոչ թէ քո՛ւրքի կտոր՛ներ մրո
Հ ին Հ րէ աս տ ան բոլո բ Մերձ աւո բ Արեւելքի * ՛Ր՛Բ»* Ո0բն Է ճիշդ* ա*յդ* թէ® *Րօլօլեանի դբահն՛ տելով, այլ միայն, ու միայն անառարկելի փաս
բնգՀանրապէս Հին աշխարՀ ի աստո՛լածներ՛ու * յե– իր ս տ ա պա տ ո՛ւմ յօդուածի մէջ * որպէս թէ ^.ներ տերով ու անՀ՚երքելի փաստաթղթերով։ Բացար
տ ոյ ալ կրօն քեե րո լ դա սա կան՝ ե ր կ.իբ\բ դարձաւ : կաներն ամբո զ^ութեամբ զայրացան ու սաՀմ ռկե– ձակապէս անկախ ոլ անկողմնակալ մի կազմէ ա–
Ամ էն ցեղապետ ի^՚քզքնքբ աստուածառաք |/* ա ր— ցան լռութեան մ էջ գամ՛ուած» : «ԸնգՀ ան՛ո՛ւր Հա ռաք։ Հաւասար պայմաններում : Այո՛ կամ ոչ
եւ ոք
գար է ն՝ե ր կա յա ցուց % ֆ՝էել 2300 տարի առաջ Բա մակրանքով վ» : ուրիշ պատասխան՛ չէ կարող լինել այստեղ բանա
բելոն ուն էր Հ^Համ մ ուրապի Արքայի Օր էն քներ ու կա0 յ իմ . «գերմ ան՛աց ի պաշտօնեայ» ի ս ել է լ «ասանկ ալ կկլլայ , ս/է-անկ ալ կՀրչլայ» ՛ունին
^•ողոված՚ուն՝^ Ա՛ովսէս մօտաւորապէս Հին՛գ զ ար «մ ան ա՛ւանդ զին ո լո ր ա կան ի ս» բան ախօսոլթե ան ձեւը կամ մանուածապատ խօսքեր արմէք
վերջ իբր աստուածա յին տ ա ս Լ ա բա՛ ե այ ներկա յ ա~ մ էջ , ր ււ ։ււ իր իսկ * ՝Բօլօ լեանի կազմ ած արձանա ներկայ ղէպքում տ
ցուց ի սրա քէլի մողովուբգէՏհ * յետադա յին գար*– գրութեան՝ ^ թէկուզ մէկ Հատիկ խօսք՝ «աշխար– Հանրային դատաստանէ առաք ես ամբաս
ձնե լու Համ ար իրենց երկիբր կ ր օն ա կան բաբո յա– Հփ՝ս տէր»* «Աեծն Գերմանիոյ» մասին։ Այլեւ այն տս/՛ ում եմ –Բօ/օ/եաններին՛։
կանի կեգրոն եւ ^Աւետեաց երկիրէ : Այս բոլորբ մասի՝1, որպէս թէ ասած լինեմ ե ս՝ «ո® ւր էր Գեր Շսաւսւկարա (Գերմանիա)
միա յն մ է կ սկզբունքի Համ ար , սերունդներու Հո– մանիան՝ ասկէ 20 տարի առաջ* ՛ո՛չ զինու՛որ ունէր ^
ԱՐՏԱԵՀԱ ԱԲԵՂԵԱՆ
գի^եբբ լեցնել ցեղային ՛ու ազգայ՚էն գոյութեան
սրբազան առաքինութ՜եամբ :
Աւելի ուշ մարդկոլթիլնբ որոշ Հասունու– Կարելի չեղաւ սրբել գարե րո ւ ստեղծած նուրբ ներքին փոթորկող, ալեկո՛ծող Հոգեկան ձդտում–
թեան Հ ա սալ , գիտութիւն , փիլիսոփայութիւն ճաշակի *. բարձր մշակ՛ոյթի Հետքեբբ Հոգիներէ \ո*ձ ներուն : Կրօնքը Էնքն ալ գմ֊ուարո ւթե ա՛նց Հանգէ–
զարգացան՛. Այլեւս կարելի չէր Հանգ՚ոլ^րմել մո րոնք տառապած ու մաքառած էին լոյս աշխարՀ պա՚ծ բազմոլթէլնները էրեն կապելու Համար, Հ է՛՛"
գեր ո՛ւ սին ու պատիր մ եքեւ ա յո լ թեան ց : Ան շո՛ւն՛՛ ք բերելու Համար , քաղաքակրթութիւն մբ . ինչպէս դարեր՛ու շալէզէն վերագարձալ, առաքեալներու,
բովա՛ գա/կլոոււթեամ՛բ անբ ա լա բրարա յ րձաննեբր բաբելոնական–. աս՚ովւակաԱ . եգիպտական * ուրար քրիստոնէական նաՀատակներ՚ոլ , կրօնքէ Հերոս
՛յն դո ւե ոռ •յնոնց տեղ ստեղծսւեցալ խորքով տական ձեռակե րտնե ր բ ՛ո բ Հվ. ացում կբ պարտա ՛ներու արձանս, եր՛ , պատկերն՛եր , յիշատակարա՝նԼ
ու վսեմ ո՚լթետմ բ աւելի խո^Հրդաւոր կրօն՛ք մբ գրեն ներկա յ քաղաքակիրթ աշխարՀ ի : ներ ու թուականներ ստեղծեց Հաւատացեալներու
դո ր ա՛րա բ չաւլ որ՛ծս ւթիւն Համարեց % ՝Բրիստոնէակաքւ կբ°նքի ստեղծումէն՝ ասդին , ստո՛ւար թիլ մը Հոգեպէս ու մարմնապէս էրեն
Սակայն մ արդկո ւթ իւն բ ՝Բբիստոն էու մարգկութիւնր իր դիմագիծբ փոխեց* կրօնք, պե կապելու Համար։ Մարգը էր՛ բանականութեամբ
թիւնն չկրցաւ խուս ափ իլ Հ ին կրօն ք ին տութիւն* ազդութիւն տակաւ առ տակաւ իրարմէ օրուան դէպքերուն կապուա՛ծ , էնչպէս եւ դէմքե–
ա զգեցութենէն : Հին մե Հ եա՝՛ ներ ու ել լի շատ ա կա <էեռաո ան՛։ ՛Բրէ ստոնէոլթիւնբ թէեւ լծակ մ բ դար Ր«ւ : Անաւց Հետ ուրախացած , տխրած է, մաքա
րաններու էի աո աՀ եզ արուեստն ու ճարտար ապե– ձաւ մողոէիուրդնեբոլ բարոյականի եւ նկարագրի ռելով մէ՚ելնոյն՛ էտէալէն Համար, արէւնր արիւ
աութիւնր, բարձր քաղաքակրթ՛ութեան բմբռնու– բիւրեզացմ ան * սակայն ազգա յին ու Հա յրե՚Լ աս ի– նին խառնած , Հետեւաբար չէ կրնար Հրաժարէ/
մր մնացին միտքերու մէջ* աւելի ՛ուշ Հրապարակ ր՚ական Հարազատ զգացումին արտայայտ ի չ ոլժ\բ մէկ օրէն մէւսւը :
գալու Համա՛ր , նուիրագոր չեղաւ։ Չկրցաւ գոՀաց՚ո ւմ տալ բազմութեանց (Մնացեալը յաքորդով) 8– ՀԻՍԱ8ԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
