Page 210 - ARM_19-1948_04

ԵԶԱԿԻ ՄԱՐԴԿԱՆՑԻՑ ԱիաոսկաԱ իձկե/Օևւ)՚-ս կա&եան թեթեւ Հագ*ւ0ւռնձրւ>վ՝ կհկռւաՆ փ**յ*ռէ

փոքրիկ խրճիթի մէջ վառած վառարանի կողքին։

Մեծ՝ աղմուկով եռում է մեր հռչակաւոր ճաշր՝

մի քանի գետնա իյնձո ր շկւի Հետ խառնուած՝ եւ ո լ ֊

Ընդամէնը վաթսուն տարի կեանք եւ նրանցից Այս նուիրական Ժամին , ^/»/* առնում են՛ք Օրը րիշ ոչինչ X

քառասունը ն/ո լիր ու ան հասարակա թնանր այս­ Հայ մարտական կուսակցութեան , ոձ^ &հ/* ^/^ք– ճաշը պատրաստ է , խմում ենք գդալներէԼ.

ինքն զ իա ակից կեանքի աո աքին վայրկեանից մ թե– շում, սիրելի շնկերներ , ոհ» գեռ Հեծում էք բան­ աո ած ) առանց Հացի ու աղի*. Եւ այդպէս շարու՛­

Հեւ Հիմա Հասարակական ծառայութիւն ) աՀա տերում ու տափասաաննեբում •• • • նակ՝ շաբաթներով) ամիսներով։

մի կեանք ) որ ամենայն, իրաւամբ կարող է հա֊ յ-ասլալէ՚/ն այսպէս պտալում ա֊Վերք մաքիս Բչ մէկ օգնութեան յ ո յ ս , ոչ մէկ ձեռք մեկ**,

մարուել օրինակելի եւ եդակի : մէք ու ձեր գէմքեր. ը Նով տառապանքում գալիս նոգ) մենք միս - մինակ) անտէր ո լ անօգն՛ական՝

Նիկողայոս Մելիք - /^ան՛գեան , Հազիւ քսան՛ են գն՛ում ու ֊արից գալիս* Հրակէղ յռւշերով յ յանձն ո ւան թշնամու , ՍՈ*Ս* "լ– սաոնամանիքի

տարեկան ) արդէն ուսուցիչ է Հայրենի Հայաշատ Ժամն է աՀա տխուր բաժանման* ռուս ղին– քմահաճոյքին . ••

քաղաքի մ իքն ակար զ. դպրոցում , եւ այնտեղ ՛ն՛ա ոչ ուոոներփ Հսկողութեան տակ , խնկուած ցանցա­ Մեղ Հետ էր միայն Գաշնակցութետն.՝ ղօրալոբ

միայն իր աշակերտներին ) այլ եւ ռուսացման Հա­ պատ վագոնէ երի մէք X չո՜ւծ՚չԸ) նրա տոկուն ու անվհատ ոգին) որ գիմս*–

մար ստեղծուած դպրոցների աշակերտութիւնը ԱՀա եւ վագոնների տեղաշարժը եւ մեր մայ­ գրեց մեր շրքապատող մահացու պայմաններին ւ

կրթում է ազգային գաղափարական ոգիով եւ րերի լեղապատառ կա1՚չեբբ* գլխներին Ւ՚փելր* Գիտեմ) գիտեմ ընկերն.՛եր որ ձեր տառապանք

ստեղծում է նրանցից ապագա յի յե զա վախ ական - մ աղեր բ փետելբ ու շնչասպառ վ ագոնն ե ր ի յե տե­ քր տասն ապատկուած է*** գիտեմ նաեւ որ ձեզ -

նեբ ) ազգային՛ գործիչներ : ինքբ յեղափոխական լից ղ՛ազելը ։ նից շատերը ընկան Հերոսաբար ։

կոմիտէի անդամ, նա չի մնում լոկ խօսքի աշխար­ Ա՝ենք լուռ, անխռովդ գիտողի գերում ՚ Լեւոն փեարամեաններ ի ) Բա ղալե աններ ի
է յեղա­
հում) այլ գործնականապէս մասնակցում Այն թնչ սիրտ Էր , ոբ արցունքի կաթիլ չցայ­ Միրզոեանների գերեզմանների թիւր Հարիւբա -
զինուած
փոխական շար ժմ ան ձեռնարկն ե ր ին եւ ժողովրդի տեց բեց: պատկուած է Աիպերի տափաստանն երում ...

խմբի Հետ ուղեւոբում է դէպի Հայ ազա­ Եւ վագոններբ շղթայոլած ցանցով մէկէն մէկ Տօնն է այսօր Գա շն ակցութեան , տօն ում ենք

Գողգոթան՝ ա՚ձամբ մասնակցե լու Հայոց թնգաց *Հ Մ ե բ Հայրենիքֆով՝ յան՛կարծակի եւ ապ­ <ձՕր>բ մեր կուսակցութեան ։Գուք այնտեղ ) բռնա–

տագրման գորն ին. Հ շութեան մ տանելով ; պետութեան– ծանր Հարոլա՚ննեբի տակ կ մենք այս­

1&րիմեան Հայրիկի խմորից շին-ուան , նա են– • • • Միւս օրը՝ Մ ետեխի բանտում՝ ձայներս տեղ երկրագնդի մէկ ծայրից միւսբ ձեռք - ձեռ~

թար կլում է ժամ ան ա կա կից գաղափարական եր ի– մ արած , շնչասպառ՝ վա դոնն եր ո ւմ քաշած դժո - քի տուած ։

տասաբդո ւթեան մի նո ր շարժմ ան ) ա յն էճ Ըն­ խա յին պայմ անն երից , պատշգամների վ բա լ կու­

դուն՛ում է հոգեւորական կո չում , ո րպէ սղի աւելի տա կո լած կեղտի Հաստ շեբտբ գարշելի * Հոտբ Ողքոյն ձեզ ) սիրելի ընկերներ , տառապանքի

ազատօրէն՛ եւ աւելի սերտ կերպով կապոլի Հայ ց՝ ցում է մեզ , տա պա կո ւան ար եգակի ճառա– ամէնէն ծանր.) բաժինը ձեզ է վիճակուտծ ։

մոդովք, դի կեանքի եւ մասնակցի նրա ծոցում ծբ– գայթ՚՚երի տակ ։ ԵԼ փառք Հայ ազգին՝) նրա ար՛ի ու յեղափոխա­

նունդ առած յառաքադէմ շարժումներին : Շ ատ ե ր ը *հիշեր ոլ ցերեկ եր կաթէ գարպասներն ահռե­ կան դալկին:

գնաց ին այդ ճանապարհով , բա յց շատ ՝քէլ\երր լի ձայնով բացւում են գոցւում ։ Կին , երեխայ , ՀԱՅԿԱԶՈՒՆԻ

մնացին* քան՛ին երբ մեռան , քան՛ի֊ երբ Հեռացան ծեր , երիտասարդ Հազարներ մ ան՛ում , Հազարներ
եւ միա սառնա—
ընտրած յն անհատներ մնացին մինչեւ վեբքբ իրենց ելնում ու ճամբոլ դբւոլմ գէպի Աիպերի
գործուն ակռաները
ճան ապար Հ ի վրա յ անրխոնք եւ անձն՛՛ուէր մ ան իրն եր բ ։

էութեան– մ էք : Ցուրտ սառնաման՛իք) որից մեր Իտալիոք Խ քւսփոխտճուճիԱեդ

Այս շբքանում է) որ ես նրան պատահեցի Ա* ան­ չխչխկում են Ա* ո ս կոլայ ի <&Ա ոցիալիսււական^

դամ ֆքմիածնում՝ Խրիմ եան Հայրիկի կողմից Հ բ– բաղնիքում ։

բա ւի բո լած կո վկաս աՀա յերի առաքին Ազգային Տ ատակը լպրծուն աղտ ոտութեան Հաստ շեր­ Անդլերէն թերթ մբ դիտել կուտայ թէ իտա -

Սահմանադիր Ժողովի մէք։ տով պատած է լացի կիներ կրնան Հմայել ղբօսաշբքիկներ , իրենց

Բ ոլոր Հ ո դե ւոր ա կ աններ ի ց է ոբ ոնք անդամակ– Թըբբխկ* Ըաքերբ սաՀելով մէքքի վ ը ա յ բն­ շ՚որՀով եւ վայելչութեամբ* կրնան զարմանք

ց՚ոլմ էին՝ այդ պատմական ժողովին , որ ռուս կաւ յաղթանդամ Հ.կուլակ% ը եւ տեղն, ու տեղն պատճառել Համալսարանի ուսուցիչներուն) իրենց

ռէակցիան շատ շուտով փակեց ) փակելով միա­ ան շ՝ շա ցալ ) դանկը սալա յատակին դպչելով : խելացութեամբ ) եւ ամուսիններուն իրենց Համ­

ժամանակ նաեւ ռուսական առաքին Գուման՛ , Տղերք) ձեռք ձեռքի բռնէք * ** բերութեամբ* բայց անոնք յուսախաբ բբին՝ քա–

բոլորից եռանդունը, ամենաա կեղնբ եւ ամենա՝– Ե*– մէկս - միւսի ձեռքերից բռնած) ամ բողք ղաքադէ տները է

դեմոկրատիկ ոգիով զո րն ողբ ե լ արտա յա յ տ ո ւո զ բ բազն իքում տաք քու^ր չգտանք ։ Ա առած , մ արմ ին­ 1946 Յունիս 2ին ) իտալացի կինղյ առաքին ան­

Ներսէս վյրդ • Մելիք-քհանգեանն էբ ։ ներս փշաքաղուած եւ ոտքերն ե րս աղա ո աո ւթեան գամ ըլլալով քուէարկեց։ 1948 Ապրիլ \$ի քուէ­

Երկրորդ անգամ նրան՛ պատահեցի Պետեր– Հաստ շերտով պատած դուրս ելանք ։ արկութիւնը) ոբ պիտի վճռէր Հինգ տարուան– Հա­

բուրգի բարձ բագո յն Ա ենատի դւ Նբբ Օւբալի բանտում) փետրուար ամիս ոտքից մար Հանրապետական կարգուսարքբ) ճ՚որէն ա զ –

կատաբլում էբ Լէժինեան՝ գործի գա տ ա վ ա ր ո ւ - մին չեւ գլուխ թրքուած ե լ ծնկներից վեր պ ա զ դեցութիւն չունեցաւ արդիւնքին վրայ ։

թիլն բ ) ես՝ դատապա րտեա լներ ի նստարան ի ք*"ի մէք խրածէ Ջրի մէք լող են տալիս եւ մեր Շատեր կր կառնեն թէ) առան՛ց կիներու,

վրւ 7 * վկաների մէք։ մ այրե ք ի Լարած վեր մ ակներն ու բարձերը ։ քուէարկութեան ) կաթոլիկ քրիստոնեայ ժողովր­

Բազմաթիւ էին վկաներ բ , բարձրաստի­ իՀչո՞ւ ։ դապետութեան յաղթանակբ նուաղ զգալի պիտի

ճան Հոգեւորականներ ) եպիսկոպոսներ , Րս՚,քց ա ՜ Ա յ գ ա է ս է ԿաԲԳո Ռ*֊րալի բանտի) ամէն ըլլար։ \1 ակայ բոլորն ալ Համաձայն են որ ի տա­

մէնից շատ Հետաքրքրութիւն եւ կարեւորութիւն. տարի Յունուարին կամ Փետր՛ուարին՛ բանտարկ­ լի ո յ քաղաքականութեան ուղղոլթիւԱբ չէ փսխ­

ունեցաւ Ներսէս վք-՚դ* Ս՝ելիք ւեան՛ ի 1 այն եալն ե րին ււ/ ա ք/ քոլերով պիտի լողացնեն , բացատ - ուած գեղեցիկ սեռին մաս՝՝ակցոլթես;մբը :

ատեն Տաթեւի պատմակա՛ն վանքի վանաՀայր - "՛ում են Հին՛երը։ ՝• ՛ յ Մ իելնո յնն է անոնց դե ր ր իբրեւ ե րեսփոխա–

ցուցմունքը) տրուած մաքուր ռուսերէն լե զուով։ Պ ատճա® ռը ։ Մէկբ պատուհանից խօսել է դը~ նուՀի։ Վայրկեան մբ ոգեւորուեցան անոնցմով ք

Այնքան քախքախիչ էին ռուսական ռէակցիայի բացի խցիկում գտնուող ըն՚կերոք Հ ետ : սա կայն Հ ան բա յին Հ ե տ ա քր քր ո ւթ ի ւն ր շոլտմ աբե–

Համար նրա ցուցմունքն՛երը % որ ն֊ախագաՀողը Ե ր եք տարի բան ւոա յ ին տառապ անքն եր ից յե– ցաւ) երբ տեսնուեցաւ որ իրենց պաշտօնակիցնե­

ս ար ս ա փահ ա ր րնդՀ ատեց նր ա Հարց աք ննոլթիլնբ ։ աո յ մ են ք Տ ուլա յի կա յար անում ։ կանգնած է րէն– աւելի գործ մբ չտեսան։

Գ բանից յետոյ ես նրան պատահեցի 4 տարի « կուլակ^ների անծայր կա ր ա լան ր , որոնց Հետ Երեսու) եւութ կիներ կբ նստին երեսփ * ժողո–

ետքը ) մ եծ պատերազմ ի ժամ ան ա կ է նորից Հասա­ խառնելով մեզ Հ ար իւբալո ր քիլոմ եթ բն՛եր ոտքով վինւ մէք) եւ երեք ալ ծերակոյտին՝ դ բայց ոչ մէկը

րակական ասպար ի զում : Ռուսական քաղաքն՛երի Քնեցին) ան՛օթի - ծարաւ։ ուշադրութիւն՝ գր աւան է իբրեւ յանդուգն ճառի

Միութիւնր շատ լայնւգործուն էութիւն էվ–.ստեղն ել ՈՓւր * Գէպի աւելի խորերը*** Հեռու ) Հեռու մը կամ ձեռնարկի մբ Համար։ Ամէն նորեկի պէս
ճանա–
պատերազմի առա քաւոր դիրքերում թէ զինուոր– երկաթագծից՛, ճանճերի պէս թափւում ե՝ն գիւղա– անոնք յարմարեցան– տիրող մթնոլորտին) առանց

ների )թէ մողովբդի ե. թէ գաղթականնեբիՀամար: պարՀ ին Հիւծուած , արնաքամ եղած ռուս փորձելու իրե^ ց ան՚Հ ատ ական ութ եան կսիքէՀ գն՛ել է

Հիւս* Պարսկաստանի գաղթականների եւ տե­ ցիները։ իրենց բոԼՈՐ տռաքաբկներ ն ալ կբ վերաբերին կ ի–

ղական մողովուրդի Համար ստեղծուած բազմա - Ղ՝իակնեբ ) դիակներ Հր էշային տեսքեր ստա­ նեբու ) մօր ) բանուորին, ե լ մ ան ո լկին՝ իրաւունք*–

թիէ– Հաստատութիւն՛ն երը վարում Էր Ատբպատա– ցած ու անվե ^ ՛ք շա րու ան ճա՚ապ ա ր Հ ի երկսլ կող­ նեբու պաշտպանութեան : Ոչ մէկր ձայն.–ը բարձ–

կան ի առաքնռբգ \,ե բսէ ս եպիսկոպոս Մ ելի քքմանդ– մեր ր , կարմիր բռ՝ ՚ապետ ի քրքիքնե րի տակ ... րացուց ամ ուս^ ա լուծ մ ան եւ ծնունդներու Հսկո -

եանր մի զարմանալի Հեղինակս ւթե ամ բ , պատկա­ Մեր ոսկրացած մարմինների մէք ուժր չէ ղո ւթեան– վէ այ ։ Անոնք կարծիք շյ ա յ ո՛ւ եցին երկ­

ռռաաննքք նՆեերրշշննչչեելլոովվ բբոոլլոորրի.նթ գդէէպպիի իիրր աաննձձրը եեււ. իիրր մարում։ հարում ենք , քայլում աձտրաունչ, րին արտաքին,՝ քաղաքականութեան , ելմտական

գոբծբ * անվախ , գլուխն եր ս բարձր ու Հպարտ բռնած , կացութեան՝) կամ աշխատանքի Հար լեր ուն մա -

Վերքին– անգամ պատահեցի Ներսէս արքե– գիտակցելով որ դէպի մահ ենք գնում) բայց մեր սին։

պիսկոպոսիւ \ * ) 2 \ ի \ ՚ ) Բ՝աւրիզում , արդէն Հասած արիւնով բարձրացնում Հայր ենիքի փս Երեսփ* ժողովթ՝ նիստերուն՝ մէք պզտիկ ա յ–

իր փառքի կատարին) մնալով սակայն՛ միշտ նոյն պանծան՛քը, ապագան՝ է լազանռւթիւն մր բերին– "կիզբոեբր , որովՀետեւ

ան խոն ք եւ անձնուէր գորնիչբ։ Աւ տակարգ Հմայք Էլ լ աՀա մենք ՀՀազատ^ աքսորավայրում՝ սեւ իրենց՝ պա ^տօնակից՝՝ երբ ե լ լրաբերները կը Հ ե–

եւ Հ ձգինակութիւն՛ ունէր նա ամ բողք Ատբպատա– ու մռայլ ա՛ն տառն երի խորքում ինկած մի վաքրիկ տաքրյ>րուէին թէ ամէնէն գեղեցիկը որն էր ։

կան.ոլմ ) եւ այս՝ ոչ միայն Հայ) այլ եւ իրեն շր– գիլզում ։ Ջմեռբ նորից վրայ Հասաւ։ Մենք կով– ՝Բ ր ի ս տ՛ոն ետ յ ռամկավարները ու) էին իրեն՛ց

ճապատող բոլոր ազդերի աչքին* բացառիկ էբ նրա թեկնանուն գեղեցկութեան ք իսկ Համայնավար -

գրաւած Ղփ I Քք մասն աւո բաբա ր պետական Լրքա— ՚՛ երն ալ իրենցը ։

նակներում ^ ուր նա աւելի էր ղնաՀատոլած) քան Առաքի ներբ զուտ գեղեցկագիտական

տ եղա կա՛ ն ահ ա՚1 զա պետ ը եւ կամ ուրիշ բա րձր ՛աս­ թբ ին. ՚ձ ի ր աւո ւն ք Էր տա լի ս գր ել նբան • իմ շնո բ– արժէքներ բ կբ դն-աՀատէիՆ ) իսկ Համայնավար -

տիճան.– պաշտօ՝ ե ա յ ։ Ե*– է՝՝՝՚է.աէսէ ան-ձնուիրու- հ ա լո բա կան նամակում • "երբ իրե^ ց թեկնանութ– Հմայքբ ե լ վայելչու­

թեամ բ ) սիրով եւ Հմ տոլթե ամ բ նա *քարեց տաս­ ^ Այսօր ոչ միայն ձերդ սրբազնութեան քառ­ թիւն ր : Սակայն ընկերվարական աշխատաւորա -
լուսա­
նեակ Հազարաւոր գաղթականների) զինուորների) եակ յոբելեանն Է , ա յ լ ե լ միաժամանակձեբ կան թւկնածուն) խարտեաշ Պ լա՛՛քա Պ լան քէն որ

մ տաւո բտկանների եւ պետական– պա շտօն՚եանե րի ւոր անձ՛ ՝ալո ր ութեան մէք տօն ում է իր յո բե լեանբ ՚Կհլիսոփայութեան ուսուցիք է^ իր սաՀոլն Համս–

Հետ կապուած գործեր բ Հւ ինչպիսի սիրալիրմթնո– Հայ մտաւորական բ առհասարակ ։ ՛էէ է խօսքերով ) դեղին դէմ քով եւ ան մեղ արտա–

լո բա ստեգծե ց նա տեղացի Հա յերի եւ ե կո ւո րնե– Հ Այսօր Հայ մտաւորական՚բ յաղթող կր Հան­ յայտութեամբ խան դավա ռութ իւն ստեղն եց եւ

ՐԻ միջել ... դիսանա յ ձեր քառասն՚ամ եա լ Հ ա ս ա բա կա կան - կոչուեցաւ ՀՄատօնան^ ։

Իմ այս բոլոր Հանդիպումներիս մի բան միշտ գիտական , ազգային , վար Հական եւ դիւանագի - Բաւական թիւով ուսուցիչներ կան եբեսփո -

աչքի Էբ զարնում այս մարդու մէք՝ անկեղծ , տակտն։ ա^խոնք) անձնուէր եւ՝ ինչ որ ամենակա– խւսՀ ուՀինե րուն մէք։ Համայնավարն՛երը 50 առ

պարզ եւ բնական , այն՛պէս բն ական ) ինչպէս բ ՚ ա– րեւոր՛՝– է՝ աննաՀանք) ան գա ւա՛՝ ափ ոխ ե լ անվախ Հարիւր կբ կազմեն) \9ր ե րեսփոխան ուՀ ի եւ մէկբ

կան՝ են արեւի լոյսն՝ ու տաքութիւնը, բնական– է գործ ո լնէ ութե ամ բ ։ ծե՛ ակոլտական է ։ Ասոնց մէք կան երեք աչխա–

նազիկների բոլրմունքր , բ՝ ա կան է քրերի վազքբ ։ <Տ Ջեր այդ տեսակ քառասնամեայ գործու– տաւորուՀինեբ եւ երկու գիւղացիներ ւ

Ա^քեպիսկոպոս Ներսէս Մելիք - նգեւ նէոլթիւնբ ոգեւո՛ ութեան աղբիւր է մի շարք Հա/
^ա յան իր բարձր
պաշտօնէին ու գիր քեն ) նե բ կ՚աՌ­. սերունդների Համար եւ աղբիւր կբ լինի նաեւ մըշ–

յացնում Էր իրան ից ամենագեղեցիկ տիպար ր գա­ տապէս ) ապագայում) Հայ պատմութեան մէք >: ԿԸ ԽՆԳՐՕՒԻ ՄԱՏԻՏՈՎ 2ԵՌԱԳԻՐՆԷՐ ՉԳՐ­

ղափարական հայ մաաւոՀականի , եւ այս երէեւէւյ* (1926) ՀԱՄՕ ՕՀԱՆՋԱՆԵԱՆ ԿԵԼ ։ Գ^եԼ Մկկ հ » ՎթԱ8 ։

Fonds A.R.A.M