Page 198 - ARM_19-1948_04

Տ Ա * 8Ջ

ՄԻԱՑէյԱԼ ե Ի Մ^ԱԱււԱ ԴԻԻԹԱ«11Ր է հ ԴԺՈՒԱՐԻՆ ԴԱՅՆԱԿՏՈՒԹեԱՆ ՛ՕՐ՞Ը

ւԴԱՅՆ11Կ8ՈԻՕԻԻՆ ԱչխարՀի մէք առաքինութիւններն ու արմա­

քաղաքական աագն ապալի ժամանակա շրքանի նի քներն են միայն որ կը գնաՀ ատուին գաղափա­

մբ կը զուգադիպի Հ. Տ՛ Դաշնակցութեան 5&բդ րապաշտ բազմութիւնն եր էն Հ

էոարեդաբձբ : ԱՀա պարզ է որ սովորական ու ընղուն ո լած

Աո վո բա կան պայմ աՅ֊նեբու տակ ուխտի եւ ո– կերպերով կարելի չէ նկարել ղինքը, որովՀետեւ Հայ իրական ութեան մէք ոեւէ .ալաքակա -

արտասովոր ու անընդունելի է անտ ր կա ց ո ւթ ի է - նու թիւն կամ կազմակերպութիւն այն տեղը չկր^

գեկոչոլմի օր մը պիտի ըլլար՛ այս տօնակատա­ նը • • * ցաւ գրաւել, այն գնաՀատանքին չկրցաւ արմա­

րութիւնը : Դժբախտաբար ղրկուած ենք Հոգեկան ձՈւ-րիշ տե^ղ^ ուրթ*շ տեգ» . Ոէ֊րիշ աեղ տանա,՝ ազգային տեսակէտով, ինչ որ յաքողե -

ա յ Գ սփոփանքէն ; մօտաւոր ապէս իր նմանները բազկաթոռներու մ էք ցաւ Հ. Տ– Դաշնակցութեան . Դաշնակցութիւնը

Ջաբագոլշակ ստուեր մը կր /անի մեր մոլո­ նստած 1լ առատանան , . . Լոյսեբու մ էք էն եւ յար­ իբր Հարազատ ծ՛նունդը Հա, ազգին՝ գուրգուրան­

րակին վրայւ ԱշխաբՀ վեբածուած է Հակընգէմ դար ուած ճանապարհներով կ՝ առա քան ան՝ * * - քով Հաւաքեց բոլոր ցեղային սբ բո ւթիլնն՚ե բ ը ,

շաՀերոլ կրկէսի մբ* գաղափար ական՝ Հակա– Ս՝էսէ Րս , ս ո վիճակոլած Է մադլցիլ*** Դիշեր– իբր մաս՛ունք պաշտեց զանոնք ու պաշտել սորվե–
իւանգագթ"
մ արտ ու,թե անց \ սնվստաՀ ութե ան , Հ ներուՏ կիրճերու եւ կատարներու մէքէն անցնող ցուց մողովուրղին , որ իր տառապանքին մէք պաՀ
ր խազե­
կաս կահ ամ աո ւթեան , նենգ .ո լ գաւագի կածան՛ներով առա քան։ ա լ . • . մր մոռացութեան էր տուած : Բարձր ա ցուց տառա­

րու խառնարանի մբ : « Ուրիշնե՞ր , ոլբիշնե^ր ». Ուրիշներն պած, չար քարուած Հալածական Հոգիները, Հրա­

՛Քաոս , ուր կիրքէ * ատելութեան ^ մաղձի ու արձանագրուած են որ լքաքՈՆր|ւ քաշէ0. մի դագա– հրեց ցեղին Հնամենի ռազմական ոգին, ու այդ
ողքմ տ ու­
թո յնի Հեղեղին մէք կր խեղգռւին ե՛ ւ կբ տար՝ * • • Ուրիշներն արձանագրուած են որ գործեն Հոգիներուն մէք սրբազան խորան մը կանգնեց՝
Ց ի շատ ա
թիւն Հ ե՛ւ աղերսանք եւ յիշատակ : մի գաղափարի Համար»** թրթոուքւ հայրենիքի ու ազատութեան կայծկլ–

միլիոնաւոր ղոՀեբուն : Մ են չ ինք արձանագրուած է որ ճախէՕպաւո^ տուն զգա ց ո ւմն,երով։ Սէր մը գէպի հայրենիքը :

Երկու Վիթխարի ուժեր կանգնած– են գէմ գի– րասւոէ՜ մի գաղափար , որ ւՕյՈյԶլւ մի գաղափարի Հայ իրական ութեան մէք ոչ մէկ կազմակեր­

մ աց ՝ իրար յօշոտե լու , կլան ե լու , կործանելու Հ ամ ար՝ • • • պութիւն կամ կուսակցութիւն կրցաւ արմեցնե,

տրամադրութեամբ ։ &ճ. ասոնց շուբքբ արբանեակ– ԱՀա այսպէս տարօրինակ ու տարբեր է ան*** իր գոյութիւնը։ Արմենական , Հնչակեան,, ռամ -

նետ մեծ ու պզտիկ գ որոնք տր որուն լու , փըՀ~ Ու աՀա ա յս պատճառով է որ բոլոր սովորական­ կավ ար , Համայնավար չկրցան՝ արմատ ձգել այս
րուելոլ
մղձալանքը կ՚ապրին, ե մ աան՝4 են ներն ու ան տա ր բերն երը չեն կարող թաբգմանեք մողովոԼք^ղին մէք, ուռճանալ ինչպէս Հ • 8 ՚ Դաշ­

բնազդական երկիւղի : եւ ոորվիլ գայն * •* նակցութիւն ր , իսկ Դաշնակցութիւնը ցեղին տա­

Ո՞վ պիտի կրնար պնդել թէ՝ Համաշխարհա­ ռապանքին ամենազգայուն թելերուն տիրացաւ

յին երկու աՀարկու բախումներէն վերք, մարդ­ Ով որ պարզ^ միապաղաղ ու բնականոն է^ կը թրթռացուց , վւոթորկեց , որովՀետեւ այդ անպա­

կութիւնը թեւակոխած է խաղաղութեան ել վե­ խուսափի բո լո ր խ ր թն ո ւթ ի լն՝ն եր էն՝ ու բնտրու– տում տառապանքին ինքն ալ ենթարկուած է ցե­

րա շինութեան շրքաՂ ին մէք։ թիլյննե րէն ապրելով իր ակամա լ ու պա ր ա ա դիր ղին Հ ետ :

Մինէ ասդին, ի խնդիր խաղաղութեան , կըր– կեան քր եւ ս պա ս ե լո վ իր ակամ այ ու պարտագիր ՚Շեփորելով չարչարանքը ցեղին , արդար ընդ­

քոտ ճառեր ու ատելավառ սլաքէ եր կ՚արձակուին մաՀուան • •• վզում մը յառաք բերաւ : ք1ր զոՀողութիւնը այն

թունաւոր մթնոլորտի մր մէք, անդին թնդա՛նօթը ՚(յա յանձն կ՚առնէ խ րթն ո ւթ ի մեն երքբ ոչ միա յն աստիճան մեծ եղաւ որ իր արիարան ց պայքարը,
անոր Համար
կր գոռայ նայն սաստկութեամբ Ետնկցէի , Վար– որ կարողանալ նախընտրել իր կեան– նուիրումը սրբացաւ, յանձին իր անձնուէր, ինք­

տարի ել Տորգանանի Հովիտներուն մէք։ ՀԱ 1 ամԺլ ԻՐ՛ մ ա Հ լ \ ՚ * * * նուրաց անթիւ նաՀատակներոլն ու այս ձեւ ՈՏ1

Ու այս պատճառով է որ պարզ բնականոն ու Դաշնակցութիւնը իր ետին կը ճգէ Հերոսներու,

թ՛շուառ ու աւերակ երկիրներլ մէք իրարու տիտաններու ու նուիրոլածներու ւիառապաէծ

կր յաքորդեն ը^-՚կերաքին խլրտումները։ Տ՞նտեսա­ միապաղաղ չէ ա՚Տ ՝ո բ Հաւատացողներու ոչ միա յն պանթէոն մը :

կան տագնապը կ՚աճի անօրինակ ումգն ութեամբ : կեանյլը , այլեւ մաՀը * • • Աննախընթաց երեւոյթ մ ըն է, նոյնիսկ մի­

կասկածելի խմորումներ քիչ մը ամէն երկրի մէք, ԶոՀաբերելբ շատ ձեւեր ունի ^ եւ շատեր կա­

ել մութ ու ստորերկրեայ գաւեր պետութենէ պե­ րող են զոՀաբեր ել իրենց անձնական * րնաանեկան ջազգային իմաստով, Հ. Տ– Դաշնակցութեան՛ գո­

տութիւն ; եւ բաբե կամ ական ^ փոքրածիբ Հաճո յքի Համ ար * • յութիւնն ու տեւական՛ութիւնը։ Զկա ք կուսակցու­

Եւ այս բոլորին զուգընթաց ումէ այնպիսի \,ա եո զո Հ արեր է իր անանձնական՝ արաա– թիւն մը որ 58 տարի տեւած ել արդարացուցած

պատրաստութիւն՝ ու ամ՛բարում՚,որ մարդկային ե— տնային՝ եւ Հեռաւոր ՝ու լայնածիր ուրախութեան ԼՀԼԼաՏ ԻՐ գոյութիւնը :

րեւակայութիւն՝ր մատն՛ուած է խուճապի : Համ ար » • • Դաշնակցութիւն ը իր յարատեւութեան

Բոլոր երեւոյթ՛՛։ երր ցոյց կուտան, թէ կանգ­ Այս երկարութիւնն ու լայնութիւնը ու բար– գագտնիքշ կը պարտի իր ազգային բիւրեղացած

նած ենք նոր աղէտի մր առքել : Նմանը չտեսն՛ուած ձ րո ւթի ւնր ո ւն են ա էոլ Հ ամ ար է որ ան՝ կ5անքատ­ ւյգ՚ս;լումն երուն՝, Հարազատ ել արդար պահ անք -

ուրական մը կը սպառնայ մեր դմբախտ աշխար– ուի մ ակարդակէն ո լ տափակութիւնէն ու կբ ներան սրբազան Հանգանակին որոնք ամբողք սե­

Հին X յ Ի ՛ ՛ ւ • "ՐԳ րունդներ կրակը նետեցին՝ անՀալասար ումերով։

Ջէ՛՛՛ք տեսներ ժողովուրդն երր ի՛նք մոլեգնու­ "րըազան կրակը փոխանցուեցաւ սերունդէ

թեամբ կբ զինուին 1 ել Ի^չաիսի^ կատաղութեամբ ք1ր այս խրթին Հաշիլր , խրթին աշխատանք– սերունդ աւելի բուռն, աւելի բորբոքած, միշտ

կը դարբնուին զէնքե րը ՝Չ>էնքեր,որոնցմաՀասփիւռ ներոլ ել գո րծա կց ութիւննե ր ո լ պատճառ կր դառ­ վառ պաՀելով ազատագրութեան տենքը։ Մինչդեռ

տարողութեանն– մ ասին։ Հեռաւոր եւ աղօտ գաղա­ նա յ * գրչի մ արդու ել ասեղի մ արդու մ աճի մ ար­ պետական կուսակցութիլՂնեբ փոխած են իրենց

փար մը իսկ էունինք : դու եւ մուրճի մարդու միքեւ • • • ուղղութիւնն ու մաման ակի ր՝՝ թացքին անճանա­

ԱՀա թէ ինչո՛ւ մտաՀոդ ե՛նք։ Կրելով ա յս եր կար աշուն՝չ կամ կարճաձա յն չելի դարձած եւ լայն մ ո ղովր դա կան ութ իւն շեն

Հայ ժողովուր՛դը ո չին չ ունի շաՀ ելիք նոր եւ թելերն իր սրտի * Լ ր ա յ 1 կրելով այս թանձր ու վայելած տեւականօրէն՝ ինչպէս Դաշնակցութիւ­

կործանարար բախումէ մ բ ։ Աւելին՛, Մենք վտան­ Հ ուր ո թելերն իր սրտի վրայ , մեր թ կը փոխ ուի նէ7 էք աննկուն կամքով ու իր՝ Հաւատաւոր , անվե–

գուած կբ տ ե սնենք մեր ցեղային գո յութիլնը է քնարի • . • ր ս՛պահ Հ,ետեւոզա կանխութեամբ :

ՄաաՀոգ ենք նաեւ այլապէս՛, &ան ր տագնա­ Եւ ցատկելով գէպի ալս թան^ձբ ու նուրբ թե­ Համայնավար կուսակցութիւնը , Հակառակ

պի այս պաՀւուն , յուսատու չէ նաեւ մեր քազա - քերը , մերթ շո յե լու ^ Հ աղիւ Հ պելու Համ ար կար– իր երեսնամեայ տիրապետութեան , Հայրենի Հո­

քական կեանքին պատկերը : Վյսղոլց գա գրած հ ես 1 մերթ ծըւատելու ձեւով , յանուն մ ի եզանա– ղին ու Հայ ստեղծագործութեան բոլոր առաւելու­

միաւոր ըլլա լէ եղա^ծ ենք ե բբեւիցէ -.— եւ կի ու երաժշտութեան գ մերթ կը դառնայ քնաբա– թեանց չէ կրցած արմատ ձգե, ու Համակրութիւնը

գա րձած ենք կոտորակ : ք՝ազմաթիւ կոտորակն՛եր , Հար եւ բեկբեկուն իր գռրծր մի քնարերգութիւն** շաՀի, մողովոլրդի լայն խաւերուն մէք։

եթէ (լ ո լզէք Հ Դաւագի ր ձեռք մ ր անգագա ր կր ք՚ա յց այս չէ բոլորը , ո բովՀետեւ նա Հ ե շւո ա– Հայրենիք/, մէք անգամ, Հակառակ Դաշնտկ–

խռոփէ մեր Հանրային կեա՝՛ քր; կր պառակտէ , կը (ուր երգ ու գիւաՀալած եղանակ չէ միայն՛^ այլեւ ռոլթեա՛ բռնադատեալ բացակայութեան , աւելի

կազմալուծէ , կր քայքայէ գաղութներբ X զարթուցիչ զանգ * * * : ք՚նքն արթնութեան աքագա^ մեծ Համակրանք կը վայելէ Դաշնակցութիւնը

Այգ սեւ ձեռքը անանցանելի խրամ ս՛ան եր կը զ րն է* քնած կա րողութ իւննեյ ու վեբերեւումը ել քան բռնութեամբ իր կամքը պարտագրող կարմիր

փորէ երիցս գժբախտ եւ Հ ա լած ական ժողովուր­ անցած ախորժակ՝ եր ու վեր ադա րձբ * * *

դի մր զաւակնե ր ուն միք եւ՝ առանց խղճ աՀա րու­ Ե*~ յ Ւ ր ա է ֊ է ) Հ յա ո օ ախոբժակբ փախած Էր,

թեան ..լրբենի խաբէբտյոլթիւնով ։Թքն ելով բարո­ կարողութիւնն երր կորսոլած եղերական եղտիւրն ե–, ՈւՀ-իշ ուղիներով, ՛ուրիշ ուղիներով, ուրիշ զօրու­

յական բո1ոբ րմ բռնում՜ ե ր ու վրայ : կ*ա\նքատէ րու մէք , երբ նա չկար * ** թեամբ այդ կարծեցեալ մեռածը նորէն երելցած է

մ ա յբն ոլ ո բդին Հա յ ր ենիքբ եւ ցի ր ո լցան ^պս/ն^– * էշմմոալսի ճամբուեր վրայ •••

դուխտ զալակներբ ։ Անպատիւ կերպով կը շաՀա– ** Ու նորէն այսպէս պիտի պատահի , ^*Ր՝Բ կա­

գործէ Հայրեն ա կարօտ մեր զգացումն երը , եւ տարելութիւնն իր մահն ուզէ • « •

կարծես մասնաւոր Հաճո յք կը զգա յ՝ մեզ խրած ք՝ա յց բազմ աթիւ ժամ ան ակն ե բու մ էք նա չ ը–

տեսնելով անՀ ա ս կա ց ո ղո ւթ ե ան տիղմ ին մէք* ի– կալ*** բազմաթիւ տ ե զատ ո ւո ւթ քււնն ե ր ու ատեն յ Տարբեր ոլզիերով, տարբեր զօրութեամբ

րաբամերժ ^ կրքոտ , նո յն իսկ եղբա յ րա ս պան՝ : %՜ծ մ ակ ժոզվ ոգն երոլ խաժամ ուժին մ էք խեղ– նորէն պիտի յա յանուի թավւոր լեռան վրայ, թօ–

Եթէ այսքանը բաւական չէ եւ սիրտ ունիք, ա– ւյ ո ււսծ կ բ թուէ ո ան որ ձա քնը * * * բազմ աթիւ ժտ– թաւիած իր Հողեղէն Հոգսեր ր ել Հա՚եդե րձաւոր -

ւելցուցէք միքնագաբե ան Հաւատաք նձութիւնբ , մտնա կ՛՝ ե.՚–<ո լ մէք< բազմաթիւ $1 իզատոսնեբոլ Հա­ ուած Հոգեղէն յաւիտենա կան ութեամբ :

լրտեսութիւն ր , մ ատն ութիւն ը , ել անճար բազ– ւանութեամբ խաչուած է նա ու թաղուած : (1932) ՕՀԱՆ ԿԱՐՕ

մ ութեան ց ստրկացումը Տ Ոայց իր դադարում բ տեւական չէ եղած * * •

Ա յս մ ռայլ պատ կե ր ին առք եւ , երբ Հա յո ւ՛­

թեան մէկ մ ասր Հձ($ ա ո ա քգ ի մ ա կս/եշ> ուղիով կ*րն– գոյութիւնը Հ էակցութիւնը . կեգրոնացնել մեր կամքը , մեր
բովանդակ թափը։
թանայ , էսկ ոլ՜Ր՝իչ մաս մ ըն ալ իմաստութիւն եւ ք* Հարկէ մ իշտ անս խա լա կան չեղաւ : ք՝ ա յց մտքի է լ բազուկի

ողջմտութիւն կը Համարէ կծկուիլն ու մեկուսա­ ո՛չ ոք պիտի կրնայ պնդել թէ՝ Դաշնակցութիւնը Որքան կարելի է քիչ ուշադրութիւն եւ ե–

ցումը^ կացութեան ամբողք ծանրութիւնը դարձ­ խուսափեցալ պատասխանատուութիւնն երէ , վա­ ռանգ՝ ներքին վէճերոլ Համար ։

եալ կՏ ի յն ա յ Դա շնակցութե ան ուսե րոլն վրա լ : րա՛՛ւ ումն ե ր եւ թ ո ւլո ւթ ի լնն ե ր ունեցաւ Վճռական Որքան կարելի է շատ գործ՝ արտաքին չա­

Այսպէս եղաւ անցեալին ^ երբ ուզեցին Հարս– պա Հեր ուն I րիքներու չէզոքացման Համար։

աաՀարե լ մեր ազգ. եկեղեցին , երբ մեր կրթական Ել երբ զոՀուիլ Հարկ եղաւ , վտանգի աո ա– Միացումով ել միակամ ներսը՝ ազգ. ներքին
միակամ
Հ ա ս տատ ո ւթ ի լնն ե բը վտան դուեցան , երբ Հա լոզ քին՝ գծին վրայ նետեց ի^քզի^քր : կեանքին մէք։ Միացեալ եւ գուրսր՝ Հայ
եւ
գրականութիւնն ՛ոլ մշակոյթր տկարութեան նր - Պատասխանատուութեան նո լն զգացում ով , մոզով ուրդի ^բարեկամներուն՝ թշնամիներուն՛

շաններ ոոյց տուին , երբ մեր ցեղային գոքոլթիլ– նո յն վճռական ութե ամբ եւ զոՀաբերո ւթե ան՝ նո §ն առքել ;

նբ նժա/՚՚ինմէք գրուեցաւ քանիցս վերջին կէս գա­ ոգիով պիտի գոբհենք նաեւ վաղրէեթէ խաղաղու­
թիւնը խելագար
րու րնթացքին տ դատապայ տոլի մաՀուան; Եթէ ՝Բազաքակս/ե իտէալի աէր եւ ազգ* դատ Հե–
բանէ առաք պէտք
մ ա րգկութիւնը կո րսն ցուցած իր Հ աւասարակշ — տապնդող մոզովուրգ մը, ամէն

Դաշնակցութիւն ր խոյացաւ բոլո.ո վտան­ ունէի միաս՝ ականւոլթեան :
ել ամ­
գուած գիրքեբուն՛ վրայ , ճեղքերը փակեց ււ ո ւթ ի ւ ն ր , գլխիվա յր խո յանա յ նոր աշխաբՀա - Այս Հաւատքով Է որ կ՚ողքուն են։ ք «Դաշնակ­
ուրկէ ցութեան Օր»ը ՚
րաց ո ւց պաշտ պան ութե ան այն կէտ եր ր % մեր մարաի մր արՀաւիյքին մէք \

լԳշնամին կրնար ներս խուժել եւ վտանգել Ասոր Համար մէկ բանաձեւ միաքն. ունի Դաշ– Հ. ՀԻՇԱՊԵԱՆ

Fonds A.R.A.M