Page 195 - ARM_19-1948_04
P. 195
թոլքքԽհԱը Ա ո բ ո գ ո ւԾօա. ւ շուր՝ ընելով կբ վռնտեձ ք մեր լեզուէն, միւս կողմէ ւաՍնԱհՈՈ ՆԱՄԱԿՆԵՐՈՒ
թհ աղճատաեցհ
Գրկաբաց ընդունելութիւն մը կ՚ընենք ֆ բանս ե րէ–
նին, կը կեղծենք, կ՚ընդօրինակենք անորւ բառերը մի սպա սէ ք վճարելու համար ձեր պարտքը :
եւ ծիծաղելի կբ դառնանք։ Հետզհետէ կը դաղրեցնենք այն թերթեր ը որոնց
Ֆրանսերէ՛ն «իւն իվէրսէԸ» բառին նմանելու տէրերյյ վես ամիսէն աւելի պարտք ունին։
Թուրք հրապարակագիբ մր, հուրհան Ֆ Է – Համար, ելանք «էվրէնսէթ մը շինեցինք։ ՀձՀօճա» ՎԱՐՉՈՒԹԻՒՆ
1էք, ԿԸ ԳՐէ «ճիւմհուբիէթ»Հ մէջ. բառը , որ Նասրէտտին Հօճայէն ի վեր կբ խօսուէր
Այս օրերս Լեզուական Տօն էր մեզի հա. ե լ ծանօթ էր ամ է 1 ուս , յանկարծ վեբածուեցաւ
մար, եւ– մենք իբր նա խան իւ թ ոլնինք լեզու՛ , «էօյրէթմէն՝»ի մը, որ այնքան խորթ կը Հն՛չէ մեր
բնականաբար հ ե տարրքր ո լեսանք այս տօնակա– ականջներուն : Այս անՀ եթե թ ութ իլ\նե բը սերուն Ղ* ա տ ա ւո ր ի սուլի չին վրա յ մ եր երիտասարդ
ւոարութեամ բ : էս քանի մրլ օր ուշ մնացի, ներո դը ուծացուցին իր լեզուէն։ ինչ խօսք որ՛ քաղա նոր ում ը կը սկսի յա րձա կողա կանի շուար մ ան
՛ղամիտ թող ըԱա%։ քականութեան* բանգէանեբբ իրենց ձեռքը Հասած մատնելով Հակառակորդը։ Տ ա ջո ր գա բա ր շաՀ ե -
թուրքերէ՛/ ի մէչ պայ րամ ր արա խո, թեան ար ամէն բան մ տ ցուցին լեզուին մ է 9 եւ վերջերս սոր ցան 6 նշանակէտ , կիսաթաղը վեր ջացաւ Հ . Ա՛ *
կյր նշանակէ : Ուրեմն լեզուական տօնն ալ ուրա վեցանք շարք մը արտառոցութիւններ ,ինչպէս ձի– Ը– Մ՛ի յաղթութեամբ 6—0։
խութիւն պէտք է կազմէ մեր լեզուին; Անգիր է ՎՒաԻ 1 ձիչլէ՚ք*) «կէրէճ»1 Հարաճ» եւ դեռ €պէր– Երկրորդ կիսաթաղին մերոնք երկու նշանա -
պատ»
գիտնալ թէ մեր լեզուն իսկապէս հասա՞ծ է մեզի բաներ այսպէս : կէտ եւս կը շաՀ ին չա՛րաչար պարտութեան մատ
ուրախ ութ իւն պատճառող վիճակի մր : Արգիւնքը այն եղաւ որ այսօր Հօճան քաւ նելով Հակառակորդը։ հաղը վերջացալ Հ* Մ՛ Ը*
Անկեղծօրէն խօ ս-ելոլ Համար , սլէաք է ըսենք ԼԻ՞Ի էօյՐէթ՚ք&Ր ոլրի1 լեզողով կը խօսի, Մ ՝ի յաղթութեամբ 8 0տ
որ կացութիւնը բո լո րով էն* Հակառակն՛ է . ուրու - էօ յըէնճին ուրիշ լեղուով, ես ո լ դուն , Ալին Վէ– Ֆութպոլի յանձն ախումբբ կատարեալ գի -
էս ան ա լու տեղ սլէաք է լանք մեր լեզուին վիճակին լին բոլորովին տարբեր լեղուով, եւ կրնանք երե տակցութեամբ կը կատարէ իր պարտականութիւ
առջեւ; Եթէ բացառութիւն նկատենք քանի մբ ւակայել որ ինչպիսի Բաբելոն մը ստեղծեր ենք։ նը պատանիներ տեղաւորելով Ա* խումբին մէջ,
բառ շինող լեզուական ղոբՆարանաաէբեր , պիտի Իր՛ար չՀասկնալու Համար ասկէ աւելի լաւ ճամ - պատրաստելով լաւագոյն խաղացողներ, Ածխում–
եզրակացնենք թէ թուրքերէնք իսկական տագնապ բայ չկար արդարեւ I բթե– Համար։ Այս կիրակի 28 Նոյեմբեր 7րղ ախո–
մբ էլ անցընէ ա յս րոպէին, ե լ ստեզՆուսծ է այն յենական մրցումը տեղի պիտի ունենաք Հ* Մ՛ Ը*
պիսի կացութիւն մբ, որ Հօր մբ խօսած՜ լեզուն Մ ՛ի մարզադաշտին վրայ Տէ. ՏշաթհւՕՈՇՈ ՏԱ1 Շյ1Տ©
անՀասկնալի կբ մնա յ իր Հասցուցած զալակնե - ֆրանսական խումբին դէմ ։ Առաջին շրջանին ա–
բուն– * ՄԱՐԶԱԿԱՆ ԿԵԱՆ-Բ մէնէն վերջին ախոյենական մրցումն է այս։ Տ ե–
Հետեւաբար, պայ րամ րնելու սիրտ շուն ինք, աո յ պիտի սկսին փոխադարձ ախո յեղ՛ական մ ըր -
ա յլ կրնան ք ղիտակցիլ թէ ատեն ր եկած է ա յ լ ե ւ ս ցումները։ Այս խում բբ մեր դասակարգին մէջ ա–
փրկելու մեր լեզուն, մեր քանդուած ,այ)լանգակ–– ՎԻԷՆ » 22 Նոյեմբեր (8առաջ) , Հքարք մը մ էն էն վտանգաւորն է Հ Ղ՛ ա ս ա ւ ո րման երկրորդ
•ուած լեզուն բոլոր խորթ , անՀ ար աղատ բացա - բարեկամական եւ ախո քեն ական մբցոլմնեբէ վերջ, տեո - կը գրաւէ ։
տրութիւնճերէն , բառերէն ։Լեզուն աղու խաղալիկ Լմիշտ յաղթական) Հ» Մ* Ը* Մ՛ի մասնաճիւղի Մարզիկ բն կերն եր, յոյս ունիք որ՝ այս անգամ
եւս Հ*Մ*(է»Մ*ի
մր չէ , ոչ ալ քաղաքական խազերու գործիք մբ։ վարչութեան ֆութպոլի յանձնախումբը կազմ ա - տար՝՝, երուն առջեւ պատիւը պիտի բարձրացնէք օ–
կաբդապաՀութեամբ\
Մեր գիբքերուն, օրինագբքերուն մէ9 Հ&Ի ~" կերպած էր ֆութպոլի մրցում Նոյեմբեր 21 ին , ձեր լաւադոյն խադեբով ել
ր՚իտյ, կբ խազան այնպիսի բառեր, որոնք երգի Հըաւիրե լով Ս. Տ. 86Ց1Մ6թշԱ1՚6 ֆրանսական խումբը 3 * Մս^Ոսեան
ծանքի առատ նիւթ կրծան՝ կազմել։ Ա^դէն մողո– կա տա րե լու Համ ար բա րե կամ ական մր ցում մը ,
վուրյլբ բոլորովին տարբեր՝ լեզու մր կբ խօսի , լձգգէմ Հ. Մ– Մի «• խումբին, իսկ Հ. Մ՛
պաշտօն եան տարբե ր լե զուով կբ գրէ , ուսուցի չբ Ը. Մփ պատանի մարզիկները ֆրանսական Ս. Տ.
տար բեր լեզու կբ սորվեցնէ : 86ծ1Մ€թ2էՄՇ 8. խումբին դէմ I ՀԱՏԵՈԸ ճարտա րապեաներոլ իրենց գրոշմբ
Առածին ձախաւերութիւն բ գործեցինք այն օ – Մրց՚"~մը տեղի ունեցաւ Հ* Մ* Ը՛ Մ*ի մար գրած են զմ ա յ լե լի մ զկի թնե բու ճակատին , անն բ–
\Ր։էն, ուր սկսա՛ք արաբերէն, պարսկերէն՛ բառե զադաշտին վրայ Հ 3՝ ամ ան ա կ էն առաջ մարզասէ ր մ ան բրուտի գոբծերոլ եւ եբենոսի քան գա կա գո ր<–
րը նետել մեր բառարանէն, առանց խորՀելու որ բազմ ութիւն մը ե կած էր քաջալերելու Հայ մ ար– ծոլթեան վրայ։ Ան\ոՎ ք գեղարուեստ ական՛ առար -
անոնք տեւականօրէն գոբծածուելով տեղաւոր - զիկները։ իյազը , որ սկսաւ Հ ՚ Մ ՚ Ը ՚ Մ ՚ ի պատա կա\ե րով օմտած են Անատոլուն : խարտար տպե -
լեր էին մեր լեզուին մէջ եւ ծ ո յնիսկ իբեւց բուն նիներուն խումբբ ընդդէմ ֆրանսական՝ խումբի՝՝1–՝, տոլթետն մէջ, Հայուն ազդեցոլթիւնը սկսած էԱ–
թուրքերէն ասութիլձ-նեբը տարբեր էին։ Տեսէք շատ Հետաքրքրական՛ էր , որովՀ ետեւ բո լոր ո վին ն իէն , որ Հա ք կական ճա րտար ապետութեան կեդ -
թէ ինչ անճարակութիւննեբ գործեցինք; Հէյազըր՝» նոր պատանիներ էին որ՝ դաշտ կ՝*ելյէին , մա ա - րհն\ն էր գե րազանցօրէն ։ Մ ենք անո՛նցմէ փոխ ա -
բառը նախ բրթեք «վէզիր$ » յլ աւՀւ եռանք եւ լան դ իրենցմէ շատ ումով խումբի գէմ չտփուե /ւ ա ծ ենք մեր՝ մզկիթներու ձեւը ։ Պալատները , ո–
թարգման թիւն
եղաւ «պագան՝» , այսինքն գէշ լու Համար ։ ի ս կապէս ուրախալի էր տես՛ն ել մեր բոնք զարդն են Վոսփորին եւ մինչեւ իսկ մեր
մր ըրինք, կարծես թէ «պահչէէ պագանէի աէս փոքր ի կնե րուն ճկունութիւն ը• Հակառակորդ գամբաբանները ,մ եր փորագրուած մ՜ամ ա ց ո յցնեբբ
բան մը ըլլար երկրին նախարարը, կամ պատու խ՛ում րի տզաքներըՀ սկաներ էին՝, ե֊ կ*ուզէին չա կը կրեն Հա յկական գե զարուեստական՝ Հանճարին
հանէն, նայող մարգ մը : րաչար պարտութեան մ ատն ե լ մեր մ ա բզիկները ,
Եւ գեռ ինչեր , ինչեր այսպէս է բայց միայն մէկ նշանակէտ շաՀեցան։ դրոշմը : ֊ ԱՊՏՈՒԼԼԱՀ ՍՈՒՊՀԻ Պկ8 (Թուրք
Հրապար ա կագիր) :
«ՄԷքթԷսրի պէս աղուոր բառ մը ճղճիմ ֆրա՛ն -
Յետո ւ դաշտ ելաւ մամը ՅՅՕին Հ * Մ • Ը • Մ *ի ԼԻԲԱՆԱՆԻ կառավարութիւնը կ աբգ մը ան
սեբէնին նմանցուցինք եւ ծնունդ տուինք Հօգուլ՚ֆի Ա • խումբը , բոլորովին փսխուած , Հետեւեալ
պէս անՀարազաա բառի մը։ Մոռցանք թէ Հին օ– կազմով* ք*ե րգապաՀ ՝ Ա * Մ ուրաաեան (20 տա ձեր արգելափակած էր անցեալ մայիսին, իբրեւ
բեր ո ւ Հմ էքթէպ^ն էր որ Հաս ցուց ա յսօբուան սե րեկան) , վերջապաՀներ Մովսէս (23 տարեկան՛) , Հետեւանք պատերազմական– վիճակի։ կա լան ա–
րուն ղր : Նո յնիսկ յարգանքի թերացում ցո յց ա ը– (Ի* Յակոբեան (19 տարեկան) , միջնապաՀնեբ Հ* լորն եր ույն՛ մ էջ կը գտնուէին Հ ետեւեալ երեք Հա֊
ւինք Հանդէպ մեր մշակյթի օրօրանին , եւ ֆը - Ալէ ՔԱան եան՝ ( 18 տարեկան) , Հքովակ (19 տարե յերր * Եփրեմ էլլէզեան , Աեգբակ Ապաճեան եւ
ր անսերէն Հէգօլ՚ֆին ն մ անելու Համ ար , ՀՀօդուրչի կան) , կեդրոն ի միջնապաՀ Ար տալաղդ (18 տա - Պարոյր Երէց եան ։
պէս արտ առոց Հաւկիթ մը ածեցին ք : Ա*ն ա ց ո՛ր րեկան) , յառաջապաՀձեբ ձախ ծայր Ա * Զարգար՝– Պ էյրութի թերթերը կը գրեն թէ կ աո ավար ո լ -
Հօգոլլ՚ծ գպրոզ չի նշանակեր ի լ ա կա՛՛ ո ւթ եան մէջ, եան (21 տարեկան՝) , ձախ մէջ Գ • Զարդարեան (18 թիլնը եղած գիմ ումնե րուն ընթացք տալով՝ ու՛
այլ դրասենեակ Հ տարեկան), կեդրռնի յառաջապաՀ Լուի (23 տա րիշներու կարգին՝ ազատ արձակած է Եփրեմ էէ–
Մէկ կողմէ կր զինուին ք արաբերէնին* եւ րեկան), աջ մէջ Ղ աղա ր եան (24 տարեկան՝, աջ լազեանբ եւ Ա եգրակ Ապաճեանբ , իսկ Պ արոյր Ե–
պարսկերէնին գէմ եւ անոնց բառեր բ ջարգուփբ– ծայր՝ 0* Տոլմաճեան (20 տարեկան) ։ րէ ց եան՝ արգելափակս ւած կբ մնայ ։
« 8ԱՌԱՋ »/• ԹԵՐԹՕՆԸ (34) չունէր ։ Ո^ւ֊սկից կուգաք, ****վ ամպեր , .
ինչո՞ւ մութ էք, սեւ ամպեր։
Զախ կողմը Տորոսի լեռներւը արդէն իրենց
վրայէն
մայռոտ գլուխները կը ցուցնէին, որոնց սկիզ Ըսէք ուրեմն թէ օտար չեմք, ոփ ամպեր ,
ուստի Մեծին\ Հայոց
Բաբկէնի աչքերբ չէին զատուեր • վասընզի (հուբէնի Հոս վըտարետլ մենք ՛եւս որգիք Հարազատ ,
Ազատութեանճ
բը եւ նախաշաւիղն էին Աեւ լեռնեբուն • վրայ ի մարդադէմ գազանաց ,
կամաց եւ անմռունչ էլ երդէ բ երգը զոր ի սուրբ անուն կբ գոռամք՛,
առջի ընկերները Տ աւր ո ս ի բարձունքներուն Աեւ լեռներ, սեւ լեռներ,
Զեր գլուխներ է յամպերէ մըթընցեր
ԳԼՈՒԽ Ը. նոր Հասնելով՝ երգած էթ**՝% Ղ՝ուք ամպեր , սեւ ամպեր ,
Ո^ւ֊սկից կուգաք, ո՞վ ամպե բ ,
Ինչո՞ւ մութգէք , ո՞վ ամպեր ։ ,
Աեւ լեռներ, սեւ լեռներ ,
ՀԱ6Ր ՍՈՒՐԲԸ Ջ֊եբ գլուխներ է յամպերէ մըթբնցեր ,
Ղ՝ուք ամպեր, սեւ ամպեր,
Ո^ւսկից կուգաք , ոՀվ ամպեր , Ո՛՛վ բարեկամ գուք ամպեր,
Մանաւանդ որ ինք Համոզուած էր թէ Կիէի ՜ ինչո^ւ մութ էք , ոՀվ ամպեր ։ Տ ո լ ք մեզ ձեր շուք ո՛վ ամպեր ,
։
կիոյ բոլոր ծովեզերքր խիստ պաՀ պան ութեաե՝ վի Հեռու երկիր բարձրաբեբձ են մեր լերինք , Ե*– ի չո-ի^գ ռ ՚ ֊ քօր մարտի ,
գրլխրնխն՛,
ճակի մէջ էին, եւ տէրութեան նաւեր Թորոսի Ա պիտա կափայլ միշտ ձիւնազաբդ տոչոր, Մեզ օգնութիւն տուք շանթեր
։
ւպւ էհ /ու Հ րամ ան •ծ Էին Հոն արեգին պայծառ նշոյլք չեն Պայծառ գիշեր մըն> էր ան կերգէր՛ երիտա
Ուստի երբ առա1 ձի Ն իր մտածութեան Հետ կբ Ի բնակիչս՚ն՛ նոքա անուշ կ՚ակնաբկեն սարդութեան գեղեցիկ ՕՀեր, սիրոյ ե լ յաղթու -
մնար, Ե՚-փիմԷի յանդուգն յամառութիւն բ կբ ն ը– թեան յիշատակնեբ ամէ՚նքնւ այն երգին հետ իր
ՂՐվէր ե լ ինքզինք կը մ ե ղադր էր՝ որ բաւական Ա եւ լեռներ , սեւ լեռներ՝, անդրդուելի սիրտը կը տրոփէին, երբ փոքրիկ
Զեր դլուխւեբ է յամպերէ մըթընցեր
քաջութիւն չէր ունեցեր գիմտգրելու անոր աս Ղ*ուք ամպեր, սեւ ամպեր, , թաթի հ
Ո^ւ֊սկից կուգաք, ո՛՛վ ամպեր ,
ուղեւեբութեան • թէպէտ երբ անոր մօտե^ ար՝ ի՚֊ր Ինչո՞ւ մութ էք, ո՛՛վ ամպեր ։ արս ւած մը ուսին՝ զի՛՛՛ք ուշաբերեց :
ր ո լ ո ր մ աղձը , տխուր Ղախատե սութիւններ բ , սւ– Ի"նչ է տիր ուհիս .
նոր զուարթ կատակներուն ե լ ծիծաղներուն առ - Բաբկէն Հս՚յրիկ ւ ըսաւ Եւփիմէի անոլ,
ջեւ կ* անՀ ետանա յին է ձայնը , ի՛՛՛նչ կ՚երգէիր :
Եթէ մխիթար, ութեան առիթ մբ կար՝ այն էր Փոթորկալից մեզ բուռն– Հող մեր Հոս բերին , ԷՀ , մեր լեռները, մեր երիտասարդութեան
որ, տասն օր Հազիւ թէ եղած՝ նեղուցները անցեր Մեծին Հայոց Մասիսն էր մեր խանձարուրք, յիշատակ՛ երբ կԳրգէի , մեր տղաքը ով գիտէ ի"ն$
ե լ միշտ յաջողակ Հովով՝ աջ ու ձախ Արշիպեղա Արագածու գլուխն էր մեր արքուիք, կ՛երգեն, ննջեցելոց երգեր թերեւս , տեսնենք թէ
գոսի կղզիներու մէջէն կը սաՀէին , ոչ սարակի - Նըպաա՝ Գրգուռ՝ բիւրակն էր շտեմարան ։ մեռելներու քունէն ի՞նչպէս պիտի արթննան։
ն՚ոսաց Հէն՝ ոչ ասպատակ որ այն ժամանակն երբ Աեւ լեռներ , սեւ լեռներ Հ Ւ"նչ կր կարծես , հիմա որ երթանք ( չէ"
Զեր գլուխ՝՝եր է յամպերէ մըթբնցեր
սովորական էին եւ ոչ բիւզանգական կայսբոլ - 1՝"1ԿՔ ամպեր, տթհս ամպեք. , կարելի որ ա՚Լւաարբեր մնան ձեր իշխանները Թո -
թեան պաաերազմական Նաւ. մ չ իրենց Հանդիպած րոսի ձայնին «
ԾԷՐԷ՚եՑ
Fonds A.R.A.M
թհ աղճատաեցհ
Գրկաբաց ընդունելութիւն մը կ՚ընենք ֆ բանս ե րէ–
նին, կը կեղծենք, կ՚ընդօրինակենք անորւ բառերը մի սպա սէ ք վճարելու համար ձեր պարտքը :
եւ ծիծաղելի կբ դառնանք։ Հետզհետէ կը դաղրեցնենք այն թերթեր ը որոնց
Ֆրանսերէ՛ն «իւն իվէրսէԸ» բառին նմանելու տէրերյյ վես ամիսէն աւելի պարտք ունին։
Թուրք հրապարակագիբ մր, հուրհան Ֆ Է – Համար, ելանք «էվրէնսէթ մը շինեցինք։ ՀձՀօճա» ՎԱՐՉՈՒԹԻՒՆ
1էք, ԿԸ ԳՐէ «ճիւմհուբիէթ»Հ մէջ. բառը , որ Նասրէտտին Հօճայէն ի վեր կբ խօսուէր
Այս օրերս Լեզուական Տօն էր մեզի հա. ե լ ծանօթ էր ամ է 1 ուս , յանկարծ վեբածուեցաւ
մար, եւ– մենք իբր նա խան իւ թ ոլնինք լեզու՛ , «էօյրէթմէն՝»ի մը, որ այնքան խորթ կը Հն՛չէ մեր
բնականաբար հ ե տարրքր ո լեսանք այս տօնակա– ականջներուն : Այս անՀ եթե թ ութ իլ\նե բը սերուն Ղ* ա տ ա ւո ր ի սուլի չին վրա յ մ եր երիտասարդ
ւոարութեամ բ : էս քանի մրլ օր ուշ մնացի, ներո դը ուծացուցին իր լեզուէն։ ինչ խօսք որ՛ քաղա նոր ում ը կը սկսի յա րձա կողա կանի շուար մ ան
՛ղամիտ թող ըԱա%։ քականութեան* բանգէանեբբ իրենց ձեռքը Հասած մատնելով Հակառակորդը։ Տ ա ջո ր գա բա ր շաՀ ե -
թուրքերէ՛/ ի մէչ պայ րամ ր արա խո, թեան ար ամէն բան մ տ ցուցին լեզուին մ է 9 եւ վերջերս սոր ցան 6 նշանակէտ , կիսաթաղը վեր ջացաւ Հ . Ա՛ *
կյր նշանակէ : Ուրեմն լեզուական տօնն ալ ուրա վեցանք շարք մը արտառոցութիւններ ,ինչպէս ձի– Ը– Մ՛ի յաղթութեամբ 6—0։
խութիւն պէտք է կազմէ մեր լեզուին; Անգիր է ՎՒաԻ 1 ձիչլէ՚ք*) «կէրէճ»1 Հարաճ» եւ դեռ €պէր– Երկրորդ կիսաթաղին մերոնք երկու նշանա -
պատ»
գիտնալ թէ մեր լեզուն իսկապէս հասա՞ծ է մեզի բաներ այսպէս : կէտ եւս կը շաՀ ին չա՛րաչար պարտութեան մատ
ուրախ ութ իւն պատճառող վիճակի մր : Արգիւնքը այն եղաւ որ այսօր Հօճան քաւ նելով Հակառակորդը։ հաղը վերջացալ Հ* Մ՛ Ը*
Անկեղծօրէն խօ ս-ելոլ Համար , սլէաք է ըսենք ԼԻ՞Ի էօյՐէթ՚ք&Ր ոլրի1 լեզողով կը խօսի, Մ ՝ի յաղթութեամբ 8 0տ
որ կացութիւնը բո լո րով էն* Հակառակն՛ է . ուրու - էօ յըէնճին ուրիշ լեղուով, ես ո լ դուն , Ալին Վէ– Ֆութպոլի յանձն ախումբբ կատարեալ գի -
էս ան ա լու տեղ սլէաք է լանք մեր լեզուին վիճակին լին բոլորովին տարբեր լեղուով, եւ կրնանք երե տակցութեամբ կը կատարէ իր պարտականութիւ
առջեւ; Եթէ բացառութիւն նկատենք քանի մբ ւակայել որ ինչպիսի Բաբելոն մը ստեղծեր ենք։ նը պատանիներ տեղաւորելով Ա* խումբին մէջ,
բառ շինող լեզուական ղոբՆարանաաէբեր , պիտի Իր՛ար չՀասկնալու Համար ասկէ աւելի լաւ ճամ - պատրաստելով լաւագոյն խաղացողներ, Ածխում–
եզրակացնենք թէ թուրքերէնք իսկական տագնապ բայ չկար արդարեւ I բթե– Համար։ Այս կիրակի 28 Նոյեմբեր 7րղ ախո–
մբ էլ անցընէ ա յս րոպէին, ե լ ստեզՆուսծ է այն յենական մրցումը տեղի պիտի ունենաք Հ* Մ՛ Ը*
պիսի կացութիւն մբ, որ Հօր մբ խօսած՜ լեզուն Մ ՛ի մարզադաշտին վրայ Տէ. ՏշաթհւՕՈՇՈ ՏԱ1 Շյ1Տ©
անՀասկնալի կբ մնա յ իր Հասցուցած զալակնե - ֆրանսական խումբին դէմ ։ Առաջին շրջանին ա–
բուն– * ՄԱՐԶԱԿԱՆ ԿԵԱՆ-Բ մէնէն վերջին ախոյենական մրցումն է այս։ Տ ե–
Հետեւաբար, պայ րամ րնելու սիրտ շուն ինք, աո յ պիտի սկսին փոխադարձ ախո յեղ՛ական մ ըր -
ա յլ կրնան ք ղիտակցիլ թէ ատեն ր եկած է ա յ լ ե ւ ս ցումները։ Այս խում բբ մեր դասակարգին մէջ ա–
փրկելու մեր լեզուն, մեր քանդուած ,այ)լանգակ–– ՎԻԷՆ » 22 Նոյեմբեր (8առաջ) , Հքարք մը մ էն էն վտանգաւորն է Հ Ղ՛ ա ս ա ւ ո րման երկրորդ
•ուած լեզուն բոլոր խորթ , անՀ ար աղատ բացա - բարեկամական եւ ախո քեն ական մբցոլմնեբէ վերջ, տեո - կը գրաւէ ։
տրութիւնճերէն , բառերէն ։Լեզուն աղու խաղալիկ Լմիշտ յաղթական) Հ» Մ* Ը* Մ՛ի մասնաճիւղի Մարզիկ բն կերն եր, յոյս ունիք որ՝ այս անգամ
եւս Հ*Մ*(է»Մ*ի
մր չէ , ոչ ալ քաղաքական խազերու գործիք մբ։ վարչութեան ֆութպոլի յանձնախումբը կազմ ա - տար՝՝, երուն առջեւ պատիւը պիտի բարձրացնէք օ–
կաբդապաՀութեամբ\
Մեր գիբքերուն, օրինագբքերուն մէ9 Հ&Ի ~" կերպած էր ֆութպոլի մրցում Նոյեմբեր 21 ին , ձեր լաւադոյն խադեբով ել
ր՚իտյ, կբ խազան այնպիսի բառեր, որոնք երգի Հըաւիրե լով Ս. Տ. 86Ց1Մ6թշԱ1՚6 ֆրանսական խումբը 3 * Մս^Ոսեան
ծանքի առատ նիւթ կրծան՝ կազմել։ Ա^դէն մողո– կա տա րե լու Համ ար բա րե կամ ական մր ցում մը ,
վուրյլբ բոլորովին տարբեր՝ լեզու մր կբ խօսի , լձգգէմ Հ. Մ– Մի «• խումբին, իսկ Հ. Մ՛
պաշտօն եան տարբե ր լե զուով կբ գրէ , ուսուցի չբ Ը. Մփ պատանի մարզիկները ֆրանսական Ս. Տ.
տար բեր լեզու կբ սորվեցնէ : 86ծ1Մ€թ2էՄՇ 8. խումբին դէմ I ՀԱՏԵՈԸ ճարտա րապեաներոլ իրենց գրոշմբ
Առածին ձախաւերութիւն բ գործեցինք այն օ – Մրց՚"~մը տեղի ունեցաւ Հ* Մ* Ը՛ Մ*ի մար գրած են զմ ա յ լե լի մ զկի թնե բու ճակատին , անն բ–
\Ր։էն, ուր սկսա՛ք արաբերէն, պարսկերէն՛ բառե զադաշտին վրայ Հ 3՝ ամ ան ա կ էն առաջ մարզասէ ր մ ան բրուտի գոբծերոլ եւ եբենոսի քան գա կա գո ր<–
րը նետել մեր բառարանէն, առանց խորՀելու որ բազմ ութիւն մը ե կած էր քաջալերելու Հայ մ ար– ծոլթեան վրայ։ Ան\ոՎ ք գեղարուեստ ական՛ առար -
անոնք տեւականօրէն գոբծածուելով տեղաւոր - զիկները։ իյազը , որ սկսաւ Հ ՚ Մ ՚ Ը ՚ Մ ՚ ի պատա կա\ե րով օմտած են Անատոլուն : խարտար տպե -
լեր էին մեր լեզուին մէջ եւ ծ ո յնիսկ իբեւց բուն նիներուն խումբբ ընդդէմ ֆրանսական՝ խումբի՝՝1–՝, տոլթետն մէջ, Հայուն ազդեցոլթիւնը սկսած էԱ–
թուրքերէն ասութիլձ-նեբը տարբեր էին։ Տեսէք շատ Հետաքրքրական՛ էր , որովՀ ետեւ բո լոր ո վին ն իէն , որ Հա ք կական ճա րտար ապետութեան կեդ -
թէ ինչ անճարակութիւննեբ գործեցինք; Հէյազըր՝» նոր պատանիներ էին որ՝ դաշտ կ՝*ելյէին , մա ա - րհն\ն էր գե րազանցօրէն ։ Մ ենք անո՛նցմէ փոխ ա -
բառը նախ բրթեք «վէզիր$ » յլ աւՀւ եռանք եւ լան դ իրենցմէ շատ ումով խումբի գէմ չտփուե /ւ ա ծ ենք մեր՝ մզկիթներու ձեւը ։ Պալատները , ո–
թարգման թիւն
եղաւ «պագան՝» , այսինքն գէշ լու Համար ։ ի ս կապէս ուրախալի էր տես՛ն ել մեր բոնք զարդն են Վոսփորին եւ մինչեւ իսկ մեր
մր ըրինք, կարծես թէ «պահչէէ պագանէի աէս փոքր ի կնե րուն ճկունութիւն ը• Հակառակորդ գամբաբանները ,մ եր փորագրուած մ՜ամ ա ց ո յցնեբբ
բան մը ըլլար երկրին նախարարը, կամ պատու խ՛ում րի տզաքներըՀ սկաներ էին՝, ե֊ կ*ուզէին չա կը կրեն Հա յկական գե զարուեստական՝ Հանճարին
հանէն, նայող մարգ մը : րաչար պարտութեան մ ատն ե լ մեր մ ա բզիկները ,
Եւ գեռ ինչեր , ինչեր այսպէս է բայց միայն մէկ նշանակէտ շաՀեցան։ դրոշմը : ֊ ԱՊՏՈՒԼԼԱՀ ՍՈՒՊՀԻ Պկ8 (Թուրք
Հրապար ա կագիր) :
«ՄԷքթԷսրի պէս աղուոր բառ մը ճղճիմ ֆրա՛ն -
Յետո ւ դաշտ ելաւ մամը ՅՅՕին Հ * Մ • Ը • Մ *ի ԼԻԲԱՆԱՆԻ կառավարութիւնը կ աբգ մը ան
սեբէնին նմանցուցինք եւ ծնունդ տուինք Հօգուլ՚ֆի Ա • խումբը , բոլորովին փսխուած , Հետեւեալ
պէս անՀարազաա բառի մը։ Մոռցանք թէ Հին օ– կազմով* ք*ե րգապաՀ ՝ Ա * Մ ուրաաեան (20 տա ձեր արգելափակած էր անցեալ մայիսին, իբրեւ
բեր ո ւ Հմ էքթէպ^ն էր որ Հաս ցուց ա յսօբուան սե րեկան) , վերջապաՀներ Մովսէս (23 տարեկան՛) , Հետեւանք պատերազմական– վիճակի։ կա լան ա–
րուն ղր : Նո յնիսկ յարգանքի թերացում ցո յց ա ը– (Ի* Յակոբեան (19 տարեկան) , միջնապաՀնեբ Հ* լորն եր ույն՛ մ էջ կը գտնուէին Հ ետեւեալ երեք Հա֊
ւինք Հանդէպ մեր մշակյթի օրօրանին , եւ ֆը - Ալէ ՔԱան եան՝ ( 18 տարեկան) , Հքովակ (19 տարե յերր * Եփրեմ էլլէզեան , Աեգբակ Ապաճեան եւ
ր անսերէն Հէգօլ՚ֆին ն մ անելու Համ ար , ՀՀօդուրչի կան) , կեդրոն ի միջնապաՀ Ար տալաղդ (18 տա - Պարոյր Երէց եան ։
պէս արտ առոց Հաւկիթ մը ածեցին ք : Ա*ն ա ց ո՛ր րեկան) , յառաջապաՀձեբ ձախ ծայր Ա * Զարգար՝– Պ էյրութի թերթերը կը գրեն թէ կ աո ավար ո լ -
Հօգոլլ՚ծ գպրոզ չի նշանակեր ի լ ա կա՛՛ ո ւթ եան մէջ, եան (21 տարեկան՝) , ձախ մէջ Գ • Զարդարեան (18 թիլնը եղած գիմ ումնե րուն ընթացք տալով՝ ու՛
այլ դրասենեակ Հ տարեկան), կեդրռնի յառաջապաՀ Լուի (23 տա րիշներու կարգին՝ ազատ արձակած է Եփրեմ էէ–
Մէկ կողմէ կր զինուին ք արաբերէնին* եւ րեկան), աջ մէջ Ղ աղա ր եան (24 տարեկան՝, աջ լազեանբ եւ Ա եգրակ Ապաճեանբ , իսկ Պ արոյր Ե–
պարսկերէնին գէմ եւ անոնց բառեր բ ջարգուփբ– ծայր՝ 0* Տոլմաճեան (20 տարեկան) ։ րէ ց եան՝ արգելափակս ւած կբ մնայ ։
« 8ԱՌԱՋ »/• ԹԵՐԹՕՆԸ (34) չունէր ։ Ո^ւ֊սկից կուգաք, ****վ ամպեր , .
ինչո՞ւ մութ էք, սեւ ամպեր։
Զախ կողմը Տորոսի լեռներւը արդէն իրենց
վրայէն
մայռոտ գլուխները կը ցուցնէին, որոնց սկիզ Ըսէք ուրեմն թէ օտար չեմք, ոփ ամպեր ,
ուստի Մեծին\ Հայոց
Բաբկէնի աչքերբ չէին զատուեր • վասընզի (հուբէնի Հոս վըտարետլ մենք ՛եւս որգիք Հարազատ ,
Ազատութեանճ
բը եւ նախաշաւիղն էին Աեւ լեռնեբուն • վրայ ի մարդադէմ գազանաց ,
կամաց եւ անմռունչ էլ երդէ բ երգը զոր ի սուրբ անուն կբ գոռամք՛,
առջի ընկերները Տ աւր ո ս ի բարձունքներուն Աեւ լեռներ, սեւ լեռներ,
Զեր գլուխներ է յամպերէ մըթընցեր
ԳԼՈՒԽ Ը. նոր Հասնելով՝ երգած էթ**՝% Ղ՝ուք ամպեր , սեւ ամպեր ,
Ո^ւ֊սկից կուգաք, ո՞վ ամպե բ ,
Ինչո՞ւ մութգէք , ո՞վ ամպեր ։ ,
Աեւ լեռներ, սեւ լեռներ ,
ՀԱ6Ր ՍՈՒՐԲԸ Ջ֊եբ գլուխներ է յամպերէ մըթբնցեր ,
Ղ՝ուք ամպեր, սեւ ամպեր,
Ո^ւսկից կուգաք , ոՀվ ամպեր , Ո՛՛վ բարեկամ գուք ամպեր,
Մանաւանդ որ ինք Համոզուած էր թէ Կիէի ՜ ինչո^ւ մութ էք , ոՀվ ամպեր ։ Տ ո լ ք մեզ ձեր շուք ո՛վ ամպեր ,
։
կիոյ բոլոր ծովեզերքր խիստ պաՀ պան ութեաե՝ վի Հեռու երկիր բարձրաբեբձ են մեր լերինք , Ե*– ի չո-ի^գ ռ ՚ ֊ քօր մարտի ,
գրլխրնխն՛,
ճակի մէջ էին, եւ տէրութեան նաւեր Թորոսի Ա պիտա կափայլ միշտ ձիւնազաբդ տոչոր, Մեզ օգնութիւն տուք շանթեր
։
ւպւ էհ /ու Հ րամ ան •ծ Էին Հոն արեգին պայծառ նշոյլք չեն Պայծառ գիշեր մըն> էր ան կերգէր՛ երիտա
Ուստի երբ առա1 ձի Ն իր մտածութեան Հետ կբ Ի բնակիչս՚ն՛ նոքա անուշ կ՚ակնաբկեն սարդութեան գեղեցիկ ՕՀեր, սիրոյ ե լ յաղթու -
մնար, Ե՚-փիմԷի յանդուգն յամառութիւն բ կբ ն ը– թեան յիշատակնեբ ամէ՚նքնւ այն երգին հետ իր
ՂՐվէր ե լ ինքզինք կը մ ե ղադր էր՝ որ բաւական Ա եւ լեռներ , սեւ լեռներ՝, անդրդուելի սիրտը կը տրոփէին, երբ փոքրիկ
Զեր դլուխւեբ է յամպերէ մըթընցեր
քաջութիւն չէր ունեցեր գիմտգրելու անոր աս Ղ*ուք ամպեր, սեւ ամպեր, , թաթի հ
Ո^ւ֊սկից կուգաք, ո՛՛վ ամպեր ,
ուղեւեբութեան • թէպէտ երբ անոր մօտե^ ար՝ ի՚֊ր Ինչո՞ւ մութ էք, ո՛՛վ ամպեր ։ արս ւած մը ուսին՝ զի՛՛՛ք ուշաբերեց :
ր ո լ ո ր մ աղձը , տխուր Ղախատե սութիւններ բ , սւ– Ի"նչ է տիր ուհիս .
նոր զուարթ կատակներուն ե լ ծիծաղներուն առ - Բաբկէն Հս՚յրիկ ւ ըսաւ Եւփիմէի անոլ,
ջեւ կ* անՀ ետանա յին է ձայնը , ի՛՛՛նչ կ՚երգէիր :
Եթէ մխիթար, ութեան առիթ մբ կար՝ այն էր Փոթորկալից մեզ բուռն– Հող մեր Հոս բերին , ԷՀ , մեր լեռները, մեր երիտասարդութեան
որ, տասն օր Հազիւ թէ եղած՝ նեղուցները անցեր Մեծին Հայոց Մասիսն էր մեր խանձարուրք, յիշատակ՛ երբ կԳրգէի , մեր տղաքը ով գիտէ ի"ն$
ե լ միշտ յաջողակ Հովով՝ աջ ու ձախ Արշիպեղա Արագածու գլուխն էր մեր արքուիք, կ՛երգեն, ննջեցելոց երգեր թերեւս , տեսնենք թէ
գոսի կղզիներու մէջէն կը սաՀէին , ոչ սարակի - Նըպաա՝ Գրգուռ՝ բիւրակն էր շտեմարան ։ մեռելներու քունէն ի՞նչպէս պիտի արթննան։
ն՚ոսաց Հէն՝ ոչ ասպատակ որ այն ժամանակն երբ Աեւ լեռներ , սեւ լեռներ Հ Ւ"նչ կր կարծես , հիմա որ երթանք ( չէ"
Զեր գլուխ՝՝եր է յամպերէ մըթբնցեր
սովորական էին եւ ոչ բիւզանգական կայսբոլ - 1՝"1ԿՔ ամպեր, տթհս ամպեք. , կարելի որ ա՚Լւաարբեր մնան ձեր իշխանները Թո -
թեան պաաերազմական Նաւ. մ չ իրենց Հանդիպած րոսի ձայնին «
ԾԷՐԷ՚եՑ
Fonds A.R.A.M
