Page 83 - ARM_19-1948_03

յ^.՚յ~՜,~,,^ւ.յ ՚ * * * * * *

նէի\ն թախՆոտ խաղաղութեան մը Հետ : ՊՈԻՏ՝Մ ԾԻԾԱՂ բար , ես չեմ տեսած այգ Հրաշակերտ աաճարբՀ
Տեսնելու յոյս ալ չունիմ,
Լռութիւնը կը &սչէր Հէանրօրէն ; Երանը դիր­ զի Հ առակդիմ՛ական՝

քի մր վրայ էր Հակեր : \, ուարդէ ման՚կայնակ դէմ– չեմ , քսաւ իւ մբա գիր բ :

քը գունատեր էր։ էւ քաղցր ու թուխ ա չքեր ր ՋմոռցաեւոՆ Խ Փա... Կզեմէս մ օբա ր ին տունբ , եկեղեցիի նկար մբ

արցունքով էին լեցուեր։ տեսայ պատին մխուած՜ Հ Աս ն կա ր բ ինծի կու

՝Բիչ ՚էերԼ^ տանիքի ճամ բով եկաւ սովորական ա ա՞ ո X Ութերորդ գարու գործ 1լ ե րեւա յ , քսի I

Համամիտ եմ ազգային քարոզչութեան , 0 ՜ ^ չէ տղաս , թոռնիկս գծած է այդ պատ–

այցելուն , Աերաստացի Վարդանոյշը։ Գրեթէ ա– պռոպակաքաւ/,» ում տալու : կատարեա՛լ Հալա– կերքբ , Լուրտէն եկած քարտի Հ մ ր վրայէն առաւ ւ

մէն իրիկոմն իր գորգէն՛ վերադարձին Հաճդիսար սցոգ մը ք՝տյց Հայկական ոճ է այս : Գիտելս, Հայե­

մեր մօտ կ՝առնէր ; Հնագիտակա՛նէ թանգարաւ ի կ մբն ալ պէտք է րու ճարտարապետութիւնք մինչեւ ա յս աեղուան–

Հ^՚զիէ– 40ը անց՝ ում եղ ել մրաիսն կին մըն էբ ունենանք Հայերս , կ՚առակարկէ <լԱբեւմուտք»ք, քբ եկա՛ծ էւ Այս բանր պիտի խօթենք Եւրոպացի–

ան : իր. լա/I ճակատին տակ խոշոր սեւ աչքերը կը տբպէսզի օտա ր1՝եբուն ճան Լցնենք մենք մեղ եւ մեք նէերու գլխոլն մէկ X ք^ող մեզ տխմարի տեղ չդ>1 են X

վայլէին ար եւաՀար դէմքին տալով /ՈԼԲ^ սկաաա– քաղաքակիրթ ազգ բլլալբ : Մեր աղդա յին՛ դատին լուծում ք այս բանեբէն

յայտ ութ իլն ; Ա ել ներկուած կտոր մ՛ր աստառք իրաւացի ։ Այն քան ն իւթ ունինք ցուցադրելու կա խո ւած է X V

իբրեւ լա՛չակ կր ծառայէ ր իրեն : Գլուխր կբ փաթ– որոնք քուն կբ քաշեն փոշիէ վերմակներու տակ՛. Հա

թէր ղայն, ծածկելով մէկտեղէն կի սոլաՇ– մազե— Գո լրղո ւր ալու ենք անոԼց վրա յ ւ Գաւառացի Այս ԲՈԼՈ1՛է Հաւաքելէ զկնի, դիմեցի %ու–

բը որոնք բնակա՛ւ գանգուրներ կր ձեւացնէին մամ ի կին խոհանոցի ^Լէա յ ե կո ւա ծ ամ անն եր ո ւն պարեաՀւ Մատենադարան՝ Ա* Անտոնեանին X

դէմքին շուրի իր կնոջական շնորՀներր մեբմահ֊ պէս՝ ղանոնք կախելու է պատէն՝ ... Ադուոր անկիւնւ մբ տուր , աՀագին Հնու–

էր ցՈԼցլել– Ինչ որ ձեռքր անցնէր իբր Հ սյգու սա Եթէ կ՛ուղէք ոք Հայ ազգք եւ անոր քաղաքաւ թիւններ Հաւաքած եմ : Հոս պէտք է ցուցադրե՛նք

կբ հագնէր, այբ մարգո լ շա լվա բ , կօշիկդ կ՚ոլզէբ կրթութիւն բ արժէքի դան֊ անՀրաժեշտ է ա,1" ոներն ալ պիտի գան Հիանալու
ձեռնարկբ : Գիտելս
մնալ անուշագի ր ել այսպէսով * . . Հանգիստ ; ։ ՊբՈպագԱ&յւի լաւագոյն միկոցբ սո^Լց1ք։վրայ0՛ : մեր Գատին ճակատա •

Հակա՛ռակ ի թ քաշածներուն։ , ա շի/ոյժ էր եւ Պէտք է ճանչնան մեղx Գիտնան մեր արժէքբ ի^նչ կ՛քսես , ագբարիկ * Հոս բաւական
սովին
ար՛իասիրտ : կք պայքարէ ր կեանքին գէմ, եւ բոտ ա քնմ վարուին մեղի Հետ : բաԼ ունինք այդ ուղղութիւնով, Հարցնող փին —
ց՚>–
գէմ : Ծանր աշխատանքներ կ՚քնէր % թալակով կք Այս ի ա է ա լո վ լեց ո ւած1 ղո րծ ի ձ եռնա րկեցի : առող չկայ : Արդէն տեղ ալ չուն ինք ։Տես ,սա դիր–

բե\Լ կբ տանէր կաղա՝ցքբ , գորգ ու կապերտ •Ե կ եղեց ին երն ու ծան օթնւերո ւ տո ւնե բր խ ո լղար– քերբ մէկւոեղ են մնացեր Հ

լուար Հոսող ակեր ո լ մէկ X կելու ելայ X Բաւական կարեւոր նիւթեր ձեռք Գիմեցի օտար թ ան գա ր ան մբ Մ էօսիէօ Ո—

Զի՚եքբ կեանքին կապողբ իր կ ր աս՛եր ղա ւա կ ն՝ բերի : նեսիմ, շատ ա րժէքաւո բ Հնութ ի ւնն եր եմ բերեր՛ :

Հր 1 ԳոՐ հւ1 յո*սաՐ վեբաղտնել : Անձկութեամբ Մ եծ մ ա յրիկի մբ Լա չ ա կքԼ ՝• Ջեռագո բծ բանա ա՛ծ՛ ԱշխարՀ ի ամ ե՜ւ աՀ ին։ եւ քա ղա քա կիր թ ազգեր էն՝

կբ սպասէր, օր կր Համրէր տեսնելու Համա՛ր պա­ գօտի մբ ։ Զաքար իա վանականին կողմէ գրուած մ էկուն պատ կան ո զ : Կրն ա յի^ք ձեր թանգարանին

տերազմի վախճանբ ; ձեռագիր *Լ,արեկ մբ : Ալեքսիանոս ճգնաւորի մէկ տեգ մք յատկացնել • ••

Այն ատեն պիտի վերցուէ ր արգելքք : Ազատ պատմութիւն մ բ՝ ծաղկան կտրուած : Ասորական , քազգէական կամ Հին եգիպ­

պիտի բլլար ճամբոբգելոլ իր երկիբբ , Աեբաս - Շղթաներ բ փրթած Հին՛, բուրվառ մբ*. Կիէիկ՜ տական կբԼան րչՀալ, չէ® ;

տ՚իոյ շրկանբ X Եւ֊ Հոն՛ պիտի փ1տռէբ , գտնէր իր եան թագաւս բա կան շրկան էն մնացած տ իրաց ո լի ֊ Ոչ
օրէն , ձեռա­
Հ ողեՀ ատ որբ X Տեգր գիտէր ; շաոլիկ մքէ Զեմինթոս կաթոդիկոսի ՚ ոլարոն , այգ ագգեբբ գրեթէ գո յ ո՛ւ թ ի ւն՛
ոլթբ , գո­ չո ւն նիենրI՜ աեյն սօր : իմ ո ւնե ց ա ծնե ր ս Հայկակ ան կք -
$ անկանք ի ել ո սլ անգ ի աՀ ալ ոք օբ մ*բ , խուժ– գիր Յայսմաւուրք մբ :

ղուժ իրարանցումի մէկ, երբ ինք ուժով բռներ էր Մտայ <ՀԶուա ք թնո ց» ի խմբագրախան

իր ման չո լկին– ձեռքէն եւ քղա՚Լ ոքովբ կ՛ ո լզէ բ նէ, Զ ո ՚ ֊ արթ՚ւ ոցի տաճար է՛ն ս ի ւն ի մբ կտո րբ կ ամ ի՜նշ կ՚բսէք , Հայեր գոյութիւն ուձնի^ն այ­

հածկել որ չեկատուի թշնամիէն, տարիքոտ իւա՚չքար մր ձեռք ձգելու Հ ամ ա ր : ^Չունիմ , աղ­ սօր X Հապա կ՛քսեն որ քՒուբքե բ բ բնակն կա ծ են՝

Թուրք մք առկեւն. էր ելեր երիտասարդ կնո կ մբ ղանոնք ...

Հ ետ Հ Այս */երկին բ թախանձեր էր որ ոլզտիկր ի– տես էր եզեր X ՝Բանի՛ քանի ան գամն եք *էէէ)*Բոէ$ Ջեր երկրին՛ մէկ միայն՛ քանի մբ տասնեակ
փա՚խե բ Էր իբ գեր ո լ թ ե ան. տեղերէն , մ աՀ ո լա՛ն՛ Հազար Հալեր կա\1. ա լ սօր՝ թրքական կար գեր էն՝
րեՆս տայ, Ր"հլով թէ քիչ Հեռոլ՚Լ՝ պիտի մեռցնեն

զիրենք . . . Եւ ականկն \ի վաւր փսփսացեր էր * ստոյգ վտանգներէն : աղատ ո ւած X

« Երբ ողկ վերա գառն ա՛ս , զաւակգ քուկգ է» X Կբ խօսէր ան X Կբ յառակտնար. գիշերբxԱմբան Հա, կբ յիշեմ , երբ Լողան ի ժողովին ն՛եր­

ՎստաՀ՚եբ էր այգ խօսքին ւ հանձներ էր անոնց երկար ու գարնան կարճ գիշերնեբբ : Ու 1լանց– կա լ էի իբրեւ պատ ո ւի րա կ , Հա լեբու մ աս ին լ՛ա—

իր մէկ Հատիկք, իր ա՚նՀետացած երէցներու ամե­ Ա.էին տար ին երբ իրենց տաք ու պա՛ղ Հոլովումնե - ներ մր խօսեցան կարծեմ : Ես զբաղած բլլալով

նափոքրս , վերկին գանձք ՛՛՛է րով ; ոլշադրո լթեամբ չկրկայ Հետեւիլx Ուրախ եմ որ

&ճ– ստէպ կբ կրկնէր այգ անծանօթ ազնիւ կբ>– ՛Բանի մր օր վերկ պատմեցին) թէ Օվօ քեռին մե­ Հայեր գոյութիւն ունին X Տեսնենք սա ձեր կա ո ր ֊

նոկ քսած բառեբբ Հատիկ Հատիկ ; Կ՚արտասանէր ռած է գտնուեր իր անկողնին մէՓ : իր մօտ տա­ ներբ*** Ու֊րիշ կարեւոր բաներ մբ չունի՛՛՛ք X Զէ^ք

իբրե լ Ա ուր բ Գրււց պա տ ղա մ՚Նե ր : Այնքան խո՛ր պակ մբ լեցուն ալիւրէ խիւսբ կբ սպաս՛է եղեր՛։ կրնար ձեր երկրէն բերել տալ :

յուղում ով ու կսկիծովն որ իր բոցա՛վառ է ո ւթե– Վերկին ճաշբ որմէ Հազիւ քանի մք դգալ ա՛ռ­ • Անկարելի է, պար՛ոն X Մէկուկէս միլիոն՛.

նէն կրակ կէՀ մա յթքէր , կբ բռնկէր Հ ... Յետոյ կբ ՛ն ուա՛ծ է եգեր . . . ; Հայեր կարգելէ վերկէ Հայոց վանքերուն Հնու­

լո-էր գլուխք կախ, քբաինքի ^Լայէա^^*Ր ճ ա՛կտ ին՛* X թի ւնն երն ալ վւճացուցին $՝ու բքերք X

կբ Հաւատար թէ ԹրքուՀ ի ի տար աղով այ գ Յտւալի , շ աւո ցաւալի է X ՝Բագաքակքթու -

կին՚ք ՀայուՀի մբ բԱալոլ էր՛. Ո^վ գիտէ * եւ ան­ Ամ բան երեկո լ է X Աաբեակներուն , ծիծառ - թե ա՚նւ՝ մեծ վնաս տուա՛ծ՝ են՛ ա՝յդ Թ՛ուրքե րբ փճա՛­

բնական չէր։ Միայն մէկ վայրկեան ան վեր ցու - ն՛երուն, չէ^չոզ շաղփաղփր. կոլզայ մօտակայ սա*–՜ ցնելով ձեր վանքերուն

ղեր էր ղէմյվւն քօղր , 1Ս՚ը11՛^ պահումն, եւ զար իԺէն X Հ անդի պակ տ ց սլ ար տ է ղնե ր էն կբ բ ո ւբ ենւ Հնութիւններբ ։ Գոնէ

*Լա բայանս յշին մէկ տպա լոքո ւած մնացեր էին ա– շ աՀ ոք րամն ու շ ուշանբ : պէտք էբ որ խնայէին անոնց X Ուրեմն այս ձեր

նոր մեծ ու գրաւիչ աչքեբբՀ Հրեշտակ մք Հեռա­ Յիշա՛տակիդ տրտմութիւն բ պաշարեր է ամ— ո՛ւ նե ց ածն ե բուն ալ անկիւն մբ կբ յատկացնենք Աք­

ւոր այգ կինբ որ կրցեր էր կարեկցութեան քաղցր՝ բողկ է ո ւթ իւն ս , կբ տեսնեմ X \^իծղուն աչքերուգ սՍոՏԱրՑակԱաՆն-՝Բ բաժն ին մէկ՛ ••
ԹԻՒՕ,
խօսքով մբ, յոյսի մշտավա՛ռ կայ&ռվ մբ լ ո ւսա– մ ո յգ ցոլք ո կ՛իյն՛ա յ Հ ոգիիս մէկ X Եւ անդենական Կ– ՊԵՏՈՒՇ

ւորել տ ա ււասլա կոծ մօր մբ անդոՀբ X սրբոլթիւձնբ լոյս Դ՜էմքիդ՝ վերկին ճաշք կբ մա— «ԱԼԻՀ»Ի ԲԱՑԱՌԻԿ նուխրուաձ Հա -

Անգրագէտ , գիւղական կին մին էր Աեբաս - աո լցան ես ՝ք՝եո.ի Օվո լին՝ որուն բեկբեկուն ու յաստանի Հանրապետութեան ՅՕամեակին։ Պատ -

տացի Վարգանոյշբ , բայց մենք սիրեցինք գինք X խռպ՛ոտ ձայնբ 1լ ա րձագա\ն.գէ Հոս , սրտիս ղարկե— մական նիւթեր, պատկերազարդ։ Գին 15 րիալ :

Ե՛֊ մեր նորատի հո գին եր՛ք մտերմացան ա՛նոր բուն Հետ ... արիւնիս Հետ * * * : թ-ԷՀրան, ա. ՀՀ&ձշո, \Ղսէ ՚^օհ^շհ&ճ, Ւ1օ. 20, 7շհ–

գողգոթայի ճամբունէ « Լուսի՜ կ , Լուսի՜կ . . .» : Մայր , մայր * . . ա; ո (1ւ՚&ո):
Տակաւին ինչ քստմնելի ՏԻԳՐԱՆԱՒՀԻ
արարքներու ականա–

•&ԱՌԱՋ»Ի ԹԵՐԹՕՆԸ (59) ռո վո լ թ ի ւն կբ ձգեմ Հա յոց բո լոր իշ— Ոչ * աէր իմ, մեգ կբ լրտեսեն, գուցէ եւ
խան Լ ե բո ւն մէկւ իր գկմ կր Հա).եմ իր սիրելի ի շ– ՛ն ււյն իսկ այս վա լ ր կետն ի ս : Պէտք է գտնել այդ

խտններբ , իր եղբա յ րն անգամ կր գրգռեմ իր դէմ լրտե ս բ եւ պատժել X ուտով պէտք է ՛ոչնչացնել

ե ւ գա Հ բ յանձն։ ել կուտ ամ Աշոտ ոպար ապե տ ին\ , նաեւ Գէորգ իշխանն ու Մարտիրոս վան աՀայրբ ,

ա տ ԵՐԿԱԹ իսկ ա յն ա\՝. ղգամներ բ եւ Գէո՛բգ ի շվսան բ , որոոնրքոնք կ՛ուզեն տա՛կն՛ ու. վբայ քնել մեր բոլոր ծբ^–
իրենց րագի րն եր բ եւ ատ ո ր Համ աբ ալ պատ րաստու–
կբ Համարձակին իմ գէմ գործել, կբ գտնեն
թիւններ կբ տեսնեն X
արժան ի պատիժք X

(ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՎԷՊ) Այո, լաւ միտք է, միայն թէ յակողի՝: Այն Գագիկ ա սերբ թօթուեց եւ սկսաւ մտածել :

ա\1 պատ ո լութ իւնբ որ Աշոտ Եբկաթբ Հաս ցուց սակ մ բ կասկած անցաւ ան ո ր մ տքէն , որ պաՀ

ԵՐԿՐՈՐԳ ՄԱԱ մեզի , կարելի չէ մոռնալ : մք խռովեց իր Հոգին » բա յց շուտ ով զսպեց ին1ք–

Բայց զարմանալի է , կարծես Մ աբտիրոս զինք եւ, գառնայով իշխաններուն՛ , ՛քսաւ*

Գուն , Ա աՀ ակ Հայր , պատրաստէ ամէն բան , վս/նաՀայբր մեր շարժումներու մ ասին տեղե կու - Թո զո ւնք ասիկա : \րտ եսն ե րբ կ բ սա ան ան՝

իսկ ես եւ Գէոբգ իշխան բ շուտով 1լ աղատենք թիւն ոււէր, ո՛ր այնպէս լանկարծակի օգնութեան իրենց արժանի պատիժբ : Լուր կբ շքկի Որ Աշոտ

զիսքբ ՝• Մ ենք չե՛ ք թողուր ոբ անմեղ ղոՀբ երկար Հասաւ Աշոտ Երկաթի : Ուրիշ կերպ կարելի չէ Երկաթ մեծ րն գուն ելութիւն գտա՚ծէԲ իւզանդիոնի

տանկուի Գագիկի ճիրաններուն՝ մէկ, բսալ Մ ար– բացատրել* ան երբեք ա՛յդպիսի ուժերով չի շբր– մէկ ու թագով եւ ոսկեճամուկ զգեստներով վա ր—

( տիրոս Հայ(՛Բ • կիր եւ , ւտկէ զատ , չէ բ Համ արձակեր մ եր վրա ւ ձա տ ր ո ւ ած : Ո*֊շ կամ կանո՛ւխ Հայա սա ան կբ

3 ե ա է՛, յ՝ զանա՛զան ծրագիրն եր մշակելէ եւ յա ր ձա կում ղ ո րծ ել , 1Լ կ ատ ե ց Ան ձեւ տց ե աց իշխա­ գաււնայ ան լուն ական զօրքերով, եւ այն ատեն

կաբգադր ո ւթ իլննեբ բե ելէ ետք , միւս օրն էս^Լ ՛՛նք կարճ լռութենէ մ բ յետ ո՝յ : ամ ԷԼ քէե֊չ կր կե բ պա ր ան ա փ ո խ ո ւի է Պէաք չէ ժա–

ց րո ւե զան զանազան կողմեր , լ®՚ո՚լԼո1Լ ԱաՀակ ոբր֊ Ես ալ ն ո լն կարծիքէն եմ , աւելցոլց ՌբՀյ– մ տնակ կո րսնցնել , քան ի չէ վերադարձած ան ,

բազան ր նոր էն առանձին Բ իւր ակ ան ամրոց ինմ էկ : աունեաց իշխանբ. մեր ամէն մէկ բայլբ կբ լրր– այլապէս վերկբ շա՛տ դժուար ^ւ\ԼԼԱձ առակքն

Գ– ա ե սուի ել իսկո յն կբ Հաղորդո՛ւի Մ աբտիրոս Հօր • առնել դէպքերուն X Ես շատ ա ն Հան գ ի ս տ եմ X

/Իշտունեաց եւ Անձեւացեաց իշխաններբ ազատ մեր Հ ա կա ռա կորդն ե բր շա ա լաւ գիտենք , թէ ինք Պէտք է աճապարել որոմ - ցանէ եIր, ...որ.պ.է.սզի

ձգուելէ վերկ ներկայացան Գա՛գիկի, ել մա նր ա– կ՚բնենք մենք եւ ինչ կբ մտածե՛նք : Ե*– եթէ Աշոտ մի՛ չեւ .Աշոտ Երկաթի Հայաստան դ արձբ Հասուն­

մասնօբէն պատմեցի՛ն ա՛նոր ամէն է՚^է1 Գագիկ Եբկաթբ արտաքուստ լաւ յարաբերութեան՝ մէկ է նան մեր ցանած սեբմերբx Գուն, Ատովմ իշխան՛,

կատղեցաւ :1 մւե զ Հետ , ա՛տ ի կա պէտք է վ ե քագքե լ ան ո ր միտ յն՛ շուտով պէտք է յակողի ես դժուարին գործ մբ։
ո ր ան յայտ1՛՛ ի կերպով չուզեր թշնամ անա լ ձեզի X
Լաւ, գոչեց ան՛ Աշոտ Երկաթ միւս անդամ Ես մե\ծ յո ւս ունիմ քու վրադ ՛գուն լեզու ով ճար­

չաղատիր ձեռքէս , եթէ ամբողկ Բիւգանգիոնի Ոլ 1 իշխան ներ , գա֊ք կբ սխալիք ձեր են - տար ես ու Հ ող.հով արի X Գուն պիտի մտնես Հ ա՝—

բա՜Լակն աք Հետբ բերէւ Այժմ ես կբ դիմեմ ա յն– թադրուիմեան մէկ* մարդկային ոչ մէկ արարած յաս ա ա՜՛ ել ե ր կպա ո ա կո ւթ ե ան։ որոմ զանես : Պ ի–

՛զիսի միկոցի , որուն գէմ ոչ մէկ ուժ չի դիմա­ կրնա՝յ լրտեսել մեր խօսակցութիւնք • ի"կ եթէ տի կանաս Աշոտ ի դէմ ւսսլստտմբե ցնե լ Գուգաբազ

իշխա– Գէոբգ իշխանբ եւ Մարտիրոս վանաՀայրբ օգնու­ վե րա՚կացունե բբ , Վասակ ել Աշոտ Գնթունինեբբ,
Աբծրու–
նար X միկոցի , Հա՝բցոլց Անձեւացեաց թեան Հասան Աշոտ Երկաթի , ատիկա պէտք է Հա– ու Ափխազաց Գուբ գէն բ , ել եթէ կարենաս , նաեւ
ի0նչ
Աշոտ Երկաթի եղբայր բ Աբասբ ;
ա ա բե լ պարզ դիպուա՛ծ մք ել ուրիշ ոչինչ Հ
նբ՝ խորամ ան կ աչքերբ յառե լով Գագիկ ԲԱԳՐԱՏ Ա8ՎԱԶԵԱՆ8

նիի վրայ ։

Fonds A.R.A.M