Page 274 - ARM_19-1948_03

Ագէկ , բսէ տեսնենք արդէն– գուշակած ԱչԱաԱաՎատ

իմ երկդիմի պատասխան բ, յորդորում է Շանթբ%

ի/ՄԲ Էրկաս օր աււաջ հաճոյքն աճեցանք Պէյրութ թնչ գործով եկած էք։

լքեր խմբագրատան1 մէջ ընդողնելու իրաւնահայ Գործով չենք եկել։ Այլ ձեզ տեսնելու է ԱշուեՏր կբ սկսի անհամ Հովով մբ եւ կբ վեբ^

երիտասարդ գւրագիտուհի մ ր , Լուսիկ, որ Թէե. *հԷտԷթ–ք*. որ Լիբանանում էք ։ կանայ ցուրտ բուքով։ Արելբ ծերացած կ՝ԲԱայ Ո լ

րա՚Ձէս Ամերիկա կ ՚ ե ր թ ա յ : Նրա կա թն աթո յր յօ&քե բն անս ո՚վո ր ա բտ ա–

Դ-եո վերջերս լայս տեսած է բ իր պԱԿո. յայա ո ւթեամբ բարձրացան՛ ։ Շ ե գա կի գիտեց ինձ լեռնեբուն վրայ կբ Ղ "՛Լ1" 4 Իբ գօսացած շոգերով*

մոլածքնհլաւ աոաջին հատորը , «կեա՛նքի էթ– մի պահ * Աշո՛ւն՝, դաշտերբ՝ դատարկ, արտերբ՝ քաղ­

րի3» : Ու/նւի. Թոր գրուածքներ ալ, որոնցմէ բաւ. ՄիթէՈ ասանկ բան կ^Բէէ^յ * * * Ջահել կին մբ ուած, ծառերուն տակ՝ դեղնած տերեւներ՛ու գէ^
թ՝ԷՀրա\նէն վեր կբ կենայ, ինծի
Ժին1 մ ը , վերապահած է « # առայ գա յ ։ այցելութեան՝ կու ղեր, ու թռչուններու խումբերբ երամ կապած՝ կր

Պէյրութէն անցած ատեն Լուսակ տեսակցոււ. քաշուին գէպի Հարաւ, գէպի աաք եբկիրկեր՝1

թիւն մր ունեցած րլլալովԼ –Շանթի հետ, պատ– Բացական՛չում է փառաՀեղ ծերունին դոՀունա– գարնան երգբ իրենց կտուցին՛ :

նէնէը յաւնձւՏեց մեզի կութեամբ եւ մինչ այդ մերմած իր երեք Հասա բ֊. ՄշռլՀ քաղաքնեբուն՝ ու գիւղերուս ՛վբայ յ ե–

Անձրեւի Հեղեղը լլսճում էր սալայատակները նեբբ նուի բում ինձ : րեկո յեան՝ կատուներու մոլոր թափաաումն՚ե բբ

խոնաւ,.* խաւար , լռութիկԱ ել. քչո լր ; Շանթբ սովոր չի աբմեքաււորելբւ իրե% սքան՝– վէրոոցնխրուֆ մէկ \ու պատերուկ տակ ; Կնկդւած
Հասաբակբւ–
չելի տաղանդին վայել չափով՛* Հ ա յ վարձատրել* բան Ո *–Ոբներ հ ան րակ ա ոքերու կայպրաննեբբ ՝ կբ
խօսքե–
Ծուին՛ է լ է կա տ աղե լայս անագան ժ՜ամին՝ I թիէ֊նբ գնահատել է իրեն, բայց ոչ սպասեն իրենց Հերթին։ ^ամբան սատկած շան՝ մբ

փրփրել ԷՏ ՀայՀ՚ոյում , անիծում է ինչ որ անծա– գն՛ահատել փա՛ռա բա^Լ ո ւթեան– դատարկ փքայ ցօգ է իկեր ու գիշեբուբնէ մնացած գինով մբ

նօթ՝ ոյժերի : րո՚վ , լոկ խօսքերով թերեւս. * * * կԳբղէ Հրապարակին վրայ։ Պառաւ մբ,ձիակառք

Փոգոռիո ֊ փողոց , թաղամաս իո - թաղամաս -—• ինչս® լ Հա֊յաս տան չգնաց թ ք նստած՝ կ՚երթայ քաղաք բա՛նկա բեղէն ծախելոլ ;

թւում է , թէ ՛ոչ ՛ոք չի ճա\1 աչում մեբ մեծ ԳԲոզէ^՛՝ Հ ՀՀաս՚ն.ւեցիան՝ււ ա , ա^ն ... Հոնկէ անգս ,մ մեզ Գերման գերիներ խում բով գործի կբ տան՚թևՀ •
ա՛լ կր րաւէ ԱմերիկաՀայերր
Ընկերս՝ ամերիկացի, դեռ. շատ վաղուց ծա– գոլրս : կբ ՀանդՏիպիմ Հայերու X Մեծ ու պզտիկ՝ ,ս~.

նօթացրել եմ իրեն Շանթի ինքնութեան Հետ : Իսկ Ամերիկան թչսլէռս։ մէն օր կԴկնեն քաղաք , մ է կբ ԳՈ,Ր°^Ի Համ աբ ^

Ա՛յ մ մ նա զարմ ացտծ , ի" կ ես յուսախաբ , չարու–՛ ձես շա ո են՝ սիրում , ս յնտեգ Լ ելի լայն ասպւ միւսբ՝ ուտելիք ճարելու։ Շ ատ երբ ծերացեր են

նակում են՛ք մեր փնտռտուքբ Հ բէզ կ ա յ ^հզ նմ ան արուեստագէտի Համ ար : արդէն, կնճռ՛ոտ ճակատա\ւեր , խ ՚ ՚ ր բ ինկած աչ­

Միշտ այթսլկս կի Համոզւած եղել, թէ Պէյ– Ւնքս Հօ գն՛ա լո ւ չեմ աղկի • •Հ ամ արեա քեր , գողացող ձեռքեր ու գունատ այտեր ։ Տա­

ր ո ւթ ո ւմ բոլորն անխտիր իմանային սլիաի «Հթն բարկացած Հակաճառում է նա , թ ող Հրաւիրեն՝ ռապող ազգի մբ՝ տտապոզ գա՝ւա1լնեին\ են ասոնք,

Աստ ո ւածնե բ՚&ր կերատ դի Հ աս ց Է%Հ եւ դեռ ոլհՐԻԼ սյն ատեն • • • կորմնցոլցածտուն՝ ու սէեզ , Հ՛ոգ ո լ կալուած ,մարդ

մանրամասն ո ւթիլններ *•• Ուրեմն * * • ուրեմն մեբ վսեմ Շանթն այնքան ու գերեզման՝՝ եկեր թեկեր են՛ այս ափերուն Վ՝Րայ,

1ՀԱ6 Տշ^եսա կ ՝ բ լ լ ա յ ա^՝ * ասաց մի հայ է լ վա ր դա գո յն ակնոցներով չի նայում իր աղգա– կեանքի պայքար մղելու Համար ,մուրացիկ չդառ­

պատանի կո արտ ո լած իր խ՚ոՀ ան ոցայ ին՝ ֆրանս՛ե­ կի$լերի անտա ր բե բոկթեան վրայ ; Մ իայն թէ իւ– նալու զօրեղ կամքով մբ ։ ԱշխարՀի որ ճամբուն

րէնով : րա յատուկ փ ի լի սո փա յո ւթեամբ սպասում է տես­ ՛Վբայ ալ զայն դտնես ան մուրացիկ չէ , աշխատ՛ող

Երկինքն՝ անվերկ լա լիս է ։ Հառաչներ է արձա­ նելու , թէ մին չեւ ինչ աստիճան բն դո ւն ա կ ենք է, կորովի տւ պատուա՛խնդիր։ Հայր վարմուած

կում ։ Ելնում ենք նեղլիկ զառիվեր մի պողոտա յ ; շա բո ւնակ ել ան՛տեսելս լ իբ են ; չէ կամուրկներոլ վբայ Հաց ճարելու արուեստին՛։

Փոսերով լի, մութ գռիՀ , իսկ ձախ կողմում ե– ճեմարան. : Բազմաթիւ սաների ղեկավաբռւ– թու բքբ զ ա յ ն Հ ա լա քա բար կա ր դե ց՝ ՝որպէսղի փբ–

րեքյարկանի շէնք ։ թ ի ւն ; Պա տաս խան ատ ո լ աշխ ատ ան քե երի երկար ճանա՛յ , բայց , նո յն Թուրքերն՝ են՛ ո ր , այսօ ր ,

Շնչասպառ Հասնում ենք ամենավերկին յարկն մի շգթայ % Ղ*\րանց աւե լա ցրած անձնական շարա– Մաբսէյլ կամ Փարիզ , Պոսթբն կամ Ֆրէղնօ՝

\Ո՚ւ երկդիմի կանդ աոԱ ում * դրութիւնների Հսկայ ԼՈՏ–^Բ ^ լ չմոռանանք նաեւ , Կ ՛եր թան գտնել սյգ « կեավուր »ին ճ աշաբանբ

Անկասկած սխալուել ենք, արդար անա լո Լ որ Շանթն օրուայ մէկ անպակաս չորսից Հինդ ան­ պա\նդոկբ կամ ... գբ ա՛տ՛ոլ լ

եղանակով սկսում եմ ես ։ Ղ*մուար թէ այս լինի գամ է լ մ ագլցել է սլ աբ ա ա լ ո բ յիսունի չ\ափ սան– , Ալփասլանի է մեր մ ողո–
վուրգի մեծութիւնբ թոռներունքով յ
Շ ան թ ի թնա կարանբ է դուգի աստիճաններ, իր երրորդ յարկի րն՚ակարա–
Ջ մրան ցուրտին >աւ Գաէէք թշուառութեան
Գուռբ բացուած, մանկամարդ ագախինբ &եղ նբ Հասնելո՛ւ Համա՛ր ;
գէմ մաքառելու Համ աբ , Հայր , դարերէ ի վեր՝
մ էլ\ա^ՏԲՈճւԼ ա ռա կն\ո րդո ւ մ է Հ իւր աս ենեա կ ։ քւկնում ենք փոգոց : Այնտեղ փոթորիկ կայ X
Ամպերի գոռոց : Ծ՛ո՛վն բնազգօ րէն՝, կբ պա տ ր ա ս տ ո լ ի դեռ Աշն՝ան\ ,-
Բ՝երեւս անտեղի նկար ագրո՛լթիւններ երեւան ին՛չ որ ան՛որոշ տարերքի ապստամբել է : կռւում է
ման մբկէւննեբու, որոԱք, իրենց ձմրան՛ պաշարբ
անն՝, ան կարծուա՛ծ՜ երկրորդական՛ երեւոյթների Հետ։ Նորից անձրեւ,
ա՛շնան կբ լրացնեն արդէն։ Հո դե բա\%՝ական այս
մ ասին դրուելու պար ադան * սակա՛յն՝ կա յ մի իրո­ Ոչ մի փոխադրական՛ միկոց ։ ՄաՐգէ^Լ փախեք
ւլօ՚րեգ կապբ, մ՛եր ժ՚ոգովուրդին մէկ կուդայ մեբ
ղութիւն՛։ Այն՝ որ գէթ Շանթին՝. գն՚ահ ատողներբ են կարծես բնութեան՛ այս անտեղի կամա կոր ո ւ—
Հայրենիքէն , մեր Հողերէն , մեր կալեբէն ու այ­
գէմ դի մ աց պիտ ի ղան ո րո Լ սՀԼ փութ ո լթիւններ ի թիւնից
գիներէն ։ Ջէ^՚ք Հաւատար , առէք գաղթական ո՛ւ­
Հետ ել իրենց սեփական՝ Հ ա՛ս կաց ո ղո ւթեամբ վեր*– Մտքերի յորդումն՝ է սկսում, իմ է լ ,րղէն
րիշ մողովուրդի զաւա՛կներ * իտալացի , Ապա–
լուծեն հրերի վիճակբ : մ տ ա պա տ կե ր ի մ էկ ։ ,

Հ իւր աս բահ կոչոլ ածբ ամ են ապար զ , քառա­ « Եթէ Շ ան թ բ բողոքի աղա՝ղակ1՝ե րով չի լբց– նիացի, Ո*ո լման՛աց ի , ԼեՀ , Զեխ ,(հուս եւ , դուք կբ

կուսի, փոքր սենեակ է* մի դիւան , չորս Հա՛տ– ան– նում մեր գրակաՀւ՚ութեան էկերբ՝ այգ պատճառ տես\ւէք որ, մեբ Հայրենիքբ, երէկի իր ամբողկ

սն՚գիւ ււղկա թւ. մնե ՚յփիւ մէկ է լ չի , որ՝ նա գոՀ է իր վիճակից» ; քք)ո՚րՀում եմ ես : գեգեց կութի ւններով, դեռ կենդանի է, դեռ կ՚ապ­
Հիւսուածք յա՝տա–
կապերտսՀւման, գուն՛աթափ « Արգելք բաւական է ասել ամէն քերթող րի բռնի քշուած Հայ գա գթա կտնին մէկ : 1$օսքս

կին փռուած ։ Շանթ լինել չի կարող։ կամ էլ, իւրաքանչիւր շփացած ա ե ր ե ւա՛թ ա փնե ր ո ւն մասին՝ չէ , որոն՛ց

Ընաանիքն՛ Հակառակ իր ան՚պաճոյճ Հոլովոյ– •դարաշրկան Շանթ ծնելու թն դո ւնակ չ է ։ Բայց եւ նմոյշներբ ամէն ազդի մէկ ալ կարելի է ՛դ ոնե Հ »

թթն\, լա՛ւատես է ։ Հարս , որդի ել մ ի մանչ թո՛ռ­ ինչո® լ նրա Հ ետ վեր արեր ո լի լ ինչպէս Հասարակ այլ հոծ զան՛գուածին , որ կայ, ել կբշնչէ Հբրե^

նիկ։ Նրանք երեքն՛ է լ գիրուկ են, եբել^ն է լ մպիտբ մ աՀ կան՛աց ո Լ ի Հ եա ։ Հայ, կ՛երազէ իր Հայրենիքբ ...

շրթներին՝, երեքն է լ անչափ վայեէոլչ ու ՜ բաբե– «Եթէ Օակոր Պտրոնեանն ածուխ վաճառելով

կիրթ , էր իր օրապահիկբ Հայթայթում՝ այդ է լ Խորից

—- Ջնայած իր տարիքին , ամ բողկ օրբ անդա­ պա՛տճառ չի , ոբպէսզի Շանթբ Պէյրութում եր­

դար աշխա՛տում է , Հաճելի Հիւրասիրութեամբ րորդ յարկի իր անշուք բնակարանի մէկ օրերն Հայերէն է գրել , որովՀետեւ * * * Որ՝ով^^՜

Ա կ ար ա գա ր ում է ա ի կ ինն՝ ու մ ատնանշո ւմ Շ անթ ի անցկացնի •.. , տել սիրել է իր աղգբ։ քԱորհել է իր գրչով օգտա­

ձեռագրեր բ , ս եգան ի ծայբ թն՛ մնացած ։ « Եթէ ան խ ո ր Հ ո՛ւր դ ել խակ Հ աս կացո գու­ կար լինել ու հարստացնել Հայ գբականութիւնբ ,

֊ Հյանթբ ձեռնարկած է իր բո՛լո՛ր գրուածնե­ թի ւններ ի տէր ո մոյ՛նք ասում են Հ ա ՝ յ Գ Ր Ո Ղ Ի Ր լ* ասում եմ ես Հ սլաբաօրէն՛ %
Նա այդքան անեզր սւԱձնուիրութեամ՝բ
րու Հ րատարակութեան , ոբոնք ամփոփուած աէ~ Հ ետ Համ եմ ատած , Շանթբ նիւթապէս բարւոք
պա՛տճառ չի , փորձել է ծառայել Հայերիս եւ դուք, որ
տի րլ/ան ատս Հատորներու մէկ։ Այնոնք Հին՛ գոր­ կենցաղ է ա՛պրում , այդ է լ դարձեալ
ձեր
ծեր են՛ , ճշմարիտ , բա յց Հ արկաւ դուք լսա՛ծ ՐԷ- թէ Շանթբ չի յո են չում կանաչազարդ մի փ"քրիկ
ափին* * • Հերթին փոխարինել սլիտի փորձէիք իր զոՀողու–
լալու էք վե բատ պագր ելու ան Հատն ելի աշխա­ տնակ ունենալ Ա իկեր կրական ի կապոյտ
թ ի ւնն երին , ի՛՛նչ էք արել իրեն Համար, մի ճեմա.
տանոցներու մասին՛ ։ Անոնց սրբագրութիւն\բ ոչ ՛ո­ « Եւ յ–ռ՚տոյ՚ , ին՚չո^լ Շանթի նիստ ու կացբ
վւա\ւ\ի ղեկավարլթիւնն էք յանձն՚ել իրեն։ Ն/""
քի չվստահած , ամրոոկապէս թնքբ 1լ բնէ ... բա զդա տ ե լ արդէն՝ ոսկորներն իսկ փո շիա ցած Հա ք
Հանգստանալու ժաման՛ակ է Հիմա։ Մ՛եր երկ^~
Այդ վայրկեանին իսկ թեթեւակի բացւում է վիպասանների Հետ : ինչոռւ միշտ անցեալի , մե -
րում այղ տարիքի մարգոլն աշխատել չի թոյլ՛"՜
Հարեւան սենեակի դուռբ եւ \ո<ւթսու\ւթս մօտեցոգ ռածի , փոշիացածի մասին խօսել »:
տրւում :
ձ ի լնած ած կ Շանթն է երեւո ւմ երազների ճ ե րմ ակ Ընկերս օգ& ութե ան՛ է գալիս ինձ , անցնելու
« Կայսր »/ ու <&ղթայուա՝օ~ »ի նիւթեր ին ձա–
ուրո՛ւ ի ն՝մ ան : Համար կբոտ սալարկով։ Մօտեն ում ենք արդէն նօթ լինելով, ընկերս աւե լացրեց X

Նա ամենեւին նմանութիւն չունի իր լուսա­ մեր իկեւանած Հիւրանոցին, լոյսերն են՝ երեւում, Եթէ այգ թա՛տերգոլթիմւն՚երր ա՚նգլերէնով

ն՛կարներին։ Ապիտակահեր , սպիտակամօրուս , ա՛ նձոեւ ոտ քամու մէ^ մենք թրչ՝աձ– ոտքից ցգլոլխ, կամ ֆրանսերէնով գրուած լինէ\ին, Հաւանօրէն

սպիտակ են մինչեւ իսկ իր յօնքերն , ու նրան՛ց իսկ յոլչ^րս գեռ ^անթի Հետ են մէացել : աշխարՀաՀռչակ դառնալով, Շանթն՛ ընդմիշտ ա–

ներքեւ կրակոտ ա՛չքեր բ զարմանա լիօրէն երիտա­ « Երեւի մեր երեւելի չորերն սպասում են աաՀովաՆ պիտի լթ1էր իր ել իլրայինների վիճա­

սարդութիւն՛ են՛ ներչւ չում : Շ ան թի ե եան ք ի պսակմ ան , որ անմիկապէս ան Հ ա– կը։ Իմ կարծիքով նա չպ\իտի Հայ գրականում

Մեր առկեւ կան՛գնած է Շան՛թբ։ Շանթր յաղ­ մ ար՝ ծազկեպսա կնեբ , շարա՛կաններ րանձժնած ե– թեամր զբաղէր , Հայերէնը մեռած լեզու է Հա–

թական՝, զգաստ , պայքարելու մի մեծ &իդ իր բեկոներ, անտեգի ու զուր ծախսերի շարաններ՛ եւ մարւում .. .

արծուի Հ այեացքում : Նրա մեդրամո մ ագո յն երե­ Հ ան դանա՛կ ո ւթ ի ւ\նն\երի ձ եռնա բ կն ե ր կ ա տարեն Գրա Համար է լ աՀա, Շանթը Հայերէն է

սին խւ ւմ է Հան գա րո նե րո գա միտ մպ\ի Շ անթ ի յի շատակբ յաւերժացնելու ն՛պատակով ։ գրել, .որսլէսզի Հայերէն լե ղուն , է լ ա ւելի չմեռնի :

« Զարմանում էք, չէթ ». Ասել է ուզում իր « Միք^՜է^ ա 1Գ կանքեբն Հէնց այժմ սկսել եւ Հէ՝եց ա,1Ղ պատճառով է լ ղատապարտուել է
բնակիլ երրո՛րդ յար–
էութիւնբ : «Ապշել էք, որ ինչպիսի Համրերու– Շ ան թ թե օգտա՝կա\ր լինել Հնա րաւ որ չէ X ք^նչո^ւ իր 75 տարիներով Հսճդերձ
կի մէչ :
թեամբ քարշ եմ ՚տուել ես «Հայ գրոզ»ի սոսկալի չաբմեւո բե լ ար՛դի , մեր Հ ազո լա՛դի ւտ Հան՚ճարնե–

բեռր ։ ՝1* ա ր շ եմ տուել ա՛ռանց գանգատի եւ սա­ րին՛ >ոլ երգել միայն1 Հնի երգերբ ։ Ու Ամերիկացու Հեգնական քրքի1ի Հնչիւնները

կայն առանց խորտակուելու »: « Անցեալով յուզուել ու քակալերուելբ բաւա­ անձրեւի խոշոր կաթիլների Հետ միասին, թափե.
ենք
Աւ մենք ն՛որից գիտում ե1ք սենեակի ամայու– կան՝ չի միայն* եթէ մենք ապրել ու ապրեցնել ցան Հոգուս մէչ^ :

թիւնր ։ Շանթր նստում է ։ ուզում « Հայն՝ ու Հայութիւն »բ, միակ ելքն\ է Այմմ Հասկացա յ ՝1աել հ֊ովէ վայրագ ալեկ՚ո -
փրփըացնոզ
Հթւ ծանօինեբի ն՛ման նտրո լթիւններ է տե՜­ գործնականի վերածել մեր երեւակայական՛ ցր– ձոկթիւնը : Պարզ էր այլեւս նրան

ղեկանում քՒէՀրանի մասին։ Նա ՝ևղել է Պարսկաս­ նորքներբ »* տխուր շարժառիթը ••

տան, տարիներ առակձԼյն տար՛իների րնթացքոլմ, Ակամ ա յ յիշում եմ Ո՛– * Ս ար յետնին ; Ընկերո– Խաւարի մէջ Միջերկրականը անսանձ գազանի
մի–
Ր Բ դեռ ք* րաՂ ցթ– ե րր էշերով է ին ճամ բո րդու մ կրս ուղեղումն՛ է լ թե րեւս մ տ ած՝ո ւսՀւ երի նո յն էր նմանում : կոՀակ՛ երր բարձրանում էին,
եւ ա–
ԹէՀրանն այլեւս անճանաչելի է, քաղաքա­ մակբնթացութիւեն է սկսուել ։ մեաէնց զարնուելով փշրլում ել Հա՚յՀոյոլմ

կրթութեան՛ լոյսեբն ամ բողկ թափով ներգործեք Տան կա րծակի ի եկած լսում եմ Ամ հր է կաց ի ու– ՝ն՝իծո ւմ . . .

են այհ՚տեղ , եւ • • * ղե կցի ո ձայնր ; Ամօթ քեզ, ապերախտ ազգ \ \ \

Հայերն ի^նչ կռթնեն՝, վձրայ է բերում մեծ ԱյԳ է^նչսլէս է , որ ֆրանսերէն լեզուին՝ քակ Պոռում Էր ծո՛վը, իսկ մենք թեքւեցինք դէպ

յՐԳՐ > անհամբեր ճշդելու իր ցեղի կացութիւնր։ տեղեակ լինելով Շանթբ, միշտ է լ Հայերէն է գբ՜ պանդոկ տանող պողոտան :

*— Հայե^րբ*** անել, կրկնում եմ ես։ րել, Հարցնում է նա։ ԼՈՒՍԻԿ

Fonds A.R.A.M