Page 270 - ARM_19-1948_03

ԹՈՒՐԲՒԱ ԹԻՒԵՐՈՎ ԱաքգեԱք կաէծիքի ագատաթիւ&ը Այս ախտաւոր վիճակը եթէ չդարմանուի՝՛

խմբագիրսերոսճւ իրէնց ի՛սկ ձհււքռվը, ոչ մէկ գի^

ոչ թհ ՛թաք աԱաքգեՏք տակից գր՛ող այլեւս պիտի ոլզէ բան՛ մը գրել, կամ

ՍհՂԱնսԻՈՐԱԿԱն ՏՈհնևԲ խնգրի մը մասին կարծիք յայտն՚ել ;

Խմբագրին գերը պիտի ըլլայ՝ ,ոչ թէ վէճ Հը.

րաՀրել, կամ կռուագաչտ դարձնել էր Ի^^յ՚թըտ

Մենք ամէնքս , տարէց թէ երիտասարդ, թեբ– այլ՝ միտքերու վւոխաԼ՚ակութեան ազատ բեմ մը,

Երկրի մը տնտեսական կառո լցուածքին մէք, թերու մէք կամ լսարաններու բեմէն ,երբ կըդրեն՚ք ուր ախոյեանները՝ աքլորի կտ՛ուց կամ ցուլի կո­

անկարելի է անտեսել գրա՛մաաո՚մններուն կատա­ ոլ կը վիճինք Հանրային ոեւէ խնդրի չոլբքը* մեր տոշներ չխաղցնեն։ ԸնդՀակառակն ցուցաբերեն*

րած գերբ : աւո յաճախ , սեղանաւորական այգ նպատակը մէկ է, ՚ օգաակաբ ըլլալ մեր ազգին՝ անկաշկանդ ոգի -.

Հաստաաութիւննեբն ՛են որ կր Հիմնեն, կր քաջա՛­ այն՛ չափով որ չափով որ մ՛եր ուժերը կը ներ՛են՛, Յանուն՝ Մամուլին ու ընթերցող Հանրութեա.

լերեն, մասնակս ութիւն կը բերեն՛ եւ կամ ոլղղռւ*. օրուան քաղաքական պայմաններուն* մէք ; ՚նը, կ՛ա ււա չար կեմ որ*

թիւն՛ կուաան արդիւնաբեր ո ւթեան ; Իսկ իթնչ կը տեսնենք մեր շ Ո է ֊ բ ք ը յ մասնաւո– ԱւքԷս թերթ– (օրաթերթ , շաբաթաթերթ կամ

Ուրեմն, կարգ մր տեղեկո ւթի ւններ ալ Թուր– րապէս առօրեայ Մամուլին մէք։ Այն ցաւալի պարբերական) , իր ™ււսւջի(ւ Էջին սակասւը, պար­

քիոյ սեղանաւորական՝ Հաստատութեանց մասին ^ երեւոյթը ՛որ, կրկնուելով կրկնուելով, ախտա­ տաւորիչ եւ մնայուն կերպով , դ10է ա յ ս սկզբուն­

միշտ Հետեւողութեամբ թուրքերէն տարեգրքին՛ ւ գին բնոյթ կ՚առնէ : քը - «ԱՆՈՒԱՆԱՐԿԻՉ ՈԵՒԷ ԳՐՈՒԱԾ՚Բ՝ ԶԱՄ.

քհռլրքիա, Հանրապետութեան՛ Հռէակումէն ա– Կարծիք մը կը յայտնես՝ անմիքապէս վրադ կը ԲԻՒՂԸ ՊԻՏԻ ՆԵՏՈՒԻ»

ասք, պԱ^Յւքա անուան արմանի Հազիւ 2 3 Հաս­ յար ձա կ ին եւ ա մ էն էն գռեՀ ի կ բառերը Հ աս ց է իդ Այս պարկեշտ սկզբունքովն), առաքնոբդուող

տատութիւն՛ ունէր ։()տար գրամ աւո ո ւններն էին •Ո Ր՝ կր թափեն ։ Ոչ գուն՝ գոՀ կը մնաս , ոչ ալ ընթեր– խմբագիր բ, նախ ինքն իրեն թ ո յ լ սւիաի Հ՚ո ՚" յ ՛ա­

կբ գոՀտոնէին Թուբքիոյ սեղանաւորական պա– ցողր։ նարգական ձեւով յարձակելու ոեւէ բնդդիմարա­

Հանքները ։ իսկ ա յգ գրամ ագլու խբ , շատ յաճախ , Հետեւանքը ըԼէայ ա յ ն որ մենք փոխանակ նի վրայ, ապա՝ իր՛են Հասած ՀայՀոյալից գրու–

կ ւազգէր երկրին քաղաքականութեան վրայ ։ ԷՐքօրէն զբաղելու բուն. խնդիբովը , կը ստիպուինք թիմւնեբյլ կամ զամբիւղը պիտի նետէ, կամ պիտի՛

Այս լուծը թօթափելու եւ իր գերիշխանու­ ակալքայ անձն՛ական քաշքշուքներու բաւիղին մէք տպէ միմիայն փաստեր ը, անխնայ քնքելոՎ ամէն

թիւնդ վե րականգնելու առաքադբութեամբ , Հան՛– մամավաճառ բլլալ ; թթու ածական :

բա պետ ական՝, կտա վարս ւթի ւն բ ձգտեց աւ դրա ՜ Այս ձեւը բանադատութիւն չէ։ Պաաիւ չի բե­ Մամուլի մէք այս զգաստ ու զուսպ էեգո ւն

մ ական եւ տնտես . անկախութեան ; Ա%\գարան րեր կրթուած մարդու : Ընթերցողը կ ոճծացնէ 1 Ո 1 ՚ Բ ^ ՚ Լ ^ ՚էեըքն է որ՝ ԳւՐոդն ու լութեր ցողը պիտի

քառորդ դարէ ի վեր կբ շարաւնակէ իր այդ քաղա­ մթն՛չել իսկ առողք գրականս ւթենէն։ օգտ՚ութւ) փոխադարձաբար՝ ;

քս։ կ ան ո ւ թիլն 1հ7 ՝ ԳՐ^Ր՚^քէ գն՛ով եւ երբեմն\ դմըն– Ոխի » վրէմի , նախան՛ձի , կամ Հ ատուածակա\ւ\ ՋԻԹՈՒՆԻ

դակ պայմաններու տակ ։ միտումով դրուածն ո\ւ խօսուածը եսլ՚երելի են։ Գ Վերքերս՝ ցաւով տեսայ որ, Սփիւռ­

Այսօր Թ՜ուրքիս յ մէք կբ գոր՛ծ՛են , ազգ* դբա– Տեղ պէտք չէ գտնեն աեւէ թերթի, դիրքի ու լսա­ քի Գրական Համագումարին չոլ֊րքԼՀք «Արեւմուտ–

մագլուխ\ռվ երաշխաւոր ուած՝ , ինը պետական կամ րանի մէք ։ քԴի լսարանին մէք թեբուգէմ յայտնուած Ա1զԱ11տ
եւ «Արեւելք»ի խմբա­
կիսապաշտոնական գբամատոլններ , Համագումար Անչափելի տ կար ո ւթ ի ւն՛ եւ ^"գք՚ի ինկածռւ– կարծիքները յ «Տուսաբերդի

6 7 5 միլիոն թրքական՛ ոսկի դրամագլուխով։ Ա— թի ւն է ՝ քննադատ ել գիմ աց ինը ՝ ան ո բ կ իրար կա ծ գիրն՛երուն՝ կողմ է քննադատ ո ւած էին տգեղ լեզ­

սոնցմէ դատ կան օտար մասնաճիւգեր , եւ «Անա– աբՀեստին անունովը^ եւ կամ անոր ֆիզիքական ուով մը Հ

ն,ո\ւն ընկերութիւնդ անուան տակ ման\բ սեղանա­ վիճակը ՚ծադրելո՚վ ;

ւորական Հաստատ ո ւթի ւնն եր X Օրինակ , անալանաբկել այս կամ այն՝ զկօշ­ Եւ « Յառաք »՝ <ձՏ՝ուսաբերդի գրածէ՝ արտւս–

լԱւաասիկ կարեՆՈւ^ները . — կակարդ , ^տպագրիչդ , ^խոՀարարԴ , Հպառռւը– տպած Էր ք դմբա խտաբար առանց քնքելու՝ Հ ոն \ե––

ցա՚ծ միտքԴ , եւն։. եւձե՝ * մակդիբներով , • բարեկբ– բեւցած քան՛ի մր գռեՀիկ որակումները* ՚ չծե­

1. — ԹԻՒՐ՝ԲԻԷ ԻՇ ՊԱՆաՍԸ Հիմնուած է րացած Հայերէն՛դ , <Հպառոլըցա\ծ միտք՛դ * * *

2 6 Օգ ոսւոոս I 9 2 4 ^ : Դրամագլուխը՝ 5.000.000 թութի^ւն է , քա քութիկ ւն է , փա^ստ է՝ գրավէճ ի Ատ՛ոնց Հեղինակին՝ ես թնծի խ^՚ոյլ չեմ տար

ոսկի։ ՊաՀեստի գումար՝ 1 4 . 4 0 0 . 0 0 0 ոսկի։ մը մ էի պատասխանել միեւնոյն լեղուով ։

Հան\րա՝ծանօթ եւ երկրին ամէնէն գռի՚ծուն՚եայ ՝Բիչ\ մը աւելի Համարձակս ւթեամբ՝ բան ա վէ– Արեւելագէտն երու Մ ի քա՛զգային\ Համ ամոզո–

գր՛ամ ատ ո ւններ էն\ մին՛ ։ կը կատար է սեղանաւորա­ ճբ Հ աս տրակ կռո ւըտուք ի Հետ շփ,ոթո զներ ՝ օ գ– ՛վին, «.Հայագիտութեանդ րամին՛ մը բանալու ա–

կան ամէն տեսակ գոր\ծողո՝ւթիւններ ։ Գրամ ատ ան տուելով գրագէտի մը կաղութենէն՝, բանաստեղծի ռաքարկը վաթսունամեայ Զ\իթունին էր ար տա­

վարիչներու եւ պա շա օն՚ե ա\Լ՚ե ո Լ ի բրել դպրոց ծա­ մը կոլրու թեն՚էն կ ամ խ լու թեն էն ՚ , Հ ան՚բ ային դո բ– րաւ անոր վեր քին նիստին ։ Եւ մեծսձնուն նաիսա–

ռայած է, եւ ՀսեբունդԴ պատրաստած ; *Ղա^^Լ ^հ՚<էէ *^II խեղանդամ վիճակէն , պիտի չվարանին ԴաՀը Պ* մ՝աք Պաքօ՝ չծերացածդի մը կոզմէ

տուա՛ծ է ա պաՀ ո վա գրո ւթե ան եւ ճարտարար ուես– զան՛ոնք անարգութեան՛ սիւնին գամ ելու՝ իբրեւ գրուա\ծ չնկատեց զայն։ Աւելի քան ՝վեց Հարիւր

աի բարդաւաճման՚։ ^•ողովրգա կանաց ուս ած է կոյր գրագէտ , կագ բանաստեղծ , եւն * * ամ են ազգի գիտնա կաննեբո լ առ քել կարգաց ֆ ԷՀ–

գանձանակով դրամ խն՚ա յելու գաղափար բ ։ \ 8 0 . 0 0 0 Ո^ ւբ կ ր տանի մեր մ տալս ր ականներէն՝ \ոմ անց ր ան սերէն՝ գբութիւնբ որ ս/ւՀգլե բէնով ալ կբկնո ւե­
յար­
Հոգի ընթացիկ Հաշիւ \ունին\, եւ 1 9 4 6 ^ Ընթացքին այս քղայնոտ ձգտո ւմը, ո րուն մ էք անոնք ն՛ոյն­ ցաւ եւ միաՀամուռ ծափերու մէք ընռունուելուի^

աւելի քան 2 0 0 միլիոն ոսկիի խնայողութիւն . վըս– ձակում ի կիր քովբ բթացած՝ կը գտւաճանեն՝ պարզ արձյսնագրոլ եցաւ Համամողովէն պաշտօնապէս

տաՀուած է իրեն՛ : Եր կրին բո լո բ քաղաքներտւն իսկ իրենց քարոզած մ արդկային ամ էնէն քուէարկուած տասն բութ ո ր ո շո ւմներա լ կարգին՝ ։

մէք մամն՚աճիւղ ունի % Հատ մրն ալ արտասաՀմա­ իրաւունքներուն : <ձԱրեւ մ ուտքդի ազատ լսարան՛ին մ էք ալ՝ ե–

նի մէք ԼԱղեքսանդրիա) ։ ին՚չո^լ չգրենք քաղաքավարի լեզուով ։ ինչո^լ րիտասաբգ , կոր՛ովի եղտծ կ ՝ԷՀԼԷ1** ՝Ր Զիթունթն՛ , ՛ե­

Բազմաթիւ ճաբտաբարուեստական Հաստա­ չյարգենք դիմացինին , ւԸդւ|նւխւկ հսւկաւԼակոտրդ՚ի,Օյ՝ թէ առանց յետին միաքի լայտնած իր կար\ծիքր

տս ւթիւննեբ Հիմնա՛ծ է * Բամնեկից է Թուբքիոյ կարծիքը , դատ ո ւմը , առաք ար կը ; Հաճելի թուէ ր ՀՏուսաբերդին ։

շաքարի դո բծ արաններ ո ւն եւ կաբգ մը ա պա Հո վա՝– ըսաւ թէ՝ Հանդարտ , պաղարիւն, յար­ Ո ել է մէկը, երբ կբ դաւանփ կարծիքի ազա­

դրական՛ ընկերութեանց ։ իրեն կը պատ կան ին գալիր խօսքերով աւելի աղէկ պիտի չՀասկնանք տութիւ՛ն , չի կրնար ա յ դ միեւնոյն ազատութիւնը

Թո լբքիո ւ ձԻձի եւ ա պա կի ի գործարանները , եւ ՛իրար ։ գլանալ ՛ուրիշին Հ

Պ բուստ յ ի Հ ի ւս՚ոլածեղէնի անանուն՛ ընկերութիւ­ քՍորՀինք ՛որ՝ Ափիւռքի Հորււ Հ՝ովերոմԼ\ ու ԽՄԲ Պ • Չիթու1(% շատ ուշ մնացած֊ Է ,
այս իյրատնւերը տալու համար, միեւնոյ ն ատեւն(
նը Հ տարբեր լեզուներ ո լ եւ քաղաքա՛կր թու թեան են՝^– «որ « ո է քլամ» մը սահեց1ն1հլով : Ո ՞ ւ ր է ր ի ն ք ,
երբ , այԹ միւս ճակատին վբայ • • • Կը խօսինք
2. - ԹԻՒՐԲԻԷ ՃՈՒՄՀՈՒՐԻԷԹ ՄԷՐԲԷԶ թարկուած մեր դեռատի սերունդը՝ մեզի ,տարէց– յարմար աոիթով մը :

ՊԱՆԲԱՍԸ Թուբքի՛ոյ Հանրապետական կեդր– ներուս կր նայի, թէ ի^նչ կը խօսինք, կամ

գրամ աա ւ։ւ ն ) .-— Հիմնուած է 1930/»*։ Գրամա. նւՀ Գրե^Ք ւ եւ ի^նչ ոճով 1լ արտայայտ՚ոլինք իրա­

գլուխը 1 5 միլիոն ոսկի; ՊաՀ Լ սա ի գումար՝ րու Հանդէպ ;

2 4 . 3 1 7 . 5 6 6 ոսկի : Նոր Հասակ նետ ո զ այդ մ ատ ղաշ Հ այ ո րդին՚ե–
թէ
Պե տակտն դրամատան դերը կը կատարէ։ կը բըճ պարզապէս կը գահին՛, երբ կը տեմնեն ԹԵՐԹԵՐ ԿԱՆ ՈՐՈՆ՝Բ ՄԷԿ ՕՐՈՒԱՆ ՄԷՋ Ե–
թերթե­ ՐԵ-Բ - ԶՈՐՍ ՆԻՒԹ Կ՛ԱՐՏԱՏՊԵՆ «8ԱՌԱՋ»ԷՆ,
նշանակէ զեղչի սակը : կը կա՛նոնաւձոբէ գրամի շր– դրավէճերքէ ՀայՀ՚ոյանքի կը վերածո լին՝՝ ԱՌԱՆՑ ՕԻՇԵԼՈՒ ԱԱ-ԻՒՐԸ ։

քա բեր ութիւնը, եւ պետութեան՝ Հետ միասին կը րս լ սիլ֊նակ^ե\եր\ուն մէչ :

Հսկէ թրքական՝ դրամին ամրացման եւ ըստ այնմ

միքոցնեբ ձեռք կ՚առնէ : ին\քն\ է որ ստանձնած է

գանձային՛ դո րծո ղութի ւնն երբ ։ ցողներռն բնա կ աբան\ կը շինէ 5 % տոկոս ով ել 2 0 թեա1\ը տակ կբ գործեն 7 Զգործարանն եր , 1 6 ելեկ­
աշխատան՛ոց–*
Ա* ասնաճիւղեր ուն՛ի ղլխա՚ւո բ քազաքներու տարուս/ն պա յմ անամամ ով Հ կը Հ իմնէ ապաՀ՚ո՚վստ– տրական կեդրոններ եւ բազմաթիւ մԼն՚երո Լ , եւ
Հիմնարկու -
մ էք) Րայռ իրեն ենթակայ ոչ մէկ գրական եւ շինութեանց ըն կեր ութի ւնն՛՛եր , եւ կամ Նե ր ։ Ընկեր է բաղմ աթիլ դրամ ա տո

թիւն % եղածներուն բամն՛եկից կ^՚Րէլայ ։ առե ւտր ա՛կան րն կե ր ա կց ո ւթ ե ան ց ւ

3 . — ԹԻՒՐՀԻԷ ՃՈՒՄՀՈՒՐԻԷԹ ՋՐԱԱԹ ՊԱՆ֊ 5.– ԻԼԼԷՐ ՊԱՆԲԱՍԸ (ՆաՀանգներու դրա. 7 . – ԹԻՒՐ-Բ ԹԻՃԱՐԷԹ ՊԱՆԲԱՍԸ (Աո֊Ա.

՝ԲԱՍ Ը ( Երկրագո բծական Գրամ տ՛տուն ) * -—• Հէ1^՜ մաաո ւն ) . Հիմն\ուած 1923^5> քա ղ սւքաււլ եա ո լ – տ ր ա կան դրամ տտունէ * 1 9 1 Հին Հ իմն՚ո ւած է* 2

նուած է 1 8 8 8 / ^ ։ Անուանական՝ դրամագլուխը 100 թեանց դրամա՛տուն անուան տակ , եւ 1 9 4 5 / ՛ ^ ՛ ստա­ մ ի լիոն՛ ոսկի դրամ ա գլուխ ով ։ ՊաՀեստի 723.000
ցած նոր անուանակո չում բ ։ 1 0 0 միլիոն ոսկի դրա­
միլիոն \ո՝սկի ։ Վճարուած դրամագլուխ՝ 6 9 միլիոն; ոսկի ո ւ ն ի Հ Ո՚-թ մասնաճ իւղ, եւ կ ա ը գ մը քաղաք–

ոսկի; ՊաՀեստի գումար՝ 3 7 . 8 0 0 . 0 0 0 ոսկի։ մագլուխ ունի։ ՊաՀեստի՝ մէկ միլիոն\ ։ ներու մէք ալ թղթակիցներ կը պաՀ է ։

Երկրին զանազան մասեր ո ւն մէք ունի 306 Վ^արկ կը տ բամ ադրէ նաՀ ան գային ել քաղա­ Կը քԱւաղի արտածման եւ ներածման գործե­

մասնաճ իւղեր ։ կարճ եւ երկար պա՛յ ման ամամ՛ով քապետական՝ Հ՛իմնարկութեանց շինարարականաշ– րով , ե ւ առեւտրական ներկայացուցչութեամբ X

վարկեր կբ տրամ ա՚դրէ Հ ո գադոր՚ծներ ո ւն՝ ; քքլեւ– խ ա տ անք1ն՝երո ւձն՝ ։ կը պատ բաստէ քարտէ Աներ , ւա՝– 8 . – ՀԱԼԲ ՊԱՆԲԱՍԸ (Հողովը դա յին Դրամա.

մ տա կան՝ օմ անդա կու թի ւն կ՚ընծա յէ ցանքի եւ Հ ո– տակաղիծ , նախագիծ , եւա յչն–, եւ ուս ումնաս ի՛– տուն) Հիմնուած է 1938/1*, 1.400.000 ՛՛սկի

ղային արտ ագրո ւթե անց վաճառում՛ին։ Գրամա՝– րութիւններ (շէԱէԽտ) կբ կատարէ ։ Մեքենայ եւ դրամագլուխով։ ՊաՀեստի գումար՝ 6 0 2 . 5 7 4 ոսկի։

գլուխ •ունիԹուբքիո յ դլխաւորդրամ ա տ ո ւնն ե րո ւն , գործիք կը Հայթայթէ կամ վարձու կուտա յ : կ՚ա– Կազմուած է իբրեւ ան՛անուն ընկերութէւ*1,

ին չսլէս նաեւ շաքար ի ել ՛ծխախոտի գոբծաէրաննե­ պաՀ ոՎագրէ այգ Հաստատութեանց շար մուն եւ նպատակ ունենալով Հարկ եղած վայրերու մէք

րուն մէք։ Իր սեփականութիւնն է Ատանայի բամ­ ան շար մ ի՛ւ չքե րը ; ՀՀմողովրգական սնտոլկ՝»ա՝նուան տակ վարկիփոքր

պակի Հաստատութիւնը ։ 6. – ՍԻՒՄԷՐ ՊԱՆ՛Ի Հաստատուած է Հաստատութիւններ բանալ , ել ան՛ոնց գործունե­

Ը\1թացիկ Հաշիւ կը պաՀ է արտասաՀմանեան \933ին–, 2 0 0 միլիոն թրքական ոսկի դրամագրու– ութիւնը ներդաշնակել։ Մամնաճիւդ չի բանար։

օտար դրամ ատ ուններ ռւն Հ ես խով։ ՊաՀեստի ունի 4 . 6 7 0 . 0 0 0 ոսկի ։ 9 . ֊ ԹԻՒՐԲԻՅԷ ԿԱՐԱՆԹԻ ՊԱՆ՛ԲԱՍԸ ԱՆՈ -

4.֊ ԹԻՒՐԲԻԷ ԷՄԼԱԲ ԲՐԷՏԻ ՊԱՆ՝ԲԱՍԸ Միայն Պոլսոյ մէք մասնաճ իւ դ ունի։ «Սիւ-մէր՛ ՆԻՄ ՕՐԹԱԳԼԸ՚ԼԸԼԹուրքիոյ Երաշխաւորութեան

ԼԿարուածային վարկի դրամատունէ * Այս անա­ Պ անքրԴ կազմ ուած է «պետական ճա րտարաբուես– դրամատոմւ) . Անանուն ըե կերութիւն մըն՛ է՛

նուն ընկերութիւնը Հիմնուած է 1 9 4 6 ^ ՛ , եւ կը տի Օֆիոդին եւ «Թուբքիոք հ5՚ ար տ ար արուեստ ա– Դրամագլուխը 2.500.000 ոսկի :

փո էսա րին է քն քուած վմ լաք վէ էյթամ պան քա - կան) Վարկի Գբամատոլնդին ձուլումով ։ Ան է որ Կը ղրազի ներածում եւ արտածումով ։Կը կա­

որդն, 1 0 0 միլիոն ոսկի դրամագլուխ։ ՊաՀեսաի կը վարէ եւ կր մատակարարէ պետական՛ ճարտա– տարէ ամէն կարգի սեղանաւորական գոր՛ծողու~

գումար՝ 1 8 8 . 9 5 I ոսկի : բա րուեստր ։ Կը Հ իմնէ նոր ղորՏծարաննեբ ել ե– թիւններ : իր գլխաւոր նպատակն է՝ առեւտրական

Աման տուներ կբ շինէ եւ երկար մասնավճար­ ղածները կ՚ընդարձակէ։ Մ ասն աղէտ բան՛ուորն՛եր սերտ գործակցութիւն Միացեալ Նահանգ՛ներու եւ

ներով կը \ծախէ : Փ"իս ա տ ո ւո ւթ ի ւն կ՚ընէ ել կամ կը պատրաստէ , ճաբտաբարուեստական Հաստա– Անգլէոյ Հետ :

վարկ կը բանայ՝ գրաւի փոխարէն հ Տ՛ո՛ւն չունե– տութեան՚ց վարկ կը բանայ ։ Ուղղակի ՛իր Հ ս կո ղո լ– Հ. ՎԻՇԱՊԵԱՆ

Fonds A.R.A.M