Page 219 - ARM_19-1948_03
P. 219
տ ս* * *
ՄԱՄՈՒԼ փոխաննե րաւ.) ո այսովեա ( չենք Հաս էլն ար ) Օր քո՛– ՏԻԳՐԱՆ ՄԱՆՈՒԿԵԱՆ
նիկիձէի անուան պողոտայէ վրայ» ։
ՆՈ՛՛Ր ԱՐԹՆՑԱՆ Եւ֊ մեր վեց ՚յյ՚լ ՚յդարճը լբ՝հ Աեռալ Տիգրան , կարօտը սրտին ու Հայրենի
բառ մրն ալ սորված է եւ մեզի կր Հրամցնէ * կը
քի ազատութեան՝ կրակէՀ աչքերս ւն՛ ։
խօսի <&Հայ ա սա ահի ե՛լ միւս սովետական՛ քես -
Համ ի տ եան բռնակալութեան գարՀուրելի օ-
« Պայքար », Ամերիկայի ռամ կա վա րներ ո ւ պուբլիկա»ներոլ մասին, որ մտքի զօրաւոր ճի -
ոե ո ու Տո, 1902/&
օրաթեբթը , Հեաեւեալ գի ա ո զութ ի ւններ ը կ՚ըս՛է գով ու չարչարանքով պէտք է Հասկնանք թէ մ ի–
» ^*–Ր՚Ր Տարօնր ողողուած էր աւելի
խմբագրականի մը մէք, <Հեթէ Երեւան լսէ» խորա քաղգային բառի մր րիբբպլի՛քի "^ԷՀ &եւն է, որուն
քան՝ 25 Հ^թապուբ» զօրքով , կարո ւա&֊ էր յարա ը ե–
գրով եւ, ... ամերիկեան Հայերէն՛ով (27 Յուլիս) • ամ էն՝ Հայու Հասկնալի շատ յստակ , շատ բնորո–
րու թի լեն եր ա բտասաՀմ անի , մ անհաւանդ Ղ՝ուրանի
; ^Երեւանէն՛ ստացուած նիւթեր ը յա՛ճախ շխչ բառը կայ Հան բապե տա ւթիւն՝ , պետ ու թիւ\ն
եւ Բարձրաւանդա՛կի մ էք , խմբապետ Տ իգբան ,
կրսլարո մնա կեն՛ ա յն տեսակ բառեր, որ անՀ աս որ Հան րո ւթենէն կը բխի եւ Հանրութեան կը վե
կեղծ անունով ԱժտաՀար կը պաՀէը կապը եւ թղ–
կն ալի են նոյնիսկ խմբագրութեան 1 եթէ ուգէր րաբերի :
թաաաբական աշխատանք մինչեւ Ախ լաթ ։ Երբ
կրկէն աշխատանք կատարել եւ Հալացնել ու այն– ի Հարկէ մարգ կրնալ Հիանալ որ այս երկ–
կաս կ ա ծը սաստկացաւ , գրկ եց Հ բաց անը եւ իր
սլէա ներ կա յա ցանել իր ը \ 1 թ ե բ ց ո զ ն ե բ ո ւ ն ւ Օտար րէն Հայրենագարձբ ա՝ ւգքան կարճ Ժամանակի մէք
Հ ամա՚գիւղացի ԱտՀակի Հետ (^իւաղ) բարձ բա -
բառերը երբեմն այնքան միքաղգայնօրէն անճա այգքտն ցայտուն կերպով տիրապետած է Երեւա
ցան Ա ասուն , շարժական խումբին. մ իանա լու ;
նաչելի ձեւով կ՚երեւին այգ գբութիւններուն մէք, նի մէք տիրող Հայերէնին։ Բայց մեբ խնդրա՛նօքն է
Գէորդ Ջավուշ գուրգուրանքով կը մերժէբ
որ խմբագրութիւն մը վախ կը զգայ Հայացնելու, Երեւանի մտա՚ւորակւսն առա ք\ն\ո ր դո ւթեան ել իշ– Տ իգր ան ի մա սն ակ ցու թի *–ե\ր եւ կ՚ըսէր •
մի գուցէ սխալ մը կը գործէ, սխալ մեկնելով ; խ ան ութի ւն ն եր ո ւն որ գոնէ արտ աս աՀմ ան՛ ղր ր - ^Տիգրան, եթէ մենք ճրագն՝ ենք, դուն այն
Կ՚րմբռնենք եւ կ՚րնդունինք , թէ մեր լեզուն՝ կոլ ած գ րոթի ւնն ե բուն մէք իրեն ց ան՝խո ւ ս ափ ե լի ճրագին իւղն՝ ես, երբ իւղը պակսի, ճրագը լոյս չի
անպատրաստ էր ներկայ գիտական ու թեքնիքա– ն\ու աղագո՝յն ին վ ե ր ած ո լին օտար բառերը» ։ տար։ Ա ի կաշկանդո ւի ր շարժական խումրին՛ մէք։
կան զարգացումին , որ անՀ րաժեշտ գարձուցած է Ղ՚արձիբ գիւղդ , ել աէր եղիր խումբի՝դ » ո ր չափ
շատ մը բառերոլ գարբնո\ւմը Հ Նոր են գոբծիքեե– ալ կասկա՛ծելի ըլլաս : Եղիր ԳԳոյԼ\ –ՈԼ Համբերո՛ղ X
րը , մե քեԼան ե ր ը քաղաքա յին թէ զին ո ւո ր ա կան՝ Ո՛ շ գիր փոխադրական գործին, որ աւելի կարե
գործածութեան Համար, եւ մենք ատոնց ճիշգ բա ՃԱՏՆԵՐ ԳԱՒԱՌԷՆ ւոր է ։ Ա արդու աշխատանքի մեծութիւնը, ոչ մի–
ՀԱՅՐԵՆԱԿՑԱԿԱՆ
ռերը գանելու դժուար ութիւն կբ քաշենք ։ Այս ա յն յաղթանակ ի ու փառք ի օր ե՚րուն պիտի եր ե–
պա՛տ՛ճառով Հա յեր էն՛ լեզուն՝ բաթելոն մըն՝ է երբ ՛լան, այլ տառապանքի աւ դաժան օրերուն՛ »։
կը փորձուի խօսի՛լ գիտական նոր գիւտերու , նոր Այն ո ւՀ ետե ւ Տ իգբան՝ դարձաւ գիւղը եւ կա՛տա
մեքենան եր ո ւ մասին ։ րեց կարգ մը կարեւոր փոխադրութիւններ ։ Աւելի
Այս անտանելի կա ց ո ւթ ե ան՛ գաբ մ ան ը պիտի ՄԱՐՍԷՅԼ Օգոսաոս 22ին, ՏարօՀ, Սալ– լաւին ու կ ատ ա ր ե ալին՛ կը տ ենչար իր Հ ոգ ին ։
ս սլա ս է ինք Հայաստանէն , ուր ամէն տեսակ ա կա– նոձ՚որի Հաւր– Աիութիւնը տուաւ իր առաքին միշտ կ՚ըսէր* հ եթէ պաՀանքթն՛ Համապատասխան
դեմիներ կան , եւ լեզուականը ամենավերքինը ըր– գաշաաՀանդէսը , մեծ յաքողութեամբ ։ չեմ յաքողիբ .ըքն՝–ել , թող ներ ուի , կՀընեմ ինչ ար
լալու չէր ՚ Այս աեսա՚կ ա կագեմ ի մը միտք պէտք է Ամ բողք օրը, մինչեւ գիշերը ՛ուշ ատեն,խուռ կ րնամ » ։
յոգնեցնէ , իր Զգլուխ ը պայթեցնէ» , մեզի տալու ներամ բազմութիւն մը ն՛եր շնչուեցաւ Հայրենի Ո՛– կատարեց Հայրենիքի փրկութեան Համար
բառեր , որ չտփուին՝ ներկայ գիտական եւ թեքեի)– յուշերով ։ ամէն ինչ որ մարդկօրէն կարելի էր։ Ւր յեղափո
քական՝ պա Հանքն եր ոճն Հետ եւ Հասկնալի բլլան Պ* կարապետեան՝, օրուան նախաղաՀը, Հան - խա՛կան աշխատան՛քը աղմուկ չՀանեց , եւ ոչ աք
այնքան՛՛ Երեւանի կամ Լորիի* որքան՝ Պ ոստանի, դէսր բացաւ յուսադրիչ խօսքեբով։ Ակնարկ մր ցո ւցադբուեցաւ , բայց իր շինարար ու բար ի ար
Փարիզի կամ Պէյբա֊թի մէք։ նետելով մ եր ալեկոծ անցեալին՝ վրայ , փառաբա դիւնքով մնաց անմոռանալի ։
Այգ սպասումի պատասխանը , մինչեւ Հ իմա , նեց մեր անշիրիմ Հերոսները ել եղրակացուց թէ 1904/՛ Ա ասնոյ ապստամբութեան խորտակու -
երկրի մեր գիտական գրողներուն դիւրին Համա այսքան արիւն , այսքան տառապանք զուր չգա մր շատ ծոմն ր ազդեց իր վրայ ։ Արիւնոտ էր իր
կերպ ո ւթի ւնն՝ է օտար բառեր ո ւն՝ , ար ոնց « Հ այ ա— ցին , քանի ո ր այսօր ուն՛ինք Հայրենիք մը ։ սիրտը , բայց տ ո կո ւն ։ կսկիծ սրտովի մ ոռցաւ ըն
ցում »ը կը կատաբու ի գոնէ ա բտասաՀմ անի ըն Ապա բեմ Հրաւիրեց օրուան բանախօսը, Պ* տանիքը, իր սիրասուն զաւակները, ու ծպտուած
թերցողներուն Հանգէպ բացարձակ եւ նոյնիսկ Ս րապ Տակոբեան ո բ Հակառակ իր տ կա ր ո ւթեան՝ , անցաւ ա բւոասաՀմ ան՝ ։ կո վկաս , Պ ո ւ լկար ի ա ,Ո՝ու–
անգո ւթ անտար բեր ո ւթեամ բ ։ Եւ միայն գիտուն– Նիսէն՝ եկած էր իր պարտականութիւնը կատարե մանիա եւ Հուսկ յետոյ Պոլիս։ Աչ մի աեղ չգտաւ
ներր չեն որ մեղ յուսախաբ կ՚ընեն, Հայկական լու ։ Բանախօսը բացատրեց թէ մենք չարաչար Հ անգի ս տ եւ գո բծելու ընդոլնակ ո լ թիւն ը Հ ամա -
գիտական Հ անճա ր ին՝ ծանօ թան ա լո ւ գործը ա՛յն՛՝– տուժեցինք մեր յոյսը դնելով միայն՝ օտարին վբ– ձտյն իր պաՀանքին։ Ըմբոստ Հոգի մբ ունէր, որ
քոն դժուարացնելով, ինչպէս կը վախնանք Ալի– րայ ։ ^Մ՛ոռցան՛ք թէ ռուսական •ոսկիներու ,սուին անցեալէն՛ կ ո՚ւգար , Աա սն՛ոյ ըմբոստ լեռն եր էն, ո՛ւ,
խանք ե ան\նե բու նուիրուած վերքին յօդուածն՝ էր ։ ներու, անգլիական՝ թնդանօթներու շնոբՀիւ է որ իր սրտի մէք թաղուած մաքուր յիշատակնեբէն՛ :
Մաքի մէք ունինք Աիացեալ ՚ՀյաՀս/ևգներէն արեան՛ գետերու մէք խեզգեցին մեր նորաբողբոք *Բ է մալա կան արշա՛ւանքին ձգեց Պ ո լիսբ եւ
Հայրենադարձի մը, Տարութիւն Փիլիպոսեան ա– Հայրենիքը եզբա յբա կցելով ա րիւն ար բո ւ քէմ ա– անցաւ Յէրանսա կքաձ֊ տարիքի ծանր բեռան՛ տա՛կ։
նույնով , յօդուածը, որմէ կզուգենք զեղչել բրոոա– լականութԼան՝ Հետ ։ Կր բաւէ որքան արիւն՛ ար քՒող Հողը թեթեւ գայ վրադ, սիրելի Տիգ -
բան։
կանաի իր ճիղը ( եւ նաեւ այն որ այս թերթը ցունք թափեց ինք ։ Լծուինք ստեղծագործ աշխա Մ– Րսւրխե՚ա|Տ՛
պէտք է շալկէ այգ տեսակ գրողի մը մասին՛ իր տանքի, Հայրենիքի սէրը գնելով ամէն՝ բանէ վեր՛։
ան՛ծանօթութեան , մին՛չեւ վեց ամիս առաք ա յս Այն՝ ատեն , Հայրենակիցներ , վստաՀ եղէք թէ նո–
եր կրէն մեկնիլը ։ րէն մեր Տաբօնէն պիտի ծագի նաւաստ բգեան ար–
Հիմա այս յօդուածագիրը ոչ միայն այս կարճ շալոյսր » : Խ՛ ՄԻՈՒԹԵԱՆ մետաղագործական արդիւ -
***իքոցին մէք իւրացուցած է արեւելեան Հայերէ Արտ ա ստնա ւթի ւններու եւ երդերու մ էք մ աս– նա բե րութեան նախարար նշանակո լած է Հայ մը ,
նը, այ/ տիրացած է նոր, թեքքնիքական՝ լեզուին, նաւոր գնաՀատտնքի արժանի են ։ Օր . Աալվի– Պ* Իվան իՒեւոս՚եսձն , որ, թէեւ երիտասարդ, շատ
եւ մ ե ՚ ի կբ Հրամցնէ Հետեւեալին նման տողեր– նէ Տ որ ո եան , Օր * Պ երճուՀ ի ԱբբաՀամեան , Օր * կարեւոր պաշտօններ վարած է ։ 1937^՛ Պատե
« Երեւ։։$և՝ Հասնելէս մի քանի օր յետոյ այցելեցի Ա արի Ա՛ արտ ի րո սեան (Պ րի՛ւքս է լէն) , Պ * Աշոտ , րազմ ա կան ՚1ք ա իւ ա ր ա րո ւթե ան՛ օ գնակ ան՝ վ ար ի չն
պարտվ սյի (այսինքն կուսակցութեան որ Հոս Դ՚առնիկ Տէրոեան, ք&աչիկ Գալուստեան՝, Անդ բա– էր ։ \*)39ին իրեն յանձն ո ւեցաւ \,աւա՝շինութեան
գոնէ Հ ար իւր Հազար անգամ արտասանած է ( ստա– նիկ , ւիան § աա իկեան ել մանաւանդ ^իեղամ Պօ նա խարտ բութ իւն ր ։ 1940/՛՛^ նշանակո ւեցաւ ընդՀ .
լինեան ռայկով (չենք Համարձակիր թա՛րգմանեի ղոսեան , արուն շակ» թատեբախումբը Հանդէ պետ ե բ կա թ ի եւ պողպատ ի ճարտարարուեստին ։
վախնալով որ սխալ մը կը գործենք) եւ ստալին՝– սին փայլը աւելցուց , Կո վկա սեան եւ Տարօնի պա \ 9 3 9 ի Հոկտեմբերին թեւոսեան Պ ե բ լին գնաց տ–
եան ռայոնի (կ՛ ենթադրենք շրքանակ ըսել կ՛ուզէ) րերով եւ մէկ արարն ո ց զաւեշտով մբ ։ ռեւտ բտ՛կան Համ ա ձա յն ո ւ թիւն՝ մը կնքելու Համար
աշվսատանքէների դէպուտատնե՚րի (այսինքն՝ երե ս– Հ1՚1^լԷ՝Ր 1* կառավարութեան Հետ ։
« ՅԱՌԱՋ »Ի ԹԵՐԹՕՆԸ (93) ՚&էխս–՛) թէ ինչպէս պէտք է ներս մտնւեն ։ Զ°րքր եր Թշուառական՝ , տես թէ որու Հետ է զործ՜գ ։^
ղլ—
կու մասի բաժն՛ուեցաւ* մէկ մասը մօտեցա՛ւ Նախախնամութիւնը փրկեց Հայոց թագաւորը ,
իւաւ որ մուտքին , աւր պաՀ ուա՛ծ էի՛ն ^էորգ 1՚Հ~՝ ըսաւ Գէորգ իշխան կամաց կամաց նաՀանվելով ։
խանն ու իր թիկնապաՀները , իսկ միւս մասը շր– ՛է/ատ չանցած՝ քսան՝ Հ՛ոգիէն՛ տասնեւՀ ինգը
ԱՇՈՏ ԵՐԿԱԹ քան՛ մը ըրաւ ու փորձեց պա տեր էն՛ վեր բարձ — միայն նստեցան իրենց ձիերը, ել անն՚կւաոելիկեր
^ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՎԷՊ) ւանլ պո՛վ ւլոլրս եկան քաղաքէն։
ւ՚
Աբասն ու Գուրգէնը մտան պարապ ապարան
Ղ՝էորգ իշխանին՝ ու իր թիկն ապա Հնե րո ւն՝ նե– քէն ներս– չգտնելով Հոն իրենց փն՛տռած՜ .որսը,
տա րավ։ շ նոր էն՝ ինկաւ անոնց վրայ, բայց
տորու սկսան քարուքանգ ընել եւ կողոպտել ամէն ինչ ։
ԵՐԿՐՈՐԳ ՄԱՍ մեձ՝ վնաս չկրցաւ տալ, որովՀետեւ արձակոլաՆ՛ Որսը թռած՜ էր իրենց ձեռքէն ։
ԺԸ. նետերէն շատերը գպա\ն թշնամիներու վաՀաննե– Գէորգ իշխան՝, բաւական Հեռանալէ ՚ե.^Բլ\ »
Զգո՛ւշսէ–թ՝համր սկսան ւԼեր բարձրանալ* յան րուն : իշխանը նկատեց որ երկար պաշտպանուիլ ետ նայեցա՛ւ* գառն էեպիտ մը երելաց իր գէմքին
կարծ֊ քսանի չափ նետեր իրենց վյրայ սլա սան* անՀնար է եւ թէ ինքն՛ ու իր մարգէ կր րո լո րն ալ վրայ։ ՚Բազաքին մէչ՝, Հոն՝ ուր՛ կառուցուած էր
քանի մր Հոգի գետին գլորեցան տեգն ու տեղր; կը կոտորուին , եթէ յամառին՛ մնալ իրենց տեգե Աշոտ Երկաթի պալատը, այժմ կը բարձրանար
Ոմանք արսափաՀար ետ դարձան : րը, ուստի՝ լաւագաոյն Համ արեց ետ քաշուիլ* ծ՜իրանեգոյն՛ բոց մը։ Կրակէ լեզուները ագաՀօրէն
Գաւաաճանուիյիւն , պոռաս ՝է՚ոլյ։Սէլ ել ակն— բայց գեռ կ՚աւզէր քի ք մըն ալ շարունակել կռիւը կը լափէին շքեղ ապարանքը ։
պալատը, այլ էեամանակ
թարթի մր մ Էշ՝ ղուրս փախաւ ու կո ր սո ւե ցաւ մրո–< ոչ թէ փրկելու Համար ընտանիքով ԳոՀոլթիւն ԱստուՆտյ , կանչեց Գէորգ իշ
արպէսզի իր
թութ եան մէչ ։ տալու Աշոտ Երկաթին, խանը , թագաւորը փրկուած՜ է , իսկ պալատը ու
Հեռանալ քաղաքէն : զածին չափ այրի թող ։
Նե տերոլ առածին տարափեն՝ ետք ամէն իս ք Սակա՛յն , իշխանը ն՛կատէ ց յանկարհ՜ որ ՀրգեՀ Ապա, մտրակելով իրենց ձիերը, իշխանն ու իր
լուսնի
իւաղաղեցալ– կր լսուէր միայն զ\է րաւորնե ր ո ւ ինկած էր պալատին մէ^, եւ բոցերը կը լափէին՛ թիկնապաՀները անյա յա ա ցան նար՛ ՛ծ՜ագող
ք ^ ո յ չ Հառաչանքը է մօտակայ սենեակներէն մէկը։ ինչպէս կ՚երեւար , աղօտ լոյսին՝ տակ :
Տզաք, ասիկա սկիզբն է միայն, տեսնենք թ շնամ ին նպատակ ւունէր Աշոտ Երկաթի Հետ մի
ինչ սլիտ՚ր րլլայ վեր^ր^ րսաւ Գէարգ գառնալով ասին ոչն՚շացն՚ել նաեւ ան՛որ պալատը։ Միեւնոյն՝ ԺԹ.
իր թիկնասլաՀներուն : ատեն՛, գլխաւոր գրան\ առԳել կռիւը ՀետզՀ՚ետէ
ինչով ալ վերկանաք, մենք քեղի Հետ պի տաք կերպարանք կը ստանար։ Երկու կողմէն ա/ Կայծ՜ակի արագութեամբ տարատուեցաւ Աշոտ
ւթեան՛
աի մեռնինք^ իշխան , պատասխանեցին թիկնա– արգէն՛ սպաննո լա՛օ՜ներ կային՛։ Երկաթի կեանքին գէմ լա րո լա՛ծ՜ գաւագաբո
ալե
պաՀներր է ^"՚֊ԲԼ*– Ժողովրդեան վարի խաւերը սկսան զա յ –
Ապրիք– տզաք, բայց տեսէք, աՀա կը • Աշոտ , ատելի Աշոտ , անձնատուր եղիր • կոծ "ւ/1 Լ փոթորկոտ ծ՜ովու նման՛ ար գար
մեր վը–
սկսի իրական՝ կռիւր : Աբասն ու Գոլրգէնը այլեւս փրկութիւն չկայ քեղի, գոչեց Գուրգէն րոյթը ոտքի կանգնեցուց ղանոնք ։
զօրքերով իշխանը , կարծ՜ելով թէ Աշոտ Եբկաթի Հետ է որ
վ՛այ կուզ ան իրենց զօրքերով : կշ մ տա կը կռուի :
ԱրգարԼլ Աբասն ու Գորգէձը իրենց ԲԱԳՐԱՏ Հ6ՎԱԶԵԱՆ*
•կանգ առ ին պ՛ալատի դրան առֆեւ , աւ
Fonds A.R.A.M
ՄԱՄՈՒԼ փոխաննե րաւ.) ո այսովեա ( չենք Հաս էլն ար ) Օր քո՛– ՏԻԳՐԱՆ ՄԱՆՈՒԿԵԱՆ
նիկիձէի անուան պողոտայէ վրայ» ։
ՆՈ՛՛Ր ԱՐԹՆՑԱՆ Եւ֊ մեր վեց ՚յյ՚լ ՚յդարճը լբ՝հ Աեռալ Տիգրան , կարօտը սրտին ու Հայրենի
բառ մրն ալ սորված է եւ մեզի կր Հրամցնէ * կը
քի ազատութեան՝ կրակէՀ աչքերս ւն՛ ։
խօսի <&Հայ ա սա ահի ե՛լ միւս սովետական՛ քես -
Համ ի տ եան բռնակալութեան գարՀուրելի օ-
« Պայքար », Ամերիկայի ռամ կա վա րներ ո ւ պուբլիկա»ներոլ մասին, որ մտքի զօրաւոր ճի -
ոե ո ու Տո, 1902/&
օրաթեբթը , Հեաեւեալ գի ա ո զութ ի ւններ ը կ՚ըս՛է գով ու չարչարանքով պէտք է Հասկնանք թէ մ ի–
» ^*–Ր՚Ր Տարօնր ողողուած էր աւելի
խմբագրականի մը մէք, <Հեթէ Երեւան լսէ» խորա քաղգային բառի մր րիբբպլի՛քի "^ԷՀ &եւն է, որուն
քան՝ 25 Հ^թապուբ» զօրքով , կարո ւա&֊ էր յարա ը ե–
գրով եւ, ... ամերիկեան Հայերէն՛ով (27 Յուլիս) • ամ էն՝ Հայու Հասկնալի շատ յստակ , շատ բնորո–
րու թի լեն եր ա բտասաՀմ անի , մ անհաւանդ Ղ՝ուրանի
; ^Երեւանէն՛ ստացուած նիւթեր ը յա՛ճախ շխչ բառը կայ Հան բապե տա ւթիւն՝ , պետ ու թիւ\ն
եւ Բարձրաւանդա՛կի մ էք , խմբապետ Տ իգբան ,
կրսլարո մնա կեն՛ ա յն տեսակ բառեր, որ անՀ աս որ Հան րո ւթենէն կը բխի եւ Հանրութեան կը վե
կեղծ անունով ԱժտաՀար կը պաՀէը կապը եւ թղ–
կն ալի են նոյնիսկ խմբագրութեան 1 եթէ ուգէր րաբերի :
թաաաբական աշխատանք մինչեւ Ախ լաթ ։ Երբ
կրկէն աշխատանք կատարել եւ Հալացնել ու այն– ի Հարկէ մարգ կրնալ Հիանալ որ այս երկ–
կաս կ ա ծը սաստկացաւ , գրկ եց Հ բաց անը եւ իր
սլէա ներ կա յա ցանել իր ը \ 1 թ ե բ ց ո զ ն ե բ ո ւ ն ւ Օտար րէն Հայրենագարձբ ա՝ ւգքան կարճ Ժամանակի մէք
Հ ամա՚գիւղացի ԱտՀակի Հետ (^իւաղ) բարձ բա -
բառերը երբեմն այնքան միքաղգայնօրէն անճա այգքտն ցայտուն կերպով տիրապետած է Երեւա
ցան Ա ասուն , շարժական խումբին. մ իանա լու ;
նաչելի ձեւով կ՚երեւին այգ գբութիւններուն մէք, նի մէք տիրող Հայերէնին։ Բայց մեբ խնդրա՛նօքն է
Գէորդ Ջավուշ գուրգուրանքով կը մերժէբ
որ խմբագրութիւն մը վախ կը զգայ Հայացնելու, Երեւանի մտա՚ւորակւսն առա ք\ն\ո ր դո ւթեան ել իշ– Տ իգր ան ի մա սն ակ ցու թի *–ե\ր եւ կ՚ըսէր •
մի գուցէ սխալ մը կը գործէ, սխալ մեկնելով ; խ ան ութի ւն ն եր ո ւն որ գոնէ արտ աս աՀմ ան՛ ղր ր - ^Տիգրան, եթէ մենք ճրագն՝ ենք, դուն այն
Կ՚րմբռնենք եւ կ՚րնդունինք , թէ մեր լեզուն՝ կոլ ած գ րոթի ւնն ե բուն մէք իրեն ց ան՝խո ւ ս ափ ե լի ճրագին իւղն՝ ես, երբ իւղը պակսի, ճրագը լոյս չի
անպատրաստ էր ներկայ գիտական ու թեքնիքա– ն\ու աղագո՝յն ին վ ե ր ած ո լին օտար բառերը» ։ տար։ Ա ի կաշկանդո ւի ր շարժական խումրին՛ մէք։
կան զարգացումին , որ անՀ րաժեշտ գարձուցած է Ղ՚արձիբ գիւղդ , ել աէր եղիր խումբի՝դ » ո ր չափ
շատ մը բառերոլ գարբնո\ւմը Հ Նոր են գոբծիքեե– ալ կասկա՛ծելի ըլլաս : Եղիր ԳԳոյԼ\ –ՈԼ Համբերո՛ղ X
րը , մե քեԼան ե ր ը քաղաքա յին թէ զին ո ւո ր ա կան՝ Ո՛ շ գիր փոխադրական գործին, որ աւելի կարե
գործածութեան Համար, եւ մենք ատոնց ճիշգ բա ՃԱՏՆԵՐ ԳԱՒԱՌԷՆ ւոր է ։ Ա արդու աշխատանքի մեծութիւնը, ոչ մի–
ՀԱՅՐԵՆԱԿՑԱԿԱՆ
ռերը գանելու դժուար ութիւն կբ քաշենք ։ Այս ա յն յաղթանակ ի ու փառք ի օր ե՚րուն պիտի եր ե–
պա՛տ՛ճառով Հա յեր էն՛ լեզուն՝ բաթելոն մըն՝ է երբ ՛լան, այլ տառապանքի աւ դաժան օրերուն՛ »։
կը փորձուի խօսի՛լ գիտական նոր գիւտերու , նոր Այն ո ւՀ ետե ւ Տ իգբան՝ դարձաւ գիւղը եւ կա՛տա
մեքենան եր ո ւ մասին ։ րեց կարգ մը կարեւոր փոխադրութիւններ ։ Աւելի
Այս անտանելի կա ց ո ւթ ե ան՛ գաբ մ ան ը պիտի ՄԱՐՍԷՅԼ Օգոսաոս 22ին, ՏարօՀ, Սալ– լաւին ու կ ատ ա ր ե ալին՛ կը տ ենչար իր Հ ոգ ին ։
ս սլա ս է ինք Հայաստանէն , ուր ամէն տեսակ ա կա– նոձ՚որի Հաւր– Աիութիւնը տուաւ իր առաքին միշտ կ՚ըսէր* հ եթէ պաՀանքթն՛ Համապատասխան
դեմիներ կան , եւ լեզուականը ամենավերքինը ըր– գաշաաՀանդէսը , մեծ յաքողութեամբ ։ չեմ յաքողիբ .ըքն՝–ել , թող ներ ուի , կՀընեմ ինչ ար
լալու չէր ՚ Այս աեսա՚կ ա կագեմ ի մը միտք պէտք է Ամ բողք օրը, մինչեւ գիշերը ՛ուշ ատեն,խուռ կ րնամ » ։
յոգնեցնէ , իր Զգլուխ ը պայթեցնէ» , մեզի տալու ներամ բազմութիւն մը ն՛եր շնչուեցաւ Հայրենի Ո՛– կատարեց Հայրենիքի փրկութեան Համար
բառեր , որ չտփուին՝ ներկայ գիտական եւ թեքեի)– յուշերով ։ ամէն ինչ որ մարդկօրէն կարելի էր։ Ւր յեղափո
քական՝ պա Հանքն եր ոճն Հետ եւ Հասկնալի բլլան Պ* կարապետեան՝, օրուան նախաղաՀը, Հան - խա՛կան աշխատան՛քը աղմուկ չՀանեց , եւ ոչ աք
այնքան՛՛ Երեւանի կամ Լորիի* որքան՝ Պ ոստանի, դէսր բացաւ յուսադրիչ խօսքեբով։ Ակնարկ մր ցո ւցադբուեցաւ , բայց իր շինարար ու բար ի ար
Փարիզի կամ Պէյբա֊թի մէք։ նետելով մ եր ալեկոծ անցեալին՝ վրայ , փառաբա դիւնքով մնաց անմոռանալի ։
Այգ սպասումի պատասխանը , մինչեւ Հ իմա , նեց մեր անշիրիմ Հերոսները ել եղրակացուց թէ 1904/՛ Ա ասնոյ ապստամբութեան խորտակու -
երկրի մեր գիտական գրողներուն դիւրին Համա այսքան արիւն , այսքան տառապանք զուր չգա մր շատ ծոմն ր ազդեց իր վրայ ։ Արիւնոտ էր իր
կերպ ո ւթի ւնն՝ է օտար բառեր ո ւն՝ , ար ոնց « Հ այ ա— ցին , քանի ո ր այսօր ուն՛ինք Հայրենիք մը ։ սիրտը , բայց տ ո կո ւն ։ կսկիծ սրտովի մ ոռցաւ ըն
ցում »ը կը կատաբու ի գոնէ ա բտասաՀմ անի ըն Ապա բեմ Հրաւիրեց օրուան բանախօսը, Պ* տանիքը, իր սիրասուն զաւակները, ու ծպտուած
թերցողներուն Հանգէպ բացարձակ եւ նոյնիսկ Ս րապ Տակոբեան ո բ Հակառակ իր տ կա ր ո ւթեան՝ , անցաւ ա բւոասաՀմ ան՝ ։ կո վկաս , Պ ո ւ լկար ի ա ,Ո՝ու–
անգո ւթ անտար բեր ո ւթեամ բ ։ Եւ միայն գիտուն– Նիսէն՝ եկած էր իր պարտականութիւնը կատարե մանիա եւ Հուսկ յետոյ Պոլիս։ Աչ մի աեղ չգտաւ
ներր չեն որ մեղ յուսախաբ կ՚ընեն, Հայկական լու ։ Բանախօսը բացատրեց թէ մենք չարաչար Հ անգի ս տ եւ գո բծելու ընդոլնակ ո լ թիւն ը Հ ամա -
գիտական Հ անճա ր ին՝ ծանօ թան ա լո ւ գործը ա՛յն՛՝– տուժեցինք մեր յոյսը դնելով միայն՝ օտարին վբ– ձտյն իր պաՀանքին։ Ըմբոստ Հոգի մբ ունէր, որ
քոն դժուարացնելով, ինչպէս կը վախնանք Ալի– րայ ։ ^Մ՛ոռցան՛ք թէ ռուսական •ոսկիներու ,սուին անցեալէն՛ կ ո՚ւգար , Աա սն՛ոյ ըմբոստ լեռն եր էն, ո՛ւ,
խանք ե ան\նե բու նուիրուած վերքին յօդուածն՝ էր ։ ներու, անգլիական՝ թնդանօթներու շնոբՀիւ է որ իր սրտի մէք թաղուած մաքուր յիշատակնեբէն՛ :
Մաքի մէք ունինք Աիացեալ ՚ՀյաՀս/ևգներէն արեան՛ գետերու մէք խեզգեցին մեր նորաբողբոք *Բ է մալա կան արշա՛ւանքին ձգեց Պ ո լիսբ եւ
Հայրենադարձի մը, Տարութիւն Փիլիպոսեան ա– Հայրենիքը եզբա յբա կցելով ա րիւն ար բո ւ քէմ ա– անցաւ Յէրանսա կքաձ֊ տարիքի ծանր բեռան՛ տա՛կ։
նույնով , յօդուածը, որմէ կզուգենք զեղչել բրոոա– լականութԼան՝ Հետ ։ Կր բաւէ որքան արիւն՛ ար քՒող Հողը թեթեւ գայ վրադ, սիրելի Տիգ -
բան։
կանաի իր ճիղը ( եւ նաեւ այն որ այս թերթը ցունք թափեց ինք ։ Լծուինք ստեղծագործ աշխա Մ– Րսւրխե՚ա|Տ՛
պէտք է շալկէ այգ տեսակ գրողի մը մասին՛ իր տանքի, Հայրենիքի սէրը գնելով ամէն՝ բանէ վեր՛։
ան՛ծանօթութեան , մին՛չեւ վեց ամիս առաք ա յս Այն՝ ատեն , Հայրենակիցներ , վստաՀ եղէք թէ նո–
եր կրէն մեկնիլը ։ րէն մեր Տաբօնէն պիտի ծագի նաւաստ բգեան ար–
Հիմա այս յօդուածագիրը ոչ միայն այս կարճ շալոյսր » : Խ՛ ՄԻՈՒԹԵԱՆ մետաղագործական արդիւ -
***իքոցին մէք իւրացուցած է արեւելեան Հայերէ Արտ ա ստնա ւթի ւններու եւ երդերու մ էք մ աս– նա բե րութեան նախարար նշանակո լած է Հայ մը ,
նը, այ/ տիրացած է նոր, թեքքնիքական՝ լեզուին, նաւոր գնաՀատտնքի արժանի են ։ Օր . Աալվի– Պ* Իվան իՒեւոս՚եսձն , որ, թէեւ երիտասարդ, շատ
եւ մ ե ՚ ի կբ Հրամցնէ Հետեւեալին նման տողեր– նէ Տ որ ո եան , Օր * Պ երճուՀ ի ԱբբաՀամեան , Օր * կարեւոր պաշտօններ վարած է ։ 1937^՛ Պատե
« Երեւ։։$և՝ Հասնելէս մի քանի օր յետոյ այցելեցի Ա արի Ա՛ արտ ի րո սեան (Պ րի՛ւքս է լէն) , Պ * Աշոտ , րազմ ա կան ՚1ք ա իւ ա ր ա րո ւթե ան՛ օ գնակ ան՝ վ ար ի չն
պարտվ սյի (այսինքն կուսակցութեան որ Հոս Դ՚առնիկ Տէրոեան, ք&աչիկ Գալուստեան՝, Անդ բա– էր ։ \*)39ին իրեն յանձն ո ւեցաւ \,աւա՝շինութեան
գոնէ Հ ար իւր Հազար անգամ արտասանած է ( ստա– նիկ , ւիան § աա իկեան ել մանաւանդ ^իեղամ Պօ նա խարտ բութ իւն ր ։ 1940/՛՛^ նշանակո ւեցաւ ընդՀ .
լինեան ռայկով (չենք Համարձակիր թա՛րգմանեի ղոսեան , արուն շակ» թատեբախումբը Հանդէ պետ ե բ կա թ ի եւ պողպատ ի ճարտարարուեստին ։
վախնալով որ սխալ մը կը գործենք) եւ ստալին՝– սին փայլը աւելցուց , Կո վկա սեան եւ Տարօնի պա \ 9 3 9 ի Հոկտեմբերին թեւոսեան Պ ե բ լին գնաց տ–
եան ռայոնի (կ՛ ենթադրենք շրքանակ ըսել կ՛ուզէ) րերով եւ մէկ արարն ո ց զաւեշտով մբ ։ ռեւտ բտ՛կան Համ ա ձա յն ո ւ թիւն՝ մը կնքելու Համար
աշվսատանքէների դէպուտատնե՚րի (այսինքն՝ երե ս– Հ1՚1^լԷ՝Ր 1* կառավարութեան Հետ ։
« ՅԱՌԱՋ »Ի ԹԵՐԹՕՆԸ (93) ՚&էխս–՛) թէ ինչպէս պէտք է ներս մտնւեն ։ Զ°րքր եր Թշուառական՝ , տես թէ որու Հետ է զործ՜գ ։^
ղլ—
կու մասի բաժն՛ուեցաւ* մէկ մասը մօտեցա՛ւ Նախախնամութիւնը փրկեց Հայոց թագաւորը ,
իւաւ որ մուտքին , աւր պաՀ ուա՛ծ էի՛ն ^էորգ 1՚Հ~՝ ըսաւ Գէորգ իշխան կամաց կամաց նաՀանվելով ։
խանն ու իր թիկնապաՀները , իսկ միւս մասը շր– ՛է/ատ չանցած՝ քսան՝ Հ՛ոգիէն՛ տասնեւՀ ինգը
ԱՇՈՏ ԵՐԿԱԹ քան՛ մը ըրաւ ու փորձեց պա տեր էն՛ վեր բարձ — միայն նստեցան իրենց ձիերը, ել անն՚կւաոելիկեր
^ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՎԷՊ) ւանլ պո՛վ ւլոլրս եկան քաղաքէն։
ւ՚
Աբասն ու Գուրգէնը մտան պարապ ապարան
Ղ՝էորգ իշխանին՝ ու իր թիկն ապա Հնե րո ւն՝ նե– քէն ներս– չգտնելով Հոն իրենց փն՛տռած՜ .որսը,
տա րավ։ շ նոր էն՝ ինկաւ անոնց վրայ, բայց
տորու սկսան քարուքանգ ընել եւ կողոպտել ամէն ինչ ։
ԵՐԿՐՈՐԳ ՄԱՍ մեձ՝ վնաս չկրցաւ տալ, որովՀետեւ արձակոլաՆ՛ Որսը թռած՜ էր իրենց ձեռքէն ։
ԺԸ. նետերէն շատերը գպա\ն թշնամիներու վաՀաննե– Գէորգ իշխան՝, բաւական Հեռանալէ ՚ե.^Բլ\ »
Զգո՛ւշսէ–թ՝համր սկսան ւԼեր բարձրանալ* յան րուն : իշխանը նկատեց որ երկար պաշտպանուիլ ետ նայեցա՛ւ* գառն էեպիտ մը երելաց իր գէմքին
կարծ֊ քսանի չափ նետեր իրենց վյրայ սլա սան* անՀնար է եւ թէ ինքն՛ ու իր մարգէ կր րո լո րն ալ վրայ։ ՚Բազաքին մէչ՝, Հոն՝ ուր՛ կառուցուած էր
քանի մր Հոգի գետին գլորեցան տեգն ու տեղր; կը կոտորուին , եթէ յամառին՛ մնալ իրենց տեգե Աշոտ Երկաթի պալատը, այժմ կը բարձրանար
Ոմանք արսափաՀար ետ դարձան : րը, ուստի՝ լաւագաոյն Համ արեց ետ քաշուիլ* ծ՜իրանեգոյն՛ բոց մը։ Կրակէ լեզուները ագաՀօրէն
Գաւաաճանուիյիւն , պոռաս ՝է՚ոլյ։Սէլ ել ակն— բայց գեռ կ՚աւզէր քի ք մըն ալ շարունակել կռիւը կը լափէին շքեղ ապարանքը ։
պալատը, այլ էեամանակ
թարթի մր մ Էշ՝ ղուրս փախաւ ու կո ր սո ւե ցաւ մրո–< ոչ թէ փրկելու Համար ընտանիքով ԳոՀոլթիւն ԱստուՆտյ , կանչեց Գէորգ իշ
արպէսզի իր
թութ եան մէչ ։ տալու Աշոտ Երկաթին, խանը , թագաւորը փրկուած՜ է , իսկ պալատը ու
Հեռանալ քաղաքէն : զածին չափ այրի թող ։
Նե տերոլ առածին տարափեն՝ ետք ամէն իս ք Սակա՛յն , իշխանը ն՛կատէ ց յանկարհ՜ որ ՀրգեՀ Ապա, մտրակելով իրենց ձիերը, իշխանն ու իր
լուսնի
իւաղաղեցալ– կր լսուէր միայն զ\է րաւորնե ր ո ւ ինկած էր պալատին մէ^, եւ բոցերը կը լափէին՛ թիկնապաՀները անյա յա ա ցան նար՛ ՛ծ՜ագող
ք ^ ո յ չ Հառաչանքը է մօտակայ սենեակներէն մէկը։ ինչպէս կ՚երեւար , աղօտ լոյսին՝ տակ :
Տզաք, ասիկա սկիզբն է միայն, տեսնենք թ շնամ ին նպատակ ւունէր Աշոտ Երկաթի Հետ մի
ինչ սլիտ՚ր րլլայ վեր^ր^ րսաւ Գէարգ գառնալով ասին ոչն՚շացն՚ել նաեւ ան՛որ պալատը։ Միեւնոյն՝ ԺԹ.
իր թիկնասլաՀներուն : ատեն՛, գլխաւոր գրան\ առԳել կռիւը ՀետզՀ՚ետէ
ինչով ալ վերկանաք, մենք քեղի Հետ պի տաք կերպարանք կը ստանար։ Երկու կողմէն ա/ Կայծ՜ակի արագութեամբ տարատուեցաւ Աշոտ
ւթեան՛
աի մեռնինք^ իշխան , պատասխանեցին թիկնա– արգէն՛ սպաննո լա՛օ՜ներ կային՛։ Երկաթի կեանքին գէմ լա րո լա՛ծ՜ գաւագաբո
ալե
պաՀներր է ^"՚֊ԲԼ*– Ժողովրդեան վարի խաւերը սկսան զա յ –
Ապրիք– տզաք, բայց տեսէք, աՀա կը • Աշոտ , ատելի Աշոտ , անձնատուր եղիր • կոծ "ւ/1 Լ փոթորկոտ ծ՜ովու նման՛ ար գար
մեր վը–
սկսի իրական՝ կռիւր : Աբասն ու Գոլրգէնը այլեւս փրկութիւն չկայ քեղի, գոչեց Գուրգէն րոյթը ոտքի կանգնեցուց ղանոնք ։
զօրքերով իշխանը , կարծ՜ելով թէ Աշոտ Եբկաթի Հետ է որ
վ՛այ կուզ ան իրենց զօրքերով : կշ մ տա կը կռուի :
ԱրգարԼլ Աբասն ու Գորգէձը իրենց ԲԱԳՐԱՏ Հ6ՎԱԶԵԱՆ*
•կանգ առ ին պ՛ալատի դրան առֆեւ , աւ
Fonds A.R.A.M
