Page 170 - ARM_19-1948_03

ԲՈԼՅեԻԻ&ՍԸ ՊԱՏԱՍԽԱՆ «ՑԱՌԱՋ»Ի ՀԱՐՑԱՐԱՆԻՆ ՇԱՏ ԲԱՆ ԿԸ ՊԱՐՏԻՆ*

եՒ ԴԱՅՆԱԱՑՈԻթԻԻՆԸ–.– ԳԺԲԱԽՏ ՍԵՐՈՒՆԴԻՆ ՎԷՐ՚ԲԸ Սեւ օրերէն ճղակոտոր աղատ՚ուահ ,\ այս օ–
կր
(ԹՌՈՒՑԻԿ ԱԿՆԱՐԿ) ուայ մի^ի՝1 սերոլեղր, իր Հայրենասիրութխնր

Կ՚ուղէի ոբ իմ սերունդս ր լ լար անկեղծ եւ ան– պարտի մասամբ իր ծննդավայրին

խարդախ, իր կրակոտ խօսքը ըսէք, ճակատ– Գեռ մանուկ՝ մանկապարտէղի գոգնոցով Ա.

ճակտի եւ անվախ ; Անապատի սարսափն ու Հալա­ Բ. Գ.էն առաք սորվեցաւ խմբովին երգելսԱղատն

Լե՛նին ՀամաՀւ ավար կուսակցութեան֊ մէթ ա– ծանքը, տառապանքս՝ ու անօթութիւնք մեղի շատ Աստուաօ՝» , «.Կռուեցէք տղերք» , «Ով "ր կաշ՝ է» ,

մէնէն՝ Հ ե ղին ա կա ւո բ մեկնաբանն է Մ ար քսեան բան՝ սորվեցուցին՝ , աՀա՝ թէ ինչու մուրացկան՝ ս ե– « Կով կաս ի քա9եր» եւ այլ յեղափոխական^^ աղ­

վա բ դապետ ո ւթեան : Այս *Լ\եբթին՝բ բիւբ ձեւերով բունդի մը դիմագիծր առնելով ոչ ոքի առթեւ գա յին երգեր :

կաբելի է մ Լ կ ա բ ան ե լ , սա կայն կուսակցութեան երկրպագելու պէտքբ չոԼնինքւ Պարապ տեղր չէ որ րսաձ֊ է կաթոլիկ կլերա–

մէթ պարտաւորիչը այն՝ մեկնութիւնն է , ոբ Լենի*– Բսա\՚֊՚քՀինդ տարուան պանդխտութեան շբբ — կսՀւ մր Տուէք փ՚նձի ման՛ուկ մր, միայնՓրկոլ

նբ կուաայ ; թանին , որքյա ն, օգտուեցաւ իմ սերունդս , իր ե– տարի, կրթեմ ղա յն կաթոլիկ, աչխարՀի ւդ աքձս.

Մ աբքսեան\ վաբգապե աո ւթիւնբ Համայնա– րէց սերունդէն X կիւնն ալ գտնուի , այլեւս կր մնայ կաթսլի\ ։

վա՚բ կո ւս ա կց ո ւթ ե ան մ էթ ժողովրդականացն ոգբ Գառնութեան խօսք ունինք, երէց սերունդին՛, Մեր հ-ննդավայրբ տուաւ այդ երկու Տար­

Լեհինն է ։ քան ի որ իր պ ար տակ անո ւթեան մ էթ տեսակ մը ուան կրթութիւներ՚, Հայկի , Բելի՛ եւ ն

Աթալինք՝ Լենին չէ։ խ ա ր խ ա փումն ե բ ո վ քա լեց % Եր ի տասարգո ւթեան՝ , Ար օ թէ\ր\ո՛լ

Լենին ոչ միայն՝ մ եհ՝ մ՛արտավար *մին էր, այլ եւ նո ր սե՛րո ւ\Լ ՛դին՛ Հանդէպ եղաւ անպարտաճա - <Հֆէտայի»1ւերոլ ձօն ուած երգերը զիլ ճայնով)եր–

եւ մեհ֊ տեսաբան մբ Հ նա չ X գելու պատեՀ.ութիւնը Հ

Այգսլէ ս չէ Ա թալին բ * ան գործնական ո յմ Աւազ, կարճ տեւեց; Հայկական լ\արգել&ն
մ անէ կ Հայեր բ, տարիներով
Ամ բողթ քսանրՀինգ տարի, այս օտար ափե– ապա աո ւա շ
մ բն է եւ ոչ տեսա բանական , իր մ աբգբ կե՚ւ գանի մն ա ց ին գերու թե անէ մ Էթ , մ կրս* " ՚-՚հքյյ ցաանն Հլ

կեւ ՚նքն՝ է եւ ւ չ տեսութիւնը : բուն\ վրայ , սե րո լնդի մ ը ճակաաագիրր երէց սե­ Հիւսօ անուններով, բ ա յ $ պաՀեցթն իրենց Հա յո լ

Սակայն այս ըսել չէ , ոբ Աթալինք իսպւ րունդին ձեռքին մէթ էր : իթն՝չ րրաւ : Հյատ մր աո– Հարազատ Հոգին X Երբեմն Արեւբ մաբր մտնելէ

Հեռու է տեսութեանց աշխարՀէն X ուոր բաներու աեղ քէն՛երու , եւ աաելութիւննե– վերթ, լալով ազօթեցին , օր մբ վե\րդառն՛ա լո լ յ ո յ –

այսօր եք * Միութեան մէթ ճանչցուա՛ծ է իր՜՜ բու վէրքերով թուն՛աւորեցին։ , ու ա՛յսօր պատկերք ԱՈ վ Հ

րեւ տեսաբանական առաթին եւ ամէնէն Հ ե՜ղինա– մէի,եոն է:

կաւոբ գէմքր։ Ե ր իտասա բդութիւնր , ո ր ծաղիկի մը Հ ոտը Ու վերադարձան։ իԲնչպէս վերադարձան , ա–

Լեն ինեան վարդապետութիւնը բիւր ձեւե բով ունէր, այս օտար երկրին մէթ, շատ մր լալ գի­ մէն մէկբ իր առա\֊ ձին պատմութիւնն ունի :

կար ե լի է մ ե կ^ն ա բան ե լ * սակա յն կուսակցութեան տելիքներու տեղ գէշ բաներ ալ սորվեցաւ X ՛Բանի մր տարի՚ն\եր որբանոց։ ներ ու , ւ/յ ր բեմն

մէթ սլա բ տա ւո րի չր այն մեկնութիւնն է, որ Ս թ ա– իՊն՚չ կ՛արժէ , տասնեակ մը էնոբեբոլ չոր, Հա­ գիտակից ու երբեմն ապիկար պաշտօնէութեան

լինր կուտայ % յեցի դաստիարակութիւնը , ման աւանդ , քանի մր պա աճառած դառնո ւթ ի Լն\֊ե ր բ ապրելէ վերթ , օր

Լեն ին եան վարդապետութիւնը Համ ա յնավաբ Հատ ՜Հդրիձ բռնող» տղանեբու անունները , որոնք մ բն ալ իբրեւ ԶավւաՀ ասն եր վա ձառք ի Հ անաւ ե–

կուսակցութեան\ մ էթ մո ղո վյրգա՝կս/ն ա՚ցն,ոգը յաճախ՜է զանազան՛ Հովեր կ՛առնեն* , եւ բաներ մր ցան Աուբիա, Լիբանան եւն . : իՒերեւս դե/ւ քոյրեր

Աթալինն է ։ կբ մրոտեն՝, ,ոբ դժբախտաբար մոլբացակա\1\ոլ — ունին– բ ա\ ապատն եր ո՛ւ մէթ X Հունաստանի , հրա­

Աւելին՝ * այս գի ծով՝ Լե ն ին ի ի ո ղովա՚կ ո վ Ոքւմե Է մայի , Բավալայի ,Մակեդոնեան գաշտերուն մէթ,

նաեւ Ա՚աբքսեան վարդապետութիւնք ժողովրդա­ Հարց կո ւտ ամ ձեզի * 11 վ Հ՝ռ աաքքք ր ւււե ց ալ , Ջափա Հաս ( 1 4էէն սկսեալ ) մ եր եզբայ բներո ւն

կանացնող ամէւ էն՝. Հեղինակաւոր գէմքր այսօր երիտասարգութեա՚մբ , զայն մարզելու Համար ծա\՝.՝ր աշխատանքբ Հողատէբերբ վայելեցին՝ ,

դարձեալ Ա թա լինն է : Հսւյկակս/ն գիտելիքնեքով , լե ղո ւով եւ պատմ ու­ զարմանք պատճառեց X

Աթալինը ունի ուրիշ առաւելութիւն մր եւս : թեամբ * մ ան աւան գ գաւառի ե բ ի տ ա ս ար դո լ - 1923^5/, Աո լրի այ էն բերուած երեք չորս Հա–

Բացառիկ ձեւով յստակ , ո Ր11 չ ~ոլ աաբղ է իր թեամբ , որ այսօր ալ այս ժողովուրդին՝ կենսա­ րի*֊Ր չափաՀաս՚ւեբ Մա՝րսէյլի մէկ կայանք քանի

ոճբ : է կան, աղբիւ՛րն ՛Է X մք օրեր իրենց կապոցներով մնա՚ղին եւ ա քցելու

Մյգսլէս էէ Լենէնք* իք <ոճը ման՝.ուա՝ծապատ է Ե ր Է ց^– եր ո ւն մեղքր , անա պատ\ի սերունդը իր մբ չունե ցս/1՝ , մ ին չե\. որ ֆ\րանսացի ՀՀ,փաթբ՛ոն»–

ու խրթին՝ , եւ իր ռուսերէ-Լր անճկուն ել անգիւ– մորթին վբայ կրեց ու կբ կրէ՜– Աւելի բախտաւոր ներ եկան՝ մսավաճառի նման զատել եւ տանիլ;

րքմբռնե լի X է, նորաՀաս սերոլքնգր, որ գոնէ , Հոգ չէ թէ կիս­ Պօռա ո յի երե ք Հա բիւրի մօտ Հայո ւթեան շա­

Աթալինք, ճիշգ է, չունի Լենինի յանգգնու - կատար , Հայոց պատմութեան ել լեզուին Համբ տէ րր մեր որբերէն են : Ո0վ տարաւ այն աշխա–

թիԼնր ՝ բա ցառիկ շն ա կա ն ու թ ե՛ա մ՛բ մ ր ամ է–֊֊ էն կ՛առնէ X տանքր , որ վե բ ադա ահ-ան Հա լա քո լին իրարու

վայրագ ու բարբարոս գաղափարները մեկին՝ ու Ս երունդի մ ը ճակատագիրն է որ, կ՛ո զբանք X Ք"Վ , Իբարու մօտ , իրարու, շունչով ապրելու Հա­

անվարան ար տա յա յտելոլ ( ՀՀ*՛Իիա ա լո ր եա լ կոպ– Պայքարր բացուած էր Հիներու եւ (լորերու միթեւ։ մար; իրենք եւ ուրիշներ լալ գիտեն, ժամանակին

տոլթեա՚մ բ եւ գրեթէ ֊նիՀ ի լիստա կան ն շա՚ն֊ա կո ւ - Գա-ուն խօսքեր չունիմ ոչ ոքի; Լա*ւ է որ ծազբեցին Զոմերու Միութիւնը, բայց մՌր գա -

թեամբ մր կր սիրէր արտայայտուիլ Լ» քՒոլսթոյ, ինքնագիտակցութեան եկած են բոլորը, եւ Հինը ղ ո ՚ թ ր շաա րան կբ պարտի Զոմերուն ,<ձԵբկուն–

ա\Լ< չէր սիրեր որեւէ գունաւորում ։ Այս բանին եւ նորք։ Գործենք ահ վ Հատ , քտՀւ ի ուշ չէ, որով– ք»ին եւ իբ մրաթան՛ նախտղաՀ՝ *(,արգունի1՚ն X

մէթ ան շատ նման էր Լենինի » , կր նկատէ *(, * Հետեւ, վերթին վարագոյբն\ է, Վերթին արարը Ե ղք ա կա ց ո ւթ ի ւն *

Պե րտեաեւ իր <ձ(հ ո ւս ական Գաղափարքն գիբքէե՝ Ափի ււք յ՜ողովուրղէն :

ԷԼ 1 8 4 ) ։ Այս Հա՚րցփն վրայ եբբ կը մաաէձե՚նք, մեր Այս սերուն զ ր ^ Հակառակ բազում գաոնու -

Աակայն Լեն ին\հ ալ իր Հերթին չունի Ա թալի– սիրտերը զ՝արիւնոտին , քաքի որ Հայրե\նիքրՀ տե­ թեան , յարգւստւքի աւանդ մր ունի կուրծքին տակ ,

նի ոճի՝ պարզութիւնք յ Ամ էն է՛ն խրթին գաղափա– սակ մր դիրք Կ րոձաձ , իր նիզակր ուղղելով ինչպէս եւ Արարատի նման՝ ամ* "Ք<> <էբ
եւ երկիւղածութիւն
րրն իսկ ե՛րբ տեղաւորուած է Ա թալին ի գլխին մէթ Սփիւռքի գիրին ու գրականութեանս գԷմ , մինք Հանգէպէ/–ամա՝1.ակակիցպատ–

եւ իւրացուած իբմէ, իր գրէին տակ ամ է\ն՝էն դի*~– Համաստեղներ ո,լ Նա>րգոմևիներ , ԱարաֆեանԱ եր , մ ո ւթեա՛ն՝ եւ քա՛ղաքական գորօ՜ունէութեան՛,

րրմբռնելի կերպարանքը կ՚առնէ : ու Սօս Վանիներ, տակաւ առ տակաւ կ՝ աղուոր– վ կայէս մինչեւ Աարտարապաա մղուած– օրհասա­

Լեն ին ք յաճախ կարելի ՛է եւ չՀասկնալ , մինչ Աևեն մեր լեղոլԽ ,արեւմտահայերէն բարբառը : կան ճակատամարտին , ս/Լորելքին՝ Աայիս 7&իս •

Սթսւլին՛ք չՀասկնալ երբեք կարելի չէ ։ Մենք տէր պիտի կսյ\։ գնինք , Հոգ չէ թէ շատ Այս ամէնր կր պարտինք երէց սերունդին :

\յոյնն\ ՛են– երկուքր եւ նման՝, եւ տարբեր մր ուրացումներ տեղի ունենան % Ա՛ ենք որբեր՛ս Մ արս էյ լի Հ. Տ– Գ– Պատանեկան Մ ի"Փեա%

նաեւ կենդան ի խօսքի մէթ ։ որ անապատէ անապատ Ա՝ եսրոպեան ՛տառե բր կազմակերպած գասախօսակսճհ, մ֊՚ողովներր , իր

Երկուքն ալ Հռետորներ չեն * սակայն «Լենի– միասին պտտլյոլցիՀհք , գարձեալ ալք ե\նք , քանի ճոխ գբագարանր, տրամադրած՜ ամբռղ^ գաղու­

նր Հ եռետ որ ^ԼՀԷԷա լո վ՝ ա լելին էր , քան\ 1Հ ռետ ո– գեռ Հայ ոգին, ու Հայ շունչր մեռաձ֊ չե՝ն՛ : թին եւ ուրիշ բազմաթիւ ձեռն՛արկներ Հայաշա՛տ

րր» , ինչպէս >որ Ջերնով կ^րսէր. իր յ ի չատակած Սերունգի մր դառնութեան խօսքերն ենւ այս կեդրոններու մէձ որոնք մեր սերունդին մտքի մա­
թոլորր :
յօդուածին մէթ, մինչ Ա թալին երբեք Հռետոր չէ կար զ ա կր բարձրացուցին , կր պարտինք Հ. 8՛ Ղ"

Լի դէպ ռուսերէն՝, կբ խօսի շեշտուած վրացական Ս– ԸՆՏՐԻԿԵԱՆ Հին սե րոմէ գին եւ մասնաւո րապէս « Յառաք

առոգանութեամբ մբ) :

Լենին ր Հսկայ մլձն է Աթալինի բադգաամամբ,

սակա յն իրողութիւնն ա յն է , որ անոր աթոռր , Հ,անասոււ ր լե ղո ւո վ սոցիալիստական՛

բռնո ւթեամբ ել Համ ատաբած սարսափի մէթ , մի՛ րնդՀա\՚Լ՚ուր չ\ւլմ\ւեբ րրալ մեղի՝ ինք « տէր կանգնելով » աղ­
գային Հարցին։* • •
այսօր՛ Հեղինակաւս րապէս կր գրաւէ ԱթալինըX կուլտուրայի մէշ^ ի մի ձ՛ուլել ^ :

Ա յս րնդարձակ շեղում բ կատարեց իԱ ք լոկ ը– Չա՛փազանց ՛րնդարձակ եւ Հարուստ է նիւթր , Եւ երբ այս է իրողութիւն ր, ի՞նչպէս կ*ու–
պայքարփ
սելու Համար , ոբ Լենին ել Ա թալին աղգային զայն նոյնիսկ չափով մր կարելի չէ սպառել այս զէքէ ո՝,ր բո լշեւիղմ ր գաղափարական գերեզմանը

սեղմ սիլնակհ\երոլ մէք, ուստ՛ի՛ շատաՏւ-անք այււ մէԳյ կարողան՛այ Դաշնակցութեան՛

^՚աԲՑէ ^էլ\ ներկայացնեն ԼԲէլ ՝ռլ ամ բո ղ– քանի մր տողեր՛ով : վարել :

թո ւթեամբ Աաբքս - Լենին - ԱթալթնեաՏն վար­ Այսքան Հիմնական է տարբերս ւթի ւնր բո լշե– Ի՞նչպէս կ՚ոլզէք , որ Հայ ժ-ողովուրղի

դապետութիւնք X - լիղմի եւ ՛դաշնակցութեան մի քել ազգային Հաբ– ստոլարաՀ ոծ֊ զանգուածները, թէ դուրսը ՛ել թէ

« Բանուորական Հա՛րցի բաղդատումով, կր Յէ Հէն •• մայր երկրի մէշ, որո՛նց Հոգին եւ միտքը խա­

Գրէ Լենին՝, ՚ աղգային Հարցի ստորադաս արմէ— ԱԲԳ< այն պայքարին մէք, որ թարուած չեն իւրատիպ լրվանթինականութեամր

քր ենթակա յ չէր ոչ մ էկ կա ս կա ծ ի Մ արքս ի Հա– 111111 IIII / 1,
ազգային Հարցի չուրշ՝, մեղմէ ՛ո՞՛վ քաշուեցաւ իր
մ ար» մր, Հետելին բոլշել\իղմին ել ո չ Դաշնակցութեան՛ է
։
գաղափարա՛կան ղիրքերէ՚ն՛։
Իր ուսուցչի այս պատգամք մեկնարս/ւելով՝ Ի՞՝՚չպԷս կ՚ուզէք, որ այղ՛ զանգուա՛ծները •

Ա թալին՝ արդա՛ր ի ր ա ւ ո ւն քո վ կբ նկատէ բ . Ո° վ քողարկեց իր վարդապե՛տ ո ւթի ւնր ^զայ՚ն խորքի՛ն մէէ՝ ազգ մր ամբոզ^ րսթանան այն Հո­

« Հոս միայն երկու տող է, սակայն այգ եր­ խարդախօրէն ն՛երկայացնելով զան գոլ ա՛ծն ե ր ոմն՝ : սանքի ետելէ՚Խ, որ զիրենք եւ իրենց Հոգեկան •
Բոլոր
կու տողբ կբ վճռէ ամէն ինչ» : պայմաններու տակ ոչ Գւ ՚կցու֊ Հարուստ ու բազմադարեան գսճւձերը ղէաի
թիւնր Հ
Իր Հերթին՝ Լենին կբ յայտարարէր . տնՀետացում ել ղէպի մաՀ կ՝առա^նորդէ

« Մե^Լք կք վկայենք, ոք Հ ամա շխարՀ ային րն– Ան այսօբ աւելի Հասա աա ա մա օր էն՝ քա\1՝ ե– ԱնՀնարթ է

կերվարութեան շաՀերր բարձր են մեր աղգային՝ բէկ , եւ եքէկ ոչ այնքան խանդավառ Լոլ–սէով ՝ոք~ այս, Հակառա՛կ կեն՛սաբան՛ո՛ւ՞­

շաՀերէն , բարձր են պետութեան շաՀ ե րէն » : քան/ ա յսօբ , կառչած կք մնա յ իր Հին ու ծանօթ թեան , մեզմէ անբաժան յարատեւու մ ի , ղոյու–

Եւ կամ. գա լան ա\– քին՝ Ազզո ւթեան մ էթ տեսնէ լով մեբ աշ­ թեա\Լ՛ եւ կեանքի՛ Հզօր եւ անդիմադրելի բնազ­

Ա թալին եան աղգա յին քաղաքականութեան՝ խա ր Հ ի գերագոյն եւ յաւիտենական արժէքնեքէն դին :

նպատակն է, ղա յն կր մեկնաբանէր Երեւանի մէկշ ԱյԳ է աատճառր, որ Հալածական Դաշնակ­
գաղափարականէ
Համայնավար գրիչներէն Պ* Աբէէ "~ Բո լշեւիղմ ր կրցա0 լ մեր այս րմ բռնում ին ան– ցութիւնը այնքան գիլրոլթեամբ ի շխ անա պե­

եան ՀՀետղՀետէ անՀետացնել աղգութիւննեբր ճիչգ Ր//ալր ապացուցանել : Եբբե՜ք : պայքար ի մէչ փախուստի կր մատնէ անմրցա­

իրեն ց լեղուներով, իրենց կուլտուրաներովդ : ս՛ ՛Լ Բոլշեւիղմ՚ր միշտ Հայ ժոզովուրգի

Իր Հերթին Աթալին կբ վկայէ ր , որ իրենց ՛Ոչ միայն չկրցաւ , այլեւ ձեւա՚պէս ՛տարա– կ՛ից առաՀնորդր մ\1ալով :

նպատակն է՝ ՀՀ աղգա յին՛ կուլտուրաները մի ընդ– բախտ արա ր կեղձ՝ե էով ո՛ւ ստելով զգալի ղի՝– (Խմբագրական՝ Հ.Յ ՈՒԱԱԲԵ Ր» է)

Fonds A.R.A.M