Page 135 - ARM_19-1948_03

ձ Ա* ճ 4

սլարտ՛ուած , անշարժ իր անկոզթնին մէթ, կարծես 2ԱՅՆԵՐ ԳԱՒԱՌԷՆ
ԽԱՆԱՍՈՐԻ
ամբողթ Հայ ժողովուրդին պատմութեան պատ կե–

(ՇԱՐԺԱՆԿԱՐ) րը կբ ներկայացնէր է

Շարժանկարին երկրորդ մասը իր թաղումնդ ՏԱՐԵԳԱՐ2Ը

է, Մարսէյլէւ% մինչեւ Փարիզի Հայոց եկեղեցին,

«Յառաի կարճ գրութեամբ մր Հաղորղա-ն յետոյ իր վերթին՝ Հանգրուանը, Փէռ Լաշէզ։
պատ­
էր Ա– ԱՀարանեանի նուիբուան ժապաւէնին կրնանք Անշուշտ կարելի չէ աւելի բան մը ըսել, կէս ՓՈՆ ՏՐ ՇԷՐԻԻԻ Մենք ալ աօնեցինք Խանա–

րաստութիւնը : Այսօր աե լի մա՛նրամասն է եւ ժամ ուտն ժապաւէնի մը վրայ X Կր մնայ քանի մր սորի տաբեղարձբ , նախաձեռնութեամբ Հ* Օ ՛ Գ ՛

խօսիլ , քանի որ շարժանկարը վերկացան տողով ա յս գործը մէթաեղ բերողներուն Լիոնի Վարանղեա։՜։ կոմիտէի եւ Փոն ՛որ Շկրիւ֊ի

տեսանք զա յն անցեալ չարթոլ : յայտնել ժողովուրդին դնաՀատութիմնր եւ ե– Անդրանիկ խումրի , Յուլիս 25ի1 Ս. / " ՚ Փլէն Պ–

Անհրաժեշտ է նախ նկատի ունենալ թէ ինք րախտադիտութիւևը ; Տրիկո սի գԼգհ$իկ ՝Ծ առա սա անն ե րո ւ մէթ։ ինքնա–

դժուարին պայմաններու մէչ՝ պատրաստած են <&արժա՝1 կարին իրագոր՛ծի չն է Պ • Աշոտ Մ՚"– շար %ներր ել Հեծելանիւները անդադար կր րա–

գա յս : Գժ ո լարին զանազան պատճա-ււեեբով , նա խ լաքեան , որ ձգելով իր աւելի կարեւոր գործերը , նէի1. , փոխադրելու Համար , Հանդիսականները :

նիւթական սահմանափակ միջոցներ, ֆեա ո յ նիւ– ֆրանսական Տէսճւօներու մէթ, անձնուիրաբար աշ– լիամր \0էն առաթ դաշտը լեցուած է խանդավա՛ռ

թե բու ճոխութեան պա կաս ր , ժամանակի եւ տեգի խատած է , եւ ո ած է պէտք եղած տեղ ե– բազմութեամբ մը, Վիէնէն , Վիլֆրանչէքլ՝, Աէնթ

(տէսժւօ) ղժոլարութիլններր եայէն; իրկար պիտի բր , եւ մաա%աւորաբար լաւագոյն 3>րան - կթիէնէն, Լիոնէն, Տէսթէն։ Ներկայ էին Նոր

է\լլաՐ թու ել ամէնը։ կթէ մէկ վայրկեան մտանէք սաց ի ա րՀ եստ ագէտնե րր : ք1 Հարկէ կա րեւո ր գե­ Սեր ո ւնգի սաԱ՝ուՀիներր ։

թէ ֆրանսական շարժանկարներն անգամ՛ տազձեա– րբ կ՛՛իյնայ օհշք օթշւ-տէէշսւ՚/՚ծ , Օտ^տ Տսա որ կէսօրէ վերթ ժամը Յին աեւլի ունեցաւ Հան–

սլի մէչ^ են, գիլրալ կրնաք Հասկնալ ոբեզանըպգ– քաշած է պատ կերն երր, եւ ՛որ արդէն՛ մեծ առն՛ուն՝ ղ էսի պաշտօնական բացումր ։ Կ՛բ նախադաՀ է բ

աիկ զորն մր չէ –.Ուրեմն ., Հարկ է ներողամիտ աչ­ ունի ֆրան ս ա կան շար ժան կա բն՛եր ու շր թանա կնե— ՚թն՚կեր Թ* Այվազ\եան որուն Հրաւէրով Նոր Սե­

քով ն՛այիլ , եթէ պակասներ կան : լ՛ ո ւ մէթ : իրեն Հետ նո յ(ւ\ ան՛ձն ու ի բութեամբ աշ­ րունդի երգչտխումբը Հնչեցուց զկարկուտ տե -

Պա բազայ մր եւս, Ամէն մարղ, Հայերէն (ա– խատած են Պ՛ Օս^ ԼծեօԱՈ՚ՁՏՏՇ եւ 1ՀօՈ§16Ո ^ապա­ զաց$>ր ։ Ընկեր նախագաՀբ քանի մը խօսքով բա՛–՛

րոնց պարտականութիւնն էր) մինչեւ Ֆրանսացի­ ւէնին մ ա ս\ն ա կցո ղ%երո լ գիմ ա յարդարն էր Պ • ցատրեց տօնին՝ իմաստը յ

ները (որ<ոնց պարտականութիւնը չէր) տուան &ա՝Հ խաթուն ի, տագանգտւոբ արուեստագէտը ; *իե զար ռւե ս տ տ կան բաժ ինն ալ ճոխ էր , եր­
գերով եւ ա բ տ ա ս ան ո ւթ ի ւնն\եր ո վ :
են Աեծ դախտ մրն է որ մասնակցութիւնը բերա՛ծ ՛է է

իրենց լաւագոյնբ եւ ըրած ե%\ բո լ ՛ւ ր կարելին , Ժապաւէնին բացատրութիւնը (շՕՈ1Ո1ՇՈէՅ.Մ6)/ք Լիոքւ ՛ի Վա բան դե ան կոմ իտէին կողմ է խօսե­

ամ՛են ան՛եղ միջոցներով : պատրաստած է ՛Ծաւա ր շ Յարգունի , իսկ աբտա– ցաւ րնկեր Միսաք Ա իրզէ \քԻձՍ0^^1ո՚1^ Նոր Սե­

ւիասլալկնր կր տեւէ մօտ 35 վայրկեանէ է լ կր ոան՚ոգը ընկեր ժիբա՚յր ՚իատաւոբեան՝ , որուն՝ րունդին պա ր.տա կանո ւթի ւնն երր : ՏէսինիՆոր Ա ե–

ներկայացնէ ԱՀարոնեանի կեաԱքր ամէնէն յատ­ ձայնբ շատ յարմար >է եւ յստակ է Ր ո ւն գ ին կ ո զմէ խօսեցաւ րն կ եր Առլէն I Փափագ—

կանշական կ էտ ե րո ւն մէշ–. Մէկ մասը (առաջինը) Վեբթացնելէ առաթ, պէտք է յիշել որ ժապա­ 1.ա՚1. : Սէնթ կթիէնէն ընկեր Տիզըան Զէքեանի

կր ներկայացնէ իր մանկութիւնը , երիտասարդոլ– ւէն՛ին ամենալաւ եւ յուղիչ մասր կը կազմէ քօՈ<1 բան ախօ սու թեն էն վե բթ , նա խաղ աՀ ը փակ եց Հ ան ՝-

թիւն ր , յետ,ո ք ձերբակալութիւնը ցարական իշ~° ՏՕ՚ՈՕւ&բ• , որուն երաժշտութինր կը պա՛տկանի վա­ ղէսին պաշտօնական մասը : Երգչախումբր երգեց

թանկութեան օրով, Ա\եվռի դաշնագրին ՛ւ աո րա՜– ղամեռ իկ ԳոլրգէնԱլէմշաՀին , իր վերթին ձա^ևա– <ձՏ առաթ նւ ա Հ ա ա ա կ» եւ ՀՍ* արսէյեէղ^բ : Լիոնի ,

գրութենէս, մինչեւ իր ճակատագրական ճառր գրութիւններէն (շՈ1€^1ՏէՐ6Ո16Ոէ) , Նիէ֊ Եորքի Վիլֆբանշի, Տէսթ֊ի, Վիէնի , ՝ Փօն տր Շէրիւի

է) ա ր ս\էյ լի մ էթ որուն ւրն թացքին* տարա՛բախտ գրէ– նուագաՀ անգէսին մ էթ ։ իսկապէս մեծ տադանգ Հ* Տ՝ Ղ՝ * Նոր Աերունղի խումբերր երգեցին), պա–

բբաանգէատկրը ;սլիտի րսէր իր փռրթին րա ււ ր Հա՝—Հա՝—Հաւ մրն էր ՛որ կորսուեցաւ այդքան՛ շուտ , բոլոր-թե՛ յտեցին , Հա յկական՛ \ել. ե ւր ոպա կան՝ պարեր : Եզա՛ն՛

\934էն ի վեր լռած էր Հայ վշտի երգիչր։ վրա յ ձգե լով այն մելա՚մ աղձիկ տպաւորութիւնր նա՛եւ զանազան անակնկալներ X քքքոբոված աՔէո~Բ՝

Հյատերոլ Համ ար մ իայն՛ կեն գան ի դիակ մրն էր X զոր կր ներշնչէ ԱՀարոնեանի ժապաէնթևյՀւկեբա– մը եւ շիշ մը շամվգանեա աճուրդի դրուելով կէս

ք) ւրիշնե բու Հա՛մար որ տեսած էին՝ զինքր, ղ ա ա ա– ց ող իր ան մ ա Հ դոր\ծը ՚* Ա * Մ• ժամ ուտն մէթ գոյացաւ 7225 ֆրանք։ Ամ էն՚քր սե­

ղաններու չուրթ Հաւաքուած 1լերգէթն եւ կ՚ուրա­

խանային մ ինչեւ ժամր 8 է ՏԼուտ Հասոյթը եղած է

սլա տ ա ս խ անտ ա ո ւն գարձեա լ մենք ենք , ո է թէ ե– շարքե բ՛ուն՝ մ է թ^օգտուե լով վերո յիշեալ Համ այնա– 15.000՝ ֆրանք։– 3– Մ– Պ ի չ ա ա ա ւ Թ

րէց սե բունդը ; Երէց սերունդը , երբ ՛որբութիւն՛ը գի ա արան էն , եթէ ես ինքզիւ քս էկր$այ պ ար տ ա–

աւ երիտասարդութիւնը Համախմբուեցաւ զերան— դրել ասպարէզի վբայ ու չկրցայ օգտուիլ ար–

սա յի մ էթ , կաղմ ակերպեց ԶավւաՀաս Ո րբերու ուած , ա լանդուաւծ ղաս եր է(կ ՝• , պատասխանատուն* «ՄՈՍԿՈՎԻԶ» փոքր ինքնաշարժեր սկսած են

Միութիւն ո ղեկավարոլթեամբ ընկեր \,աբդո.ւ\նիի միայն .ու միայն ես եմ , ոչ թէ երէց սերունդը ո– շրթիլ Հայասաա^նի բոլոր վայրերու մէթ ։ ք*աղմա–

էե լ մ ար ղա կան՛ զանազան միոլթիւն՚նեբ : ՋՈՍ ի օր— բ՛ոլն կատարած ա՛շխ ա տ ան քփն առթեւ դուք՛ եւ ես թիւ կոլխոզնիկներ գնա՛ծ էմն այս մեքենաներբ ի–

կան՝ը Աոլ ր ի լէ ան սաներու Համար , Էքեսրոպեան՛ եր կիւղածրօէն մեր գլխա ր կը կբ Հանեն՛ք : բենց սեփական ղո րծ ած ո ւթ\ե ան Համար X

տառե րով աբտա յա յտ>ուե լու առաթթւ՛ բա բ ե բ ար՛ « Տառաթ $>ին լՀլթերցողր նշմարած է անշուշտ

մ իթո ց բ եղաւ X ՚ ատերր բ կ-ո ւն ին՝ կը պաբաին՝ որ ժամանակէ մր ի վեր բեմերու վբա՛յ թէ մա­ ԵՐԵՒԱՆԻ մէթ տեղի ունեցաւ «կարմիր Գրօշ»

ա յ ս օր ո լան, իբե նց Հա յեց ի գաս ա իա բա կ ո ւթե ան մուլի մէթ նախ կին ՉավէաՀասնեբր կբ փայէիս * մ ար զական րնկեր ո ւթե ան Հ ե ծ ելան ի լ ա յին՛ մրբ -
նախանձելի
Հայկական դիրքը : Թղթատեցէք , եթէ կր Հաճիք Հապա Հայ գր ական՛ս ւթեան՝ երկնա՛կամարին– վյբա ք ցումները , Վբաստան՚ի եւ Հայտստւսնի Հեծելա՝—

մ շա կ ո յ թ ի Հ անր ագի տա րաևՏւեր ը , ան­ փայլոդ Համաստեգութիւսը գլխա ւ՚որութեամ բ նաւո րդ\ն\ե բու մի թեւ : 30 քիլոմեթր վազքր շաՀ ե–

փոխարինելի , անս սլա ռ գանձե րր Հյ աւավւշ \,արգունիԷքն\ X ցան Հա յաստան ի Հ եծելանւոբդնեբր ։ Այս մբր–

Վէմ » , « Գրօշակ » , զո՛յգ « Հայրենիք>>ներր եւ ցում՚ներուն մէթ յագթական՝ խոմբր իրալղւնք պի–

դեո ուրիշներ , ուրիշներ : . Աքս րո լո բր կա բղա լէ (ֆաւեբժ ապրէ , երէց •սեր՚ունգ, ՚օրՀ\ն՚եալ ըլլաք տ ի ուն՛ենա յ մ ասնա կցելու Ա* ոսկուա յի մէթ կա յա–

վ ք*վ՚թ ե ւ կա լաք ե ւ կ ուրախ ան աք , որովՀտե տե , անխոր՛տակելի գրի չ ղ ^ յարգանք Հունձքիդ՛ Ըն~֊* \ն ալիք ՚էկա րմ ի ր ՚հբօշ՝^ ընկերութեան Հ ամ ամ ի ո ւ -

Հ այ գբտկանւութեա՝ն րն։արանին , երէց սեր,ունգը , կեր Միսաքեանր, ի տես իրար՛ու ե՝տ\ելէ մարզող թ ենա կ ան Ա պ ար ւո տկիտտ ա յ ին X

այգ Հանրագիտարանի էթերոլԱ վրայ , ոսկի տա­ մտաւորական՝ թաՀ-ես ան , քանիցս , «է/ աո տ՚թ^ի մԷՒ– ԲԱՆԱ՛ԲԵՐ՛Ի բարձրաւանդակի Կոաայքի կօշի­

ռերով գրած է մեր ցեղին՝ Հոգին, սիր՛տը իր խան– թրցալ ասպարէզ կանչեց երիտասար.գո.ւ թիւնը : կի գո րծա բանի մ էթ կ՚աշխատին մ եծ մ ասա մբ

դա՚վառութեամբ , ել մ տքի արիւնով շա զա խ ո ւ ած • Տանցալո^ր է երէց սերունղը : Հա յ բ են՚ագար ձն եր ։ Երեք ամ սուտն րնթացքին՝

Աիր՝սէի բախտակիցներ Տիգրան - Վարգ , ես այ Տաէւսյ 9 նոր սեբւռւեդ ասպաբէզր քեզի է , ղը– ւլոբծաբանր կատարեց վեց ամսուան ծրագիրը։
բաւէ զիք քերբ :
՛որբ մր ուրիշ Հ ազաբն՛եր ու նմս/ե՛ , ե բկբորգա կան Առաթաւո ր բանուորները կը ո ա անա(հ իբր՝ վարձա­

ուսում ս ստացա ք 3)բանսա յի կա՛զմ ա կեր սլ ո ւթե անս ՍԱՐԴԻՍ Պ1ՎԱԼԵԱՆ տրութիւն հ^Լէ^լէ ^ լ ԳԲամէ բաղկացածն ո լէ բներ X

« ՅԱՌԱՋ >>Ի ԹԵՐԹՕՆԸ (72) ք*այց *իագիկի խումբր ա՛ռաթ կը վազէր , ա– Ոչ մէկ մակոյկ էկայ ծովի ափին՝, ա էր իմ ,

ԱՇՈՏ ԵՐԿԱԹ ռանց ուշք դարձնելու նետերու տարափին՝ ել վի– յայանեց մէկը։

(ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՀԷՊ) բաւորներու Հառաչանքին։ ^իագիկ գէպի՝ ծով կը Լո լ զ ո ր գն ե բ , ՛ծովը նետուեցէք , աղատեր–

շտապէ ր , արգիլելու Համար իր աղթկան փախուս­ ցէք աղթիկս , ես լի՚ա ռատ կը վարձատրեմ ով ո բ

տը ։ Արդէն մօտ էր ծովափին՝ * այնտեւլ կր լսէր ^1Աոինէն ինձ դարձն՛է , կր շարունակէր պոռալ

խօսակցութե ան ձա յ՝ձե բ եւ խելադա րի պէս գէոլի Գագիկ եւ յուսաՀատութեամբ ձեռքերը կր գա–

այն կողմը կբ վազէր : լաբէբ ։

Հոգին՛ կը դո ւշա կ էր որ Հ ոն էք իր Հ եղին էն : I՝ ա յց ոեւէ յո յս ձկար փրկո ւթեան՛– * \ծովր կը

ԵՐԿՐՈՐԳ ՄԱՍ Փոքրիկ ճիգ մըն ալ եւ փա՝խստ ականն երր իր (ծփար եւ ա լիքներ ր ժայռերուն կր զարնուէին կա–

ձեռքր՛ պիաի իյնային Հ. տա զօրէն , մինչ ն ա լա կներ՚Հլ , յաթոզ Հովէն առաթ–

3 ա՚՜ւկարծ ^հէորգ իշխանի խումբր գրոՀ ար– ն ոբգուած , կը սլանա լին աս աթ ։

• Տզաք, երկու մասի բաժնուեցէք եւ յարե­ ուաւ եւ , երկուքի բաժնուելով , խառնուե - Թ.

ցէք աղեղն իգ. նշան տալուս պէս ար՛ձակեց էք եւ ցաւ ^իագիկի խումրին ։ Ա* թո ւթեան մէթ սկսաւ Կը ցնծար Հա յաստան բ , կր ցնծար Ե րազդա^

ապա պատրաստ պաՀեցէք սուրերը : Պէաք է շ՛ի"— կռիւր, արիւն՛ոտ կռիւը; Վայրկեան մր կանդ ա– լոր քաղաքը ; Ուրախութեան աղաղա՛կներ կ՛ր լըս–

թոլթեան մէթ ճդել զանոնք , մինչեւ որ Ս՛արտի– ռաւ Ղ*ագիկ , առիւ՛ծի նման մււնչեց ել յարձակե­ ուէին , ցնծութեա՛ն երգեր՝ կր Հնչէին ամէն՝ կոզմ ։
Մեն թէ
րոս Հա յրը Հեռանա յ ծովափէն, իսկ յետո յ մեզի ցաւ իր Հակառակոբդներուն վրա՝յ ։

Համար դիւրին է մեբ մակոյկնեբր եյւթալ : Ամէնքը կր թաբգէին զիրար, առանց Հասկնա­ փոքր Հ ազայ թէ աղթիկ , գեղթուկ թէ քա­

*իագիկ Արծ բուն ի ի խումբր արագօրէն կր մօ­ լու, թէ ով որու դէմ կր գործածէ իր զէնքր, թէ ղաքացի կլՕրՀնէին թագաւորր, երկար կեանք կը

տենար : Տան կար ծ սար սափ ա Հար կանգ առխնւ ա– ոԲրն է թշնամին՛ կամ որ^ր բարեկամը՛ քիչ մր՝ մ ա գթէին Աշոտ Ե ր կա թ ին ե լ Հազար բաբ իքներ կը

նոնք . մօա քսան նետեր աբձակուեցան իրե՛նց վը– Հեռոլէն լսո ւեցան թ իա 1լ1 եր ո լ ձա յնեբ , եւ մէկր ցս/ւ կայ ին անոր Համար :

եւ անկենդան։ գետին փռեցին մէկ քանի՛ն ։ ծովուն վրտյէն կանչեց * Այսօր նոր կեանքի մը մէթ կբ մտնէր Աշոտ

Վա՛յ, մեռայ, կանչեցին քանի մը Հոգի։ Գադիկ Արծրունի , գադրեցոլր հէՆէԼւՀ^ * ԵբկաքԺ , այսօր Հայաստանր նոր թագուՀի մը կը

*Բոսակ , դաւաճանեցիր գուն» մենք ո բ ււ– ւլուբ տեգ մ ի կոտ որ Էք զիրար * մենք կր տան՛ինք գտնէր ։ Անմայր էր Հայաստանը , թափուր էր

•գայթի մէթ ինկած ենք, ղոչեց Ղ՝աղիկ ակռաներբ աՀ ա քու ոոՀդ , քու աղթիկդ. X թսքգոլՀիի գաՀր. Գարգմանաց Հղօբ իշփւանթ

կրճտելով Հ Գազի կի մ աբմնէն սար ս ուռ մ՝ր ան ցաւ * ան Ս եւադայ // ագթիկը ա յսօվէ պիտ ի բարձրանար այդ

—- Ոչ , տէր իմ , ես չէ ոյւդա ւաճանեց ի , այ ք զգաց որ իր մ արդիկր զիրար կր կոտորէ ին , իսկ թափուր գաՀԷ, վրայ եւ մայրութիւն– յՀնԷր Հայոց

սպիտակ գելր , ոբ Հեռու չէ այստեղէն , պատաս­ Գէո րգ ի շխանր մէկ անգամ մ իայն յ այ։ ձ ակում ա շի՚արՀ ին ։

խանեց ՝Բոսակ ։ ւլոբծելէ յետոյ նաՀանթա^ծ էր եւ մակոյկները Ու կր Հբճուէր ժոզովուրգր : Եբազդաւոր քա­

Առաթ ուրեմն : ն ե տ ո ւա՛ծ : ղաքբ կենգան ութի լ\ն ստացած էր՝* փողոցները կր

Նետեր ու տաբավւր գարձե ալ ին կաւ անոնց Խ * ԳաԴՐեՑուռԷՔ հ՚Վ՚^ւ՝ է գոռաց Գագիկ մաքրուէին, ճամբան երուն վրա ք ծաղիկներ կը

՛էրա յ եւ դարձեալ քան ի մը Հոգի գետին փռո ւե– Արծրունի * վազեցէք գէպի մ ակոյկները * Հասէ ք , սփռուէիէ : Իշխաններն ու ի շխանուՀ ինե րր ամէն

լտռնեցէք ։ կողմէ կը չտապէփն դէպի պալատ, իսկ 1<>րքեր\ը

՛լան ։ շարքի կր կենային փո ղո ցնե բուն մ էթ ;

–,^–. 1֊ 1 ԲԱԳԺԱՏ ԱՏՀԱՋԵԱՆՉ.
Fonds A.R.A.M