Page 131 - ARM_19-1948_03

ԺՈԴՈԱ.ՐԴԱԿԱՆ։ԱՐԹՈԻԹԻԻՆԸ ՊՈԻՏ՝Մ ԵԻԵԱէ /տ՛ուրքին կողմ է կեղեքուած Հայ ղիւղացին ,

Հայ պատիւը կբ պաշտպանէբ կեանքի գնով,

I» ՀԱՅԱՍՏՏնԻ ս՜էձ լետաղիմական մըն՛ էր՛ Հայ պոլրժուա — կուլակի
ղէմ :
պաշտպան՝ զեղբայրական՛ $՝ոլրքիոյ%

՝^ան ի մը տարի առաթ , Հ այ րեն՚ա ս իր ո ւ թիւն

(ի. եւ. վ ե ր ջ ի ն մ ա ս ) Որքան երթան իկ ւեն անոնք, որ զարմանա՛լու է ր ան կախ Հա՛յր են իք ի իա է ա ԱԼ : Այսօ բ գա լաճ ա–
նո ւթ ի ւն է տձ-որ վրա՚յ երագ տեսնելն իսկ * * *

1933 34ին՛ կը Հիմնադր՛ուի Երեւանի Հայկա­ յա տ կո ւթ ի մ* ո վ օժտուած են : Մ է կո ւկէս միլիոն Հա յ թարգեց ին Բ՝ուբքե րր :

կան՝ Մա՛նկավարժական Կաճա ար , իր Հեռակա յ « Վա՛յ » մբ կ՛արձակեն, երբ վարդապետ մր, Ապրիլեան Ագատօն՛ մր Հիմնեցինք՝ ազգովին սը–

բաժին՛ով ։ \935ին հիմնուեցաւ քիուսական՝ պսակո ւ ե լու Համար ժամ կր մ սՀե է ճե րմ ակ փող– դա լո լ Հ ամ ար մ եր \1 ա Հ ատա կն՚երր % Ե բկի րը Արե–

մանկավարժական կաճառը իր Հայկական եւ ռու­ կապով՝ թեւր ագուցած ս իր ո ւն իկ Հարսի մր • • լին շուրթ քան ի մ ը ան՛դամ Հազիւ շրթան ,,ըրած էր ,

սական ինչպէս եւ օտար լեղունեբոլ րամ ինն եր ո վ , Ե ս է դժբախտաբար կորսնցոլցած եմ այս երբ մ եր վգիւանագէտ^>Լ եր ը կա րմիր ՛ծեփով

Հիմ ր գրուեցաւ Լենինական ի երկամեա յ մ ան կա - յ ատ կո ւթի ւնս ։ աւո֊աւլել սկսան ա յգ տօնր եւ «յետագիմ ական՚ու–

վարժական կաճառին , իսկ այժմ, Լենինականի Մէայն կր զարմանամ՝՝ զարմաց՛ողն եր ոմն՛ վը~~ թեան^ պիտա կր փակցուցին ա՝՚Լ ո ր վրայ ; Թուրքն

մէթ բացուած է նաեւ քա՚ռամեայ Հայկական ման­ բայ՛, ^իչ մ՚րն ալ կր նախաՀնձիմ այգ երանելինե­ ալ եղբայրութեան ՀրՀսւ ի բ՛եշով՝ կ ա րս Ար ա ա Հ ա -

կավարժական կաճառ ։ Այսպէս կարճ ժամանակի րուն * * * նով պաՀշիշեցին , այդ թարդարարը , * •

մէթ Հայաստան ի մէթ քացուեցան մանկավարժա - Լուի ՊուտԷնց ; $ ա ս\ր տաբի ՛էյի՛֊ Եորքի Հա­ Ա յսօր , մրցում է ելած են ա յ դ Տօնր ոՀւբ իշ\նե–
րէն՛ խլելու Համար է
կան Հինգ բարձրագոյ՛ն՛ կաճառներ եւ մանկավար­ մայնավար թերթի խմբագիր : ՚ՀյՈ^ն՝ կուսակցու­

ժական 10 •ուսումնարաններ՝ : թեան վարիչ - անգամ՝ այսժբ գա ր ձ ա՛ծ է, նոյն՛ Կրօնք, եկեղեցի , տէրտէր - վարդապետ թո թէ՝

Հիմ ա Հայաստան ունի \ 3 բարձրագո յն՛ ու­ քաղաքի վկա թո լիկ Հ ամ՚ա՚լսա րաՏնի գասախօսֆ ։ Էին՛ ատեն– մը։ Ք՝ուք ու մուր կր ժայթքէին ասոն՛ց

սս ւմնա կ ան Հ ասա ատ ո ւ֊թի մեն եր : Ամերիկայի մէթ մարզիկ II •սրութեան՛ եւ տա­ դէմ : Այսօր , եպիսկոպոս , կաթողիկ՛ոս կր բուր­

ք*ացի այս , ժողովրդական՛ կրթութեան՝ մէթ րօրինակութեան Համար ոչ միայն ստակ կբ վատ­ վառեն։ քամուն բանկա՛լը ձեռք ձգեէու Համար

կր գործեն կարգ մր Հիմնարկներ ւ Լուսաւորու­ նվեն՝ , այլեւ Հոգի կուտան : իրար ղը Հրմշտկեն՛ • * •

թեան նա խա բա բո ւթեան ցանցին՝ մ էթ կր գործէ Այսօր կարմիր Համայնավար։ Վաղր թունգ Մի զարմանաք։ Մի զարմանաք, եթէ գայ ժա­

Հ անր ա ւսե տռւ թեան գպրո ցնե րոլ *իիտ աՀ ետ աղօ­ կաթոլիկ։ Մի՛՛ս օր, մինչեւ կէսօր շաբաթապաՀ : մանակ որ բոլոր Հայ Համ այնավա բներ ր շապիկ

տական կաճառր , որ մ ե թ ո տ ա կան եւ գիտական՝ կէսօրէն ետքր կ է Թ կ ա ո ը ր ։ Գիշերը քարոզիչ, իսկ Հագնին ել տիրաց՚ութիւնւ ընեն։ Եթէ րոԱ1ր Ռամ­

օգնութիւն՝ կր կազմակերպէ գպր-ոցներոլ : Կր առտոմւ՛ կան՚՚ուխէն կնորսութեան ելլելը խիսա կավարները կաբմ իր փողկապ կախեն ու կարմփ ր

գործեն Երեւանի եւ Լեւինականի մանկավարժա­ բնական՛ կրնան գտնել* այգ երկրին՛ մէթ* > տափատ Հագնին % «կապիտալիստները » Հ պր ո լե­

կան գբա սենեակն՛երը իրենց տասնեակ մ եթ ո– Եթէ յ ք ո է ո ր աԳգե\Բր գա րմ ան ան այս երե լոյ թ– տա ր ^> շքան շան ին արժան՚աԱ ան %

ւոիստներով ։ ն՛ե բուն վրայ, գոնէ մենք Հա՛յերս զարման՛ալու « Զարմանք » բառը նոյն իսկ միտքէ մի անցը­

Պատերազմ ին երեք Հազար Հայ ուսուցիչներ , բնաւ իրաւունք չ֊ունէւեք : նէք, եթէ օր մր որոշում տան՝ օփԹաքրէ տձկե,

գպրոց ին գա սաիա րակած Հ ա ղու ր ա ւո ր շրթա^Լ ա– կիրակի Գաշնակցութեան խնկարկել։ Եբկո֊–՜ ժամուն՛ կուշտը եւ ւքօլլէԱ մ րն ալ Հրաւիրելով Ա–

ւա\րտներ կռուեցան՛ Հ այ բենիքբ պաշտ պան ել ր, շաբթի՝ Ռազմ ա կ ավա բու թեան՛ որդ եզերուիլ : Ե— ղրպէճանէն՝ 1ն(ալքւԱՀյ սորվեցնելու ելլեն Հայ քրիԱ–

Համար ։ Ան,ո՚հց քաթաղոր՛ն ութի ւ1՚նե բ բ 1լ ա րտտց ո– ր եքշա բ թի Հ ա՛մ այ՜1՛ ա վաը֊ո ւթեան ա ռթեւ ՚ծն բ ա– տոնեային՛ * * .

լա՛ն սովետաՀ ա յ ղրակաՀնո ւ թե ան մէթ ։ Աովետա– գրել , մնացաք օրե ր՛ն՝ ալ էէդոք ան՛ունով սոնքա ԱԼ Երբեք մի զարմանաք ։ Տետին՛ միտք էկայ այս

կան Հա յաս տանի 22 գոլ բ ո ցնե րո ւ ՜2^)սանեբբԱ Ս ՌՄ Հ այ բեն աս ի բութ իւն , տզզաս ի բու թ՛իմն եւ ն\ո ւր բ բոլորին տա՛կ։ Հառաթդիմականութիմն՝ է։

կառավարութեան կոզմէն արժանացած են՛ 1& ՚ Մի­ գի լան տգիտութիւն կր նշանակեն մեր մէթ • * * Ե*֊ Խ • Հայաստան՛ի շտՀր այդ կը պաՀանթէ ։

ութեան՝ Հերոսի կո չումին ։ք* սկ Հ ե բ՛ոսն եր Հաս ց՛ու– Տ եղափոխակաՆր , ոբ սէ^քր " ւս ին , ^իւբտթն Կ՛ ՊԵՏՈԻՇ

ց ա՛ծ ա յգ ՛Է՛՛Լ ր " ց^եբր պարգե ւատ ր ուած են՛ Հ այ–

կական ՍՍՌ գերագոյն՛ սովետի սլ ա տ ո ւ ագրո վ Հ

Պատւե րաղմ ի տ ա ր ին ե ր ո ւն չփա կո ւե ց ա լ ՛ո չմ էկ գոբծբ կազմակերպելու։ 1946 1947^5՛ Հանրա - զոմեերտու առանձին կաճառ :

Գ"1Րոց տ զբազումն երր չգագբեցան ոչ մ էկ գասա– պե աո ւթեան զանդուածա յին գպբ՚ո ցնե բո ւն կհ՛ուսա– 1Ա . Հայաստանի պետական եէմտացոյցի 40 տո­

բանի մէթ : Լո յս կր տեսնէին գա սագիրքերր ու նէին 6800 մանուկ, 520 Հոգի գիշերայթե՛ գպրոց - կոսէն աւելին կբ յատկաց ու ի ժողովրդական կրր~~

ծբագի բները , կբ պատրաստուէին ուս ու ց չ ս/ կ ան ներուն՛ մէթ* 200 Հ՜ոգի բարձրագոյն ուս՛ումնական թո ւթեան ։ ներկայիս Հայաստանի ամէն՛ մէկ Հա­

Հն՚ոբ կա ր գե բ : 1 943ին ք0 * կա ռա վար ո ւթ ի ւձ1. ր Հաստատ ո ւթե անց , 650 Հ " ՛լ ի ար Հ ես տ ա՚գ որ ծա կ ան զար բնակիչին կ^իյ^նայ 250 ուսան ող ։

բարձրացուց ուուցչութեան՝ աշխատավ՚արձբ , Հոգ գպրոցնեբ֊ու մէթ։ 6500 Հայրենադարձներ խմբակ­ Ա. ՄՈՎՍԻՍԵԱՆ

տաԽե լով նաեւ որակի բարձրացմ ան ՚/իպբոցին մ էթ ներու մէթ կ՛ուսանէ ին։ 1947 1948 ուսումն . տա­

աւանգուոզ բոլոր առար՛կաներէն ու վարքի. Հ ա— րին Հանրապետութեան դպրոցներոն մկթ կ\Ոէ ս՚ս– ԵԱՆՕԹ • (^օգոլածագիրր Հ ոբ ՀայաստսՀնի կր­

մա ր գե բա՛զան ց գնաՀատական ստանա լու Համ ար՝ թական նախոյ-րարին տեդակալն է եւ պ՛ետ դպրոց–

ոսկիէ եւ արծաթէ շքան շաԱ ն ե ր ո ւ. արժա՛նացան՝ ՀւԷի). 13 Հագար 353 Հայբ՚ե\1ւագար՝ձ մա^նուկն՚եբ , նե բու վար՚չո ւթեան , իր կարգին՝ բութ սլային եր

1 944 45 ո ւս ո ւմնա կան տարին մ իթնակարգ զ՛՛է՜՜ բանս ւո բա կան եւ գէԼ զական՛ դպրոցն երուն– մէթ կ՛ա րձա կէ Գա շն՛ա կցական իշխանութեան՝ գէմ ,

բոցնեբու շրթան աւարտներէն 55 Հոգի. 1945 46կ՝ո ւսան է ին 1 556 Հ"գի յ Հ ա բիւր ա ւո ր խմբակներու մ ոռնա լով որ մ էկ ը 30 ամ իս տեւեց , իսկ միւոը

ուսումԳւական տարթ. 67 Հոգի, իսկ 1946 47ին՝ մէթ կան 7000 Հոգի ՚ Կ աճառներ ոմւ եւ պետական շուտով 30 տարեկան՝ կ^՚ԸԱա§ • * •

107 Հոգի ։ Հազարաւոր աշակերտներ եւ >ուսու– Հ ա՛մ ա լսարաններս ւն մ էթ 337 երիտասարդներ %

ցի Հ^ներ Հա յ րենական պատերազմ ին 1լ օգնէ ին մ ա բ– Օե տ պա տեբա ղմե ան՝ նոր Հ նդամ եա յ ծր ագբ թն՝
եւն * :
աիկնեբուն, ծրարով մ էթ Հայաստան ի գպրոց^երոլ թ ի*–ը * մ իա յն՝ լու­ ԿԻՐՈՀԵԱՆ ՇՐՋԱՆԻ (ԵրԱա՚ն) 300 հայրեն

Հա յաստան ի կառավարութիւնք պատերազմի սաւորութեան նախարարութեան՝ ցանցին մ էթ ՛հազա ո ձ բն՝տա՝1 ի քներ ի ր են ց սեփական տուներու

տա ր ինեբ ո ւնւ վաստակաւ ո ր ուսուցիչի կոչում շր–֊ 1 145 դս1րոցէն պիտի Հասնի \ \ 7Տի * աշակերտ՚ոլ —

նոբՀեց 75 Հոգիի : ՛Լքեր կա յիս կան 293 վաստակա­ թեան թիւր 300 Հազարի, այդ թիւին մէթ միթնա– շինութեան Համար ստացան՝ 9 միլիոն ԲՈԼ՜աէէ

ւոր ուսուցիչներ ։ կ ար դ դպր ո ցն ե ր ո ւ 8 \Հ)բդ դա սար անն՛եր ո լ աշտ– վարկ ։ Արդէն՝ շինուած են 110 տուն՝, իսկ մնացած

Հա յկական ԱԱ (Ի լո ւսաւո բո ւթեան (Լ ա ի՛ա ր ա - կերտներու թ ի ՚ ֊ բ 40 Հազար՛ի ։ /• ա՚բձրադոյն՝ ՛ու— 190^ 1լ աւարտին մին չեւ ա յս տարուան՝ ՚ք"Ր.լ^Ը ։
օրկաննե–
բութիւն բ ե ժողաէրղական՛ կրթութեան՝ աղոց ոումնական Հ ա ստատռ ւթիլննե ր բ պիաի՝ տան– մօտ *Լե ր թեր ս Ո*ում ա՛ն իա յէն նեբգա՚գթա՚ծ 57 րնաան իք

բբ մեծ աշխատանք տարին Հայրենաղաբձ կրթութեան 4 Հ ազար մա նկա՚վա բ ժնե ր , մ ի թն՛ա կարգ գպրոց բնւ ակ ո ւ թ՛ի ւն Հ աստ ատեց ին Կ ի բովես/հ շ րթանի գե–

զ ա ս տ ի ա բա կո ւթ ե ան , ուսոլցմ ա\ն՚՛ ՛ու րո Համա բ ։ Ալս տ արի սլ իա ի բաց ո լի օ տ ար, լե - ԳեօԻԿ շէոքեբոմւ մէթ։

« ՅԱՌԱՋ »Ի ԹԵՐԹՕՆԸ (71) կը. մքմնւէը . չասպաււ, կ շարուն՚ակէին առաթ վաղեչ, իբ^նց

-— Տարէք զիս ք ես ձեզ Հետ եմ : Հ ետ տա՛յ, ելով Հ եղինէն է

ԱյԴ միթոցին լեղապատառ ներս մտաւ բան - ՝թանի մը վայրկեան յետոյ իրենց միացան

115118 ԵՐԿԱԹ տա պետը ՛ել ըսաւ նաեւ խումբին մ՛նացած անգամներն ալ։ Այդ մի­
ւ ւ. Լ—
(ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՎԷՊ) թոցին բռբդի կողմ Էն՛ զէնքերու ձայներ լսուեց ան .
՚ 8էբ ^այԲ յ կոբսուեցանք* Գագիկ Աբծրոլ–
ամբողթ գունդ սԳըն էր որ կը Հետապնդէր փախս­
նիի պալատին մէթ ճրագ վառուեցաւ • սեւ ուր­
տականները :
ուական՝ մը գէպի Հ՛ոն վազեց ե. ամէն ին չ շարժման՛

մ էթ դրաւ • աճապարեցէք , ապա թէ ոչ ամէնքս //քէր կողմն՝ են– յ կը գոռար սձւ՚ոնց առաթ–

ԵՐԿՐՈՐԳ ՄԱՍ ալ կոբսուած ենք : նորգր , ՛որ նո յւլ ինքն Գագիկ Ար ծ ր ո ւն ին էր :

Ը՛ » Ծառուկ , եկուր Հոս, կան՛չեց Տէր Ա ա– Այս էչոգմը, աէբ իմ , պատասխանեց ա֊րիք

Հակը , պաՀւե լով իր պազա բ ի լն,ո ւթիւնն ու արիու­ ձայն մը, եւ ցոյց տուաւ փախստականներ՛ուն– գտ­

Գուն վւրկուաւՆ ես , ազ^րկս , աղատոլթեա1գ թիւնը : Պէաք չէ կորսնցնենք մենք մեղ , ե\րբ վր~ ցած կողմը ;
<ք–ամ\ր հասան՜ է ՛ել գուձՆ /յլէաի հեաեւիս մեգի՝ :
տսձն զի մ էթ ենք * իշխան ,բա րձ բ ա ց ո՛ւ ց էքի շխա՛ն ո ւ— ԳէՀ , շուտ ՝$<ոսակ , ըսաւ Գագիկ հլ մու­
Ո"ւր ) միթէ ես պիտի Հեռանա՞մ , փախ–
Հին եւ աճապարեցէք գէպի մ ա կո յկն՛եր ը : թին մէթ առաթ անցան ւ

չի՞մ , իսկ Հա՛՛յրս . . . : Ակնթարթի մը մ էթ Գէռրդ կատարեց Հրամ ա–
Պիտի փա՛խչիս , որ-ովՀետել
այղ էքոլ էիր– ն\ը ել ամ էնքր մէկ գուբս ելան բան՛տ էն , Հեգին էն Գագիկ Արծրունին արգէն կը մօտենար փա­

կոլիյեան՚գ ճամբան : տանելով իրեն ց Հետ է խստականներս ւն՝, ՛ո րոնք դեռ ծովափ էէ ին Հասած ւ

Իսկ Հա՞յրս, տէր Հայր, միթէ թ ո յ լ կու *իագիկի պալատին մօտէն՛ անցնելու ատեն՛ լ ը – Տէր Ս ա Հ ա կ , իշխանուՀին տարէք դուք,

յ ՛ա ս յ ք , կտոր կտ-որ կ՝էՀևէ Քռղ ա է , գիսաԼ ։ սեցին խօսակցութեան՝ ձա՛յն եր . քիշ\ յետ ո յ լսուե­ նստեցէք մակոյկներր ել ազատեց էք զայն, իսկ իմ
Զի կինար ընել ատիկա . կր աեսն՚ե՞ս
, ուի է ց՛՛" նաեւ թմ բուկի ձա յնը , որ աՀագին ի բաբան– մ ասիս իմ մ տած էք : Պէա ք է կտրել ասո՛վ, ց ճանա–

այստեղ կանգնած ։ ցում առաթ բերաւ ամբոցին՛ մէթ : ԹմբկաՀարր պարՀը, թէ չէ ամէնքս ալ կը թարդուինք , ըսաւ

ուժգին կբ զարնէր թմբուկին եւ կր ղաբթեցնէր Գէոբգ իշխանը :

Գէոբգ իշխանը : սլաՀ ա պաննե բ ր ; Լաւ , բա յց զգո յշ պաՀ է քեղ , պատասխա­
ԱՀ * * • ճիչ մր արձակեց
Հեղինէ եւ կէս մը Փախստականները արադ քա յ չե րով կը Հեռա– նեց Տէր ԱաՀակ եւ քանի մը մարգեր՛ով առաթ

նուաղած ինկաւ Տէր ԱաՀակի ձեէւքերոմե մէթ : 5է. աէյին* արդէն՝ կը տեսնէին, թէ ինչպէս մարդիկ անցաւ ;

Գէոբգ իշխանը, որ մին՛չեւ այդ ժամանակ ճ սագներով կր վազվզէին պալատին՝ մէթ, կբ Հայ– Գէոբգ իշխանը եւ մօտ քսան Հոգի կանգ առին է

չուռ արձանի նմա՛ն կբ նայէր օրիորդին , մօտ վա­ Հ՛ ՚յէին եւ ապա կբ դիմէին Հեզինէի բանտին՛ կող– Գագիկ Արծրոմնիի զոմԼդը իրենց կողմը կուգար ,

գեց եւ գրկեց Հեղինէն I մ 1 : Պարզ էր որ Հեղինէ ի անակնկալ փախուստը քանի մը վայրկեան եւս եւ անոնք իրարու պիտի

Հեղինէ , լսէ ինձ, ես քու Գէորգդ եմ, այ1ն՝ իմ ՛ցա՛ծ էին եւ ուր ՛որ է պիտի .իյնային փախս­ ընգՀար՚Էին :
քեզի
^"ՐԳԸէ որուն սիրտր վաղուց կը բաբախէ տականներու ետեւէն :

՝$իչ\ մը եւս եւ արդէն ծովափ կը Հասնինք , քԱԳՐԱՏ Ա8ՎԱԶԵԱՆՑ

հեղին՛էն ամուր կը սեղմէր Գէռրգի ձեռքը եւ կ՚Հ«խ Տէր ԱաՀակը եւ ամՀնքրմէկ, գրեթէ շյշն–

Fonds A.R.A.M