Page 110 - ARM_19-1948_03
P. 110
8 Աքի ԱՋ
ԻՐԻԿՈհԸՆե ՄԻՆԶԵԻ ԱՌՏՈՒ ՕՐՈՒԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄԻՆ ՀԵՏ խատաւորներոլ Ազգային Միութիւնն» է որ Հիմ
մէչ Հթ
նուած էր սլտաերաղմէն աււավՓբակայի
նոր գաղ
գաղթականներու կողմէ , բայց շնորՀիւ
Հիճ եւ Աա աաապիէ ՌուսԽդ թականներու զանգուածին նոր թռիչք առաւ ;
((>• հ. վ հ ր , ի « մաս) Ասոճք կր սիքեն Հաւքերաշխսւկա)ն|նէբ կոչել իրենք
Անցեր այսքան Օր ու. տարի , ոքսլկս նշան տե զիրենք, որովՀեաեւ կ՛ուզեն Համերաշխութիւնը
ւող կեանքի թ սնիքն վառեր ամէԱ առտու , ե լ ան Փարիզի « Լ շ 1\1օՈ(^6»Հ/ վերջերս երեք թղթակցու թէ դաստկտրգերու եւ թէ ռուս պետութիճր
վարան , եւ. անթեք ի ։ թիւնն ե բ Հ ր ա ա ար ա կե ց *իեբմ անիս ք ռուս տար ա— կազմող ժողովուրդներու , նպատակ ունեձալո,/
էթուխր՝ յ որդուն , Ղ է Ր1՛ ե րո ւ մասին, բաղդատելով Հ թեն ո լ նորրւ շարունակել 1917 Փետրուարի յեղափոխութեան
էքուխր՝ ծրփոլն՝ Կ՝ ամփոփենք Հիմնական մասերր * գոբծր–– աոնց կադրին մէ9 ընկերվարական ձրդ–
Լեցուեր է ՀԱՅՐԵՆԻ ՏՈՒՆ , Գերմանիան դարձած է այս՛օր Հա՚կաբոլշեւիկ տում՚ւեր չկան, սակայն կ՛՛ուզեն պաՀ ե լ Հիմնա
Գետնէն մինչեւ բարձբբ ձեղուն ռուս գ աղթա կ ան ներ ո լ դլխաւո ր ապ աս տան ր : կան ճարտարարոլեստի պետական ացումր :
Ծեփեր է ան ւղիյն Հոն կան թէ ՛նախկին ղազթականխեր , թէ վերջին Մտաւորական դասր, որ փոքրամասնութիւն
էք՚ուխր ոմրո սա ու. գայրացկոտ ալիք շթկ պատերազմին <Հ$եղափոխոաւծ անձեբր՝%> եւ թէ մրն է, կը Համարէ ինքզթք լուսաւորեալ ժողո
թոնրին բերն էն , քուլա յ - քուրայ դա լար ո ւ ելով՝ այսօբուան վւախստականներ՝բ % վրդավար :
Հոսեր է ան Հանդարտօրէն , ու լճացեր , եւ տա՜ Հիւ– եւ նոր գա ղթա կանն ե ր ո լ պա յքաբք ան Մ ինչգեււ երիտասարդ կոլխոզն իկ մ րՕտհսայի
բահո ւեր , սեւցուց-ե ր տուն ամէն կողմէն , յագ ե–՛ ցած է յաջորդական երկու փուքերէ : Հին գաղթա չրքաձէն , րսաձ է թէ եթէ նոր պատերազմ մր ձա֊
ց ո ւոե ր սլա տեր ն՝ ս եւէն , ապա փաթեր տան ե ր– կանն ե ր ր մ իասլետական էին՛ , ^^ելկրատի խում բր» գի, պիտի զինուորագրուի ջարդելու Համար Հ.ո՚ն.
դիքէն : ինչպէս կր կոչուէին , նախկին «ճերմակն երր՝» , մնացած Հրե ան երր :
Հոսեր է ծութն՝ ամպի նքման , որ՛ոնք \յ՝ուկոսլալիայէն եկած էին՝ Գերմանիա : Ա— Գիտուած է որ ազգային փոքրամասնտ ւթե անց
Աեւով ներ կեր սիւնն ու գերան , սոնք Հ պարտ էին– ի բեմ ց տ իտ զսնեբով որ իրենց Հանդէպ ռուս մողովուրդր գերակայութեան գա
Աեմն , դրրանգին , դռւռր անգամ X Հայրենի տուեր կուաւսբ քաղաքական գո րծ-ո ւն է ո ւթեան՝ մր ազդե— ղափար չունի , թչպէս նախկին ռուս կայսրու
կարծես րլլայ թեմով ծեփա՛ծ Ն ո յ ի Տապան , ց ութ իւն ր շն ո րՀ իլ տ ե զա՛կա՛ն ամ ե րի կե ան իշթա - թիւներ, գաղափար մր որ օտար է սովետական
Նե տուած վքլ՚այ ^րՀ եղն ղին , նոլթեան պաշտպանութեան։ Լկ՚բսուի նաեւ թէ մարգոց : Երեսուն տարուան Հաւասարութեան
Կր սրրսրփայ դողէն մ աՀ ո ւ ա՛ն * * * : ամ եր իկեան լրտեսութեան Համ ար կք դո բծած– քաղաքականութիւնը իր դերբ կատարեց , Բացի
Մ ութն՝ նեղիչ է - տան մէջ ապրող ամէ՛ն մի ո ւ է ին անոնք) : Հակասեմակա՚ւութենէն որ տակաւին կրվերապրի •
մարդ ալ կր տանջէ , անոնց աչքերն կր մրմռա– Մ իա պետ ա՛կաններ բ իրենց ձեռքր գբին ամ– Հաղարալոբներ են անոնք որ կր փախչին
ցսէ , ակերն րո լո ր՝ կր խռովէ - Հոսող, արցունքն բողջ ռուս գաղթական ո ւթե ան վբա յ ել ն որ ե րր Գե րմանիոյ ռուսական րաԱակէն ե լ վարչութենէն
այտերն ի վար՝ կր սորսորա յ առուի նման , կր չհամարձակեցան գլուխ բարձրազնել % ե լ կ՚ապաստանին «Արեւմտեանդներո ւ1ն՝ մօտ :
քայքայէ ներաշխարՀիդ բանուածքն լման՝ ; Աո երիկեան շրջանին մէջ, Միւնիխ, տարօրի Բայց Հ՛ոն կր գտնեն՝ միայն՝ թշուառութիւն , ան֊
թ՛ոնրի վառման ատեն՝ ֊ լա՜՛լ է , նակ քո լէ ա ր կո լ թ ի ւն մր տեղի ունեցաւ երբ ռուս տարբերութիւն եւ վաղոլանանստուգոլթիլար : Ա—
Գուրսր փախիլ, փողոց, Է Հ Է Հ , ււաղթա կ անն եր ո ւ կեւլրոնա կա՛ն՝ /անձնախումբ մր սոնք կր կաղմենւ վյա րիանւեր ո ւն փարիտ\ւ.երր, ՛չու
Կամ՝ վերմակր գլուխն քաշել, բնտրել ո լզեցին ։ Հին տիտղոսաւոր գաղթա՛կան - նենալով ոչ բնակարանք, ոչ ալ ապրուստ ի պայ
ին^ռնամփոփոլի լ , շուն չյ։ բռնել X ներբ եօթբ Հոգի մէկ նե ր կա ւա ց ո լցի չի իրաւունք մաններ՛. Զի՛ն ո լ որ ա՛կան բմիշկ մր որ Պերլինէն
Այ/լապէս մուխն քիթդ կր մտնէ, կամ՝ բերա ււ լնէին իբրեւ «Ա1 ուշ ւ բ ի ձկնո բսներ» էկային 9 վւախա՚ծ էր , կր պատմէ թէ որքան՛ Հուսախաբ ե–
բա րո ս
նէդ ն երս կր խ ումէ , "՛պ ա կր սկ սի բար «ծովու ձ էլն ո ր սևեր» խմբակցու թենէն , եւ \ 3 զկօշ ղած էր* Նախ վռն՚տոլեցալ ամեր իկեան Հրամա
Հաղ որ թ ոքերուդ նեարդներն անգամ կր քա յքա– կակար արՀեստաւ ււի– եր ու» խմբա կց ո ւթեն էն : նատարութենէն, յետոյ ՛ծեր ռուս թարգմաՀլ կին՝
յէ : Բայց եք^անիկ էինք բոլոր, Հայրենի տան աղի Նոբ գաղթ ա կ անն ե բր մեծ ւլանդուահ՜ր կր՝ մր ղգուշացուց որ եթէ չպաՀոլի, կրնայ իբրեւ
կազմելէ : քթատեր՝ Հլու Հնազանդ կր ՀետեւԷին ի—
լեղի ծուխ ին մէջ էս^Լ » պզ՚ո ի կ.1 ե ր րս վեբմակնուս րենց տէրեր՛ուն,՛, իսկ ուրիշներու լրտես ձերբակալուիլ ե լ յանձնոլիլ Ո՝՝ո լսեր ո ւն ,
քո ւ է ա ր կո ւ թ ե ան մ աս\ ՝ ակցի լ : արգիլուեցաւ
տակ, քիթ՝ քթէ գէմ , ու գիրկ գբբկի՝ Կը պատ իբրեւ դասալիք՛. Ատկէ ի վհր կր մտածէ իբրեւ
մէինք Հին Հէքեաթներ, կամ՝ կ՝երգէինք վեդա բանուոր ՝ի՝ ա հ ու ա ւււ՝ մեկնիլւ Իր ընկերներուն՛ մեծ
յական րմր ո ս ՛ո երգեր , հձձայն ի վրայ» մենք կ ՝՝աււ– Բայց ա յս « Հ ին »ե րոլ բռն ա՚պե տ ո ւթ իւն ր չէր մ ասր Ո ւկբայնացիի կամ Պ ա լթե ան ի անուն ին՝ տակ
կրնար երկար տեւել : Ան իր ում֊բ կորսնցուց իր՜՜՛ կ ր ծած կուի , ֊որո վ Հ ետ ե լ անոնք ո բոշ առան ձն ա–
Բ ՚ րեւ Հ ետ եւ անք
նէինք Հայր/, ի տան Հողէ տանիքն գէր. յննե « 5 ե զ ա փ ո խ ե ա լ ան ձեր ո ւ » կաց ո լ - շնորՀ նե ր կբ վա քելեն ե լ բռն ի ետ չեն վե բադար՛–
Մուխը թոնրին եթէ կեցաւ, ձներ զանոնք *
թեան օրինականացման եւ բռնի Հայրենադարձի
Լո յոր եթէ գետին ինկաւ,
դա դա–րմ ան , ո րովՀետել ռո ւսեւամ՚ե րիկեան յա— րե՛նց փախուստին գլխաւ ո բ շարժառիթբ
Ալ կ՚եբեւնան տան երդիքր , պատերն ու. սիււն , ր ա բ ե թ՛ո ւթ Լ ահ ց ձգտ՚ու մ ով , գա զ թ ականն երբ ա յ յ— դէպի 1ս . Միութիւն՝
վերադառնալու Հրա՛ւէրն է :
գերաններ մեծ, ահա տեսնես Հաց-թուխ կինը եւս Ո՛ռ ւս ի ո յ չյա՛.՛֊ ձնո ւե ցան : ՛էյ ո րերր ասով
աւելի Հյ ատ\եր յան ձն՛ո ւա՚ծ էին Գերման իոյ՛ , ին Լ ո ր ար–
փառեղ մէ1քին գոգնոցն կապեց , եւ պատրաստեց ապաՀով
զգացին իրենք ւլիրենք ՛ել շֆ ո՛ր Հիլ ի՛րենց ւէէն՝. ոճիրի Հաւասար է , ուրիշներ Հին՛ դատա–
սեղան , գ ր տ ն ա կ մապբ,աքան ( * * ) ,
թիւի դե բա կշռութեան վե ր ա գտ տնգա ղւս վւա ր ա կան՝. պարտեա՚լներ եւ մ աքրա գործ ուածն ե բ էէն՛ ) ՝ո Բ
ելով թոնրի շուրթն , քանի մր Հեղ խաշ կր Հա ան կ ախ ո ւ թի ւ ն,ր :
նէ ու կ՚ագօթէ , իր աղօթքէն՝ Հրեշտակներն կ ու կասկածելիներու մէջ կր դասուէ ին; Ասոնց Հա
գան երդին ծայրն ու բերան, ողջոյն կ III. ս. III Նոր ղա ղթ ականն ե ր բ քլաբՀամ ա րՀեն մ իա պե մար փախուսար միակ միջոցն էր աղատելու Հա
Հ այրեն ի տան . • : տական տւ-տնդոլթիլնն երբ ե լ Հին առանձնա– մար բռնի ա շիա տան քէն , բայց մեծ թիւ՛ մր կր
0՛ խ ,օ/խ , աՀա , շն ո րՀնե բու վե րա Հ ա ս տ ատ ո ւմ ր : ի ՚ ո բ չ ի <ձկարգի մէջ մտնելէ»է , այսինքէն՝ քիուսիո ք
էքորերոլ ցանկութիւնն է ապաՀով ապաստան մ էջ նո բ է\ն իբրեւ կ ո լխ ո զեան պ աշտօնեայ կամ
՚յշ Հացին Հոտք կ՝իյն, ՚ / է վին ւմ՝ մբ զանել Հեռաւոր Աբմանթինի մէջ, ինչպէս եւ միջին արՀեստագէտ աշխատիլ, դ ի ՚ ֊ բ ի ս ե լ ա՛ղատ
Հացթուխ կ՚^՚՚ջ այտին վբայ • • * ապ ա՛Հ հվել ա քսօ ո ո ւա.ն Հացր : Ասոնք բոլորովին՛ կեանքէ մր վեր՛ջ գրաւման շրջանին՛ ;
մ ասին Հ
Հացին Հ֊ոտէն՝ արեւն կուղայ , պաչիկ կ*քնէ անտարբեր ալ չեն քա զա քա կսւէ՝ կեանքի Ասո՛նցմէ վերջ կուգան՝ արկած ախն դիրնեբբ
ա յար անմեղ Հա՛ց - թուիւ կնկւոյ X ԸնգՀակառակն , պարբերաթերթերու Հլ մ ին չե իսկ որոնք կոլխոզին կամ գործատան խիստ .օրէնք–
Կր գինովնանք Հացին բոյր էն , օբա թեր թե րո լ խիտ ցանց մ ր ունին Հ ներէն կր փախչին եւ կր թափառին անծայբածիբ
Հաց, քռգ ոգջոյս է եւ օբՀ նութիւն ; ( Հ – Ամ էնէն ժողովրդական՝ խմ բա կց ո ւ թ ի ւնր «Աշ– քհուսաստա-ւի մէջ, մին՛չեւ որ օր մր րռնսլթն եւ
մէն , ամէն : բռնի աշխատանքի կայանն^ բոլ մ էջ սա իւղուին
Հացր կ՚ելլէ թոնրին մէֆէն, աւելի բորբ կա ՛ծառ կար ե լու :
կա չն ե ր էն , սրփռոցնեբոլ վրայ կ՚իյնայ՝ ջերմու Բացի անոնցմէ որոնք գաղթական՛ կը դառ
թեան գոլնէ առած 1 Է ր ա յ ՝՛ Ւր թո ռ՚1. երր ներս կր կան չէ ր՝ Հօ րե՛նական ս ո՛ւր բ
Զենք դիմանար , .ո լ գողունի՛ քանի մք Հ ա ց սեղանին՝ X նան դրդուելով կամ վախնալով եւ կամ մղուահ՝
ճերս կր քաշեն՛ք , վերմակին տակ , ՝ո լ քաղցրօրէն՝, ք1 ր ձա յն ին՛ մ էջ՝ քաղցրոլ թ ի լ ն կար՝ X Բառե շաՀէն կամ արկած ախն դրութենէն , կան իսկական
մենք եր ծամ ե՝ ք , ղազսլի^ն է թէ՝ մեղր ճեռ մ ակ : րում։ մէջ՝ սէր ու գրգւանք : Ա՝ ատ ուռ մ՝ է բ ա՛ն՝ իր րմբո սան ե ր , դա ղա փար ա կան՛ գետնի վբայ յուսա
էք ա՛մ է1 , ծամէ՛ , կար՛ծես ձիւթ կա՝ լ ակռայիդ խո բանով . խորՀ բգավառ պատերն ՛ու ծածք • շա— խաբներ ; Ասոնք 30 40 տարեկան՛ են՛, կազմուած
տակ , ր ա կ ա ի՝ Հ ս կա ւ գետեր իր ագօթքին Հետ միացա՛ծ, սովետական վարչաձեւին տակ , անդամ են՝ կոմ
Հացին միսր բուրումնաւէտ՝ Հաճոյք Բէէա ՚ կր գա բ ձնէ ին Հ ա յրենի տուն թորշ մբ անբիծ ու սոմոլի ^երիտասարդ Համայնավարութիւն՛^ : Ո՜
դղուող ու տաք Հ ս րբամած ••• : մ անք Հողի Համ այնացումէն կա՛մ \ 937ի «մ աքրա–
X կր հ իւ ա յ ծուխն Հող ճրագին–, մինչ մենք կ՚ու գործում էն» ըմբոստացան։ Մ եհ՜ մասին մէջ յու -
Աիւնին վրա ք մէկ մարդա չափ Հազիւ բ ար— տենք ճա՛շն իրիկուան, մեր Հացին Հետ կր խառ— սախաբութ իւն ր ծնաձ է պատերազմով ե կամ սլա–
ձրր թոնրի շոլրթէն տախտակ մր կայ, անոր ն՚րւին լոյսն ու մուխր Հայրենի տան , մուխք նշան տեբազմէն վերջ։ Անոնք կր կարծէի՛ն՛ որ եթէ թըշ–
չափ սեւ , եւ ան որ չափ անցած կեանքի վէրք ու կենդանութեան , տուն կր լեցնէ կեանքի բագձով, նամ ին պարտուէ ր , խս տ ո ւթ ի ւնք քիչ մր պիտի
տանջէն , Հնա քանդակ յուշ մ՛՝ա լ անի յ անցեալն մ ԻԼ չդեու լո յ՛ս բ՝ անմ աՀութեան տեն. չ կր բանի թուլնար ։ Բայց Հակառակք պատաՀեցա՚լ; 1946/-&1
յոգնած ուր կր Հան,գչի , անոր վրա հ դեռ կր Հեւայ պատրանքներով ..•: արա կո նեան խ իստ մի ջ՛՛ ցնեբ Հա բո ւածեց ին կո՛լ–
մ ամ ան ակր Հնադաբեայ ՚. Աիւնին վրայ ճրագր մեր , խոզբ, գործարանք, կո լս ա կցոլթիլն՚ր , փ"*Լ՛ Հ/1 ւ ՜
ԿւՀ ա ւ ա ւ ա յ ո լ ա՝^—
Ա ենք ա յ դ տախտակ , կոշտ ո լ ան Հ ա բ թ՝ թիւնր , դրական ո ւթ ի ւնք ե լ արուեստք Հ
կ՚անուանէինք ճրագակալ , քան՝ զի անոք * Լ բ ա յ » Համբեր կր գիտէ մեղ, պատերր սեւ,տաշտ ր Հա—
իրկոլՀս՝ կբ զետեղուէր ճբադր վառ , լո յոր անկէ ցին ու գերաններ , ոլ կր ցանէ առատօրէն իր օբՀ–
ն ութ եան՛ մ աբ գար ի ան եր՝ բաբ ձ ին վրա լ ու վեր,–
կբ ՀալՀրլէր , պտիկ - պտիկ կր փշր՛ուէր, Հող մակի՛– , ուր մ ան ո ւկն ե ր են քնացեր ։
Երդին վրայ՝ փայտէ խո՛չ կայ ՍՏԱՑԱՆ՚Բ
ճրագին իւղոտ բե րնէ՚ն օր Հնութ եան ս(էս կբ
ք՚բբ եւ վա Հ ան պ աշտ պ ան ո ւթեան ,
կաթկըթէր ,ու մեր սեն. տուն՝ եղբայրօբէն կր լուս– իսկ "՛՛ւ ւն ՛էն ներս՝ լո յսն ճ բ՛ադ ին ՝
վառէր ։ ԻՄ ԵՐԳԵՐԸ (բանաստեղծութիւներ) : Գը ֊
Մայրամուտին՝ վրայ,
երբ որ մոլթբ մոխրի դոյնով Հո– րեց՝ Գել։ ԹէՀրան, 1947։ Ընտիր թուղթի
ղրն կբ ներկէր , կք Հ ա լած է չարիքն դաժանն՝ ... : գեղեցիկ տպագրութեամբ Հ Գին 50 րիաէ՚՛ Տա .
Մ եր մամիկր պար տաճ ան աչ իր ճրագք պիտի 0* , մ ե ր տունք աւանգապաշտ , Փարոս , Պողոտայ Լալեղար , ԹէՀրան :
շտկէր , Աստուածաշէն \ , ո յ ի Տապան ք ՋԱՀԱԿԻՐ, շաբաթաթերթ քաղաքական , գը–
2էթր լեցնէր , ու պատրոյգին քիթ ր կտրէր , Որ՝ կբ նաւէ*ր ^ ջուրի փոխան՝ րական ե լ ընկերային։ Ր՛իւ 1,2, 3 ։ Խմբագի բ
,ճրտգ - կալին վբտյ դնէր X Գիշերներու մութի վրրան : Հա յկ (իամկոչեան : Հասցէ • 8 . ք. 327 , Լ շ Շ&ՈՇ
վրտյ
Ապա՝ չելլէր սեմին , մա՛ռերու ձիւնն՝ վւբ– ք1 րիկոլրնէ մին չեւ առտուն Աս տ րծուն էր (Ը§յ՚բէ6) :
ռած ու
ուսին ... , Հա յրենի տուն , ԶԱՐԹՕՆ՚Բ , երկշաբաթեայ գրական Հանդէս ,
Ուր մէն մի իր , մասունքի պէս՝ խորՀուր
Ւ4օ. 19։ Հրատ. Ա՛ "՛շ՛" "Ո , տպարան ՚Շտուտգարտ
նէր եւ ս բ բութ իւն ,
( % ) Խմռր բանալու գլան : 1948։ Տարեկան բաժնեգին 1000 ֆրաԱք։ Հասցէ.
իսկ ցերեկր՝ Հերոս մ րն էր, աշիյատասէբ ,
( * * ) Ուռի ճիւղերէ շինուահ՝ , բուրդով լեց– վեր– — 86տտ6ա«տէատտ6 7—9, 2սքք6ոհտւստշո, Տէսէէ§&Ո,
որուն սլարղ ու նրկուն ,
(^116ա&§ո6) :
ուաօ՝ ու կտաւով մր պատուած գործիք մր, կբ իր արեա՛ւ՝ Հեա՝ քիրտն՛ ալ կոլտար , ՛որ
վբայ կբ նետուի լաւաշր ու թոնիրի կողերուն ձընէր հացհրփւ>ւ.թ–խ.ն : ԱՓՍՈՍԱՆ՚Բ, խօսք Գեւի, երաժշտութիւն Ն–
փակցուի 1 ՍՕՍ - ՎԱՆ Գալանտէրեանի, թէՀրան, 1948։
Fonds A.R.A.M
ԻՐԻԿՈհԸՆե ՄԻՆԶԵԻ ԱՌՏՈՒ ՕՐՈՒԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄԻՆ ՀԵՏ խատաւորներոլ Ազգային Միութիւնն» է որ Հիմ
մէչ Հթ
նուած էր սլտաերաղմէն աււավՓբակայի
նոր գաղ
գաղթականներու կողմէ , բայց շնորՀիւ
Հիճ եւ Աա աաապիէ ՌուսԽդ թականներու զանգուածին նոր թռիչք առաւ ;
((>• հ. վ հ ր , ի « մաս) Ասոճք կր սիքեն Հաւքերաշխսւկա)ն|նէբ կոչել իրենք
Անցեր այսքան Օր ու. տարի , ոքսլկս նշան տե զիրենք, որովՀեաեւ կ՛ուզեն Համերաշխութիւնը
ւող կեանքի թ սնիքն վառեր ամէԱ առտու , ե լ ան Փարիզի « Լ շ 1\1օՈ(^6»Հ/ վերջերս երեք թղթակցու թէ դաստկտրգերու եւ թէ ռուս պետութիճր
վարան , եւ. անթեք ի ։ թիւնն ե բ Հ ր ա ա ար ա կե ց *իեբմ անիս ք ռուս տար ա— կազմող ժողովուրդներու , նպատակ ունեձալո,/
էթուխր՝ յ որդուն , Ղ է Ր1՛ ե րո ւ մասին, բաղդատելով Հ թեն ո լ նորրւ շարունակել 1917 Փետրուարի յեղափոխութեան
էքուխր՝ ծրփոլն՝ Կ՝ ամփոփենք Հիմնական մասերր * գոբծր–– աոնց կադրին մէ9 ընկերվարական ձրդ–
Լեցուեր է ՀԱՅՐԵՆԻ ՏՈՒՆ , Գերմանիան դարձած է այս՛օր Հա՚կաբոլշեւիկ տում՚ւեր չկան, սակայն կ՛՛ուզեն պաՀ ե լ Հիմնա
Գետնէն մինչեւ բարձբբ ձեղուն ռուս գ աղթա կ ան ներ ո լ դլխաւո ր ապ աս տան ր : կան ճարտարարոլեստի պետական ացումր :
Ծեփեր է ան ւղիյն Հոն կան թէ ՛նախկին ղազթականխեր , թէ վերջին Մտաւորական դասր, որ փոքրամասնութիւն
էք՚ուխր ոմրո սա ու. գայրացկոտ ալիք շթկ պատերազմին <Հ$եղափոխոաւծ անձեբր՝%> եւ թէ մրն է, կը Համարէ ինքզթք լուսաւորեալ ժողո
թոնրին բերն էն , քուլա յ - քուրայ դա լար ո ւ ելով՝ այսօբուան վւախստականներ՝բ % վրդավար :
Հոսեր է ան Հանդարտօրէն , ու լճացեր , եւ տա՜ Հիւ– եւ նոր գա ղթա կանն ե ր ո լ պա յքաբք ան Մ ինչգեււ երիտասարդ կոլխոզն իկ մ րՕտհսայի
բահո ւեր , սեւցուց-ե ր տուն ամէն կողմէն , յագ ե–՛ ցած է յաջորդական երկու փուքերէ : Հին գաղթա չրքաձէն , րսաձ է թէ եթէ նոր պատերազմ մր ձա֊
ց ո ւոե ր սլա տեր ն՝ ս եւէն , ապա փաթեր տան ե ր– կանն ե ր ր մ իասլետական էին՛ , ^^ելկրատի խում բր» գի, պիտի զինուորագրուի ջարդելու Համար Հ.ո՚ն.
դիքէն : ինչպէս կր կոչուէին , նախկին «ճերմակն երր՝» , մնացած Հրե ան երր :
Հոսեր է ծութն՝ ամպի նքման , որ՛ոնք \յ՝ուկոսլալիայէն եկած էին՝ Գերմանիա : Ա— Գիտուած է որ ազգային փոքրամասնտ ւթե անց
Աեւով ներ կեր սիւնն ու գերան , սոնք Հ պարտ էին– ի բեմ ց տ իտ զսնեբով որ իրենց Հանդէպ ռուս մողովուրդր գերակայութեան գա
Աեմն , դրրանգին , դռւռր անգամ X Հայրենի տուեր կուաւսբ քաղաքական գո րծ-ո ւն է ո ւթեան՝ մր ազդե— ղափար չունի , թչպէս նախկին ռուս կայսրու
կարծես րլլայ թեմով ծեփա՛ծ Ն ո յ ի Տապան , ց ութ իւն ր շն ո րՀ իլ տ ե զա՛կա՛ն ամ ե րի կե ան իշթա - թիւներ, գաղափար մր որ օտար է սովետական
Նե տուած վքլ՚այ ^րՀ եղն ղին , նոլթեան պաշտպանութեան։ Լկ՚բսուի նաեւ թէ մարգոց : Երեսուն տարուան Հաւասարութեան
Կր սրրսրփայ դողէն մ աՀ ո ւ ա՛ն * * * : ամ եր իկեան լրտեսութեան Համ ար կք դո բծած– քաղաքականութիւնը իր դերբ կատարեց , Բացի
Մ ութն՝ նեղիչ է - տան մէջ ապրող ամէ՛ն մի ո ւ է ին անոնք) : Հակասեմակա՚ւութենէն որ տակաւին կրվերապրի •
մարդ ալ կր տանջէ , անոնց աչքերն կր մրմռա– Մ իա պետ ա՛կաններ բ իրենց ձեռքր գբին ամ– Հաղարալոբներ են անոնք որ կր փախչին
ցսէ , ակերն րո լո ր՝ կր խռովէ - Հոսող, արցունքն բողջ ռուս գաղթական ո ւթե ան վբա յ ել ն որ ե րր Գե րմանիոյ ռուսական րաԱակէն ե լ վարչութենէն
այտերն ի վար՝ կր սորսորա յ առուի նման , կր չհամարձակեցան գլուխ բարձրազնել % ե լ կ՚ապաստանին «Արեւմտեանդներո ւ1ն՝ մօտ :
քայքայէ ներաշխարՀիդ բանուածքն լման՝ ; Աո երիկեան շրջանին մէջ, Միւնիխ, տարօրի Բայց Հ՛ոն կր գտնեն՝ միայն՝ թշուառութիւն , ան֊
թ՛ոնրի վառման ատեն՝ ֊ լա՜՛լ է , նակ քո լէ ա ր կո լ թ ի ւն մր տեղի ունեցաւ երբ ռուս տարբերութիւն եւ վաղոլանանստուգոլթիլար : Ա—
Գուրսր փախիլ, փողոց, Է Հ Է Հ , ււաղթա կ անն եր ո ւ կեւլրոնա կա՛ն՝ /անձնախումբ մր սոնք կր կաղմենւ վյա րիանւեր ո ւն փարիտ\ւ.երր, ՛չու
Կամ՝ վերմակր գլուխն քաշել, բնտրել ո լզեցին ։ Հին տիտղոսաւոր գաղթա՛կան - նենալով ոչ բնակարանք, ոչ ալ ապրուստ ի պայ
ին^ռնամփոփոլի լ , շուն չյ։ բռնել X ներբ եօթբ Հոգի մէկ նե ր կա ւա ց ո լցի չի իրաւունք մաններ՛. Զի՛ն ո լ որ ա՛կան բմիշկ մր որ Պերլինէն
Այ/լապէս մուխն քիթդ կր մտնէ, կամ՝ բերա ււ լնէին իբրեւ «Ա1 ուշ ւ բ ի ձկնո բսներ» էկային 9 վւախա՚ծ էր , կր պատմէ թէ որքան՛ Հուսախաբ ե–
բա րո ս
նէդ ն երս կր խ ումէ , "՛պ ա կր սկ սի բար «ծովու ձ էլն ո ր սևեր» խմբակցու թենէն , եւ \ 3 զկօշ ղած էր* Նախ վռն՚տոլեցալ ամեր իկեան Հրամա
Հաղ որ թ ոքերուդ նեարդներն անգամ կր քա յքա– կակար արՀեստաւ ււի– եր ու» խմբա կց ո ւթեն էն : նատարութենէն, յետոյ ՛ծեր ռուս թարգմաՀլ կին՝
յէ : Բայց եք^անիկ էինք բոլոր, Հայրենի տան աղի Նոբ գաղթ ա կ անն ե բր մեծ ւլանդուահ՜ր կր՝ մր ղգուշացուց որ եթէ չպաՀոլի, կրնայ իբրեւ
կազմելէ : քթատեր՝ Հլու Հնազանդ կր ՀետեւԷին ի—
լեղի ծուխ ին մէջ էս^Լ » պզ՚ո ի կ.1 ե ր րս վեբմակնուս րենց տէրեր՛ուն,՛, իսկ ուրիշներու լրտես ձերբակալուիլ ե լ յանձնոլիլ Ո՝՝ո լսեր ո ւն ,
քո ւ է ա ր կո ւ թ ե ան մ աս\ ՝ ակցի լ : արգիլուեցաւ
տակ, քիթ՝ քթէ գէմ , ու գիրկ գբբկի՝ Կը պատ իբրեւ դասալիք՛. Ատկէ ի վհր կր մտածէ իբրեւ
մէինք Հին Հէքեաթներ, կամ՝ կ՝երգէինք վեդա բանուոր ՝ի՝ ա հ ու ա ւււ՝ մեկնիլւ Իր ընկերներուն՛ մեծ
յական րմր ո ս ՛ո երգեր , հձձայն ի վրայ» մենք կ ՝՝աււ– Բայց ա յս « Հ ին »ե րոլ բռն ա՚պե տ ո ւթ իւն ր չէր մ ասր Ո ւկբայնացիի կամ Պ ա լթե ան ի անուն ին՝ տակ
կրնար երկար տեւել : Ան իր ում֊բ կորսնցուց իր՜՜՛ կ ր ծած կուի , ֊որո վ Հ ետ ե լ անոնք ո բոշ առան ձն ա–
Բ ՚ րեւ Հ ետ եւ անք
նէինք Հայր/, ի տան Հողէ տանիքն գէր. յննե « 5 ե զ ա փ ո խ ե ա լ ան ձեր ո ւ » կաց ո լ - շնորՀ նե ր կբ վա քելեն ե լ բռն ի ետ չեն վե բադար՛–
Մուխը թոնրին եթէ կեցաւ, ձներ զանոնք *
թեան օրինականացման եւ բռնի Հայրենադարձի
Լո յոր եթէ գետին ինկաւ,
դա դա–րմ ան , ո րովՀետել ռո ւսեւամ՚ե րիկեան յա— րե՛նց փախուստին գլխաւ ո բ շարժառիթբ
Ալ կ՚եբեւնան տան երդիքր , պատերն ու. սիււն , ր ա բ ե թ՛ո ւթ Լ ահ ց ձգտ՚ու մ ով , գա զ թ ականն երբ ա յ յ— դէպի 1ս . Միութիւն՝
վերադառնալու Հրա՛ւէրն է :
գերաններ մեծ, ահա տեսնես Հաց-թուխ կինը եւս Ո՛ռ ւս ի ո յ չյա՛.՛֊ ձնո ւե ցան : ՛էյ ո րերր ասով
աւելի Հյ ատ\եր յան ձն՛ո ւա՚ծ էին Գերման իոյ՛ , ին Լ ո ր ար–
փառեղ մէ1քին գոգնոցն կապեց , եւ պատրաստեց ապաՀով
զգացին իրենք ւլիրենք ՛ել շֆ ո՛ր Հիլ ի՛րենց ւէէն՝. ոճիրի Հաւասար է , ուրիշներ Հին՛ դատա–
սեղան , գ ր տ ն ա կ մապբ,աքան ( * * ) ,
թիւի դե բա կշռութեան վե ր ա գտ տնգա ղւս վւա ր ա կան՝. պարտեա՚լներ եւ մ աքրա գործ ուածն ե բ էէն՛ ) ՝ո Բ
ելով թոնրի շուրթն , քանի մր Հեղ խաշ կր Հա ան կ ախ ո ւ թի ւ ն,ր :
նէ ու կ՚ագօթէ , իր աղօթքէն՝ Հրեշտակներն կ ու կասկածելիներու մէջ կր դասուէ ին; Ասոնց Հա
գան երդին ծայրն ու բերան, ողջոյն կ III. ս. III Նոր ղա ղթ ականն ե ր բ քլաբՀամ ա րՀեն մ իա պե մար փախուսար միակ միջոցն էր աղատելու Հա
Հ այրեն ի տան . • : տական տւ-տնդոլթիլնն երբ ե լ Հին առանձնա– մար բռնի ա շիա տան քէն , բայց մեծ թիւ՛ մր կր
0՛ խ ,օ/խ , աՀա , շն ո րՀնե բու վե րա Հ ա ս տ ատ ո ւմ ր : ի ՚ ո բ չ ի <ձկարգի մէջ մտնելէ»է , այսինքէն՝ քիուսիո ք
էքորերոլ ցանկութիւնն է ապաՀով ապաստան մ էջ նո բ է\ն իբրեւ կ ո լխ ո զեան պ աշտօնեայ կամ
՚յշ Հացին Հոտք կ՝իյն, ՚ / է վին ւմ՝ մբ զանել Հեռաւոր Աբմանթինի մէջ, ինչպէս եւ միջին արՀեստագէտ աշխատիլ, դ ի ՚ ֊ բ ի ս ե լ ա՛ղատ
Հացթուխ կ՚^՚՚ջ այտին վբայ • • * ապ ա՛Հ հվել ա քսօ ո ո ւա.ն Հացր : Ասոնք բոլորովին՛ կեանքէ մր վեր՛ջ գրաւման շրջանին՛ ;
մ ասին Հ
Հացին Հ֊ոտէն՝ արեւն կուղայ , պաչիկ կ*քնէ անտարբեր ալ չեն քա զա քա կսւէ՝ կեանքի Ասո՛նցմէ վերջ կուգան՝ արկած ախն դիրնեբբ
ա յար անմեղ Հա՛ց - թուիւ կնկւոյ X ԸնգՀակառակն , պարբերաթերթերու Հլ մ ին չե իսկ որոնք կոլխոզին կամ գործատան խիստ .օրէնք–
Կր գինովնանք Հացին բոյր էն , օբա թեր թե րո լ խիտ ցանց մ ր ունին Հ ներէն կր փախչին եւ կր թափառին անծայբածիբ
Հաց, քռգ ոգջոյս է եւ օբՀ նութիւն ; ( Հ – Ամ էնէն ժողովրդական՝ խմ բա կց ո ւ թ ի ւնր «Աշ– քհուսաստա-ւի մէջ, մին՛չեւ որ օր մր րռնսլթն եւ
մէն , ամէն : բռնի աշխատանքի կայանն^ բոլ մ էջ սա իւղուին
Հացր կ՚ելլէ թոնրին մէֆէն, աւելի բորբ կա ՛ծառ կար ե լու :
կա չն ե ր էն , սրփռոցնեբոլ վրայ կ՚իյնայ՝ ջերմու Բացի անոնցմէ որոնք գաղթական՛ կը դառ
թեան գոլնէ առած 1 Է ր ա յ ՝՛ Ւր թո ռ՚1. երր ներս կր կան չէ ր՝ Հօ րե՛նական ս ո՛ւր բ
Զենք դիմանար , .ո լ գողունի՛ քանի մք Հ ա ց սեղանին՝ X նան դրդուելով կամ վախնալով եւ կամ մղուահ՝
ճերս կր քաշեն՛ք , վերմակին տակ , ՝ո լ քաղցրօրէն՝, ք1 ր ձա յն ին՛ մ էջ՝ քաղցրոլ թ ի լ ն կար՝ X Բառե շաՀէն կամ արկած ախն դրութենէն , կան իսկական
մենք եր ծամ ե՝ ք , ղազսլի^ն է թէ՝ մեղր ճեռ մ ակ : րում։ մէջ՝ սէր ու գրգւանք : Ա՝ ատ ուռ մ՝ է բ ա՛ն՝ իր րմբո սան ե ր , դա ղա փար ա կան՛ գետնի վբայ յուսա
էք ա՛մ է1 , ծամէ՛ , կար՛ծես ձիւթ կա՝ լ ակռայիդ խո բանով . խորՀ բգավառ պատերն ՛ու ծածք • շա— խաբներ ; Ասոնք 30 40 տարեկան՛ են՛, կազմուած
տակ , ր ա կ ա ի՝ Հ ս կա ւ գետեր իր ագօթքին Հետ միացա՛ծ, սովետական վարչաձեւին տակ , անդամ են՝ կոմ
Հացին միսր բուրումնաւէտ՝ Հաճոյք Բէէա ՚ կր գա բ ձնէ ին Հ ա յրենի տուն թորշ մբ անբիծ ու սոմոլի ^երիտասարդ Համայնավարութիւն՛^ : Ո՜
դղուող ու տաք Հ ս րբամած ••• : մ անք Հողի Համ այնացումէն կա՛մ \ 937ի «մ աքրա–
X կր հ իւ ա յ ծուխն Հող ճրագին–, մինչ մենք կ՚ու գործում էն» ըմբոստացան։ Մ եհ՜ մասին մէջ յու -
Աիւնին վրա ք մէկ մարդա չափ Հազիւ բ ար— տենք ճա՛շն իրիկուան, մեր Հացին Հետ կր խառ— սախաբութ իւն ր ծնաձ է պատերազմով ե կամ սլա–
ձրր թոնրի շոլրթէն տախտակ մր կայ, անոր ն՚րւին լոյսն ու մուխր Հայրենի տան , մուխք նշան տեբազմէն վերջ։ Անոնք կր կարծէի՛ն՛ որ եթէ թըշ–
չափ սեւ , եւ ան որ չափ անցած կեանքի վէրք ու կենդանութեան , տուն կր լեցնէ կեանքի բագձով, նամ ին պարտուէ ր , խս տ ո ւթ ի ւնք քիչ մր պիտի
տանջէն , Հնա քանդակ յուշ մ՛՝ա լ անի յ անցեալն մ ԻԼ չդեու լո յ՛ս բ՝ անմ աՀութեան տեն. չ կր բանի թուլնար ։ Բայց Հակառակք պատաՀեցա՚լ; 1946/-&1
յոգնած ուր կր Հան,գչի , անոր վրա հ դեռ կր Հեւայ պատրանքներով ..•: արա կո նեան խ իստ մի ջ՛՛ ցնեբ Հա բո ւածեց ին կո՛լ–
մ ամ ան ակր Հնադաբեայ ՚. Աիւնին վրայ ճրագր մեր , խոզբ, գործարանք, կո լս ա կցոլթիլն՚ր , փ"*Լ՛ Հ/1 ւ ՜
ԿւՀ ա ւ ա ւ ա յ ո լ ա՝^—
Ա ենք ա յ դ տախտակ , կոշտ ո լ ան Հ ա բ թ՝ թիւնր , դրական ո ւթ ի ւնք ե լ արուեստք Հ
կ՚անուանէինք ճրագակալ , քան՝ զի անոք * Լ բ ա յ » Համբեր կր գիտէ մեղ, պատերր սեւ,տաշտ ր Հա—
իրկոլՀս՝ կբ զետեղուէր ճբադր վառ , լո յոր անկէ ցին ու գերաններ , ոլ կր ցանէ առատօրէն իր օբՀ–
ն ութ եան՛ մ աբ գար ի ան եր՝ բաբ ձ ին վրա լ ու վեր,–
կբ ՀալՀրլէր , պտիկ - պտիկ կր փշր՛ուէր, Հող մակի՛– , ուր մ ան ո ւկն ե ր են քնացեր ։
Երդին վրայ՝ փայտէ խո՛չ կայ ՍՏԱՑԱՆ՚Բ
ճրագին իւղոտ բե րնէ՚ն օր Հնութ եան ս(էս կբ
ք՚բբ եւ վա Հ ան պ աշտ պ ան ո ւթեան ,
կաթկըթէր ,ու մեր սեն. տուն՝ եղբայրօբէն կր լուս– իսկ "՛՛ւ ւն ՛էն ներս՝ լո յսն ճ բ՛ադ ին ՝
վառէր ։ ԻՄ ԵՐԳԵՐԸ (բանաստեղծութիւներ) : Գը ֊
Մայրամուտին՝ վրայ,
երբ որ մոլթբ մոխրի դոյնով Հո– րեց՝ Գել։ ԹէՀրան, 1947։ Ընտիր թուղթի
ղրն կբ ներկէր , կք Հ ա լած է չարիքն դաժանն՝ ... : գեղեցիկ տպագրութեամբ Հ Գին 50 րիաէ՚՛ Տա .
Մ եր մամիկր պար տաճ ան աչ իր ճրագք պիտի 0* , մ ե ր տունք աւանգապաշտ , Փարոս , Պողոտայ Լալեղար , ԹէՀրան :
շտկէր , Աստուածաշէն \ , ո յ ի Տապան ք ՋԱՀԱԿԻՐ, շաբաթաթերթ քաղաքական , գը–
2էթր լեցնէր , ու պատրոյգին քիթ ր կտրէր , Որ՝ կբ նաւէ*ր ^ ջուրի փոխան՝ րական ե լ ընկերային։ Ր՛իւ 1,2, 3 ։ Խմբագի բ
,ճրտգ - կալին վբտյ դնէր X Գիշերներու մութի վրրան : Հա յկ (իամկոչեան : Հասցէ • 8 . ք. 327 , Լ շ Շ&ՈՇ
վրտյ
Ապա՝ չելլէր սեմին , մա՛ռերու ձիւնն՝ վւբ– ք1 րիկոլրնէ մին չեւ առտուն Աս տ րծուն էր (Ը§յ՚բէ6) :
ռած ու
ուսին ... , Հա յրենի տուն , ԶԱՐԹՕՆ՚Բ , երկշաբաթեայ գրական Հանդէս ,
Ուր մէն մի իր , մասունքի պէս՝ խորՀուր
Ւ4օ. 19։ Հրատ. Ա՛ "՛շ՛" "Ո , տպարան ՚Շտուտգարտ
նէր եւ ս բ բութ իւն ,
( % ) Խմռր բանալու գլան : 1948։ Տարեկան բաժնեգին 1000 ֆրաԱք։ Հասցէ.
իսկ ցերեկր՝ Հերոս մ րն էր, աշիյատասէբ ,
( * * ) Ուռի ճիւղերէ շինուահ՝ , բուրդով լեց– վեր– — 86տտ6ա«տէատտ6 7—9, 2սքք6ոհտւստշո, Տէսէէ§&Ո,
որուն սլարղ ու նրկուն ,
(^116ա&§ո6) :
ուաօ՝ ու կտաւով մր պատուած գործիք մր, կբ իր արեա՛ւ՝ Հեա՝ քիրտն՛ ալ կոլտար , ՛որ
վբայ կբ նետուի լաւաշր ու թոնիրի կողերուն ձընէր հացհրփւ>ւ.թ–խ.ն : ԱՓՍՈՍԱՆ՚Բ, խօսք Գեւի, երաժշտութիւն Ն–
փակցուի 1 ՍՕՍ - ՎԱՆ Գալանտէրեանի, թէՀրան, 1948։
Fonds A.R.A.M
