Page 106 - ARM_19-1948_03

ԻՐԻԿՈհԸնէ ՍԻն2եհ ԱՌՏՈՒ ^ԱՅեՐԻ ԵՐԿՐՈՒՄ* Ն ա * կեա&էքւ եւ՚գեք

ԵրդփքԷն ւոակ^ մօտ թոնիրի՛ն՝՝ կաղնեփայտէ ԽՄԲ Վերչհրս Ամերիկայի մէշ Հբաաա֊ ԽՄԲ- Մ հ բ ա շ խ ա տ ա կ ի ց ը ՝ Զ.֊ Գ ա զ ա զ ե ա ն

սիմն– մ ր կա ր Հ ին , բայց յաղթակազմ կբ1– ար առ­ բակուեցաւ *իեբմ անի մր՝ Վերն է ր Հյ մ իտի «*իե– իր վ ե ր ջ ի ն ոՆԱՈւՆաասիրուր-եաԹ մ է ջ ա բ ա ա գ բ ա ծ

կա Լ ողք ծ ան։ ր ո ւթե ան մեր ս։ ան իքին ։ Գաբ մր ա– բութ եան Տ ո ւշերր » , ուր դվո ւխ մ ր ն՝ո ւ ի րո ւա ծ է է ր ԱանՆ հ ե տ ե ւ ե ա լ ր ւ « ւ ն ա ս տ 1 ե ւ լ ծ ո ւ լ Յ ֊ ի Ն ն ր , ի • Թ ո –

ււաջ, սիւնր այս Հին՝ երր գեռ ծ աո. Էր , թա բմովն ֆ(յ * Հայաստանի , ^՛Հայերի Երկբում» խորագրով։ փալհաւ՞ւի « Հ ր ա խ ա ղ ո ւ թ ֊ ի լ Թ » հատ&բէնյ (ա10աիպ) :

կետ՛ քին , Հգօբ պարծանք , ծ առն Էր անգին Հեղինակը նկարագրելէ վերջ տաժանելի ճամբոր­ Տհւլի անձկոլթեաւն՛ պԱ-սւնաււււվ, կ ր հ ր ա տ ա բ ա ս

\յ՝աղկավանքի մեծ անտառին ; դո ւ թ իւն մր անծանօթ ո ււլղո ւթ ե ամբ , կր շա րո ւ— կեւնք ա ռ ա ն ձ ի ն

քՕմած մեր ջուբ , շնչած մեր օգ , կեանքէն ա– նակէ՝. ՇՐՋԱՆ

ռահ՛ սէր ու կաբօտ , ան՝ մեծցեր էր , Հասակ %ե– լՀ ա՛մ բո ր դո ւթե ան երրորդ օրը յ երբ մեղ կբկի-ն– Ամէն անկիւն աշխարՀի ,ամէն մէկ թիզ Հողն եր կրի
Ըսւոեղ^ագոբծ
տեր , մարմինք իր պոգպատ Հագեր Հ՝ կռուեր էբ գուբս էին բերել մեր արգելարաններից , Հեռւում, երկունքով, փոթոբկավար ջեր–
Ու գողերով,
ան կայծակին գէմ, .^՜/*՝ սարսափած ոչ մէկ ատեն - կապո յտ խորքի վրա յ գհ՚ադրո ւ֊ած գտանք մի ֊մ ո ւթեամբ

Հովին , ձիւնին գէմ ի իգա խած՝ մ ի Հա յաղթած վեՀափառ լեռ , որ կա բծես բուսել էր դաշտի մ ի– զոՀերով կր ձր՛ին երգը կեանքի։

էր , չէ ր սլա ր տ ո լած % 21Տ •

Իր երկնամերձ , բարձրաՀայեաց գչխուն վրա՝4 Շվարցր , որ պատմութեան՛ եւ գրականսլ^ Գաբերն րնգմիշտ կր ճգնին ապրեցնել կեանքն՛

արծիւ մր պարծ՝ բոյն էր դրբեր Հսկայական , թ եան վարդապետ էր , յանկարծ գոչեց * ան՛Հ ուն

ինչպէս չուսին ՝ չերան վրան , ծառն ապրեր էր Մ ենք գտնւռւմ ենք Հայաստան՛ում ։ ՆորաՀրաշ մանկութեան մր շողերուն յանդիման ,

Հէքեաթական գելերու պէս գարեր լրմա՛ն , \)՝ագ– Հայասաա^ս. ... մբմ՚նջացին նրանք , որոնք իեւեռն երուէն ւո ա ր ա ծ ե լ մ ե գեղին խուլ ու էսո–
րուեկ*
կա վանքի վէպք պատմեր ՝ Հ ագար - Հ աղար տիւ էէին լսել այդ անունք։

ո լ գէժր • -—• իսկ այդ Հ ո յա կապ լեռը Արար՛ատն՝ է , Հա­ Ու ոճիբնե րն ան իմ աստ , ո ւգե զն ե ր ո լն մ էջ մար -
դոց
Օր մր սակայն գ պապիկբ մեր , ղայն կտրեր է , յերի ս բ բազան՝ լեռր : Աւանդութիւնք ասում է , որ

*1ի*֊ղ է բերեր, որ նորաշէն Հայրենի տան սիւն մր դրա վրայ է իջել Նոյի Տ ասլան ր % քւ1ա\՚.ձրւոդ բերք ու արդիւնք աո՚ն՚րւագո յ՛ն տք% ո լ –
թեանց ,
,ր1նէ յա՚ւերժական . անոր վրա յ՝ կացնի զարկէն՛, ՚ՔբիԱաոնեառյ եւ Հայերը , թէ^ Հեթանոս ,

գեռ վէրքեր կան քանի մ տեղէն , սպիացեր , բա յց Հարցրեց Հայդլբերկցի փարլբ, առանց իլ, ա չքե– Իմ աստ ո ւթեան ա կե ր ո ւն ՝ ծարաւ Հ ոգին՝ մ արդ —
կ ութեան՝
կոշտ կապեր , չունին արքոց , ոչ ալ ցաւեր * . * : բբ Հ եռաց նելու Արարատից ;

Մ ոռցած իր Հին ցաւք մարմնի , յուշն՛ ալ կեանքին ԱմենաՀին՝ քրիստոնեայ ժողովուրդն՝ են Կը ԲԸԳԷ\Քաէ նիւթն Հիմա Հիւչէներ՚ու քոնազանց ։

իր անցեալի՝ ընտանեցեր , մեղ Հետ կ՝ապբի՝ իբ՛­ Հա յերր եւ Ասիս յ ամենամեծ մ շակո յթ ունեցող
Աբ*7՛ա ւ, ա -
րեւ անգամ րն տան իքի ; ւզդ ն են Կր թաւալիլ շբջանաեբ փոթորկաշունչ յայտ -
Մ ենք կախարդ ո լա ծ նայո՛ւմ Խաւարակուռ
Կ՝ ապրի թոնրին կախարդականն շո ւն շին մ՛օա ի կ , էինք Ու մարգն ն ութիւն ,

Թարմ եղ Հ ացին ծծելս վ ան բո ւր մ ո ւն քր գիրգ > տ ին , նա մեգ Հմայել էր ... ո։ անսան՛ձ , կր պա/թին Հուր ու ա—

Կ՚ապրի մեր տան աստղածորան երդիքին տակ՝ Ե ե ր խօսա կցութ ի ւն՛ր րւդՀատեց ին եւ մ ենք ւեր .

Ալ աբեւին՝ կ՝բմպէ գինին լուսեղ ոլ տաք . . . ; նորից թխմուեցինք վագոններում • անկուշտ կբ վւնտռէ վիժումն իր մե՛ծ

Աւա\Լդո ւթ իւն՚՚ն անոր գլխուն բուհ առա րդ Գ^նացքր կանգ առա՛ւ մի գիլզո՛ւմ , որ կոչվում ջանքերուն՛ ։

Թագ կր դնէ պատկառանքի պէս խոր ոլ բարդ– • • ; էր ՚Բամրլու Լպիտի լինի Ղ^ա՚մար՚չու) ՝ /հիւղից եր­

X կու քիլոմեթր Հեււու ամերփկեանւ կաոբՀԼ՛երիզ շթն– ք*այց կէ Հասնին– շբջաններր աբեւներո՚վ արգա­
ւանդ • • •
Եթէ մեր տան՝ մէջ մեհ ո ւթեան քանդակ մը ուած վրանների տակ մեզ տեզաւորեցին : ք՝ոլորս

կար , Հնութեան պէս անլուծելի եւ ծալ ի ծալ, լուէն ած՜ ե՛ւ վւշբուած պառկեցինք քնելու ։ Առա— Ալ\1 բնեբուն մէջէն խոր՝ \նո ր յաղթական Արեւ -
ներ . . .
• ս|ււնլ1 հնքն էր՝ սեւեռաբիբ եւ սեւաՀաբ՝• , մեր ւօտեա՚ն երբ արեւր ֊ծագեց , մեն՛ք ոտքի էինք։ ք՝ո—

տան փառքին մէջտեւլ կեցած սերթ յուշարար * * • : լորս գարձանք դէս(ի Արարա՛տ : Նա կո\ր՝տծ էբ & (՛ե զ ք՛ր րի երկու ՚նրով կ ր ծր\ն ի դարն ադամանդ ;

Եթէ մեր տան մէջ կբ ծաղկէր յ ո յ ս ը կեան— մշուշի մէջ , նա կտրուել էր՝ դաշտից , էս^է նրա ԲԻՒԶԱՆԳ ԹՈՓԱԼԵԱՆ

քին՝ իբրեւ գսցււււյն։ եւ Ծա^լկւսղԱԼրդ գալիք օրին , եր կուղ աղ աթներբ կա՛խ՛ո ւե լ էին՛ ճերմակ ամ պե րից

սլււյճքը; ինքն՝ էր ճամ բան լուսեղ ան մ աՀ ութե ան՝ ել արեւր ողո՛ղում էր՛ նրանց ։

գէսվ ուր "(էաք էր ուղղուէր ք ա յ լ ր Հա՛յրենի տան Հ կեանքիս մէջ այդքան Հրաշալի լեռ չէի տե­

սել* նա ամէն ժամ փոխւում էբ , նոր տեսք էր երեսուձն՛ վայրկեան Հանգսսւի պաՀ ուն՛էինք* որ

Օ՛խ, րւ դո ւնո ւմ ։ Հա յերր ի րա լո ւնք ունէին Հնրա\Լ. ս ր բա– յատկա՛ցուած էբ ուտելո՛ւ Համար 250 կրամ ս\ել

քանի Հեղ, քանի, քա% ի , քանի անգամ , ղան լեռ. կոչելու ... ացր եւ յւսլիաե\հ ակսձՆ պորջշյշ \ո–ուսական՛ մի

Հթրրս մէջ երբ կր խնդար ծոփս բերկրրութեան , ԱւՀսյւատին Հաւատք ել ա՝՚1յ*ւյ֊ւթն կերակուր է հ կաղամբով պատրաստուած) , ՛՛Բ է

Զիս ԳԱԲ^եէով » Համբուր՛ելով Հագար ան գամ* պարաւսգրսւմ Հ յա ո ռ Ար՛ար՛ատ բ : մէջ լողում էին կաղամբի կտորները եւ երբեմն՝ էք

Կ^առաջնորդէր դէպի սիւնք Հայրենի տան՛ % Մենք պիտի աշխատէինք շինո ւթի ւնն ե բ ի վբ<= Հ ք՛ ա շքի նման գտնում էինք մսի մի փո՛քրիկ շերտ »

ԿւՂ Ր է֊ է* ն՚ Ն՛՛* " յկիբն քնստմէրեր բսիա ւգ նո իլնկ ւ եմօրտիկ , ու եկսարկինոէտքի՝ ֊ Հ1Ճ՛է ո ՛աք՝՝֊– եր ո ։*ք՚ * րսւո ւք ե ր՝ էքա սՂւ ա գ ի տ.ո ւ թե ան I
երկու կոգմէս կ.ր գր կէ իւ, ք ւՐ Ւ $քը լիւնին ա՝յԴ
այն մարգուե , որ աՀում է Տէրպիի վիճակաՀա–
րեբուն՝ ին-շպէ^3ււ շբ ,։.,,.,> ես Լ :,,,>. ի • • • :
Ես թէեւ վկս&լեաչ ճարտարապետ էի, բայց %,ո՚ւթեան՛ առա՛ջին շաՀող թ ի * ֊ ը
Հայրս ւ ւժեղ էր, ՛Լա այ րերգի ժայռին նրման ,
գիտէի նաեւ Հօրս աոՀ ե սար : Նա Պավարիա յո՚ւմ Ուր ի շ գերիներ է չ կային մեղ Հետ ։ կային
Ե բակն եր ուն մէջ եփ կ ու գար կեա՚նքր պարմ ան ,
ւլաբեջուբի մասնագէտ էր։ Երբ ինձ Հարցրին– թէ (նաեւ Հայեր , որոնք աշխատում էին՛ ո րպէս դերի :
Միլ ես՝ դեռ նոր ծաղիկ բացած թուփ—վարդենի ,
«ի^ւ՚չ է արՀ եստգ» , ես պատասխանեցի * Նր՛անք երբեք չէին– խօսում , մռայլ էին եւ
ւճիւ֊ղեբուն՝ մէջ՝ տար՛ափք կուռ երգ ու ծափի . . . :
.–ճարտարապետ՛, դաժան , մ իա յն երբեմն իրենց քթի տակ մ ռմ ււում
Լերան որղի , դետն ի վբայ Հաստատապէս
Պէաք չուն ինք : Ու֊րիշ արՀեստ գիտէիք : էին բա՛ռեր , որոնք րստ երեւոյթին՛ ՀայՀոյանքնեբ
ոտք կր դնէր, Հողն կր թնդար տախտակի պէս,
Գար՛եջուրի մասն՛ագէտ եմ ։ էին ռուս կամ Հայ պա Հակն երին ։
մինչ ես թիթեռ, թեթեւ ոլ խեռ՝ մարգի մր մէ^
-—Այգ մի բանի պէտք կր գայ ։ Ուրեմն 1լ ա ր– Մ ենք ի բա ւ ո ւնք չո ւն է ինք մեր կ աց ա բան ի ց
կր թռէի ծաղիկներէն մետաքսառէջ։
ձ ան ա գրենք քեղ ո րպէս գաբեջբ ի մ ա սնադէտ ։՚իու գոլերս գա լու , նա շրջապատուած է՛բ փշաթելո՛վ եւ
, 0՜ , մա՛նկութիւն ,
պիտի տ ե ղա փոխ ո՛ւե ս Ե ր ե լան : խիստ Հսկողութեան տակ էր։ Մեզ արտօնուա՛ծ
՝ք՝աղքբբ երազ ու խենթութիւնն՝,
Եբ-ես ո ւն-եւ չոր ս Հոգի էինք Երեւան փոխա՝ - չէր խօսել ուրիշի Հետ , բայց շատ անգամ մեն՛ք
Ից թ լ թէ միշտ մէջս բչչայիր , մինչ մա՚Հուան՛
էէբուողեե բս ; Ա ենք յետոյ իմացանք , որ Ե՚բեւանր ո՚տնաՀարում էինք այո֊ օրէսքը ել փսփսում իքաբ
Հ ո ւն ,
Հայաստանի՛ մայրաքաղաքն Էէ ա կա՛ւ ջին Հ
Ման կանա յի ,
Մեզ տեղալիս խեցին մայրաքաղաք՝ մեր կա– Մի ան ռամ
Ցալ չղդա յ ի , ոչ աչ ժպիտն վազաւց կեանքի , իսկ էեզից ամ Էն առաւօտ գ\1՝ւ V Աչեք սան մօաեցա՚Տ– ինձ

Ու մ եռ֊ է ի , Էինք գործ՜ ա՛րանք ; եւ ասաց .

Ջը վայելա՛ծ սէրն ու Հաճոյք՝ տանն Հայրենի յ ֊ ֊ Բերլթնն է մեծ թէ Երեւանք ;

Որքան գառն է, որքան՛ գտման ապրիլ տա՛ն ՍքքԷն տկզից մենք տեսնում էինք Արաբ ատը։ Ես Եբեւանր չեմ տեսել, պատասխան՛եցի ։

մր կեանքր արդար, տեմն՚ել անոր ապր՛ումը վառ, էՀետոք իմա՛ցան՛ք, որ Արարտտր Հայաստան՛ի բո­ Այնտեգ թատրո՛ն , սինեմա, սրճարան՝ կա՞յ։

պա՛րն ու Հարսնիքն արեւափառ, ոլ օր մ րն ալ ղա­ լոր՝ մասերից երեւում է ։ Արդեօք երկրի փոքր ու– Հոյակապ թատրոններ , սքանչելի սինէ մա­

նոնք լրքած՝ դարւնալ թավւառ , օտար՚ութե ան թո յ— թեա ն՝ պատճառով , թէ՞ Արարատի մեծութեան հեր , գեղեցիկ սրճարաններ եւ ճաշարաններ՝ Հ ան­

նը թըմել, տան՛ջանքի մէջ փոշիանալ •.: Համա ր ։ Նա ամէն տեղ էր՛ * • գս տա՛լէ ա աթոռնե րով եւ ձիւնի նման ճերմակ

X Աակայն շատ ուշ իմացա՛նք, որ Արարատ Հաւ ծ ածկո՚ց^1 ե բով ։

Հայրրս յանկարծ Հայրենի տան մթո՛ւթեան Հողի վրայ չէր, նա գրաւուած էր Թուրքերի կող– Ամէն մարգ կարո՞ղ է այնտեղ մտնել %

մ էջ կ1 անՀ ետ ան ար , անկիւնէ մը, կատուի՝ նըմ ան՝, յից • Այս մասին Ի՚լճ յ ս ք յ ս ւ ^ ե ց բանուոր Ալեքսա՝–– —: Ա&շուշտ ;

նր : *\յա Հայ էբ , ունէր մեծ քիթ ել սել վառվռուն Հը մ • . . Եւ֊ այդ «Հըմ^ր շատ տարօրինակ

«միաօ», «միաօ» ինձ ձայն կուաար, կը դառնայի աչքեր ։ Հնչեց։ Հտյերք այդ բառք Հրաշալի են Հնչում ։

մեհ՜ սիւնին շուրջ^ զայն թոնրի մէջ կր փնտռէի, Հայ երր մեզ ան ո ւան ո ւմ է ին Նեմ եցԼ (հու սերէն Գիտե^ ս , եղբա յրս Հ իմ ա ք՝երլթնումն է-

տաշտին ետեւ, դրբան. ետին, ոլ դեռ ետեւ մեր է, որ նշանակում է Գերմանացի՝) ։ շարու\՚.ակեց նա. կարմիր բանակի սպայ է ։ Եր՜՛

"՚ԼԷ՚-ՕՒ յաԳք^ ամբաբին , աս գի ն—ա նգին կր վա՛զէի ՛է, ո անք կհպտօրէն՝ կան չում է ին՛. կար ժամանակ է նրանից լուր չուսվեմ ։

ականջ գբրած ճիչ ու ձա յն ի • • • : Հէք) Նեմեց, իտի սատա (Հէյ^ Գեբմանա\– Այդ րոպէին մի պաՀ ակ մօտեցաւ մեղ։ ինձ

Հոս՝ ան կո զնի զէզբ Հ Ա ^ Լ ա յ է ցի , արի այստեղի ։ Մ եղ Հետ խօսում էին ռուսե­ Հետ մ տեր մա բար խօսող Ալեքսանր յանկարծ

Կէս մը փլած պատին փըբա՚յ * ՚ * , րէն , մենք մի քիչ սովորել էինք այդ լեզուն ։ վէոխուեց եւ գոռաց •

Մեր բա ր ձ ե ր էն , վե րմ ակն երէ՛ն՝ ան մ եզո ւթեան Մեր աշխատւսՀւ՚քբ սսկկ ս ւո լ.մ էր առաւօտեա՛ն Հէյ , Նեմեց, չալ աշխատիր , այստեղ Բեր–

Հովն կբ փչէ կախարդական *-• ; (Ւամր 7իո մին՛չեւ երեկո յեան ժ՜ամր 1 ր ։ Կէս օրին լթ չէ -. ՝

Հոդ սնտո՚լ1լև է լաւաշ Հացին՝, Ես մնասի դարմացա՚օ՜Հ

Որկէ կխառնես Հայ մր շակին՝ ՛Հա՛ ադան տիպի եւ բնաւորութեան ՀայԼր՛

Երղին մրմունջն , Հեւքբ սբբտին՝ Հազար անգամ ճանաչեցի։ ՚Օրանցիռ ոմանք սակաւախօս էի՛ն եւ
սմնՀ՚ոդ։
իմաստաշոլնչ Աոզոմո՚նի երգ երգոցէն՝ • • • : ու կր ւիաղեմ , գիրկը կ՚իյնամ յ իր շունչն կ^րմսլեմ կասկած՜ոտ , ոմանք էք շադակրատ եւ
ան յագօրէՆ : լալ էին
ՈԲւ֊ր է Հայրրս : Օէ՛ , չբկայ, մուխ է դարձեր , Նրանք , որո՛նք որեւէ պաչտօն չունէի՛ն,

Երդէն փախեր , Աստուած ՚Է^Լայ , Լացէս՝ թ֊րֆաօ՜ ու փափոլկւյաձ այարս անոր այ– վարլում մեղ Հետ։ Ես ւլդացի, որ այդ ժողովուր­

Վախ մր կ ՚ ի յ ն ա յ Հո՛գիիս մէջ, ոտքէս զլու ՜ տ ին՝ քրսահ՜ , դը բախտաւոր չէր, զուրկ էր ազատութիւնից (

խրս՝ կբ սրրսբփամ , ու բարձրաձայն՝ կուլում , Արբտիս խորէն կր ձ-աղկանամ , դրախտ մ րն եմ սեփական դաղափա բ՚նե բ ի ց հւ, որ դՀլխաւորն է ,

կուլա մ ։ արեւաՀամ , անՀատականութիմւր մեոահ֊ էր նրան՛ում : Իշխա­

X Աիրտս՝ իր սրտթն՝ ադրիւրներէն սէրր կ՚րմսչէ նաւորի լախտր միչտ իր գլխին էր : Ա թալին եան՛

Միաօ , միաօ ։ Հա^ յբս է ն՚ոբէն * . . , էաոս մաերմօրէն , դաման ր է յ ֊ ի մ ր իր կնիքն էր դրոշմել նրա Հո–

կր գա էի րի յ ան կա րծօբէն , ես կր բերկրիմ երկ րի՛ն Մինչ կր փարինք ես ու Հայրրս՝ կ՛արեւորի տոլնւ՚ե էլում :

նմ ան՝ ո ր յետ սաստիկ անձբեւնե րէն , կր տեսնէ Համօրէն • . . : Երբ.ն բանք մինակ էին, Հսկող աչքերից Հե–
ՍՕՍ-ՎԱՆԻ ռոյւ , մարդ էթս, բաբի ու կարեկցող,
արփն. ՝ աւելի Հատ պայծառ ու թարմ առաջինէն ^ (Միացեալը յայորդոՎ) բայց ուրիշի

Fonds A.R.A.M