Page 202 - ARM_19-1948_02

րս Հինաւուրց փառքեր բ տեսներ լ եւ մեզ խարդավա–

տւեէոլ իրենց սրբազան կտակով ;

(ԻՐ Ա՚ԱՀՕՒԱՆ եՕԱՄԵԱԿԻՆ ԱՌԹԻՒ) (ԱՆԿԱԽՈՒԹԵԱՆ ՓԱՌԱՏՕՆԸ) \)՝նաւ թագաւոր բ եւ Հա յ աղգբ թօթափեց

ստրկութեան անարգ էուծբ եւ գնաց ա պր ելո ւօդոս–

1935 թՐէ-ՀՏ՛ ) ռ>քեմ՚և Աէթկէ 13 տարի ա,թ,աէ\, Ա* ա յիս 28ի խորՀուվգ խորին վւա՛1 աաօնն է աափառ արքատներու մեՀեանին մէչ, Հայաստանի

Սվւիֆ-քւքի րււվա՚Քքէակ հայբւ֊թիւ՚-ք տՓ<եց մեր ագ. այսբբ, ամ՛էն Հայէ, ուր ոբ ալ բ լ յ ա յ է թչ որ աւ ոսկեփոշի Հոռին վրա յ %

գային մետ վիսլասպնի հն՚եղեքսն \§§ամեաէլրչ% Ք&Է » Գւիաճփկ երկիւղածութեամբ գր^^գքէ Վա բգաննեք բ է աՀ աղնագդորգ ձա յնովն րւ.

1948 1ճք/
անշուշտ ազսՀաբՀա ^11 չ ու, հբախաադէսւ Հայրլթիլ– Կ."ԱԼ ՚՝ Գ^վեբու սսյրկութիւնբ մէկ կողք 1պԲտ*>ղ Հայու սրտին մէչ ա/լաա ապրելու կամքը ընոբ–

նը այն ա֊+քէթսմ լո֊բւ-թեամբ պիտի չանցնի այս եւ. Հայոց արեւ աՀ ամ կեա՜ քին ա ղա ա ո ւ թի ւն չբ– 4եց , աբգ Հ»1^ էր որ ստրուկ Հայբ յաճախ խոչ–,

թուականի առնելէս : Րաֆֆին մէկն է մեր ա/ե ՚նոբՀող Աայիս 2Ցի խանդավառ աօնֆ է, աօնն է տան գա ած քՒուրքէն ու ՝Բիւրաէն յ իբ մէչքբ չ բա–

մեծութ իւ ներէն , որոնք իբենց գերեզմանն եր ո լ ուրախութեան եւ֊ բիրկրաւ քի : /լեց , աչքեբբ բացաւ ազատութեան խոբՀբգանիշ

մէ2յէ՚ւ ալ ղը շաբաւնակեն մեզ ներշնչել ու. ղեկա­ Ո՚*վ է որ , ապրած չէ ստրկութեան գաման՝ եռա դո յնին գոր տնկուած էր սպիտակափառ Արա­

վարել Հ կեանքբ թրքական գեՀենին մէչ^ այո , բոլորս այ րատին ՚.

Անսնք որ. ծա՛նօթ են Րաֆֆիի կեան՛քի ու. մեծով պզտիկով, մեր Հոգիներուն մէչ քամած Ջարթնցնենք մ եր զէնքի եւ մաքի թագաւոր–

դոբծուեէութեան գէթ քանի մ բ գլխաւո՛ր գծե­ ւենք գաո.նու.թեան ֆքբու֊րբ՛ քտւ. Հապա ինչպէս նեբբ իբե՛նց յաւիտենական քունէն ւ Ան՛ոնք՝ իբրեւ.

րումս. , չեն կարող շատ ե բու Հետ միասին Հգալ այն* չանգրադ առեալ այն նուիրակաւ ելոյ թին ոբ մեզ ամ աՀ կո թողեր ազատութեան ճան ապաբՀ ին , Հոս

եզրակացութեան։ , որ ան իբօք « ՀրաԼՔ մարգը Տ> Հ ամար /զատութեան եւ ան կախութեան փառքին են այսօր եւ ամէն օր մեր մէչ^ մեբ մօտ ն\սաած՝՝

եղած է մեր մէչ : Հասցուց % Փա՛ռք այգ պատմական օրին : խարոյկ մբ պատրաստելու վբայ ՛են՝, անարգ թշնա­

Ան ձնած էր յետամնաց գիւղի մը մէչ, կար. Ափիւռքի Հայութեան Համար , ի՝ չպէս նաեւ մին աՀաբեկելու Համար ; *

գացած էր %ա>բեկ) Աագմոս % Աւետարան ու Տայս– մայր Հայաստանի ժողուԼուրգին ֊ Ա՛այիս 28^ կբ Հպարտ ենք այսօր որ եր աստ ո ւա ծա տ իսլ ա–

մաւուրք : Այն.ո ւՀ ետ եւ Հազիւ ան սա ա ցած էբՀ մնայ լուսապայծառ տօն մբ. արիւնով զմնուած ռաքեալներն ավնիւ^ ծնունդ տուին Մ ա յիսեան

կէս միչ1ակաբգ կրթութիւն մբ Թիֆլիզի մէչ, յաղթանակ ի ս րբազան՛ աօն–., ո րուն Հ ամար մեր անկախ թագաւորին, տուին նյաեւ պետութիւն՝ ,

այն ալ ռուս պետական դպրոցի մէչ : Ապա նետ– Հողի՛, գուրպան ; ազատ եւ անկախ :

ուած է ՚" կեանքի մէ^^ "՛՛բ մինչեւ իբ մաՀբ տՀե- Վար գա պե տ ո ւթ ի ւնն եբ բ եւ գա ղ ափ ար ա // ան Փակե՛նք ամէն ^էաՐգի քինախնդրութեան

սած է միայն գավ Հուբելի թ չուառութիւն ու գբբ– անիմ ա՛ստ փոխասացս ւթիւններ ր ո շ մէկ կերպո՛վ գուռ . ԲԼԼանյք պաբզ Հա յեր՛ ու թող մեր Հ ոգին ե–

կսՀեք՝. կբ պատմեն) ոբ աւելի քան XI) անգամներէ կրնա1**) նսեմացնել այս յաղթատօնի վեՀութիւնբ , րբ լեցուին վեց դար վերչ կեանքի կոչուող Մ ա–

բազկաց ած բն տան իքի մբ Հո գբ ունեցած է ան իր վեՀութիէձն մբ ոբ մեր Հայրերու ել նախաՀայրե– յիսեան փառքով ;

ուսեբուն վրայ : Ան սլա բաաւո ր ո ւած է ե^ղեր գիշե՛ր բու ժառանգն Է • մեղի ձգուած : Ոխանալ այս տօ­ Մ ա յիսեան յ՛եղափոխական թագա ւորբ տուաւ

ու ցերեկ՝ օրակա\ն 16 ժա՛մ աշխատիլ միայն՛ նի –ներգործող փառքբ , կբ նշանակէ Հետեւիլ ու­ մեղ խոՀեմութեան միտքբ , էաէս նաեւ յս՚մառ–

ապքտե լու Հ աց մ բ ճարելու Համ ար ւ Եւ այս պայ­ նայն առաքելութեան մր որ գետին չի բռներ մեբ օրէն շարունակել մեր պաՀանչնեբու արդար լուծ­

մաններ ո ւ՝ և մէչ ան՝ Րաֆֆին , շարունակ գբոբ ու աղգային կեանքին մէչ : ման սրբազան ուխտր\ Մ այ ի ս 2$ի թագաւորբ մեր

արտագրել է ։ Արգիւնքբ եղած է այն ՚, ( որ խեղ­ Առանց գաւանաւքի կբ մօտենանք այս գերա– ժողովուրդի գոյութեան մ ի ակ ու Հարազատ ե–

ճուկ ուսումով այս մարգը , Հետագային ) շ^նոր– ղան ցա պէս աղգա յին գո յո ւթիւնբ բնորոշող եւ րաշխիքհ է՛. Ա Հ ա այս յաւիտենական գոյութեան

Հիլ իր յամ առ ինքն ա կրթո լթեամբ ձեռք բերած Համագրող տօնին եւ անոր, կենսատու շունչովբ նու իրական փառքովն է որ մենք Հպարտ ենք եւ

մ՛եծ Հմտ՛ութեան , կրցած Է մեղի տալ մէկլք միւսի կ՚արբենանք՝ միշա Հպարտ իրմով ^վասնզի կարող խորոց սր տի ծափ ու ծնծգա յ ունինք, նմ ան մ եր

եահ՚ւէն անն մ ան ղոբծւեր ամէնքքն ալ • գրուած չենք ճսձնչնալ ու^րիշ բան որ այսքան նուիրական թ ա՚դաւո րներոլն X

Հ րեգէն գ րչով յ եւ ամԷ^Լքն ալ Հ իւթեղ ու բազմա^ աԼամ Քաս^ վերածնունգբ Հաւատաւոր ցեղին , Հա^. Մայիսի ծնունդ եղող մեր Հրաշք թագաւո­

կ ո զմ անի, : յոց ժողովուրդին, ։ րի՛ քադաքական կշռոյթբ դերիվհբ է բոլոր վար­

Ր աֆ՚ֆ ի Հ անճարի կրակը ունեցած է իբ մէ չ X Այս ազգաշունչ տօնբ իր Համագրական ծալ– դապետ ո ւթիւններ էն ։ Այգ օբԲ) բոէոր կազմ ակեր՛–

Ա՝ եր աղատամ արտի ոլրԷլ ռաՀ վիրան երէն Քռբով եւ, խորութեա՛մբ , մեր աււ^եւ բացաւ խոր– պութիւններբ նոյն– ձգտում բ ունեցան եւ փառա­

մէկբ Աք իշան , չէ եղած Հայաստան ) չէ տեսած Հուրդ խորին մատեան մբ ուր մենք կբ տեսնենք բանվեցին նոր– Արքան։ ՛հ ւ խրախճանքի խտրոյ զներ

մեր Հայրենիքը : /* ։ււյց Վենետիկի իբ Հեռաւոր՝ այն բոլոր աղաղակները որ մերժողովոկքգր բրած վառեցինք փողեր Հնչեցուցինք աւետելու Համար

Մեն աստա ին մէ^ ան ) իր մաքի ու Հոգու սրատես է ի դին ազատութեան եւ անկախութեան*. նորածին Արքայի ծնունգբ ամբողչ աշխար Հի X

ա չքեր ով տեսած ու նկ արագր ած է մեբ Հ այր ե - Մեր Արաքսն ու Մասիսբ, երկնամերձ Արա– Երեսուն տարի վերչ. թեթեւ խարխափում մբ կաք

չ ո ւ֊րբ , գետն ու էիճբ ) լեռ– րատր , ա՚Հեղագոռ շեփոր ով մր բնգունած են Մա­ զա<՚. ազան՝ տարրերու մէչ ; Ա յգ ա\նՀ իմն– բանսաբ^

ներն՝ ու սարերը , վան քերն ու եկեղեցիները %Ր՚աֆ– յիս 2Տի փառապսակ տօնբ։ Հայոց եթերին ^/՚^ կութ իլննե րբ ծնոզ Արքային չեն վնասե բ , ա յ ք

ֆէս 1 Փա ֊աճուկ գիւղէն , շատ Հեռու էր Հայաս­ կապոյտր ( արեգին կարմիր շողեր բ ՚, դաշտեր ո ւն՛ բանսարկուներուն՛ սրտեր բ կբ մ դլոտեցնեն : Ս եւ

տանի սրտէն՛ գ բայց սՀն իր. փոքր Հասակէն՝ ներ­ Հ ա՚շխուն եւ նարնչափայլ Հունձքբ միասին ն\բս - տեսնելու Համ ար ն կուղի կեանք պէտք է ունենալ :

դին մ զում մբ ունեցած է ւեսնելու մեր տած. խո րՀ ուրդ են բրած, լոյս տալով իրենց Արա^ ատի օգոստափառ արեգի ակնախտ իղ ճա ռա­

Հայր՛ենիքը էր սեփական աչքերով ։ Եւ ան դ եռ խոբՀոլրդ երկունքին , ծ՝\1ած են գբօ^ Հա յան եւ գա յթն եր ո լ մ էչէւ կե անք առաւ Հայոց Մ ա յիսեան–

երի տ ա ս ա բգ , անցած է ՄՈՀ-Հ –ոլ Տաբ&ն , դրած Արարատ ի բարձունքին : թագաւորբ , մի ա՚րՀամաբՀեր զայն ^ աչքեբուգ

ուխտի գացած է Ա * կարապետի վանքը ) \եգած է Ապյ՛ ի լեահ Հ)պանգէն ճողոպրած սերունդ , մէչ անոր լոյսբ կայ ^ իսկ սրտիդ մէչ անոր շինած

Վան ու Այգեստան , տեսած է Աղթամարբ , Լիան տանչուած մարմթգ քա՛շեցիր ան գունդէ ան­ աղատ ղաղափա րր ։

՛բագ գրերով գանգ Հ այսօր Հոգւոյդ մէչ արեւածագի տօն կա յ , • Պաշտամ ունքի խօսք մ իա յն նուիրական տօ -

ու կ տ ո լցր 1 գիլկ– արթնցիր եւ շեփորէ , յոլշերդ թարմացուր ^ ն ին ; Արդ ես կբ մ Լ ամ թագաւորին մօտ ել կբ

ներա/ ս^տ,ոտա<ծ է ՛Լան այ լճի ափեբուՏե՝. ու , ներ– զաւկիգ ՎաՀանի\ նոր շորեր Հագցուեր . վազէ

շնչուած աԳկէ : Հա կա ռա կ իր բուռն՛ բա գտանքին ձայնեմ լիաթոք՛. Ելէք ելէք, ոտքի ելէք, լուսա­

ան չէ կՏէ ցա՛ծ աաՏԼտէէ Հայաստանի մնացած մա– գէս(ի Մ այիս Լ ան խորանք ; աղօթէ ծնրա՛դիր եւ ճա՛ճանչ փարոսներ ^ չա Հ ակիբներ մտքի ել զէն քի

ււ հ րբ 5 բայց այս կարճ սլաոյտն ալ ա\ն\ոբ տուած է անոր ձայնին , Հաւատքին եղիր ունկնդիր ։ ոտքի ե՛լէք Հին բա՛րեկամներ ^ ծերեր ել երիտա­

շատ բաս ։ Ան տեսած էր իբ երազներու աշվսաբՀբ, սարդներ ^ նոր Հարսեր եւ նոր փեսաներ , պսպբ–

տ՛եսա՛ծ էր անօվV ին ա՛կ թ շուառո ւթես/էտ մատնուած Մ այիս, 2$ին ծնաւ Հայոց թադաւորբ մասի– ղուն պատմ ուճաննե րով մ անկունք Հ ա յ կաղան ց ^

<ք–ոզո,վյուրգ մբ, որոնց նկաբագրո՚ւթիւնբ Հեաա - սաւիառ . դարեր ու մէչ կեանք ունեցող մեր բոլոր նոր սերունդ բանիմաց :

գայ տա ր իներո ւն ան պիտի ւոար իր ղմ ա յլելի թագաւորներն ու իշխաններբ^ արքայական Հ ան– Այսօր տօնն է մեր մեծ թագաւորին ^ Հայոց
է մեր ն^բ–
գրչով : * գէս սարքեցին Արարատի փէշին եւ վրէժ գոռա­ ազատութեան եւ անկախութեան , տօնն զգոյշ րլ–
վարան ոտ
ցին թոկրք^ ստրուկ Հրէշի1 : Անոնք եկան այգ օրբ ւիրական : Միայն կը խնդրեմ ձեզմէ)
ն՛ուիրական
Ոաֆֆ ի մե ր Աղա տամ արտ ի առ աչին մ եծ ե ր– ծափ ու ծնծղաներով , Հայոց կապտած ո բան եր կ– լալ ) Հազար անդամ ղգոյշ , էքԼէէայ թէ

գիչն է գ ^"՚յ յեղափոխութեան, մեծագոյն Հրձի - նակամ ար ին աղա տ ո ւթ ի ւն բ ցնծերգելու ^ իր՛ենց կա մ քո վ մ օտ՚եւ աք եւ Հագորգուիք այս

գբ • ան որ ցանահ կա յծ<երն են ոբ բոցավառեցին ուխտով ) Հ ա պ ա քալենք անսայթաք դէպի ն\ոբ

ՀոգիԽերվյ ֊ ե ւ ՀրգեՀեցին մ ե^քւ կեա&քլ*։ Անոր Հե^ Հ ամ ար : Ան վե բազա ր թնոգ Հայու թե ան մեծ եր– ատրուշան ) երգելս ւ փառքը թագաւորին , անսա­

րոսներբ՝ $)արՀատ ք կարօ , ԱագՀ , Ասլանդ Ոբ - գիչն ու գաղափարախօսն էր ։ Առանց Րաֆֆիի սան ;

ս "Ր՝գ Ա^օ եւայլե ^ եղած են՝ ա // ա^ին տ իպ ա րն երբ մեբ կեանքբ գ իր շատ մր .կողմերով ֊ պիտի րլ/աբ Ողչոյն Մ ա յիսեան թագաւոր ին ծնունդ տուող
տժգոյն ՛ու պակասաւոր X
գործնական յեղափոխականի • 0 ե գափո խակասն, ^՚Ր^ոլ–սքԻս 1 բո լ ո ր էն անխտիր ) մ եծ ի առահհ.հ *

կաղմակե բ պո լթիւննեբբ գ որոնք յետոյ եկան ^ քա­ Երբ ասկէ 60 տարի առաչ, 1888 Աաբիլ 25ին.) Հարուստի եւ աղքատի % Լուռ կաց , Ո^Վ անղղամ ,

լեցին այն ուղիէն , զոր՝ ք*աֆֆին է ր գծած՜ ՚ Մեր մ եռաւ Րաֆֆի ^ ցնցուեցաւ բո վան գա կ կովկասի դուն ով պարտազանց , լուռ կաց ) ել գիտէ արե–

Աղա տամ ււ/ տի ճամ բումն մ է չ ք*աֆֆիէն առաք Հայոլթիւձնբ՛. Րոլոբբ արտասու՛եցի՛ն . թ^րթ^1՚՝ԼՀ ւա շող ճակատ բ մեր մ եծ թագաւորին եւ ամ չցիր ք

մ ենք ուր ի *նեթ ալ ունեցած ենք գրոգներ ու Դրեցին օրերով ու շաբաթներով՛. $՝իֆէիղի ^Է2. որ քեզ տուաւ ապրելու եւ տոկալու կամ քբ , կամ -

բանաստեղծներ , բայց ին՚չպէս իբաւամբ գիտել տեղի ունեցած է թաղում մր, որ մինք այգ էէբ քր որ գն՚ուած է "էրռլինեբոլգ արիւնով) Տէբ Զ°~

տ ո Ի ւա ծ տնոնյ եղած են (ւ ախա կարապետն եր–, ունհ ցա՛ծ իր նա խ րնթա ց բ : Ա՛՜ գամ օտար մ ամ ուէԲ ր ի սպանդով :

եղա՝ծ են առաչի՜ ծիծեռնակնե^բ , մինչ Ոաֆֆին ^ զարմ ա՚ցած է այն յաբդան քի ցո յցերէ՚ն , ոբ մ ա– Եւ աՀ ա լուռ կ՚ունկնդրեմ թագաւոր ի Հրա -

ոբ յետո ք եկաւ^ եղաւ մեծ աբծէւբ՝ խօլական ու տոլցուած են Հայ մեծ ԳԲողի յիշատակին ; Րայց մ անին ) ու կբ պա այ աստ եմ օրուան պատշաճ սե­

սրարշաւ ք^ռիչքուի ... : ամէն ոք գիտէր , գիտէին՝ Ա. ո յ՝նիսկ օտարներ բ ^ղանոր մր ) արքայասեղան մ բ ) կբ Հրաւիրեմ միա­

Եթէ Հաւ վե պագրո լ թ հ՛՛ան ՀայրլՀ մեր՝ աքեմաՀ Ր աֆֆ ին մ ին չեւ ի ր տքա Հ բ ղար Հուր ելթ թշ ու առ թել Գա-լօն ) փիլիսովւայ Ր՝ագոն ) տիդրանաշուն\Հ

Աբո,1եանն է% Րաֆֆին սակայն , իր կեանք մբ ա՛պրած Է.Ր է ԱյԳ պա՛տճառով ալ Րաֆ­ ՏիգրանուՀին ) գիւղացի Շինականը , Հքոփաց աշ–

արուեստագէտի գրիչոյի–, այգ վի պա գբ ո ւթ ի ւնբ ֆիի փառալոր թաոմա՜ն առթիւ վրացական թերթ խարՀի բարձրաւանդակէն՝ Հքատուր եղբայրս է

գրաւ ամ"ւ֊ր՛ է Հաստատուն ու արգիական Հիմե - մ բ գրած է * ՀձՀայերր լաւ կբ թաղեն իրենց դոբ– եւ որբանոցի տղայ Մ իոաքն իմ սիրելի X

բու վրա Վիպելու արուեստբ Ո աֆֆին կրցաւ ՚ծիչներբ. բայց չեն գիտեր ապրեցնել զանոնք» հ Մ այիս 28/՛ յարիտենական փառքի կենացր կբ

իրակս/ն բարձունքի մր Հասց\1ել% Ան օ
զար մ անւ 71 Ողհ&֊ ագորՀ երե ակայութեամ բ ղոլթիլնբ։ Հայ ժողովոլրդբ որքան., պիտի շաՀէր , այցեք ութեան կուգայ լուսաշե զբ պսակ մբ թա­
Բա յց Րաֆֆիի չեղաւ
երեւակա յութէւն բ երբեք եթէ ան այդպէս չբլլա ,ր • եթէ ան այդ օր եր ոմն ա ւ գաւորին կողմէ :
կեղծ) շին>ծոլ
ու արուեստական . Բէէաէուէ աեսա. իր մեծ զաւակին տուած ՐԱս՚Ր մարդավայել Կեցցէ Մ ա յիսեան թագաւոր ր իր կենսատու.
Հուրովդ ու սուրով ;
նող մբ% անոր եՀ եւակայութիւեբ եղաւ նկաբչա - կեանք մբ ապրելու տար րական Հնարաւոր ու­

՛գեղ պաս՜ ^եբացումր Հայ իրա՚կանութեսճ , պատ­ թի ւ ՛ ն եր բ * •Մ ա յ ի ս 2$ի խո րՀ ուր դին պատարադբ Հայ ժո­

կերացում ՛է մեր կեանքէն բխած գէպքեբու եւ ա– Այսօր , 60 տարի է անցա՚Տ Րաֆֆիի գերեզմա­ ղովուրդի ա րիւն ով շաղուած է ) Հ ե ա ե ւա բա ր ան\

նոնց կաք ուած գէմքերու ՚ նի վրայէն* Բայց Ր աֆֆ թ չէ մեռած . ան զար֊ մերն է 1.1 մենք անորը X

Մեր Րէչ, ինչպէս ժամանակին ուրիշ գէմք Աանալիօրէն կենդանի է* ան ա քսօր ալ տիրական– Խ որ Հ ուրգնե բո լ պատար աղէն ծնւած Մայիս -
ենք եւ քեզ կը
մ բ՝ ՝Րամ՚֊ռ փս-թիպա՝ գրեց Հ Րաֆֆին եղած է օրէն կ՚իշխէ մեր Հոզ.իներուն ՚, Ըք/այով Հայ Աղա– եան թագաւոր ^ մենք քեղի Հետ
մեբ այս արքա*
« բանաստ՛եղծ մարգարէ » մբ • ան եղա՛ծ է ՀՀսէստ^. տամ արտի առածին մեծ դարբինն երէն մէկբ , փառարա\ ե ք քու շունչովդ առլի
Հայոց :
ուածաշո ՚ ք ոզի՚% մբ ^կամ եղած գՐ°>ա^ մբ , ո– Րաֆֆի երբեք ալ պիտի չմեռնի Հայ ժողովուբ . յասեղանբ ՚.

բու շոկբձ քետոյ պիտի խմբուէին իրար րգող դին Համար յ ^ ^ե՚ցցէ թագաւորբ Մայիսեան.

սերու֊նգնե ՛ւ ՝ մեր ազատ ամ արտի կռէւբ մ գելու (Խմբագրական «ՀԱ8ՐԵՆԻ՝Բ»ի) ԿԱՐՕ ՄԽԻԹԱՐ

Fonds A.R.A.M