Page 158 - ARM_19-1948_02
P. 158
ՏԻ2 մ Ր ՌԱՌԱԳԻՏՈԻ(»Ի1՝Ն ՆախկհւաԱի, կաԱակաթիւՕը աս՜ում, Հարկ եղած մ ամանակ , Համ՝աթ ո լրակա
նութեան
որպէս սատարող,օմաձգակ ոյժ֊ միայն,
ՀարսսաաԱի ռ՚սԱաւ՛ եւ ուրիշ ոչինչ : Նա իր քաղաքական՛ իղձերի իրաա
Սիրելի ՁրթաձՀ, գորնման ճանապարՀ՚ր լձտվւել է Հ ամա թումբան ա*–
Երբ բա ռա գիտ՜ական այս փքւքբիկ վէճին առ– կանութիւձ՛՛՛՛բ՛ ե՛ւ այն էլ շատ վճռակաԾւ՚օրէն :
թիք–՝ սլբպտո-ւմ-ներ կբ կթւտէմրեմ՝ ել կարն ի ք մը Ամէն ա՛ւ ղւսմ , երբ ես կանգ եմ առնում ՛ել ՀամաչխարՀային առածին պատ՛երազմի շն -
կ՜ո յայտ՛եմ, յաւակիո^թիլէւը չունիմ երբեք նոբ գիտո՛ւմ Ա ոյԼե տ Հայաստանի քարտէս բ, ինձ թրէ*/ թացքին , ԻթթիՀաբւական Համաթուրքսն՚իսաներյէ.
բան յէսելհլ, որովՀ՚ետեւ Համ՛բակ եմ այս ասսլաա ւում Է, որ, ղա ն մ անլու մ Է մի պատանու գլխի է Հարիլք տոկրթով իքադոբքէեցին իրԻ՚Ից քազաքա -
բէգբն մէչ,–֊նի&աղելի պիաի դառնայի՝ եթէ ու– ո Ր ի ճաԱսէտի եւ Նոճբակի գանգոլրնեբռ խոլղբ կան նպատակը՝ ոչնչացնելով մօա 5 միլի՚ուեէ Հայ,
՚զէի քար ԴԼոբել անոնց աո9ել., որոնք, սորվելու ուա՛ն եւ մերկացուած֊ են % իսկ երբ աչքիս Է ,րրն/լ– յոյն, քիւրա , եզիւոի , ասորի եմե • յ-ոզովուբդնե–
Համար այս գիտութեան օբէնքներն ու կանոննե - Գում Նա խ իիտ լան ի էե՚Ի՚^-ԸԼ Ի^՛^ թւում Է , որ այգ ըին ,որոնք ապյում Էին իրենց դարաւոր պապենա
,բը, աւս՚Հ՜Հռեբ եՀ մաս՛նագիտական Համալսար՛ան՛– խեղճ պատանու կոկորդն են կտրել, գուբս կոր–՛ կան Հողերի վըա՚յ , երբ Տաճիկնե՛րը դեռ եւս, որ֊
•եբ : Աբդ՚սէր է ւ ,՜ բաոերու Ծագումը , յեղաչրչՆւլմբ զել նրա՛ն չնՀասպաոյ/անել77լ ել խեղդելու Համար : պէս վաչկատոլւ ժողովուրդ ապրում էինթուրքես՞.
ել ազգլ\։փ֊–ւ խութի ւնբ ույւումւ֊ասիըել գի տոլ - Եւ գիտէ՞ք ով է արել այգ — Տաճիկն երր Սո տանի անապատներում , եւ զուրկ էին՛ գրից եւ
թիւն մթԼ՛ Է ,ոբռւն կաբելի Է ըն՛տելանալ մասնաւոր վետների Համ ադորհ֊ակցութեամ բ: գրսւկանութիւնից : Կայ գեռ աւելին։
մէչ\,
Համ ալսարռ/Ն՚ւեբու ես չունիմ այգ պատ 1921/ Ա՝ոսկուայք, եւ կարսի դաչնագրու– Չբաւականանալով իրենց գորնան՝ անլուր ո–
րաստութիւնը, : թեամբ Տաճիկն՚երլլ դրել եւ իրագորՆել են, որ ճիրԼ՚երով, նրանք, այդ ոճրադորն– Համաթուբա՝–
Այնպէս ոբ իմ առարկութիւններս , իմ պատ– Նաէսիգեւանի շբիսնբ պիտի պատկանի Ադբբէիս– ն՚ականներւշ , 1914 1920ին Պարսկական Ատր սլա–
ճառաբանութիւններս , իմ վկայութիւններս , իմ նխ– , որ այգ պայմանք մչտապէս պիտի մն՛այ իզօա՛ տականք, 70 Հազար Հայ ՛ել ասորի քրիստոնեանե–՛
ուրացո՜ւմ՛ներս , իմ Հաստատումներս ... իմս բու, ոբ Անդրկովկասի կառա վար ութ ի ւնն երր ոչ րին, Ու՚րմիայի , Ա ալմաս տի եւ ՛Լա՛ր ա գա ղի
չեն, Կ՝առնեմ մանագէտնեբէն ,— Մէյեէէն, մի ժամա՚՚ակ Ա՝ ոսկու այի եւ կարս ի դաշնագրու չբի/ե\1՚եըում , մաքրագոր՚ն-եցին , իրենց քաղա
Պբէալէն, (ի էնա քէն , Հարթման Է1, Պ լոքէն, թեան Նախիիւանին վե՛րաբեր ողպայմ աններ բ փո քա՛կան եւ զինուորական ներկայացուցիչներ՛ի մ իա
Վաբթ1պուր կէ\1 , քՒոմասոնէն , $արմբսթէթէ րէն , փոխութեան չեն կարող ենթարկել, եւն՛; իցով։ Եւ Զ^իւռնիայի ափերից մինչեւ կաշմիր,
Տ տղայէն տ Աճառեանէն՝ , քհիրեաքեա-նէն , Աբեղեա՛ Եւ այսօր, երբ 27 տարիների քաղաքական՛ մին՛չեւ չինական քՒուբքեստանը՛, ն՛որագոյն Փա.
նէն , Ա՝խիթայ, եան ա իա ահնե րէն\ր–֊*.շխճ ո ղե լո լ. Հ ա» անբարոյական ս ի բաբանո ւթ իւնԱ՚եր ի ց յետոյ, II ո - կիստան ի Հետ միասին, 150 160 միլիոն իս֊
մ աբ ՚ ա յւտքանւ միա յն : վետներբ իրենց յա բաբեր ոլթիւններր խգել են՛ լամ թ՛ո լրանա կան մոզովս ւրդնե ր ի մի միութիւն
Ե*– այժմ գանք բանաձեւուած առար կո ւթ իւն Տաճիկն՛երի Հետ, եւ նախկին գաչնագրո ւթիւննե– այսօ՛ր՛ ցցուան է Սովետների գէմ՝ վբէմխէԼ՚դիր ու
նե րուն՝ *
• բբ չեղեալ են՚յայտարա՚րել, մամանակ է, որ չեղ ատելավառ ։Եւ ի սլամ ՜՛թ ո լրան՛ա կան՛ այդ անապա–
եալ յայտարարեն նաեւ Նախիիւա՚նի Ագրբէիէնին տի մէչ՝ Սովետներ՛ին՛ բար՛եկամ մի ով սա ի ո կայ
1. Զիթունիի պնգումբ, թէ Հայերէն է «ծի– պա տ կան ել ո ւ պայմաննե ր բ , եւ վեր ա դարձնենՆա–՛ մ իա րն , ել գա՝ Երեւանի գաչտի կոկորդը պատառ–
* ծէ կար ել» , ե լ ն ման օր էն ՝ «կաթէ կառ րել» բա– խիիաւան՚բ Հայաստանին.։ Գա Համապատասխա ուան (Նախիիւանբ կտբուան) փոքրիկ Հա յաս -
ո աա ր ո ւթի ւնէ , գի" մ ղե ց նոր սլրպաու մներ կա՝*՝ նում է, 1) Սովետների ել Հայերի չաՀերին, տանն, է :
տաբելու ւ ^րպւոումնեբս չափով մր սրբագրեց թե 2) Պաամականօբէն եւ աչխարՀագրականօր՚էն Հա– Որպէս տ՛նտեսական միաւոր, Նախիիւանի շը\բ^–
՚ե՝1ա՛
առաԼին կարծիքս։ ԱՀա թէ ի՚նչպէս : բոստանի մասն/ է կազմում, 3) Հայաստանի է եւ իս՚նը, իր տն՛տեսական։ աչխաբ՚Հագրութեամբ կր -
միակ
Ր րապէս Հ աբազււււո Հ ա ք երէ՞ն կ « ծիծ է կրւո֊ թարեւադարՀէային Հողամասի կտորներիցն՛ տրուաւն է եւ Ադրբէիսնից , եւ Սովետ Միութիւ՛–
րե լ » կ ամ « կաթէ կար ել » բա ղ ա ւո րո ւթ ի ննբ : •4) Պարսկաստանից ներգաղթ՛ող Հա՛յեր ի ՚1՛1՚ո եւ անզօր է յա ո ա Չդիմելու առավ՚ց Հայաստա
Գ ա ւո ե րւ լ Համ աբ երկու մ իԼոց կայ : յար՛մար բնակավայրն է լինելու : նի աջակցութեան : Իսկ ռազմականօբէն ՆախիչԴ -
Ա * Վկայութիւնբ փնւոռել մեր՛ ոսկեգարեան Լուսաբանենք մե,ր ա՛սանն երր մէկ առ Ա՞էկ : լանը ար՛դէն՛ Հայաստանի անբամա\1.՛ մասն է կազ
մ՛ աւոե նագրութեան , մ աս՛ն աւո բա բար Ա ս ա ո 1.ա ծ ւււ՝ա 1. Սովետն՛երի ՛ել Հայ ժողովուրդի քաղտ^– մում , եւ պէտք է կազմի ընդմիշտ , թէ որպէս
շունչիէ. մԷԼ՛. Բառ մք կամ ոճ մր , երբ Հայ լեզուի քական , տն՛տեսական ել ռազմական կար՛իքն,երր ապաՀովութիւն Աովետ Բաղոլի ել թէ յաւերմա ֊֊
վերագարձուի
մ ԷԼ մա ած է Ե * ո֊արուհ , այլեւս Հարազատ կք սլաՀանիւմ են, ՛որ Նախիիյլանր կան՛ Հայաստանի : Իսկ ռազմականօբ՛էն գա մի անս
Համարուի գաբերու նուիր՛ագործութեամբ : Այս Հայա՛ստանին : Հրամեչտութիւն է մեզ Համա\ր : Տաճ իկ-գերմ՝ ա\Ա՛
բառաքննութեան մեթոտ մ րն է եւ նուազ Որ Տաճիկն՚եբր Նախ իջեւանի բամ-անումն ի– ղազանի խօսակցոլթիլններր 1942 43, ցոյց
յարգի : ղ՚ադորնել ՛են , //*ոսկուայի ՛ել Կարսի գաչնագրա^– են տալիս, ՛որ Համաձայն՛ութեան գէպքում Տ ա–
,/յ . \,ո ւսււլ յարգի , ո բուի Հե տեւ բառի մր կամ թիմենեյւ՚ով, քաղաքա՛կան՛ ապագայ ՚որոչ նպա ճիկներբ պիտի ա-ր՚չաւէին ղէպի Բագու՝ Հիւսի -
ոճի մ բ ծ ազում\ր ճշղել ա՛րմ էք չի ներ կա յացներ տակների Համար գրա մասին եր՛կու կարնիք չէ ՛՛ա յին Պ ար ււ կ ա ա ան ի վրա յով : Ո՞րն էր Հիւս ՚
այ I քան , որքան բաղդատական քննութեան մբ են– կարող լինել : Պարսկաստանի այգ ճանապարՀը, որը տա՛նում
թարկե լ այգ բառինի կամ ոճին զո բծած ո ւթեան ի թ թիՀ ատական՛ եւ ՚ք^էմալական՛ Տաճկաս– էր գէաի Բագու :
եղա՛ ակր՝. Այսինքն թէ բտռադիտոլթ իլն.բ չէ որ տանն երբ Հետաւղնռե լ են Հ ամ ա թ ո լյ-՚՚ան ա կան քա— Սի ակնարկ քարտէսի վրայ, պիտի ցոյց տայ,
Հ աբ ա զ ա տ ո ւթ ի ւն. կամ ին քն տտպութիւն կո ւ տ այ ղաքական նսրատակներ , ՛ել ս ի ոտ եմատ ի կօր՚է՚ն՛ Հ ե™ որ գա պարսկակա՛՛ ՚Լարագաղի ել Մ՛ուզանի ա֊
լեզուի՛. ՚, այ յ բա ո ա վ ա ր ո ւիժ ի ւն բ , ոբ, քեբակա—
տեւել ե1՚ այգ նպատակների իր՛ագորնմ՝անւ՛ : Հ ա – նա պատ ի ճանապարհ, ը չէր՛ կարող լինել, որ
նոլիմեանւ մ ԷԼ ^ կբ կո չուի Համ աձա յնոլթիլ\ն : մ իս լամ ո ւթ իւն բ նորագոյն ՏաճկաստաԳ՚բ գո րն է շատ դմուարանցան՚ելի է, այր գա Նախիիւան -
Այսպէս, « կտրել » բայ\բ նա իւ ի՞նչ թ^գէք
կ՚առնէ , ի^նչ Հ"/ովի Հետ կբ Համաձայնի , ք՚եւոոյ
իր այդ թ Լգրաււութիւնր կր պատշաճի՞ մեր էեա՝
զուին օրէն քն ե րու ն , ւզ ատ աս իս ա նր արգէ ն կբ թողիկոս կը գրէ • ձՏր ոՀ է ին՛ զստնդիացիկն ի եւ ան կտիս ։ ԸնդՀակառակն՛, գրաբար գրչո––թի*՜ն\բ
լուծէ Հաբռբ։ ստենէ մօբնյչ : ոճ գարձած չէ տակաւին ծ * գարուն , ատոր Հա"՛
Արդ, Հայ լեզուի մԷԼ կարել բայք կլՀ քալէ Արդ , այս վկայութեանց առաԼին՝ ԼաՀ՚քէս մար թարգմանի չբ կք տատան ի , տարբեր բայեր
հատանել նոյն իմաստ բային շաւիզկՆ , ուրեմն մԷԼ՝ հ 111Ալա(ւԼլ բայ,բ գործածուած է կրելով ձեւա" կր դոբծա\ծէ ՛եր բեմն ։
այմմ ւինտոեւք զանենք Հատանել բային ակոլնքբ^ փոթութիւն մբ,—. հասւ//ւցաԱհլ ( * * ) : ինչո՞ւ ։ Այմմ գանք թուրքերէնին՝ :
թ ի ա վա ր ելո ւի մեր մ ատեն դրութեան՛ Հոսանքն ի Հատուցանել կբ նշանակէ վճարել , տալ , եւն . Ք՝ուրք լեզուին մԷԼ յաճախական է գո\րծա՝–~
վեր , « ծիծէ կտրել բաս ատր ո լ թեան • զօ բ ո ւ– բա յց այս վկա յո ւթե անց մ ԷԼ , Հատուցանելբ այգ ծութիւնբ մ է մ է տ է ն ք է ս մ է ք եւ սիթաէԱ քէսւքէք
թե ամբ : Հատուցանել բայբ չ է ։ Տեսէք թէ ի՛՛նչ կբ Գ(՚է բա ցատք ութ իւննեք ուն : Վկայութիւններ՝ բոլոր
Հ ա յ . ք\պծի մէչ, Հին մ ա տ են ա գ ր ո ւթ են էն Մխիթ" ՚յբբւ էԶի ա ւս ա ւս ՛ւտն եւ թ ուր ք րա ււ ար ան ն երՈւն՝ մ՛ԷԼ, (թէե ւ շատեբբ կբ
բազում անգամ
գտած էի մ՚ւիայաւյ.\ մէկ վկայութիւնէ , ՀԽ՛աղասցէ ի ն՚աթնեաց կերպաւորի յաԼէյ վան" շփոթեն ա յգ եբ կուբացատբ ութի ւնն երք մ էկբմի*––՜
ստնդիաց ի վերայ բունոյ իմիցՏ ե եսիլն՛ քար– կի*֊ , ո՛յսաէս Հատ11\–^անել , բայց զնշանակութիւն սին, Հետ, ինչպէս օրինակ՝ Ալի Աէյաիի , Թ/շնկբր
է'1'9 ստնա՝» ատ ո յռ ղձեռն իւր Հաստատիցէ՝^ : Այս՛ իւր ոչ փոթէ , ղի նշանա՛կէ կտրել կամ Հա՛տանելէ : Անտոնի եւ Աինապեանի բառարանները^ : *1*Ա1–
ւոեզ մեղ Հ ե տ ա քր ք բ ո զ բառք , « ս ան ու Հ ա ա ո յց » , Ուրեմն, վերի վկայոլթիլԼներուն ՚^ԷԼ « Տ ա– լքոլսը ^իՆբքին. գիտէ սակայն զատորոշել ղա
կր քանդէ վկայութեան արմէքբՀ * ) , ա յ գ մա\~ տ ո ւցա լնեեռլ լ » կբ նշանակէ կտրել ։ Ե*- «*> ատ ո լցտ նեւ նոնք ամէն անգամ որ կբ գործածէ։
սին՝ ետքէն : ի ստենէ ^ * ՛Ծիծէ կտրել ։ Երբեք Հատանել ( Ուրկէ՞ առա\ծ են քհուրքեքլլ :
Տեւոո ւ ղ տա յ բաւլմաթ իւ վկայութիւններ , բո– կտրելն գրուած չէ ,—- ինչո՞ւ։ թուրքերէնի մԷԼ՝ ք է ս մ է ք բայը , որուն, ա՛ր
լորն ալ ո,ս կելլար եան • Կբ իւոքՀիմ թէ նկատելով որ , արգի « ծիծէ մատը Հա՛ն՛գիտութիւն մը ունի սեմական արմատի
« հւ աճեաց մա ՚ ււլկն , ե լ Հ ատուցսւլ ի ստեա՝ կտրել բաց տ ար ո ւթ ե ան ձեւով , ւն\ե ւ մր Հ՛ետ (տեսնել Տրուէնի Բաղդատական՛ բառգիր
նկ » (Ծ&Րպ • ԻԱ– 8 ) ։ ստենէգչ Ր"ել իւորթ է Հայ լեզուին , մեր թարգմա"– քը եւ Լայի եբրայերէն ստուգաբան. բառարանը) ,
« Աինշեւ ելցէ անդր մանուկս քորմամ Հա նիչներր նախբնտ բեր են գործածել <լՀատուցան\ե լ բացառակա՚և Հոլովկ՚առնէ՝ երբ կը նշանակէ ոչ թէ
տուցի ց զսա ի ստեն է » (Ա. Թագ. Ա. 2 2 ) ; ի ստեն՛է» ձեւք Տ6V^6^ իմաստով ; կտրել , այլ գադբեցհել , ինչպէս « նին֊է կտրել »
« ծճ. սւ ււ (ց ղորդին իւր մինչեւ Հատոյց զնա ի ք– ա յց ա յս ձե ւափո թութենէն , ետքր , որ յէւԱ1– բացատրութեան մ՛՛էչ :
ստենէ» (Անդ,՛ 2 3 ։ ) ա.Ա՚–(ւե՚լ բայբ կբ կրէ յատկապէս « ծիծէ կտրել » (Հա/ լեզուի մ՛էչ, մ՜իշտ կը կա սկան իմ Հա
^ Ո րպէ" մանուկ Հատուղեալ
ի ստենէ մօր– իւ"՝ բւա ց ատ ր ո ւթե ան ո ս կե դա ր եան գր չութ եան մ ԷԼ , րազատութեան մասին՝ երբ ներ զոր՛ն՜ա կան բայ մը
.,ոյ» (Սադմ. ՃԼ. 2 ) ։ ձեր ուշադրութիւն բ կբ Հ բաւիբեմ թարգմ ան ի չ - բացառական՛ Հ ո լով խնզիր կ՚առնէ : Բայց ով զար
Տա Լոր զ վկա յուիժիւն՚ե քւ ուն մ է Լ՝ փոթուած է ներու գեդեւումին վրայ, ք՛ Ր" անդամ բայ վւո– մանք, բազմաթիւ նման՛ օրինակներու Հանգիպան՜
լ՛այր, րա յ ղ ն >ա՚1, ակութ իւն ր կք մնայ մ՛իշտ նո յ֊ խած են՝ տալու Համար նոյն բացատրութիւնք, եմ Հայ լեզուի մէչ՛. ԱպաՀովաբար Հարաւային՝
Կ՛– - ւՕւկնել , անջաւօել , Քեցել , արռ1ւել : Կ բ նշաԼնէակէ աղդեցութիւձն ,-— անապա՛տն՛երու ձանձրոյթին եւ
« Եւ մեկնեաց ի իստեկնաթէանէ» (Ո(վԵսս–– ԱԻ–Ը8–) 9 ) ։ թէ Ե • գարուն չունէինք բնդՀանբացած բացա՝–* թմրեցուցիչ տաքութեան տակ Հ անգո լ^րժ֊ ո դա կա
Անի
որ ութիւն՛ մբ զծիծէ կտրել» ն շան աւկկութեամբ ղ՛ութեան՛ Հո գերան ո ւթեն էն , ալ՜ելցոլցէք նաեւ
« ՝Բեցել ի սաեանւց » (Ոսկեբերանի մեկնոլ - Արդարեւ , « ծիծէ կտրեք բ » այմմ ոճ դարձած է, միսթիսիզմէն կը .նազի, թերեւս , ներգորնական
թևանց մէի Մատթ. Ա . Հատոր 668, տպ . Վենե Տէշւ՚ՇՕէՅՓՇ բա ց ա տ ր ո ւ թ ի ւե մբ , այս ինքն թէ այլեւս բայերն իսկ կրաւորականի վերանելու ձգտումը ,
տիկ) կորսնցուցած է իր սկզբնական ձեւք , որ կբ բո"՝որ՛ երեւան կուգայ բացառական Հոլով առան՜ խն
Աւելի նոր մամւսնտկնեբու
մԷԼ, ՏովՀան կա– վանգտկէբ նախառաագ սո ւ թե. սն կազմ ութեան դի րնե բու մէչ) :
բոլոր տարբերք։ Այսօր <, « ծիծէ կտրել » մէկ բա Արդ , արաբերէն լեզուլ,՛ կբ գոր&անէ ֆիյՅ֊աւք
( * ) Այ" վ կայութիւն բ առնուած է ՏովՀ . Ոս՜ ռի աբմէք ունի, մինչ առա՚Լ, ապաՀ ո վարար , նա– բառը , որ եթէ կը նշանակէ « նին֊է կտրել » ,
կեբերանի մեկնութիւններկն : Արդ, մեկնութեան իւադասութիւն մբն էր որ սեռի խսգիր մլէն ալ ստուգա թանւօրէն , ըստ Տողի ի , կր նչանակէ նո յն–
լ՚նաղ րին մ ԷԼ կա՞յ ՀստնաՀաւոո յց» բտոյ* , թէ ունէր Հայցական ՀոլովԼ, այմմ կբ մնայ ան Լա ա պէս՝ գադւ եցնե լ։ Արաբերէն՛ը ունի Հոման ի չ մըն
թարգմանիչն է կերտեր, չեմ գիտեր։ կսայիի ալ , Փիսալ , որ կը նչանա՛կէ բաժնել : Արդ , ՛թուր–
Գ^քին մկԼ ) "՚՜րկկ կ՚առնէ Ոսկեբերան, իր կար" ( * * ) « \$իծէ կտրել » բացատրութեան մասին՝ քերբ թա՚Հ գման՚ա՞ն են արդեօք –.Պարսիկները մաս–՛
զին, այղ. պար բ1 րւլ լ թ իլն.՚\ր , մեր ղրաբաբբ կբ Հին վկայութիւն չունիմ ։ Ւսկ Հատուցանելբ Հա նա լոր բառ մ ր չունին , ու կկսե՚ւ՛ շիրի պւ11֊բի,տէ6 ,
զրէ • «Ե՛ մանուկ մալոաղ ի ծակ իմից , եւ ի բ ո յ ն տանել իմ աստով բա ց ատ ր ե լ ո ւ մ եր՛ տ յս փորձէն որ կբ նշանակէ բառացի՝ կաթէ կտրել։ Թուրքերը
կորեաւ^ իմից արկցէ զձեոն իւր » , աւելցուած՝ զատ, վեբԼին պաՀուն միտքս կ՚իյնայ Հ աա ո ւց ա– պարսկերէնէ՞ առան են։ Մե՞նք ալ։ Ջեմ կրնար
վէստ եբ։ աքերկն րնագթ ին. «Հաաուցեալն ի սաե– նելլՀ Հ ա տ ո լ ց ան ե լ իմ աստով բացատր ելո լ տարբեր վճռել :
» : (Պարբերութիւնը խաթարուած Է) : փորձ մչւ ։ Այգ մասին՝ յաւելուածով % ( 0 5 – ՆԱՐԳՈԻՆԻ
Fonds A.R.A.M
նութեան
որպէս սատարող,օմաձգակ ոյժ֊ միայն,
ՀարսսաաԱի ռ՚սԱաւ՛ եւ ուրիշ ոչինչ : Նա իր քաղաքական՛ իղձերի իրաա
Սիրելի ՁրթաձՀ, գորնման ճանապարՀ՚ր լձտվւել է Հ ամա թումբան ա*–
Երբ բա ռա գիտ՜ական այս փքւքբիկ վէճին առ– կանութիւձ՛՛՛՛բ՛ ե՛ւ այն էլ շատ վճռակաԾւ՚օրէն :
թիք–՝ սլբպտո-ւմ-ներ կբ կթւտէմրեմ՝ ել կարն ի ք մը Ամէն ա՛ւ ղւսմ , երբ ես կանգ եմ առնում ՛ել ՀամաչխարՀային առածին պատ՛երազմի շն -
կ՜ո յայտ՛եմ, յաւակիո^թիլէւը չունիմ երբեք նոբ գիտո՛ւմ Ա ոյԼե տ Հայաստանի քարտէս բ, ինձ թրէ*/ թացքին , ԻթթիՀաբւական Համաթուրքսն՚իսաներյէ.
բան յէսելհլ, որովՀ՚ետեւ Համ՛բակ եմ այս ասսլաա ւում Է, որ, ղա ն մ անլու մ Է մի պատանու գլխի է Հարիլք տոկրթով իքադոբքէեցին իրԻ՚Ից քազաքա -
բէգբն մէչ,–֊նի&աղելի պիաի դառնայի՝ եթէ ու– ո Ր ի ճաԱսէտի եւ Նոճբակի գանգոլրնեբռ խոլղբ կան նպատակը՝ ոչնչացնելով մօա 5 միլի՚ուեէ Հայ,
՚զէի քար ԴԼոբել անոնց աո9ել., որոնք, սորվելու ուա՛ն եւ մերկացուած֊ են % իսկ երբ աչքիս Է ,րրն/լ– յոյն, քիւրա , եզիւոի , ասորի եմե • յ-ոզովուբդնե–
Համար այս գիտութեան օբէնքներն ու կանոննե - Գում Նա խ իիտ լան ի էե՚Ի՚^-ԸԼ Ի^՛^ թւում Է , որ այգ ըին ,որոնք ապյում Էին իրենց դարաւոր պապենա
,բը, աւս՚Հ՜Հռեբ եՀ մաս՛նագիտական Համալսար՛ան՛– խեղճ պատանու կոկորդն են կտրել, գուբս կոր–՛ կան Հողերի վըա՚յ , երբ Տաճիկնե՛րը դեռ եւս, որ֊
•եբ : Աբդ՚սէր է ւ ,՜ բաոերու Ծագումը , յեղաչրչՆւլմբ զել նրա՛ն չնՀասպաոյ/անել77լ ել խեղդելու Համար : պէս վաչկատոլւ ժողովուրդ ապրում էինթուրքես՞.
ել ազգլ\։փ֊–ւ խութի ւնբ ույւումւ֊ասիըել գի տոլ - Եւ գիտէ՞ք ով է արել այգ — Տաճիկն երր Սո տանի անապատներում , եւ զուրկ էին՛ գրից եւ
թիւն մթԼ՛ Է ,ոբռւն կաբելի Է ըն՛տելանալ մասնաւոր վետների Համ ադորհ֊ակցութեամ բ: գրսւկանութիւնից : Կայ գեռ աւելին։
մէչ\,
Համ ալսարռ/Ն՚ւեբու ես չունիմ այգ պատ 1921/ Ա՝ոսկուայք, եւ կարսի դաչնագրու– Չբաւականանալով իրենց գորնան՝ անլուր ո–
րաստութիւնը, : թեամբ Տաճիկն՚երլլ դրել եւ իրագորՆել են, որ ճիրԼ՚երով, նրանք, այդ ոճրադորն– Համաթուբա՝–
Այնպէս ոբ իմ առարկութիւններս , իմ պատ– Նաէսիգեւանի շբիսնբ պիտի պատկանի Ադբբէիս– ն՚ականներւշ , 1914 1920ին Պարսկական Ատր սլա–
ճառաբանութիւններս , իմ վկայութիւններս , իմ նխ– , որ այգ պայմանք մչտապէս պիտի մն՛այ իզօա՛ տականք, 70 Հազար Հայ ՛ել ասորի քրիստոնեանե–՛
ուրացո՜ւմ՛ներս , իմ Հաստատումներս ... իմս բու, ոբ Անդրկովկասի կառա վար ութ ի ւնն երր ոչ րին, Ու՚րմիայի , Ա ալմաս տի եւ ՛Լա՛ր ա գա ղի
չեն, Կ՝առնեմ մանագէտնեբէն ,— Մէյեէէն, մի ժամա՚՚ակ Ա՝ ոսկու այի եւ կարս ի դաշնագրու չբի/ե\1՚եըում , մաքրագոր՚ն-եցին , իրենց քաղա
Պբէալէն, (ի էնա քէն , Հարթման Է1, Պ լոքէն, թեան Նախիիւանին վե՛րաբեր ողպայմ աններ բ փո քա՛կան եւ զինուորական ներկայացուցիչներ՛ի մ իա
Վաբթ1պուր կէ\1 , քՒոմասոնէն , $արմբսթէթէ րէն , փոխութեան չեն կարող ենթարկել, եւն՛; իցով։ Եւ Զ^իւռնիայի ափերից մինչեւ կաշմիր,
Տ տղայէն տ Աճառեանէն՝ , քհիրեաքեա-նէն , Աբեղեա՛ Եւ այսօր, երբ 27 տարիների քաղաքական՛ մին՛չեւ չինական քՒուբքեստանը՛, ն՛որագոյն Փա.
նէն , Ա՝խիթայ, եան ա իա ահնե րէն\ր–֊*.շխճ ո ղե լո լ. Հ ա» անբարոյական ս ի բաբանո ւթ իւնԱ՚եր ի ց յետոյ, II ո - կիստան ի Հետ միասին, 150 160 միլիոն իս֊
մ աբ ՚ ա յւտքանւ միա յն : վետներբ իրենց յա բաբեր ոլթիւններր խգել են՛ լամ թ՛ո լրանա կան մոզովս ւրդնե ր ի մի միութիւն
Ե*– այժմ գանք բանաձեւուած առար կո ւթ իւն Տաճիկն՛երի Հետ, եւ նախկին գաչնագրո ւթիւննե– այսօ՛ր՛ ցցուան է Սովետների գէմ՝ վբէմխէԼ՚դիր ու
նե րուն՝ *
• բբ չեղեալ են՚յայտարա՚րել, մամանակ է, որ չեղ ատելավառ ։Եւ ի սլամ ՜՛թ ո լրան՛ա կան՛ այդ անապա–
եալ յայտարարեն նաեւ Նախիիւա՚նի Ագրբէիէնին տի մէչ՝ Սովետներ՛ին՛ բար՛եկամ մի ով սա ի ո կայ
1. Զիթունիի պնգումբ, թէ Հայերէն է «ծի– պա տ կան ել ո ւ պայմաննե ր բ , եւ վեր ա դարձնենՆա–՛ մ իա րն , ել գա՝ Երեւանի գաչտի կոկորդը պատառ–
* ծէ կար ել» , ե լ ն ման օր էն ՝ «կաթէ կառ րել» բա– խիիաւան՚բ Հայաստանին.։ Գա Համապատասխա ուան (Նախիիւանբ կտբուան) փոքրիկ Հա յաս -
ո աա ր ո ւթի ւնէ , գի" մ ղե ց նոր սլրպաու մներ կա՝*՝ նում է, 1) Սովետների ել Հայերի չաՀերին, տանն, է :
տաբելու ւ ^րպւոումնեբս չափով մր սրբագրեց թե 2) Պաամականօբէն եւ աչխարՀագրականօր՚էն Հա– Որպէս տ՛նտեսական միաւոր, Նախիիւանի շը\բ^–
՚ե՝1ա՛
առաԼին կարծիքս։ ԱՀա թէ ի՚նչպէս : բոստանի մասն/ է կազմում, 3) Հայաստանի է եւ իս՚նը, իր տն՛տեսական։ աչխաբ՚Հագրութեամբ կր -
միակ
Ր րապէս Հ աբազււււո Հ ա ք երէ՞ն կ « ծիծ է կրւո֊ թարեւադարՀէային Հողամասի կտորներիցն՛ տրուաւն է եւ Ադրբէիսնից , եւ Սովետ Միութիւ՛–
րե լ » կ ամ « կաթէ կար ել » բա ղ ա ւո րո ւթ ի ննբ : •4) Պարսկաստանից ներգաղթ՛ող Հա՛յեր ի ՚1՛1՚ո եւ անզօր է յա ո ա Չդիմելու առավ՚ց Հայաստա
Գ ա ւո ե րւ լ Համ աբ երկու մ իԼոց կայ : յար՛մար բնակավայրն է լինելու : նի աջակցութեան : Իսկ ռազմականօբէն ՆախիչԴ -
Ա * Վկայութիւնբ փնւոռել մեր՛ ոսկեգարեան Լուսաբանենք մե,ր ա՛սանն երր մէկ առ Ա՞էկ : լանը ար՛դէն՛ Հայաստանի անբամա\1.՛ մասն է կազ
մ՛ աւոե նագրութեան , մ աս՛ն աւո բա բար Ա ս ա ո 1.ա ծ ւււ՝ա 1. Սովետն՛երի ՛ել Հայ ժողովուրդի քաղտ^– մում , եւ պէտք է կազմի ընդմիշտ , թէ որպէս
շունչիէ. մԷԼ՛. Բառ մք կամ ոճ մր , երբ Հայ լեզուի քական , տն՛տեսական ել ռազմական կար՛իքն,երր ապաՀովութիւն Աովետ Բաղոլի ել թէ յաւերմա ֊֊
վերագարձուի
մ ԷԼ մա ած է Ե * ո֊արուհ , այլեւս Հարազատ կք սլաՀանիւմ են, ՛որ Նախիիյլանր կան՛ Հայաստանի : Իսկ ռազմականօբ՛էն գա մի անս
Համարուի գաբերու նուիր՛ագործութեամբ : Այս Հայա՛ստանին : Հրամեչտութիւն է մեզ Համա\ր : Տաճ իկ-գերմ՝ ա\Ա՛
բառաքննութեան մեթոտ մ րն է եւ նուազ Որ Տաճիկն՚եբր Նախ իջեւանի բամ-անումն ի– ղազանի խօսակցոլթիլններր 1942 43, ցոյց
յարգի : ղ՚ադորնել ՛են , //*ոսկուայի ՛ել Կարսի գաչնագրա^– են տալիս, ՛որ Համաձայն՛ութեան գէպքում Տ ա–
,/յ . \,ո ւսււլ յարգի , ո բուի Հե տեւ բառի մր կամ թիմենեյւ՚ով, քաղաքա՛կան՛ ապագայ ՚որոչ նպա ճիկներբ պիտի ա-ր՚չաւէին ղէպի Բագու՝ Հիւսի -
ոճի մ բ ծ ազում\ր ճշղել ա՛րմ էք չի ներ կա յացներ տակների Համար գրա մասին եր՛կու կարնիք չէ ՛՛ա յին Պ ար ււ կ ա ա ան ի վրա յով : Ո՞րն էր Հիւս ՚
այ I քան , որքան բաղդատական քննութեան մբ են– կարող լինել : Պարսկաստանի այգ ճանապարՀը, որը տա՛նում
թարկե լ այգ բառինի կամ ոճին զո բծած ո ւթեան ի թ թիՀ ատական՛ եւ ՚ք^էմալական՛ Տաճկաս– էր գէաի Բագու :
եղա՛ ակր՝. Այսինքն թէ բտռադիտոլթ իլն.բ չէ որ տանն երբ Հետաւղնռե լ են Հ ամ ա թ ո լյ-՚՚ան ա կան քա— Սի ակնարկ քարտէսի վրայ, պիտի ցոյց տայ,
Հ աբ ա զ ա տ ո ւթ ի ւն. կամ ին քն տտպութիւն կո ւ տ այ ղաքական նսրատակներ , ՛ել ս ի ոտ եմատ ի կօր՚է՚ն՛ Հ ե™ որ գա պարսկակա՛՛ ՚Լարագաղի ել Մ՛ուզանի ա֊
լեզուի՛. ՚, այ յ բա ո ա վ ա ր ո ւիժ ի ւն բ , ոբ, քեբակա—
տեւել ե1՚ այգ նպատակների իր՛ագորնմ՝անւ՛ : Հ ա – նա պատ ի ճանապարհ, ը չէր՛ կարող լինել, որ
նոլիմեանւ մ ԷԼ ^ կբ կո չուի Համ աձա յնոլթիլ\ն : մ իս լամ ո ւթ իւն բ նորագոյն ՏաճկաստաԳ՚բ գո րն է շատ դմուարանցան՚ելի է, այր գա Նախիիւան -
Այսպէս, « կտրել » բայ\բ նա իւ ի՞նչ թ^գէք
կ՚առնէ , ի^նչ Հ"/ովի Հետ կբ Համաձայնի , ք՚եւոոյ
իր այդ թ Լգրաււութիւնր կր պատշաճի՞ մեր էեա՝
զուին օրէն քն ե րու ն , ւզ ատ աս իս ա նր արգէ ն կբ թողիկոս կը գրէ • ձՏր ոՀ է ին՛ զստնդիացիկն ի եւ ան կտիս ։ ԸնդՀակառակն՛, գրաբար գրչո––թի*՜ն\բ
լուծէ Հաբռբ։ ստենէ մօբնյչ : ոճ գարձած չէ տակաւին ծ * գարուն , ատոր Հա"՛
Արդ, Հայ լեզուի մԷԼ կարել բայք կլՀ քալէ Արդ , այս վկայութեանց առաԼին՝ ԼաՀ՚քէս մար թարգմանի չբ կք տատան ի , տարբեր բայեր
հատանել նոյն իմաստ բային շաւիզկՆ , ուրեմն մԷԼ՝ հ 111Ալա(ւԼլ բայ,բ գործածուած է կրելով ձեւա" կր դոբծա\ծէ ՛եր բեմն ։
այմմ ւինտոեւք զանենք Հատանել բային ակոլնքբ^ փոթութիւն մբ,—. հասւ//ւցաԱհլ ( * * ) : ինչո՞ւ ։ Այմմ գանք թուրքերէնին՝ :
թ ի ա վա ր ելո ւի մեր մ ատեն դրութեան՛ Հոսանքն ի Հատուցանել կբ նշանակէ վճարել , տալ , եւն . Ք՝ուրք լեզուին մԷԼ յաճախական է գո\րծա՝–~
վեր , « ծիծէ կտրել բաս ատր ո լ թեան • զօ բ ո ւ– բա յց այս վկա յո ւթե անց մ ԷԼ , Հատուցանելբ այգ ծութիւնբ մ է մ է տ է ն ք է ս մ է ք եւ սիթաէԱ քէսւքէք
թե ամբ : Հատուցանել բայբ չ է ։ Տեսէք թէ ի՛՛նչ կբ Գ(՚է բա ցատք ութ իւննեք ուն : Վկայութիւններ՝ բոլոր
Հ ա յ . ք\պծի մէչ, Հին մ ա տ են ա գ ր ո ւթ են էն Մխիթ" ՚յբբւ էԶի ա ւս ա ւս ՛ւտն եւ թ ուր ք րա ււ ար ան ն երՈւն՝ մ՛ԷԼ, (թէե ւ շատեբբ կբ
բազում անգամ
գտած էի մ՚ւիայաւյ.\ մէկ վկայութիւնէ , ՀԽ՛աղասցէ ի ն՚աթնեաց կերպաւորի յաԼէյ վան" շփոթեն ա յգ եբ կուբացատբ ութի ւնն երք մ էկբմի*––՜
ստնդիաց ի վերայ բունոյ իմիցՏ ե եսիլն՛ քար– կի*֊ , ո՛յսաէս Հատ11\–^անել , բայց զնշանակութիւն սին, Հետ, ինչպէս օրինակ՝ Ալի Աէյաիի , Թ/շնկբր
է'1'9 ստնա՝» ատ ո յռ ղձեռն իւր Հաստատիցէ՝^ : Այս՛ իւր ոչ փոթէ , ղի նշանա՛կէ կտրել կամ Հա՛տանելէ : Անտոնի եւ Աինապեանի բառարանները^ : *1*Ա1–
ւոեզ մեղ Հ ե տ ա քր ք բ ո զ բառք , « ս ան ու Հ ա ա ո յց » , Ուրեմն, վերի վկայոլթիլԼներուն ՚^ԷԼ « Տ ա– լքոլսը ^իՆբքին. գիտէ սակայն զատորոշել ղա
կր քանդէ վկայութեան արմէքբՀ * ) , ա յ գ մա\~ տ ո ւցա լնեեռլ լ » կբ նշանակէ կտրել ։ Ե*- «*> ատ ո լցտ նեւ նոնք ամէն անգամ որ կբ գործածէ։
սին՝ ետքէն : ի ստենէ ^ * ՛Ծիծէ կտրել ։ Երբեք Հատանել ( Ուրկէ՞ առա\ծ են քհուրքեքլլ :
Տեւոո ւ ղ տա յ բաւլմաթ իւ վկայութիւններ , բո– կտրելն գրուած չէ ,—- ինչո՞ւ։ թուրքերէնի մԷԼ՝ ք է ս մ է ք բայը , որուն, ա՛ր
լորն ալ ո,ս կելլար եան • Կբ իւոքՀիմ թէ նկատելով որ , արգի « ծիծէ մատը Հա՛ն՛գիտութիւն մը ունի սեմական արմատի
« հւ աճեաց մա ՚ ււլկն , ե լ Հ ատուցսւլ ի ստեա՝ կտրել բաց տ ար ո ւթ ե ան ձեւով , ւն\ե ւ մր Հ՛ետ (տեսնել Տրուէնի Բաղդատական՛ բառգիր
նկ » (Ծ&Րպ • ԻԱ– 8 ) ։ ստենէգչ Ր"ել իւորթ է Հայ լեզուին , մեր թարգմա"– քը եւ Լայի եբրայերէն ստուգաբան. բառարանը) ,
« Աինշեւ ելցէ անդր մանուկս քորմամ Հա նիչներր նախբնտ բեր են գործածել <լՀատուցան\ե լ բացառակա՚և Հոլովկ՚առնէ՝ երբ կը նշանակէ ոչ թէ
տուցի ց զսա ի ստեն է » (Ա. Թագ. Ա. 2 2 ) ; ի ստեն՛է» ձեւք Տ6V^6^ իմաստով ; կտրել , այլ գադբեցհել , ինչպէս « նին֊է կտրել »
« ծճ. սւ ււ (ց ղորդին իւր մինչեւ Հատոյց զնա ի ք– ա յց ա յս ձե ւափո թութենէն , ետքր , որ յէւԱ1– բացատրութեան մ՛՛էչ :
ստենէ» (Անդ,՛ 2 3 ։ ) ա.Ա՚–(ւե՚լ բայբ կբ կրէ յատկապէս « ծիծէ կտրել » (Հա/ լեզուի մ՛էչ, մ՜իշտ կը կա սկան իմ Հա
^ Ո րպէ" մանուկ Հատուղեալ
ի ստենէ մօր– իւ"՝ բւա ց ատ ր ո ւթե ան ո ս կե դա ր եան գր չութ եան մ ԷԼ , րազատութեան մասին՝ երբ ներ զոր՛ն՜ա կան բայ մը
.,ոյ» (Սադմ. ՃԼ. 2 ) ։ ձեր ուշադրութիւն բ կբ Հ բաւիբեմ թարգմ ան ի չ - բացառական՛ Հ ո լով խնզիր կ՚առնէ : Բայց ով զար
Տա Լոր զ վկա յուիժիւն՚ե քւ ուն մ է Լ՝ փոթուած է ներու գեդեւումին վրայ, ք՛ Ր" անդամ բայ վւո– մանք, բազմաթիւ նման՛ օրինակներու Հանգիպան՜
լ՛այր, րա յ ղ ն >ա՚1, ակութ իւն ր կք մնայ մ՛իշտ նո յ֊ խած են՝ տալու Համար նոյն բացատրութիւնք, եմ Հայ լեզուի մէչ՛. ԱպաՀովաբար Հարաւային՝
Կ՛– - ւՕւկնել , անջաւօել , Քեցել , արռ1ւել : Կ բ նշաԼնէակէ աղդեցութիւձն ,-— անապա՛տն՛երու ձանձրոյթին եւ
« Եւ մեկնեաց ի իստեկնաթէանէ» (Ո(վԵսս–– ԱԻ–Ը8–) 9 ) ։ թէ Ե • գարուն չունէինք բնդՀանբացած բացա՝–* թմրեցուցիչ տաքութեան տակ Հ անգո լ^րժ֊ ո դա կա
Անի
որ ութիւն՛ մբ զծիծէ կտրել» ն շան աւկկութեամբ ղ՛ութեան՛ Հո գերան ո ւթեն էն , ալ՜ելցոլցէք նաեւ
« ՝Բեցել ի սաեանւց » (Ոսկեբերանի մեկնոլ - Արդարեւ , « ծիծէ կտրեք բ » այմմ ոճ դարձած է, միսթիսիզմէն կը .նազի, թերեւս , ներգորնական
թևանց մէի Մատթ. Ա . Հատոր 668, տպ . Վենե Տէշւ՚ՇՕէՅՓՇ բա ց ա տ ր ո ւ թ ի ւե մբ , այս ինքն թէ այլեւս բայերն իսկ կրաւորականի վերանելու ձգտումը ,
տիկ) կորսնցուցած է իր սկզբնական ձեւք , որ կբ բո"՝որ՛ երեւան կուգայ բացառական Հոլով առան՜ խն
Աւելի նոր մամւսնտկնեբու
մԷԼ, ՏովՀան կա– վանգտկէբ նախառաագ սո ւ թե. սն կազմ ութեան դի րնե բու մէչ) :
բոլոր տարբերք։ Այսօր <, « ծիծէ կտրել » մէկ բա Արդ , արաբերէն լեզուլ,՛ կբ գոր&անէ ֆիյՅ֊աւք
( * ) Այ" վ կայութիւն բ առնուած է ՏովՀ . Ոս՜ ռի աբմէք ունի, մինչ առա՚Լ, ապաՀ ո վարար , նա– բառը , որ եթէ կը նշանակէ « նին֊է կտրել » ,
կեբերանի մեկնութիւններկն : Արդ, մեկնութեան իւադասութիւն մբն էր որ սեռի խսգիր մլէն ալ ստուգա թանւօրէն , ըստ Տողի ի , կր նչանակէ նո յն–
լ՚նաղ րին մ ԷԼ կա՞յ ՀստնաՀաւոո յց» բտոյ* , թէ ունէր Հայցական ՀոլովԼ, այմմ կբ մնայ ան Լա ա պէս՝ գադւ եցնե լ։ Արաբերէն՛ը ունի Հոման ի չ մըն
թարգմանիչն է կերտեր, չեմ գիտեր։ կսայիի ալ , Փիսալ , որ կը նչանա՛կէ բաժնել : Արդ , ՛թուր–
Գ^քին մկԼ ) "՚՜րկկ կ՚առնէ Ոսկեբերան, իր կար" ( * * ) « \$իծէ կտրել » բացատրութեան մասին՝ քերբ թա՚Հ գման՚ա՞ն են արդեօք –.Պարսիկները մաս–՛
զին, այղ. պար բ1 րւլ լ թ իլն.՚\ր , մեր ղրաբաբբ կբ Հին վկայութիւն չունիմ ։ Ւսկ Հատուցանելբ Հա նա լոր բառ մ ր չունին , ու կկսե՚ւ՛ շիրի պւ11֊բի,տէ6 ,
զրէ • «Ե՛ մանուկ մալոաղ ի ծակ իմից , եւ ի բ ո յ ն տանել իմ աստով բա ց ատ ր ե լ ո ւ մ եր՛ տ յս փորձէն որ կբ նշանակէ բառացի՝ կաթէ կտրել։ Թուրքերը
կորեաւ^ իմից արկցէ զձեոն իւր » , աւելցուած՝ զատ, վեբԼին պաՀուն միտքս կ՚իյնայ Հ աա ո ւց ա– պարսկերէնէ՞ առան են։ Մե՞նք ալ։ Ջեմ կրնար
վէստ եբ։ աքերկն րնագթ ին. «Հաաուցեալն ի սաե– նելլՀ Հ ա տ ո լ ց ան ե լ իմ աստով բացատր ելո լ տարբեր վճռել :
» : (Պարբերութիւնը խաթարուած Է) : փորձ մչւ ։ Այգ մասին՝ յաւելուածով % ( 0 5 – ՆԱՐԳՈԻՆԻ
Fonds A.R.A.M
