Page 208 - ARM_19-1948_01
P. 208
Օ ԱԽ Ա յէ
ԱՆՍՏՈԻԳՈԻԹԻՒն ՀափէեԱ գոսկաԱ \նգոկէ լիղացնել, օկուպացնել, կոոբգինացնել ձեւերին
նկարագրական միիցին ,
եւ ոչ թէ այգ բառերի
զապացամը Սովետական մանաւանգ, որ իմաստային որոշ տարբերակում
է զգացւում
նման բառերի նկարագրական ել ոչ
Ւ՚&չ Հեգնութիւն ։ Նոբ Տարուան այնքան նկարագրական թարգմանութիւնն երի մէք :
ռ) հարաՀ ի լսական որոշ
Ար<տաոլուչ բաբեմ աղթութիւնները, « ի մարդիկ Հայաստանում վերացում ձեւեր ի անոբոչու
թ իլնների
Հաճութիւնը^ եւ ուրիշ ՀոգեշաՀ քարողներ ար - (Հա լաժ ամ տնակներ լ
գէն իսկ Հեռալար յիշատակի մը տպաւորութիւնը ինչպէս նաեւ ն ախագասութեան Հ ամա գա ս ան–
հէՀ գործեն ; (4՝. էքլ վ%ջին մաս) գամների եւ Համ աղաս նա խաւլա ս ո ւթ իւնԿւեր ինեյյ–
Տարուան առածին ամ իս ը թաւալե ցաւ չարա^ գ աչն ա կո ւ թի ւնը պաՀպ ան ելս լեւ Հ ամ աձայնտէւ -
*շ՚՚ւք Հակաճառութիւննեբով, որոնք ՀետզՀ՚ետէ կլՀ Յայտնի Է ^ ոբ ժամանակակից Հայերէնի Հ%– թի Լեր չիւախաե լու վրայ Լուրք ո ւչագր ութիւն
թանձր՛ացնեն մթնո լոբաը : չա բան ութ իւն ր ոբոշ չափով աաբբեբւում է ինչ է գաբձւում % ճչգուել է մի շարք բառերի, էն-չ–
§ ե սակէ աճ– ե բու տար բեր ութիւնը , քաղաքա պէս Հին լեզուի , նոյնպէս եւ արեւմտեան– Հայերէ" պէս , եւ Հչորպէսղիֆ , Հեւ%> , եւ «ա.» (եւ՝ իբ
կան եւ սՀւ տեսակ ան չաՀերտլ ընդՀաբռւմնեբ ը, նի Հնչարանութիւնից յ ԱնՀբաժեշտ էր աաԲ*Փւ րեւ ս/հքատոզ, ու՝ իբրեւ միացնող) շաղկապների
բազմաթիւ յայտնի եւ գաղտնի ծրագի րնեբ երկու, թէ օաաբ բառերի տառագաբձութեան ժամանակ գործածութիւնը, կրճատուել է շատ գեր ան ան
ճակատի բաժնած են երէկոլան յաղթականները : Հն չի ւնաբանական ինչպիսի օ բինա չափ ութ իւձներ ների, առանձնապէս Հայս՝» , <Հ,այն՝$> ցուցական ղե*
ք^*"֊է թէ մ աԲԴէհ. ^Բէլ ալ–եէի լաւ կը Հաս կշ՛՛ պէտք է նկատի ունենալ X Այգ ^աՐցը լուծելիս րանուննեբի , առա՛նց գոյակս/նի կիբառութիւնբ ,
ֆային իրաբ , Հրանօթնեբու եւ ռմբաՀիգնեբու աՀ֊ ճիշգ կերպով նկատի է առնուէ լ արեւելեան Հա - կա յոմւ ացնել է մի շարք բա յերի , ինչպէս ձեռ
ո֊ելյի ժխորին մէք քան այսօր , երբ աշիաբՀը վե~ յեր էն ի՝ մեբ պետական լեզուի գործող Հնչաբա՞ նարկել (ընգունում է տրական Հոլով է^՚^գէր) »
ր ակազմ ելո լ , խաղաղութիւն ը ամրաանգելու նութ իլսը զան ո չառնելով նաեւ ոբոշ բառերի ա– գիմ ալո րե լ եւ ա յլ բա յե բի խնգբառութիլնը եւ\՚Խ * ւ
նարկեբ են :
ռ– ւ ան գա կան ուղղագրութիւնն ու տառագարձոլ– գ) Բառապաշարի տեղաշարժեր * Մեր լեզ
թիւնը Տ ուի բա ո ապաշար ի մէք կտտա ր. ած ա էլ՝, բա իւ ու
Հակառակ բոլոր Հերքումներուն կամ լաւա Այստեղ Հ սա կայն է պէաք է վճոձուեբ եւս մի ՛զղա լի տեղաշարժերը Հանրածանօթ են % Միա լն թէ
տես Հաւաստիքներուն , (յւրոպան իրապէս բաժ՛ այլ Հարց1 փոխառուած բառի ա ր տ ա ս ան ո ւթԼ ա՝ե պկտք է րնղզծել, որ մեր պետակաՏՆ լեզուի նոր
նուած է երկու խմբակցութեանց , արեւելեան եւ Հաըցը^ եւ գտնուեց այգ Հարցի ճիշգ լուծման՝ ու ն ււ լաճ ո ւմն երր կապուած են Հ ան րապե տո լիֆ է, ա՛հ
ար եւմ ա եա՝ն տ ղին» պաՀոլեց փոխ առուած բառերի ռուսական ւլ ո րծունկ ու թ ե ան շր քանակների րնգարձակմ ան– եւ
Տարակոյս չկա յ թէ եբկու ճակատն եր լ* ի ն չ ֊ արտասանութիւնը երկու պա աճ առով ^ ա^ նրա մա սնաւ որապէս պետական կազմի՛, մէք կատար
քա՛ն զօրանան1 իրաբ մեղագրելով, փոխագարձ Համար , որ մի^ազգայխն բոլոր բառերը ռուսե֊ ուած կազմ ակեր պչա կան վ՛ե ր ակ աո ո ՛ցու մների
կասկածներ սնուցնելով, այնքան պիտի թունա֊ բէնի միջոցով են անցնում Հայսց է հ զ ո է ֊ ի ն , ^՜*– բ ) Հ ետ :
ւորուի մթնոլոբտը : այն պատճառվի ոբ այժմ աշխաբՀում միակ լե Ա րպէ ս մի ց այ տո ւե օրին ակ կարող են ք բե րե լ
կացութիւնը փըդոփէ Լ է մանաւանգ ան ո ր Հա զուն ռուսերէնն է Հ ոբ կարող է (իբ զարգացման արտաքին գործերի նախարարութեան կազմուելու
մ՛ա ր ոբ , փոխագարձ ամբաստան ութիւննե րը ազ - Հեռանկարներով ու ըեթացքով փոքբ ժողովուբգ– Հետեւանքով 1945 թուին օ ր ի% ականացան 2,50ից
զեցութեան պայքարներն ու մբցակցութիւննեբը նեբի լեզուների զար՛գացման՝ օ՛րինակ Հանգիստ ֊ ւելի գի Լ ան տգիտական բառե րի, օրինակ * ունկն*
չեն սաՀմանափակուիբ եւրոպականն .ցամաքամա - Աալւ Օտար բառերի տառագաբձութեան ժամա - գրութիւն , սաՀմտնագծում , աւանգագբել , բա
սին վրայ , նակ (հուսաց լեզուի արտասանութիւնը նկատի խում , յանձնարարել , գեսպաքւ. ոբգ, Հայրենագար–
Անոնց Հ ա կազգեց ո ւթի լ\նն ե րը անմ իգապէս ունենալով Հանգեբձ , Աւշագրութիւն է գաբձուել ձ ութ իւն եւն–. :
դգալի կը գառնս/ե– Եւբօպայէն գուբս ալ: Ա՛անա– այն Հանգամանքին , ոբ ռուսերէն ազգային լե Վերոյխշուած փաստերր , ռբոնց թիւր կարելի
ւանգ Մօտաւոր կամ Հեռաւոր Արեւելքի մէք, ուր զուին յատուկ երեւոյթները մեքենա՛յօրէն է\ՈԿ~ է մ եհ չափով աւելացնել, ցոյց են տալիս, որ մեր
թաղուա^– են շատ մը Հ,իմ՚եակա\ն վէճերոլ բազմա– նուին Հայոց լեղւում \ Այգ առաջին Հերթին վե լեզու% գա րգացմ ան ճիշգ ոլզու վ Ր այ է գրուած եւ
ձիւղ արմատները յ րաբերում է ռուսերէնին ոչ յատուկ (ՀՋ % ճ Զ անտ բդել Հարստան՛ում է:
Փ ^ ) Հն չիլնների , կբ1լնատառե բի եւ ե ւրո պա կ ան Մեր ո.ե ս սլ ո ւփլ ի կա յո լմ Հ այ ոց լե զո լի ան շ ե զ
Ոբքան առկախդ անլոյծդ պայթուցիկ խնգիր– մի չաբք լեզունեբի երկբարբաոնե րի աառագաբ - զարգացման գործը, ինչպկս եւ լ/ւ գՀանրապէս
ներ՝ իրարու վրայ գիղուած , քանի մը տարուան ձութեանը : բոլոր– տեսակի Համազգային նշանակութիւն ունե
ընթացքին է Մեբ լեզուի մ է2^ կատարուած տեղաշարժէ րը ցող խնգիրների ճիշդ, լուծումը, լիովին ապստՀով–
Գերման ական կնճիռը չու ծ եր ո լ Հ ամ աբ ,1ա Գո տար ած ւ ում են նաեւ մեր լեզուի ձեւաբանութեան ^ ւած կ , որովՀետեւ սովետական Հայաստանն է
թականները ոչ իսկ օրակարգի մ ասին՝ Համ աձայ* շ արաՀ ի լսո ւթե ան ^ բառակազմ ութ ե ան՝ եւ ՛ուղղա ո ւլ ք Հայ ժոզովբզ ի միակ Հա յրենիքը , Ա ովետա–
•նած են ; Պ ալքանն եր ո լ նոր կազմակերպութիւն ը՝—• խօսութեան վրայ։ Այգ Ր^Գ1^՛"^^1– փոփոխու֊ կա՝\ Հայաստանն է ներկա յացնում ամ բողք Հա ք
խորՀրգայիհ՝ կարգուսարք ակռայ կճրտել կա - թի լենից նշենք մ իա յն մի քանիները ՚ աշխատաւորս ւթե ան շաՀ երբ, զար գացն<ո ւմ է եւ
ա այ Անգլեւսաքսոննեբաւն՝ ։ $ ոմեաստանը արիւն ա ) Յատկացուցիչ յետագաս գո ր ծա ծութ իւ - առաք տանում մեր մշակոյթը :
կը քամէ 1944 Դեկտեմբերէն ի վեր , իբբեւ Հետե֊ նը * Հայոց Հին լեզուի գբաբաբի մէէ1 կաբելի է Ս– ՂԱԶԱՐԵԱՆ
լանք նոյն յաղթականներու Հ ակամա ր տ ո ւթեան ց : Հան-գիպիլ յատկաց ո լցիչներ ի ե՛ լ \1 ախ ա գաս , եւ ճԱովե Հա յաստ ան՝ֆ
*§ազեստինր ինքնին կը կազմէ Հրաբուխ մը։ Մի՜ յետագաս գործածութեան , ///յգ ազատ ո ւ թ իւե ը ,
քին Արեւելքը Հ Եգիպտոսէն մինչեւ Իրաք եւ Ի– որը ստ1– վիճելիօրէն լեգո լի առաւ ե լ ութիւն է ^ Ժա4
րան , գաբձած է փորձութեան գաշտ մը , ուր փո֊ մ ան ա կա կից Հա յեբէնին քատակ չի եղել : (հուսաց
ՔԸՐ ժողովուրգ%երու անկախութեան պայքարը ՛եւ լեզուի աղգեցութեամբ վերջին շրջանում մեր ԻԱչպես եԱ խԱղաթիւաւԱ
յետագաս
մ ե հ՜երու տնտեսական շաՀեըը ՛իր՛աբ խառնռւած , գրական լեզ ւ. ում սկսեսին զոբծած՚ուել
դորգեան Հանդոյց մը կազմած են : ո՛ր ոշէշէ եր Հ որոնք այժմ այն քան են բնդՀ ան բա - պատ Սաթ ինձը
էւ ամբոզք աս իակւան ցամաքամասին վբայ ) ց ս ՚ ծ , որ գժոյւտբ է կարծել , թէ ժամանակակից
գարշաՀոտ Հեղուկը, քարիւղ, գլխոլ պտոյտ կը Հայերէնի Համար այգ արտասովոր երեւոյթ է ե–
պատճառէ իր Հին ու նոր Հորերով ; զել : Օրինակ, Հ՛ես, աեսայ ՛նկարները խաչիկի, «-
Ան, ոլչտ այս բոլո րէն չ ի Հետեւիր իքէ ան բ ը Հ ա յ րենական պատերազմ ի ընթացքում շատ
խուսափելի է պատերազմը , ինչպէս °Ր՝^՛ է րոմն, արժէքաւոր գործեր կ աուել՝^ , եւ ոչ թէ <ձե ս տե 1ՏորՀբղային Միութեան մէ^ ^քկրի ներքին
կաղաղակես վայբերան մարգար էնեբ , բերան՛ացի սայ ֆյաչֆկի նկարներ ր , ^՚^Հ/՚Կ/1 > Ո Ո Բ ՝ ՚ * ^ ելն . : ու արտաքին ճակատների վրայ կատարուող ամէն
թէ գրաւոր : ^ւ) (*այափոխա՛թիւնՀ-եր ՚ Հայոց լեզուն շատ մի գէպք, լինի քաղաքակա՛նդ տնտեսական , մ չա–
Որքան Հրէշային այլասերման մբ մատ1. ուահ՝ Հ ին ժամ ակներ ի ց /ւկսա$Ւ բազմաթիւ վախառոլ– կութային ,նոյն օրը եւ եթ Հբատա բակլում է բոլոր
պէաք է ըլլայ մարգ կ ո ւ թիլնբ , նոր փոթորիկ մբ թ իւննե ր է կա տար ե լ եէ. սեփական ել Է զ ր անք , ազգերի լեզուներով՝ թե՛րթերի մէշՀ, կամ ՛յատուկ
պայթեցնելու Համար : բայց իր պատմութեան մ Էք աոաքին անգամ սովե թռուցիկներով եւ կուսակցական քարոզիչների
Տակաւին չէ ցամքած երկրորդ ԱչխարՀ ա– տական կարողսւթիմև՝ ձեռք բեր եց : Առաք ասում միջոցով կաբղացւում ու բացատ բլում է բոլոր
մարսէին , շանթարձակին եւ չանթա Հ ար ի չին ա– նելռւ կարողութիւն ձեռք բերեց : Առաք ասում բս&ոլորներին , օ-առայողներփն , կոլխոզնիկներին
րիէնը։ Էինք է^"ըիլիգացիայ(՛ ենթարկել, ի"կ այժմ շն որ» ՛ու գպբոցականներթն՝ ;
էէւրոպայի ամբողչ1 տարածութեան՛ վրայ փըռ– Հիլ այն Հ ան գամ ան րի ( ոբ պե աութեան կողմից Տասս ի Հաղոբգա Ն լուրերը թարգմանելում են
ոս
ուած՛ , գազանապէս թաղուած լեռնակուտակ օ Ի ին ա կ ան ա գ ո է ե լ կ բա յավ+ո խառ ո ւթ իւննե րի նոր տող աո սա ղ , կէտ առ կէտ : ճիչղյս \ոլ սխալը
տը%՛
կորներն անգամ գեռ. նոբ կը Հաւաքոլթև : Հա– մասնագիտութիւն , վերացուել կ նկարագրական փ՚ւ՚ւռռելոլ ո չ ոք իրաւունք ունի : Եթէ Տասսը Հա–
/Տ ո րապէս խախտաՆ է բոլոր երկիրներու ձեւով օտար բայեր ր թարգմանելու ան յարմարու ղորգէ ուր Արարատ լեռը փոչիացել է , կամ Եր՛ե՝–
•ռես ական կացութիւնը, ՚ ո ե ղ տեղ յանգելով թիւն ր : Աքժմ ն ա խ ա սլ ա ա ւ ո ւ թ ի ւ՝՚1 Է ա բւում մորի– լան ի տեղը հ՜ով է գաբձել, լեռներ ը հ ահ կո ւե լ են
մատաբաճ թչուառութեան : շկ՚ով, նոյն Երեւանի լրագրողը՝ չնայաձ-ւոբ տես
Եւ. վերջապէս միլիոնաւոր Հաչմանգամ1եը նում է եւ Արարատը իր ՚ող^ Հասակով եւ Երեւանը
ւլարձաճ են պատուՀաս \ իրենց իյարխլահ՜ մար տա *ըեն , ճակատելով գի շա ա ի չ ախո՛րժակ՚եերո ւ, առանց ալիքների , պարտաւոր է նոյնութեամբ
վա–
միններովդ աչխարՀի բոլոր պողոտաներուն վբայ : ււաւզմապաշտ ձգտում՛ն եր ու գէմ : Հրատարակել այգ լուրը , իսկ կուսակցական քա
Ամէն պարագայի մէչՀ, գիւաՀարներ միայն կը Այս Համատարած անստուգութեան մէք^ րոզիչներն արդէն Հուրի եւ սուրի սպառնալիքի
ծ.տն բարիք սպասել որեւէ նոր պատերազմէ : Ս ա– ՔԲՐ ժո ղովուըգԱ եր ը պիտի ունենան մէկ Հիմնա տակ, պիտւի ճգնեն Հաւատացնել մասսաներին օր
քհաւս/եգ փոքր յ–ողովուրգ1Լեբոլ Համար որոնց կան մտաՀ սղութիւն , ոտքի տակ չերթալ, գոր այգ այգպէս է ••
րնգՀանրապէս գատապարաուահ– ենմսացու ոչիւար ծիք գաոնալով այս կամ այն կողմին ; ԽորՀրգայիւ վարիչների կողմից՝ միքազգա -
դաոնալու։ Առնուազն ոտքի կոխան : Առանձնապէս մենք ^ ցիրուցան աշխարՀի յէն Համամողուէներում, կամ երկրի մէՀԷ արտա
բոլոր ցամաքներուն
Պատրանքներ չունենանք; Մեծերը պիտի շա– չունիմք յաւելեալ վրայ, պիտի չմոռնանք թէ սանուելիք ամէն ճառ նախապէս մչակւում է մաս
մար , աչքերը գոց
բօւնակեն սպառնալիքներ տեղալ փոխագարձա– արիւն , կրակը Նետօւելու Հա նաւոր յանձնախմբի կողմից , ապա ենթաբկլում
Ոչ մէկ ատեն
բաՐ 1 գիտական կատարելութեան, կատաղու բազան նշանախօսքի յ ք ՚ ղ բ ի ւ ր ո յ ի ստուգման եւ փոփոխոլթիւններին ,
պաՀ պանում ը %
թեան Հասցուելով արգիական զինարուեստը : Պի այսքան պէաք ունեցած ենք սր ել յետոյ միայն մէկն ու մէկի կողմից արտասան–
տի չարոլԼակոլփ նոր եւ աւելի մաՀացռւ զէնքեր՛ու մ ը վեր ահ ելու Հ ամ՚րանքի ւում: Այգ ՚նոյՒև արտասանուելիք ճառը, իր ամ–
պատրաստոլթիլնր ; րո զտութեամբ յաձնւոլմ է մամուլին, ել ապա
Օրուան յաղթականները անբաւական Համա - մոզովվ.դէ% յ Այղպիսով դաոնում է օ,րէնք ել ու՛
րելով Հիլլէն, պիտի փորձեն գետը, լեռը, արեւն Այգ մտաՀոգութեամբ ալ, կրկնապատիկ ու– րեմն պարաալռբութիմն ;
ու աստղերն ա^գամ զէնքի , ռումբփ ել Հրա\՝օթի շագրտ ւթիմև, աըթ1ւէւթիւն կը պաՀանքԷ գաղութ- Այնւղէս որ խորհրդային որեւէ գՊԲ՚^՚ք՚ձՒ ""Ր՛
վերած ել յան ո մ. իրենց ա շխարՀակալո լթե ա% ներ ո ւ ինքնյսքպ աշտ պ ան ո ւթե ան խն գիրը : աասանահ ճառերն՛ ու յոխոր՚աանքնեբբ ոչ թէ իբ
չաՀեբուն : &՝ոյ1 է ա ա Լ "Բ զանազան խ այծերու զոՀ եր սեփական ուղեղից քաղուած֊ պտյււգն՚եր են, ա1Լ
է լ սակայն՛, միչտ ալ պիտի գտնուին իմաստուն թան մեր, տարագիր բազմութիւնն երբ, ՀԼերսէն թէ ԿէԼմլի տիտաններից թելադրուած՜ : Արտասանե
մարգիկ, աղէտը կանխելու, գո՛նէ յետաձգելու գուբս էն % ՏԼգաստութեան Հրաւիրել գոյնզգոյն լու շեչտն անգամ ՝ք*աղբիւ\րոն է ցոյց տալիս։ Ար
կամ սաՀմանափակելոլ Համար; բանգ Էտն եր , մանաւանգ անոնք ոբ կը փորձեն տասան՛ողը յյվ էլ լինի մի դերասան է, լալ կամ
Աշխատաւորներու անհամար բազմութիւն - կազմ ա լուծել մեր 5– եըքին կարգուսարքը յ վատ սովորաձ– գ°ըով, կամ մի խողովակ, արից
ներն ալ, անչոլչտ, փրկարար գեր մը պիտի կա– ՀալԷպ &• ՄԻԱԱ՚ԲԵԱՆ լսւում է կրեմ լի ձայնը տ
Fonds A.R.A.M
ԱՆՍՏՈԻԳՈԻԹԻՒն ՀափէեԱ գոսկաԱ \նգոկէ լիղացնել, օկուպացնել, կոոբգինացնել ձեւերին
նկարագրական միիցին ,
եւ ոչ թէ այգ բառերի
զապացամը Սովետական մանաւանգ, որ իմաստային որոշ տարբերակում
է զգացւում
նման բառերի նկարագրական ել ոչ
Ւ՚&չ Հեգնութիւն ։ Նոբ Տարուան այնքան նկարագրական թարգմանութիւնն երի մէք :
ռ) հարաՀ ի լսական որոշ
Ար<տաոլուչ բաբեմ աղթութիւնները, « ի մարդիկ Հայաստանում վերացում ձեւեր ի անոբոչու
թ իլնների
Հաճութիւնը^ եւ ուրիշ ՀոգեշաՀ քարողներ ար - (Հա լաժ ամ տնակներ լ
գէն իսկ Հեռալար յիշատակի մը տպաւորութիւնը ինչպէս նաեւ ն ախագասութեան Հ ամա գա ս ան–
հէՀ գործեն ; (4՝. էքլ վ%ջին մաս) գամների եւ Համ աղաս նա խաւլա ս ո ւթ իւնԿւեր ինեյյ–
Տարուան առածին ամ իս ը թաւալե ցաւ չարա^ գ աչն ա կո ւ թի ւնը պաՀպ ան ելս լեւ Հ ամ աձայնտէւ -
*շ՚՚ւք Հակաճառութիւննեբով, որոնք ՀետզՀ՚ետէ կլՀ Յայտնի Է ^ ոբ ժամանակակից Հայերէնի Հ%– թի Լեր չիւախաե լու վրայ Լուրք ո ւչագր ութիւն
թանձր՛ացնեն մթնո լոբաը : չա բան ութ իւն ր ոբոշ չափով աաբբեբւում է ինչ է գաբձւում % ճչգուել է մի շարք բառերի, էն-չ–
§ ե սակէ աճ– ե բու տար բեր ութիւնը , քաղաքա պէս Հին լեզուի , նոյնպէս եւ արեւմտեան– Հայերէ" պէս , եւ Հչորպէսղիֆ , Հեւ%> , եւ «ա.» (եւ՝ իբ
կան եւ սՀւ տեսակ ան չաՀերտլ ընդՀաբռւմնեբ ը, նի Հնչարանութիւնից յ ԱնՀբաժեշտ էր աաԲ*Փւ րեւ ս/հքատոզ, ու՝ իբրեւ միացնող) շաղկապների
բազմաթիւ յայտնի եւ գաղտնի ծրագի րնեբ երկու, թէ օաաբ բառերի տառագաբձութեան ժամանակ գործածութիւնը, կրճատուել է շատ գեր ան ան
ճակատի բաժնած են երէկոլան յաղթականները : Հն չի ւնաբանական ինչպիսի օ բինա չափ ութ իւձներ ների, առանձնապէս Հայս՝» , <Հ,այն՝$> ցուցական ղե*
ք^*"֊է թէ մ աԲԴէհ. ^Բէլ ալ–եէի լաւ կը Հաս կշ՛՛ պէտք է նկատի ունենալ X Այգ ^աՐցը լուծելիս րանուննեբի , առա՛նց գոյակս/նի կիբառութիւնբ ,
ֆային իրաբ , Հրանօթնեբու եւ ռմբաՀիգնեբու աՀ֊ ճիշգ կերպով նկատի է առնուէ լ արեւելեան Հա - կա յոմւ ացնել է մի շարք բա յերի , ինչպէս ձեռ
ո֊ելյի ժխորին մէք քան այսօր , երբ աշիաբՀը վե~ յեր էն ի՝ մեբ պետական լեզուի գործող Հնչաբա՞ նարկել (ընգունում է տրական Հոլով է^՚^գէր) »
ր ակազմ ելո լ , խաղաղութիւն ը ամրաանգելու նութ իլսը զան ո չառնելով նաեւ ոբոշ բառերի ա– գիմ ալո րե լ եւ ա յլ բա յե բի խնգբառութիլնը եւ\՚Խ * ւ
նարկեբ են :
ռ– ւ ան գա կան ուղղագրութիւնն ու տառագարձոլ– գ) Բառապաշարի տեղաշարժեր * Մեր լեզ
թիւնը Տ ուի բա ո ապաշար ի մէք կտտա ր. ած ա էլ՝, բա իւ ու
Հակառակ բոլոր Հերքումներուն կամ լաւա Այստեղ Հ սա կայն է պէաք է վճոձուեբ եւս մի ՛զղա լի տեղաշարժերը Հանրածանօթ են % Միա լն թէ
տես Հաւաստիքներուն , (յւրոպան իրապէս բաժ՛ այլ Հարց1 փոխառուած բառի ա ր տ ա ս ան ո ւթԼ ա՝ե պկտք է րնղզծել, որ մեր պետակաՏՆ լեզուի նոր
նուած է երկու խմբակցութեանց , արեւելեան եւ Հաըցը^ եւ գտնուեց այգ Հարցի ճիշգ լուծման՝ ու ն ււ լաճ ո ւմն երր կապուած են Հ ան րապե տո լիֆ է, ա՛հ
ար եւմ ա եա՝ն տ ղին» պաՀոլեց փոխ առուած բառերի ռուսական ւլ ո րծունկ ու թ ե ան շր քանակների րնգարձակմ ան– եւ
Տարակոյս չկա յ թէ եբկու ճակատն եր լ* ի ն չ ֊ արտասանութիւնը երկու պա աճ առով ^ ա^ նրա մա սնաւ որապէս պետական կազմի՛, մէք կատար
քա՛ն զօրանան1 իրաբ մեղագրելով, փոխագարձ Համար , որ մի^ազգայխն բոլոր բառերը ռուսե֊ ուած կազմ ակեր պչա կան վ՛ե ր ակ աո ո ՛ցու մների
կասկածներ սնուցնելով, այնքան պիտի թունա֊ բէնի միջոցով են անցնում Հայսց է հ զ ո է ֊ ի ն , ^՜*– բ ) Հ ետ :
ւորուի մթնոլոբտը : այն պատճառվի ոբ այժմ աշխաբՀում միակ լե Ա րպէ ս մի ց այ տո ւե օրին ակ կարող են ք բե րե լ
կացութիւնը փըդոփէ Լ է մանաւանգ ան ո ր Հա զուն ռուսերէնն է Հ ոբ կարող է (իբ զարգացման արտաքին գործերի նախարարութեան կազմուելու
մ՛ա ր ոբ , փոխագարձ ամբաստան ութիւննե րը ազ - Հեռանկարներով ու ըեթացքով փոքբ ժողովուբգ– Հետեւանքով 1945 թուին օ ր ի% ականացան 2,50ից
զեցութեան պայքարներն ու մբցակցութիւննեբը նեբի լեզուների զար՛գացման՝ օ՛րինակ Հանգիստ ֊ ւելի գի Լ ան տգիտական բառե րի, օրինակ * ունկն*
չեն սաՀմանափակուիբ եւրոպականն .ցամաքամա - Աալւ Օտար բառերի տառագաբձութեան ժամա - գրութիւն , սաՀմտնագծում , աւանգագբել , բա
սին վրայ , նակ (հուսաց լեզուի արտասանութիւնը նկատի խում , յանձնարարել , գեսպաքւ. ոբգ, Հայրենագար–
Անոնց Հ ա կազգեց ո ւթի լ\նն ե րը անմ իգապէս ունենալով Հանգեբձ , Աւշագրութիւն է գաբձուել ձ ութ իւն եւն–. :
դգալի կը գառնս/ե– Եւբօպայէն գուբս ալ: Ա՛անա– այն Հանգամանքին , ոբ ռուսերէն ազգային լե Վերոյխշուած փաստերր , ռբոնց թիւր կարելի
ւանգ Մօտաւոր կամ Հեռաւոր Արեւելքի մէք, ուր զուին յատուկ երեւոյթները մեքենա՛յօրէն է\ՈԿ~ է մ եհ չափով աւելացնել, ցոյց են տալիս, որ մեր
թաղուա^– են շատ մը Հ,իմ՚եակա\ն վէճերոլ բազմա– նուին Հայոց լեղւում \ Այգ առաջին Հերթին վե լեզու% գա րգացմ ան ճիշգ ոլզու վ Ր այ է գրուած եւ
ձիւղ արմատները յ րաբերում է ռուսերէնին ոչ յատուկ (ՀՋ % ճ Զ անտ բդել Հարստան՛ում է:
Փ ^ ) Հն չիլնների , կբ1լնատառե բի եւ ե ւրո պա կ ան Մեր ո.ե ս սլ ո ւփլ ի կա յո լմ Հ այ ոց լե զո լի ան շ ե զ
Ոբքան առկախդ անլոյծդ պայթուցիկ խնգիր– մի չաբք լեզունեբի երկբարբաոնե րի աառագաբ - զարգացման գործը, ինչպկս եւ լ/ւ գՀանրապէս
ներ՝ իրարու վրայ գիղուած , քանի մը տարուան ձութեանը : բոլոր– տեսակի Համազգային նշանակութիւն ունե
ընթացքին է Մեբ լեզուի մ է2^ կատարուած տեղաշարժէ րը ցող խնգիրների ճիշդ, լուծումը, լիովին ապստՀով–
Գերման ական կնճիռը չու ծ եր ո լ Հ ամ աբ ,1ա Գո տար ած ւ ում են նաեւ մեր լեզուի ձեւաբանութեան ^ ւած կ , որովՀետեւ սովետական Հայաստանն է
թականները ոչ իսկ օրակարգի մ ասին՝ Համ աձայ* շ արաՀ ի լսո ւթե ան ^ բառակազմ ութ ե ան՝ եւ ՛ուղղա ո ւլ ք Հայ ժոզովբզ ի միակ Հա յրենիքը , Ա ովետա–
•նած են ; Պ ալքանն եր ո լ նոր կազմակերպութիւն ը՝—• խօսութեան վրայ։ Այգ Ր^Գ1^՛"^^1– փոփոխու֊ կա՝\ Հայաստանն է ներկա յացնում ամ բողք Հա ք
խորՀրգայիհ՝ կարգուսարք ակռայ կճրտել կա - թի լենից նշենք մ իա յն մի քանիները ՚ աշխատաւորս ւթե ան շաՀ երբ, զար գացն<ո ւմ է եւ
ա այ Անգլեւսաքսոննեբաւն՝ ։ $ ոմեաստանը արիւն ա ) Յատկացուցիչ յետագաս գո ր ծա ծութ իւ - առաք տանում մեր մշակոյթը :
կը քամէ 1944 Դեկտեմբերէն ի վեր , իբբեւ Հետե֊ նը * Հայոց Հին լեզուի գբաբաբի մէէ1 կաբելի է Ս– ՂԱԶԱՐԵԱՆ
լանք նոյն յաղթականներու Հ ակամա ր տ ո ւթեան ց : Հան-գիպիլ յատկաց ո լցիչներ ի ե՛ լ \1 ախ ա գաս , եւ ճԱովե Հա յաստ ան՝ֆ
*§ազեստինր ինքնին կը կազմէ Հրաբուխ մը։ Մի՜ յետագաս գործածութեան , ///յգ ազատ ո ւ թ իւե ը ,
քին Արեւելքը Հ Եգիպտոսէն մինչեւ Իրաք եւ Ի– որը ստ1– վիճելիօրէն լեգո լի առաւ ե լ ութիւն է ^ Ժա4
րան , գաբձած է փորձութեան գաշտ մը , ուր փո֊ մ ան ա կա կից Հա յեբէնին քատակ չի եղել : (հուսաց
ՔԸՐ ժողովուրգ%երու անկախութեան պայքարը ՛եւ լեզուի աղգեցութեամբ վերջին շրջանում մեր ԻԱչպես եԱ խԱղաթիւաւԱ
յետագաս
մ ե հ՜երու տնտեսական շաՀեըը ՛իր՛աբ խառնռւած , գրական լեզ ւ. ում սկսեսին զոբծած՚ուել
դորգեան Հանդոյց մը կազմած են : ո՛ր ոշէշէ եր Հ որոնք այժմ այն քան են բնդՀ ան բա - պատ Սաթ ինձը
էւ ամբոզք աս իակւան ցամաքամասին վբայ ) ց ս ՚ ծ , որ գժոյւտբ է կարծել , թէ ժամանակակից
գարշաՀոտ Հեղուկը, քարիւղ, գլխոլ պտոյտ կը Հայերէնի Համար այգ արտասովոր երեւոյթ է ե–
պատճառէ իր Հին ու նոր Հորերով ; զել : Օրինակ, Հ՛ես, աեսայ ՛նկարները խաչիկի, «-
Ան, ոլչտ այս բոլո րէն չ ի Հետեւիր իքէ ան բ ը Հ ա յ րենական պատերազմ ի ընթացքում շատ
խուսափելի է պատերազմը , ինչպէս °Ր՝^՛ է րոմն, արժէքաւոր գործեր կ աուել՝^ , եւ ոչ թէ <ձե ս տե 1ՏորՀբղային Միութեան մէ^ ^քկրի ներքին
կաղաղակես վայբերան մարգար էնեբ , բերան՛ացի սայ ֆյաչֆկի նկարներ ր , ^՚^Հ/՚Կ/1 > Ո Ո Բ ՝ ՚ * ^ ելն . : ու արտաքին ճակատների վրայ կատարուող ամէն
թէ գրաւոր : ^ւ) (*այափոխա՛թիւնՀ-եր ՚ Հայոց լեզուն շատ մի գէպք, լինի քաղաքակա՛նդ տնտեսական , մ չա–
Որքան Հրէշային այլասերման մբ մատ1. ուահ՝ Հ ին ժամ ակներ ի ց /ւկսա$Ւ բազմաթիւ վախառոլ– կութային ,նոյն օրը եւ եթ Հբատա բակլում է բոլոր
պէաք է ըլլայ մարգ կ ո ւ թիլնբ , նոր փոթորիկ մբ թ իւննե ր է կա տար ե լ եէ. սեփական ել Է զ ր անք , ազգերի լեզուներով՝ թե՛րթերի մէշՀ, կամ ՛յատուկ
պայթեցնելու Համար : բայց իր պատմութեան մ Էք աոաքին անգամ սովե թռուցիկներով եւ կուսակցական քարոզիչների
Տակաւին չէ ցամքած երկրորդ ԱչխարՀ ա– տական կարողսւթիմև՝ ձեռք բեր եց : Առաք ասում միջոցով կաբղացւում ու բացատ բլում է բոլոր
մարսէին , շանթարձակին եւ չանթա Հ ար ի չին ա– նելռւ կարողութիւն ձեռք բերեց : Առաք ասում բս&ոլորներին , օ-առայողներփն , կոլխոզնիկներին
րիէնը։ Էինք է^"ըիլիգացիայ(՛ ենթարկել, ի"կ այժմ շն որ» ՛ու գպբոցականներթն՝ ;
էէւրոպայի ամբողչ1 տարածութեան՛ վրայ փըռ– Հիլ այն Հ ան գամ ան րի ( ոբ պե աութեան կողմից Տասս ի Հաղոբգա Ն լուրերը թարգմանելում են
ոս
ուած՛ , գազանապէս թաղուած լեռնակուտակ օ Ի ին ա կ ան ա գ ո է ե լ կ բա յավ+ո խառ ո ւթ իւննե րի նոր տող աո սա ղ , կէտ առ կէտ : ճիչղյս \ոլ սխալը
տը%՛
կորներն անգամ գեռ. նոբ կը Հաւաքոլթև : Հա– մասնագիտութիւն , վերացուել կ նկարագրական փ՚ւ՚ւռռելոլ ո չ ոք իրաւունք ունի : Եթէ Տասսը Հա–
/Տ ո րապէս խախտաՆ է բոլոր երկիրներու ձեւով օտար բայեր ր թարգմանելու ան յարմարու ղորգէ ուր Արարատ լեռը փոչիացել է , կամ Եր՛ե՝–
•ռես ական կացութիւնը, ՚ ո ե ղ տեղ յանգելով թիւն ր : Աքժմ ն ա խ ա սլ ա ա ւ ո ւ թ ի ւ՝՚1 Է ա բւում մորի– լան ի տեղը հ՜ով է գաբձել, լեռներ ը հ ահ կո ւե լ են
մատաբաճ թչուառութեան : շկ՚ով, նոյն Երեւանի լրագրողը՝ չնայաձ-ւոբ տես
Եւ. վերջապէս միլիոնաւոր Հաչմանգամ1եը նում է եւ Արարատը իր ՚ող^ Հասակով եւ Երեւանը
ւլարձաճ են պատուՀաս \ իրենց իյարխլահ՜ մար տա *ըեն , ճակատելով գի շա ա ի չ ախո՛րժակ՚եերո ւ, առանց ալիքների , պարտաւոր է նոյնութեամբ
վա–
միններովդ աչխարՀի բոլոր պողոտաներուն վբայ : ււաւզմապաշտ ձգտում՛ն եր ու գէմ : Հրատարակել այգ լուրը , իսկ կուսակցական քա
Ամէն պարագայի մէչՀ, գիւաՀարներ միայն կը Այս Համատարած անստուգութեան մէք^ րոզիչներն արդէն Հուրի եւ սուրի սպառնալիքի
ծ.տն բարիք սպասել որեւէ նոր պատերազմէ : Ս ա– ՔԲՐ ժո ղովուըգԱ եր ը պիտի ունենան մէկ Հիմնա տակ, պիտւի ճգնեն Հաւատացնել մասսաներին օր
քհաւս/եգ փոքր յ–ողովուրգ1Լեբոլ Համար որոնց կան մտաՀ սղութիւն , ոտքի տակ չերթալ, գոր այգ այգպէս է ••
րնգՀանրապէս գատապարաուահ– ենմսացու ոչիւար ծիք գաոնալով այս կամ այն կողմին ; ԽորՀրգայիւ վարիչների կողմից՝ միքազգա -
դաոնալու։ Առնուազն ոտքի կոխան : Առանձնապէս մենք ^ ցիրուցան աշխարՀի յէն Համամողուէներում, կամ երկրի մէՀԷ արտա
բոլոր ցամաքներուն
Պատրանքներ չունենանք; Մեծերը պիտի շա– չունիմք յաւելեալ վրայ, պիտի չմոռնանք թէ սանուելիք ամէն ճառ նախապէս մչակւում է մաս
մար , աչքերը գոց
բօւնակեն սպառնալիքներ տեղալ փոխագարձա– արիւն , կրակը Նետօւելու Հա նաւոր յանձնախմբի կողմից , ապա ենթաբկլում
Ոչ մէկ ատեն
բաՐ 1 գիտական կատարելութեան, կատաղու բազան նշանախօսքի յ ք ՚ ղ բ ի ւ ր ո յ ի ստուգման եւ փոփոխոլթիւններին ,
պաՀ պանում ը %
թեան Հասցուելով արգիական զինարուեստը : Պի այսքան պէաք ունեցած ենք սր ել յետոյ միայն մէկն ու մէկի կողմից արտասան–
տի չարոլԼակոլփ նոր եւ աւելի մաՀացռւ զէնքեր՛ու մ ը վեր ահ ելու Հ ամ՚րանքի ւում: Այգ ՚նոյՒև արտասանուելիք ճառը, իր ամ–
պատրաստոլթիլնր ; րո զտութեամբ յաձնւոլմ է մամուլին, ել ապա
Օրուան յաղթականները անբաւական Համա - մոզովվ.դէ% յ Այղպիսով դաոնում է օ,րէնք ել ու՛
րելով Հիլլէն, պիտի փորձեն գետը, լեռը, արեւն Այգ մտաՀոգութեամբ ալ, կրկնապատիկ ու– րեմն պարաալռբութիմն ;
ու աստղերն ա^գամ զէնքի , ռումբփ ել Հրա\՝օթի շագրտ ւթիմև, աըթ1ւէւթիւն կը պաՀանքԷ գաղութ- Այնւղէս որ խորհրդային որեւէ գՊԲ՚^՚ք՚ձՒ ""Ր՛
վերած ել յան ո մ. իրենց ա շխարՀակալո լթե ա% ներ ո ւ ինքնյսքպ աշտ պ ան ո ւթե ան խն գիրը : աասանահ ճառերն՛ ու յոխոր՚աանքնեբբ ոչ թէ իբ
չաՀեբուն : &՝ոյ1 է ա ա Լ "Բ զանազան խ այծերու զոՀ եր սեփական ուղեղից քաղուած֊ պտյււգն՚եր են, ա1Լ
է լ սակայն՛, միչտ ալ պիտի գտնուին իմաստուն թան մեր, տարագիր բազմութիւնն երբ, ՀԼերսէն թէ ԿէԼմլի տիտաններից թելադրուած՜ : Արտասանե
մարգիկ, աղէտը կանխելու, գո՛նէ յետաձգելու գուբս էն % ՏԼգաստութեան Հրաւիրել գոյնզգոյն լու շեչտն անգամ ՝ք*աղբիւ\րոն է ցոյց տալիս։ Ար
կամ սաՀմանափակելոլ Համար; բանգ Էտն եր , մանաւանգ անոնք ոբ կը փորձեն տասան՛ողը յյվ էլ լինի մի դերասան է, լալ կամ
Աշխատաւորներու անհամար բազմութիւն - կազմ ա լուծել մեր 5– եըքին կարգուսարքը յ վատ սովորաձ– գ°ըով, կամ մի խողովակ, արից
ներն ալ, անչոլչտ, փրկարար գեր մը պիտի կա– ՀալԷպ &• ՄԻԱԱ՚ԲԵԱՆ լսւում է կրեմ լի ձայնը տ
Fonds A.R.A.M
