Page 176 - ARM_19-1948_01
P. 176
$ յ ւ ա ՕՑւԿԱե Խ ❁> Տ, Տ ս ա ւ ա ն ի տսդթԱԿսւօյ
ՓԵՐԱՆ-Բ ՄԸ ՕԵԱԿԱՆԷՆ
Օո տտսւէ ձշ\1ճ քօւտ, յտ \շ *ատ եւ©»; Թուրք մամուի ու անթելը գովասանական
Շշտտշւ ճ՚տաո^ 6է ճ՚Տէւ՚օ տւատեԽ, աաղեբ Հիւսեցինք Գարապէքիր փեաղրմէ (վւաշա)
Շ՚շտէ սո6 աօւէ ատսբյ30ւ։էտւհ16; մաՀոօ֊ան առ.թի(Լ տ
^«886^ \ւ\ւա, €ճ ո՛6*1 ոօո, ՎԵՐՋԱԼՈՅՍ Ւ^է-բքիոյ Ազգ* կողովի նախագահը՝ իսկա^
ՎԽթ9աէ»յոր թքճէեաե Ւ եկաէ •» քԿ*Փ*քթ աս. պէս արմանի" էյ> այգ շողիքոա փառաբաԼու.
9՝րեթԷ նոյն $աւը Վոլթէքի ե՛– Գուրեանի Լիճէն, գլուխ դլի/– իմ ցաւի. Հետ, կը աեսնեմ թեանց , վբրեւ «Հայասաա. ի յաղթականը* կամ
մէձ% Մեռնիլը բան մը չէ , բայց զերբ կբ թառամ\ի՝
տխրութիւնը օղին որ քիշ քիչ կշ մեռնի , քաշուող Հերոսը արեւելեան ճակատի գո րծողռթ֊սաԱց ,
յիշատակը » ՛ու մեռեալը կբ ղագրի սիրուելէ, Հոգիի, , մ«ը պէ•։ք Գարապէքիր ՚իեաղիս՝ ինք պաս։ասխասած է
ա -» ա իրակա,֊՛ մ՚աՀը : I1 ս կ 0 շակա՝,յ ինծ ի կը Խօսի Ի/ադադ է ներսը։ Պ ա տ ի:. վբայ, պաաուՀա՚ւ էն այս Հաըցումին, տարիներ առա չ, եվ–բ կլլ չն՚ոա.
ուրիշ ցստւզ. մը մասին, Անուրէ Ծէ֊իէի օրինակով։ ինկահ է /••>յս քառա կիւն մր, կարմիրի զարս ՛ող Հաւորէին զ ի ֊ ք ը , իր տարած յաղթանակէն առ.
Այս բանաստեղծը, ով ու Հայկական հագման մ ԱՀ– ու գրեթէ ՜Հեւքի մր մ ԷԼ • , ... . - թիւ ,
\բի<–՝ խօսքել. ալ եղան % մէկ ցաւ միայն ոտ-Լ&ցաւՀ Տ սա առ, կը • ո ^ա 1իմ անոր։ կաք մ ի րէ մօա գե —- Ես կ՚լԻ՚֊ չտեսայ ։ Առ նուաղն եբեք ամիս գի.
մաղբո֊թեաՀ
կառափնատի ճամբուն վրայ • <ձ$ակաւի\֊ բա֊^ը ղին մըն է ։ Հ՛ետզՀետէ նուաղումը կը փախչի Հք կը սպասէ ի , բայց թշնամի բանակը
մը ունէի այսաեղ» (ձեռքը ա անելս վ գանկին ) կարմ իբր կը Հ ո հևա յ , ղառնալով յստակ ո$ բո չկռուեցաւ։ Շնով. Հ ալով, ե ց է ք խ ա լչ լ փաշան որուն
Հոգ չէ թէ մեռնէր կամ մեռցնէին՛, կբ բաւէր ոբ ցանուտ X գէմ կատաղօբէ ն կռուեցաւ Հայ ՚լ՚՚բքը, ճակատ
պարպած ըլլա ր իր Հ ա՛նճար ը : 0 շական եւս ա յս Պատին վառող այս ծ I՛՛քան՛իէն՝ թեթեւ անղրա– ճակտի :
տառապանքով գէ, տե ց մ աՀ ը , կ՛ուղէ ր պար– գա րէ 1ը էլը լայ ու առայ՛ կանե բ՛ո ն Ք /(ք՛ուրք Հրամանատար ին այս իսո ս սավան ութ իւ.
"ՀՈւի լ : Ալ կ աճապարէ՛՛՛ր ; Աւելի քաւ՛ տասը տա կ իյնալն լո յսի ա յգ կտո.՝ ին մ կկ , կ՚անր կանան ( կր նը ա ֊շուշտ բան մր չի պակսւցներ Կարսի կսկծա.
րի կը զգալ է է Հագած է մտ ՝> ուա քուրձը, ոլ վ/ոիսո լին ։ լի պարտոլթեաս ծանրութենէդ
Հ ե լ ի Հեւ աշխատեցաւ1 մաՀը կռնակին վրայ , Ու տխուր Է պաՀը։ ք*ա,Լ՛ մը կը մեռնի երկին էատմութիւնը կ՚ըսէ թէ «դաշնակ մաոլղե.
Հոս ,
կուբհ-քին վրայ ^ սրտին մէկ։ Ակեպտէկ, ինչսչւ՜ս քին մէկ ՝ուր չեմ նայիր , բան մը կը մեռկի Հինա– քիսաները» մո^գւօրէն կը կռուէին Աուըմալուֆ
մեր բոլո՛ր գիւղացիները • սենեակին մէկ ուր արցունքներ կը թավլին դաշտին մէչ , բազմիցս վե րաղրաւե լով ռազմ աղի.
Աղբա՛ր , կ՚ըսէր մռՀոլան, պիտի գամ , ե– ւուբց գորգին ։* աական կէաեր , բարձունք, եր , իսկ ակադեմիա ա.
ւոեւէղ պիտի գաՀմ , Հե՚տգ պիավ.՝ գամ : Աստուած ւարտած զօրականէ եր նախընտրեց ին անձնատրոլ.
խտրեր է մալ գիկր ցնորքներով եւ Հաճո յք.՛եր ո վ , թեան Հրաման արձակել; Եւ բերդաքաղաքը փո.
ով֊ ՛ո եց տ ո ւե ր է կետ։ ք ւնը, բայս ե ս ատ ւ 3 Լ* անկլ "տրեր կ՚արթննամ, գոլրսէձ կա. իսա՚ե՚ակ ցմաՀ աւերակս յտի
մ ար գը չեմ , ես Հ<ե՛ գ սլիտի վեըա՚Մուռչո
մաց Է անոնց զալ. կը : Մենաւորը քազօքքներո.։ն •՛ւ շա պահո ւե լ յանձն ո ւ Լցաւ թուր ք
պարպե* մ բեէւս նո յ.1.ու թե ամբ
մ Էքն իսկ ճգնաւոր մըն Է : Ան գիտէ գաղտնիքը բո. բանակին՛ *
Աւվէիշ առթիլ\ ալ գրած եմ, բեռը պարպելու
լոր Հ Ալքերուն ու քիչ ա՛դամ կը սխալի ծեծքե. Նիւթեր չեն պակսիր, լուսաբանէ
վր աճապարանքին մ/,$ , ( կան նաեւ ուրիշ երկու
բուն՛ իսկ Հասկացողությանը մէչ. Սուռումը սո. սքար տ ո ւթ ե ւ կարդ մը պատճառները,
պատճառ լնե-1 կը դա նեմ Հո էլ Լ բ. ա իա էէ ա կան թուրք.
վեր լուծ մ. ն ճլ քրռՎ եւ մեր
գիւղացիէ, ւթեաէհ. վորազան վիճակն կ անոր : Ա եռած աւազա՛նի մյ եւռուաւ՛ գ֊լո–ր-ծլակցութ%իցւ" ն֊ – բ Բ"ս՝>այ։ Հայ բոլշռբւորչգշեեսւրիոկլն.երոլ գա– ՝
բա ր ս դի ա ո լ թեւ ք) այ՚է
մասին անպատեՀ պէս անն կկը դողայ լոյսերուն գիծ էն ո լ շուքերուն ւաճանո ւթիւ–ըէ մմ աասսնանւաուրռ ո գռորոծրակծաալնկեարւունե սո
չբղարշէն
է , այսօր , խօսիլ այստեղ) , Օշական քերականաց ղոսկում՝ բ Հա յ կա կա. Լ՝– բանա կին մ Էկ , եւե • : «լ/* ուս–
կան՜ թլուատս ւթեան մատնուէ սալ ե ւ իր խօսքը Սենեակ բերող նրբա ցքին մէչ կեանքի թե. թաֆա ք-էմալ եղբայրդ է գալիս» :
է ք ր Հա ք գի՛^–
մթնեցի*) թ ե ս բաբախում մը, ու անմիչապէս՝ ան՛որ մուտ, Ա իւս կողմէ , րրա կա նա լթրւս
։ քը սենեակէն ներս :
կ՛ր ա կա ո ւթե ան մէչ, ակաա՛նդե՛Հմաասկաւկնն՛աւււհո լւթՀեաանրց երազուղ՚հս՛իչ..ն^ սրտաՀռաոմ1ւա*բ բա՛ հ ՝կ*ա։ սպասում «էն.է առ,նած •ուորը յոգնած է ր տար իւ երո լ կռիւձներէն : Ան ի
այգ ա Լ բարբառ մուտքին մէչ
/ • • . ււ– ւ .՜ւ. , \ ա՜եսո,լթիլոնր. ~ ղո ւր վ։ր էլարա ր Հ եռքի մը կր սպաս Էր Ար ա բատի
(ա1Ոէ61ե§1հւ1ւէ6)
ստո՛ր՛ոտ ը կամ Օլթիի բարձունքներուն վյ՚այ : Ա ի–
մրն է, Հետաքրքրական նիւթ մը, որ,
Ա֊ ն՛երս մտն՚ո֊ղը, կր բերէ երվ. տա սա ր գոււ եւնոյն ատեն տկար Էր թէ Համրտ<1 քով ել թէ
ղբաղեցուցած կ գրագէտները բոլոր լեզուներով թ,^ ՝ ՝ ,
/ ։ \ 1 1 ՝ ՂԼԻ Լ > ՚"տIովI խառնուած սպառաղիԼո ւթեամ բ X ՚իաշնա կի ցներ ր շատ լո լ
ոոաեանո. Թե.ա.Դ.~ .Րէ֊Օ & . ՝ //> : ազնուական
7ձէ էք* ն ՜9 է ւ Յրյ՚"՝աքեան/ Գէ*–*& թա/սծութիձ, կըբԵրէ մանաւանդ մ ոգութիմէն Հասցոլցին իրենց ռաղմական աւելցուքը :
Ղ իգՈլթ1ա/ կը լեցուի
մինչեւ միջնադարեան գրականութիւնը Լմեր մէվ Գ Ու վերկապէս Հոգեբանական պատճառը :
,1.Ու անով
Գր. Նարեկացի), մեՀենական գրական^թեէն մեկոցը 1 920^ մ այիսեան ապստամբութ իւնը , թէեւ ան յա
մինչեւ արգի միսթիքները Լմեր մէկ" ի1աբա)( կող, շատ խոր ճեղք մբ բացած էր Հայկական– ՛գի–
Լոմպրոգոյի վար գա պետ ո ւիմ են էն մինչեւ Աալաբ– մագրութեան ճակատին վրայ՚– ^ (հու ււը կուգա ք
մէի գպր ո ց ը մութ գրականութեան, ուսումնաս՛ի 1Լե ր կա լո յոր կայ ու կայ սենեակին մէչ֊. Հի\ կ ադա ակ , ինչո՞ւ կռուիլ
րութիւնը եթէ ն՚ոյնիսկ չկարենալ լոյսին բերեք Այս Հ յրեւանցի
գէթ մ ա յ լո յս ր Հասած է գո յն՚ի գմ ա յ լե լի մ աքբ ո ւթեա՛ն՝ կէտերը կ՛արձա՛նագրենք
մարգկային մտքին բոլոր խորՀ ու,րգները ,
ալ բարձր ու մը կարծե ս Հ ե ղո ւ կ ց ո ղ ԱՈ ւտակնե ր էն թո ր ուած պարզապէս ի տեղեկութիւն, եւ ոչ թէ իբրեւ ար.
կը Հաստատէ թէ գրականութիւնն
չէ , ի՛ւ շպէս կր կար կարմիր մր , որ թողած է Հատնումթն՛ բոլոր բա դարացում Հ
սում մրն է , եւ Հացուպանիր
ցութիւն ր ու ար• իւՆ՚ին Հ ո՚ծոլթիւնը X
ծեն ղա յն ^ւ1ւՏՏ61116Ոէ/ տանող նե. Ամէն պարագայի մէչ^ այդ օրերուն՛ կացու.
ապաշտ տա -
կամ Հ ր ա պա ր ա կա գր ութեան՛ ծ առա յո լթեա՝. ՛Նոր եւ.անռ մրն է ան, գոր տեսեր եմ արՀես–
գրակա ան,
նող վարժապետները : աական քանի մը վարդերու վրայ ; յոգնած մպետովր Հ կյւ քալէ .ու
շտկի տ
Մ ութ կամ պայծառ , Օշական տուաւ կոյսը կը տպաւորէ մտ•՚-^ողրx ^ ը նայի պ ա տ ո՚֊ւ֊ՀՀ* անա\՛
նութիւն մը, գհղերով ձեռագիր Հ Եթէ "*աՀր Անոր դէմքն ու իրանը կը թաթխուին այգ
չխղճաց ։որ լրացնէր, իր բարեկամները անշուշտ լին՛ իրենց կիրքին•, եւ Օշակահը անուանն. ծիրանիին– մէչ՛. Եբեսին Վրայ պարոյր ր կայ մպի–
պիտի գիտնան անմաՀութեան տանհւ հն՚չ որ էրա– > ւս,/ա֊> ա ւաստա նեւ մբ, որ, ի՛նչ. տբն ու ՚սհոր կաթը կը սարսռայ այղ արիւնին
ցոլց , թե՝չ որ պարպեց \ի)ր բեղուն ՛ուղեղէն : պէք ՋօպանԼան կը գրէ , ճիչգ ել Հայ ,ազզգև գն տակ :
Ց ոբելեան ը , ՛ոբ տօ՝ աւեցաւ կար գ մը Ղա– անպատուող բանաձեւ մըն է»։ Սրիկաներու ա՛յյ դ գ Մաղերը կր վառին, կը բռնկին՛, բոց՛ը կր սա Հ՛ի
ղութներու մէկ, առիթ մրն էր Հրատարակելու խաչակրութիւնը , ցաւ է ինձ խոստովանի լ, ա Ր – անանց Հիւսքերէ՛ն ու աշՀքերուն կապոյտ ը անոր
Համ ււ ՛Ր Խ Գործեբը մանի պատասխա, ը չստացաւ Հայ "վ՛– պատեաԼ ովը կը քօղուի .
Գյ-բախտաբար Աոլրիա յէ՚՚լ արձակուած աղ. կողմէ ։ \յրիտասարղ եոծ գրողներու Ու– տեսիլքին– առ չեւ իմ նայուածքս կը տար
մուկ մբ։ խանգարեց յո բե լեն ական տոնակատար ո լ, էեո Փւ Ա ար աֆեան , տամն ա յ այնքան որ դուրս կ՚ելլեմ ինձմէ : Ձեռ
թիւններ՚ը։ Խումբ մը վիմաձ վարժապետներ , 0– այստեղ Փաըիզի մէկ, վրգ"վեալ եւ խո րապէս քս կ՚երկնց՚ւեմ բռնելու Համար այղ ճառագայ
չականի ՀեղիՀն՚ակաւոր դբիչով բանաստեղծ ել ու. յոլղուած, զը բ՚՞գրէք ինձմէ՝ Հրապարակ իրել թումը :
սուսի չ Ա. ՛Օ՜ աոոլկեանի մէկ զ ի՛֊ քին տրուած գր. խբեոնւմց բ ճամեըտէնգր՛ող խարեաբնո՛եվլ եւայաւգանխաոկւ՜լէ/, կապնաւտնկ՚եերրրով: է ֊ յց ան կււր֊ շւ՜ե՜ղ՜իււ , թեթեւ՝ ինչպէս երազի մ՝յ*
պարիկը , կը փախչի ւբելէն ո լ ալ չերեւաբ.
սաՀաաութենէճ նախանձելով, քաղաքական ան՛ուն
ԻյորՀեցանք որ. Փարիզի յոբելեանը լաւագոյն
( * ) Այո բառը , որ մեր Ոսկեդարէն կո՛ գայ , պաաասխանր կ՚ըլլայ այգ Ն\Հ՚Ո^^ներուՏն աըր. X
Երիք վարդապետաց բառսպրան՚ք. ն մէկ (ոբոլ\1– կր ուա՛ծ՛. Արգաւ.եւէ Փարիզի յ՛ոբելեանը ամէնէն վե.
Հեաեւի եւ Աճ առ եան) է Հոմանիշ կբ տրուի Հեշ Հաշուք ՀաԼ՚գէսն էր, որ ե֊րբելիցէ տեղի ուն՛եցած Իրիկուն.. Տխուր վերիլոյս մ լ օրաը ւ,ս աԼ
տասիրութ՛եան % Ա՛ Գ՚աբագաԼեան ^ ոնգՀակառա֊ ըլլայ այստեղ։ ՚սիւ֊թական՝ Հասոյթ ունինք ար. Կը յիշե,ք միաժամանակ Հրաշալի
կըն , կր թարգմ անէ խտբագիմ ա յ ո ւթ ի ւն : հիւր ե՛ դէն 100.000 ֆրանք : Եթէ ներգաղթի Հանգանա. ֊ ֊ Այնպէս վերչալոյս եռրբ կոլգայ ,
ղի ոչումն Ընծայութեան՝» զվ.բքէն՛ աո՛ ուած կութիւնր բացուած չՀԲլլար , կ'.ունե.1. այինք քառ ա. Ա յ Գ ՎԿվալոյսը չիգ ա բ . Համոզուեցէք
այս բաոհն երքիյլ նշա* ակութ իւննե րն ալ ստուգա պատիեո : Ա եր բարեկամներ ր մեզի խոստացած են
բանական չեն , այլ միա յն մ ե կն՚ո ղա կան՝: ^ր կար ^ ապյէսսզի գումՓաարրըիզն՛ Հասացլնելստանձինրէ կրկն0աշպաակտաինկ,իին ձեռ,ագիրո–բ^ ***
•ծեմ որ եթէ արմ ատը ըն գո ւնինք Հբարք^ բառը , պ՛հէսեղր իԷ՛Լ– ՀՓաատրոիրզին՛ մաըլ ՀսրտաանտաձրանկոէւթիւՕնշըականի , Հի1եռ<աագէիսբ Ջեմ գիտեո ՛ւո ՞ռ,,.՛* լ «. * * «
պէաք է ի ՚ աւունք տալ *)՝արաււա *եաԼ ի , սաՀմանե / ւ% ու ւ է * ա ո լլ լ ւ՛4 " "Ր– •/Ը ՂՂ֊ա յ արռեօռ անՀ ուն ա ւն
լու Համ։–էո բարսգիտութիւնը Հուսում մր , ք ր կը լսենք թէ Լ^ա,ո՚,ի ԳաՀիրէի ել Ամերիկայի լքումը որ ՛իր պզտիկ\ձրբե^-կ^նէն կը քաղուի
գաղութները ս տան ձ՛նած ՛ե՛լ, Հրատարակել մէկ մէկ ••• կբ թափի իմ Հէք ֊ ^ I ք Գ ԼԸ Ք"էՂ–֊––Ր
շարմ՜ ո ււ ՜՝եր՝ Հաատտոորր//....,,, լ| ճ հ» - *՜
գի ծ եր է՚1 Աք– քոր ութէ, ւն՛՝ հրէն , ֆիղիքական ()Հականի
ծան օ թ նկարագիր; , .,. .,. . ^ է ՚ ^ ի ՚ ՚ յ " ^ Կ։ուԳգայայվս*աաՀ վստաՀ եմ ատտոորո,. թԹեե.–
կր ետե * ցնէ ան Հա թն քյՓՕ՚ՕցւՇ, ԲԽ– յոբելռանը պիտի տօնուէր տակա
ւրեւս աւ՛ելի հլարուս ա քա\\ի որ երկինքին քմ ա յքԼՀ
սա առա՛ ն ՚լններով , ւին Ա՚արսիթոյ եւ կեգր* ՖրաԼսայի մէկ^ • եր
ղբիլր ու ծով չունի իր ետեւէն % Վերկալոյսը կու
810§ՈՕաՕ 16 ՛Օ՛ Բիւզանդացի կը թարգման՛է բնա. կու անգամ յետաձգուեցաւ ա յգ յոբելեանը , ո–
Ղ ա յ > բայց գո ւն չես գար ան՚ո ր լո յս՝ին մ էկ X
զննութիւն) , մինչ քՕծՏ՚ՇՏ կը նախընտրէ ՇՁք&շէտա–
րովՀետեւ Օշական՛ անձամբ ներկա ւ պիտի բլլար , ք*>ւչք*ռ.ւ զլանալ իմ տարաբախտ տ չ քե ր ո ւս բՈ–
շատ յարգի իբրեւ բառ եւ գիտութիւն % բայց Հիւանդանալով չկրցաւ Հասնիլ որոշեաք ցով ու արիւնով բռնկած քու գէմքիգ երազը , ե\րբ
( * * ) Հեւասպառ այգ աշխատանքին Հետեւանք թուականին : Ա*արսիլիոյ բարեկամները Հ ԴԼ1սա՜ ան կրնայ լո ւս ին ի մ ր պէս ցա քտել ինձմ է ներս յ
քով% Օշական չկրցաւ մշակել մեթոտ մը, այնպէս լոյ. ո ւթ ե ամ բ երփտասավ դ ղ բող Կ • Փօլատեանի , թ ա –էձ ր աո ո ղ մ՛ութին ՛իր այ :
ո՛ր յաճւ՚էխ կրկնութիւն՝, եր ել Հ տ կաս ո ւթ իւններ ամէն զոՀողոլթիւն յանձե առած էին տօնելու Հա– Ս*յգ Ղ՚ռՐ1աԼ"յոր ,Հ
երեւցան իր ո ՚ սում՚Լասի • ութ՝ եանց մէկ, եւ «իրաւ մար Յոբելեանը /առակի կայ Մայիսին, Օշականի ՛Ւո ւնԱյկդ՛լսես՚1^րXն"Բւոայ,սր0՝> թո Ք"՛– *Լերնաւոյսգ էհ գար։
անիկա։ թ՛ոդ գայ ան
գ ա կա ո յ. թ ե ա ՝ գ> իր տե ս ութ ի ւնն ալ գպոո ց կամ ձւեեր~կ1այ.ո.ւթ.ե.ամբ Հ7 / ։Ր ղ գայ
Ծէր բ տա կԳա։յյլձլյվ..ս ն նրեսներոլգվոայ
վէսրդապետութիւն ստեղծելու ումը չունեցաւ : Հարպձտր չտեսաւ այգ օրը։ թայ& իր ^ը^– իւ կող լոյսերը
ԱրւուՀայգերձ իր գմգոՀ-ոլթե ան տեսութեամբ . ղամները, ըլլա, Փարիզի, ըլլայ ՄարսԷյլի, կբ քեն լք ոցռաոծած խնդալը։ Ու– մանաւանդ երբ այղ ւ»–
ի ն քն ատս; ուււթեան սէրով ել բ1ածի.ւ. տաղանդով խոստանան ամէն ճիգ թափել՝ Հատոր մը Հրա, ղռզումէ պիտի խնայուի աշխարՀ ին :
«, տի մնայ այդի .1 ամ տնակ՛ I,, ո լ մէչ գբակա. տարակելոլ Համար իրմէ; Վասնզի մ՛ենք ք ինչպէս ԱաՀոլա՚ն Հետայսքան ը տան եցաւծ տղան թոզ
գեբեզման/ն մի
նութեան ամէնէն Հետաքրքրական դէմքերէն մվն, կշ դրէ Ֆրանսացի դրողմր, «մաՀուան մէչ կ՝ոո. գոնէ : մէչ տանի վերչալոյսէն աղչիկ
որուն ճակատ պիաի բախեն մեր գրագէտն՚երբ իււենք անմաՀութիմն՚ը–» : («ԽռրհուրոյՏ^րււՍէէ Մեհեսւ(1»Էն)
ընդմիշտ յաւիտեան Շ– ՆԱՐԳՈՒՆԻ
8 – ՕՇԱԿԱՆ
Fonds A.R.A.M
ՓԵՐԱՆ-Բ ՄԸ ՕԵԱԿԱՆԷՆ
Օո տտսւէ ձշ\1ճ քօւտ, յտ \շ *ատ եւ©»; Թուրք մամուի ու անթելը գովասանական
Շշտտշւ ճ՚տաո^ 6է ճ՚Տէւ՚օ տւատեԽ, աաղեբ Հիւսեցինք Գարապէքիր փեաղրմէ (վւաշա)
Շ՚շտէ սո6 աօւէ ատսբյ30ւ։էտւհ16; մաՀոօ֊ան առ.թի(Լ տ
^«886^ \ւ\ւա, €ճ ո՛6*1 ոօո, ՎԵՐՋԱԼՈՅՍ Ւ^է-բքիոյ Ազգ* կողովի նախագահը՝ իսկա^
ՎԽթ9աէ»յոր թքճէեաե Ւ եկաէ •» քԿ*Փ*քթ աս. պէս արմանի" էյ> այգ շողիքոա փառաբաԼու.
9՝րեթԷ նոյն $աւը Վոլթէքի ե՛– Գուրեանի Լիճէն, գլուխ դլի/– իմ ցաւի. Հետ, կը աեսնեմ թեանց , վբրեւ «Հայասաա. ի յաղթականը* կամ
մէձ% Մեռնիլը բան մը չէ , բայց զերբ կբ թառամ\ի՝
տխրութիւնը օղին որ քիշ քիչ կշ մեռնի , քաշուող Հերոսը արեւելեան ճակատի գո րծողռթ֊սաԱց ,
յիշատակը » ՛ու մեռեալը կբ ղագրի սիրուելէ, Հոգիի, , մ«ը պէ•։ք Գարապէքիր ՚իեաղիս՝ ինք պաս։ասխասած է
ա -» ա իրակա,֊՛ մ՚աՀը : I1 ս կ 0 շակա՝,յ ինծ ի կը Խօսի Ի/ադադ է ներսը։ Պ ա տ ի:. վբայ, պաաուՀա՚ւ էն այս Հաըցումին, տարիներ առա չ, եվ–բ կլլ չն՚ոա.
ուրիշ ցստւզ. մը մասին, Անուրէ Ծէ֊իէի օրինակով։ ինկահ է /••>յս քառա կիւն մր, կարմիրի զարս ՛ող Հաւորէին զ ի ֊ ք ը , իր տարած յաղթանակէն առ.
Այս բանաստեղծը, ով ու Հայկական հագման մ ԱՀ– ու գրեթէ ՜Հեւքի մր մ ԷԼ • , ... . - թիւ ,
\բի<–՝ խօսքել. ալ եղան % մէկ ցաւ միայն ոտ-Լ&ցաւՀ Տ սա առ, կը • ո ^ա 1իմ անոր։ կաք մ ի րէ մօա գե —- Ես կ՚լԻ՚֊ չտեսայ ։ Առ նուաղն եբեք ամիս գի.
մաղբո֊թեաՀ
կառափնատի ճամբուն վրայ • <ձ$ակաւի\֊ բա֊^ը ղին մըն է ։ Հ՛ետզՀետէ նուաղումը կը փախչի Հք կը սպասէ ի , բայց թշնամի բանակը
մը ունէի այսաեղ» (ձեռքը ա անելս վ գանկին ) կարմ իբր կը Հ ո հևա յ , ղառնալով յստակ ո$ բո չկռուեցաւ։ Շնով. Հ ալով, ե ց է ք խ ա լչ լ փաշան որուն
Հոգ չէ թէ մեռնէր կամ մեռցնէին՛, կբ բաւէր ոբ ցանուտ X գէմ կատաղօբէ ն կռուեցաւ Հայ ՚լ՚՚բքը, ճակատ
պարպած ըլլա ր իր Հ ա՛նճար ը : 0 շական եւս ա յս Պատին վառող այս ծ I՛՛քան՛իէն՝ թեթեւ անղրա– ճակտի :
տառապանքով գէ, տե ց մ աՀ ը , կ՛ուղէ ր պար– գա րէ 1ը էլը լայ ու առայ՛ կանե բ՛ո ն Ք /(ք՛ուրք Հրամանատար ին այս իսո ս սավան ութ իւ.
"ՀՈւի լ : Ալ կ աճապարէ՛՛՛ր ; Աւելի քաւ՛ տասը տա կ իյնալն լո յսի ա յգ կտո.՝ ին մ կկ , կ՚անր կանան ( կր նը ա ֊շուշտ բան մր չի պակսւցներ Կարսի կսկծա.
րի կը զգալ է է Հագած է մտ ՝> ուա քուրձը, ոլ վ/ոիսո լին ։ լի պարտոլթեաս ծանրութենէդ
Հ ե լ ի Հեւ աշխատեցաւ1 մաՀը կռնակին վրայ , Ու տխուր Է պաՀը։ ք*ա,Լ՛ մը կը մեռնի երկին էատմութիւնը կ՚ըսէ թէ «դաշնակ մաոլղե.
Հոս ,
կուբհ-քին վրայ ^ սրտին մէկ։ Ակեպտէկ, ինչսչւ՜ս քին մէկ ՝ուր չեմ նայիր , բան մը կը մեռկի Հինա– քիսաները» մո^գւօրէն կը կռուէին Աուըմալուֆ
մեր բոլո՛ր գիւղացիները • սենեակին մէկ ուր արցունքներ կը թավլին դաշտին մէչ , բազմիցս վե րաղրաւե լով ռազմ աղի.
Աղբա՛ր , կ՚ըսէր մռՀոլան, պիտի գամ , ե– ւուբց գորգին ։* աական կէաեր , բարձունք, եր , իսկ ակադեմիա ա.
ւոեւէղ պիտի գաՀմ , Հե՚տգ պիավ.՝ գամ : Աստուած ւարտած զօրականէ եր նախընտրեց ին անձնատրոլ.
խտրեր է մալ գիկր ցնորքներով եւ Հաճո յք.՛եր ո վ , թեան Հրաման արձակել; Եւ բերդաքաղաքը փո.
ով֊ ՛ո եց տ ո ւե ր է կետ։ ք ւնը, բայս ե ս ատ ւ 3 Լ* անկլ "տրեր կ՚արթննամ, գոլրսէձ կա. իսա՚ե՚ակ ցմաՀ աւերակս յտի
մ ար գը չեմ , ես Հ<ե՛ գ սլիտի վեըա՚Մուռչո
մաց Է անոնց զալ. կը : Մենաւորը քազօքքներո.։ն •՛ւ շա պահո ւե լ յանձն ո ւ Լցաւ թուր ք
պարպե* մ բեէւս նո յ.1.ու թե ամբ
մ Էքն իսկ ճգնաւոր մըն Է : Ան գիտէ գաղտնիքը բո. բանակին՛ *
Աւվէիշ առթիլ\ ալ գրած եմ, բեռը պարպելու
լոր Հ Ալքերուն ու քիչ ա՛դամ կը սխալի ծեծքե. Նիւթեր չեն պակսիր, լուսաբանէ
վր աճապարանքին մ/,$ , ( կան նաեւ ուրիշ երկու
բուն՛ իսկ Հասկացողությանը մէչ. Սուռումը սո. սքար տ ո ւթ ե ւ կարդ մը պատճառները,
պատճառ լնե-1 կը դա նեմ Հո էլ Լ բ. ա իա էէ ա կան թուրք.
վեր լուծ մ. ն ճլ քրռՎ եւ մեր
գիւղացիէ, ւթեաէհ. վորազան վիճակն կ անոր : Ա եռած աւազա՛նի մյ եւռուաւ՛ գ֊լո–ր-ծլակցութ%իցւ" ն֊ – բ Բ"ս՝>այ։ Հայ բոլշռբւորչգշեեսւրիոկլն.երոլ գա– ՝
բա ր ս դի ա ո լ թեւ ք) այ՚է
մասին անպատեՀ պէս անն կկը դողայ լոյսերուն գիծ էն ո լ շուքերուն ւաճանո ւթիւ–ըէ մմ աասսնանւաուրռ ո գռորոծրակծաալնկեարւունե սո
չբղարշէն
է , այսօր , խօսիլ այստեղ) , Օշական քերականաց ղոսկում՝ բ Հա յ կա կա. Լ՝– բանա կին մ Էկ , եւե • : «լ/* ուս–
կան՜ թլուատս ւթեան մատնուէ սալ ե ւ իր խօսքը Սենեակ բերող նրբա ցքին մէչ կեանքի թե. թաֆա ք-էմալ եղբայրդ է գալիս» :
է ք ր Հա ք գի՛^–
մթնեցի*) թ ե ս բաբախում մը, ու անմիչապէս՝ ան՛որ մուտ, Ա իւս կողմէ , րրա կա նա լթրւս
։ քը սենեակէն ներս :
կ՛ր ա կա ո ւթե ան մէչ, ակաա՛նդե՛Հմաասկաւկնն՛աւււհո լւթՀեաանրց երազուղ՚հս՛իչ..ն^ սրտաՀռաոմ1ւա*բ բա՛ հ ՝կ*ա։ սպասում «էն.է առ,նած •ուորը յոգնած է ր տար իւ երո լ կռիւձներէն : Ան ի
այգ ա Լ բարբառ մուտքին մէչ
/ • • . ււ– ւ .՜ւ. , \ ա՜եսո,լթիլոնր. ~ ղո ւր վ։ր էլարա ր Հ եռքի մը կր սպաս Էր Ար ա բատի
(ա1Ոէ61ե§1հւ1ւէ6)
ստո՛ր՛ոտ ը կամ Օլթիի բարձունքներուն վյ՚այ : Ա ի–
մրն է, Հետաքրքրական նիւթ մը, որ,
Ա֊ ն՛երս մտն՚ո֊ղը, կր բերէ երվ. տա սա ր գոււ եւնոյն ատեն տկար Էր թէ Համրտ<1 քով ել թէ
ղբաղեցուցած կ գրագէտները բոլոր լեզուներով թ,^ ՝ ՝ ,
/ ։ \ 1 1 ՝ ՂԼԻ Լ > ՚"տIովI խառնուած սպառաղիԼո ւթեամ բ X ՚իաշնա կի ցներ ր շատ լո լ
ոոաեանո. Թե.ա.Դ.~ .Րէ֊Օ & . ՝ //> : ազնուական
7ձէ էք* ն ՜9 է ւ Յրյ՚"՝աքեան/ Գէ*–*& թա/սծութիձ, կըբԵրէ մանաւանդ մ ոգութիմէն Հասցոլցին իրենց ռաղմական աւելցուքը :
Ղ իգՈլթ1ա/ կը լեցուի
մինչեւ միջնադարեան գրականութիւնը Լմեր մէվ Գ Ու վերկապէս Հոգեբանական պատճառը :
,1.Ու անով
Գր. Նարեկացի), մեՀենական գրական^թեէն մեկոցը 1 920^ մ այիսեան ապստամբութ իւնը , թէեւ ան յա
մինչեւ արգի միսթիքները Լմեր մէկ" ի1աբա)( կող, շատ խոր ճեղք մբ բացած էր Հայկական– ՛գի–
Լոմպրոգոյի վար գա պետ ո ւիմ են էն մինչեւ Աալաբ– մագրութեան ճակատին վրայ՚– ^ (հու ււը կուգա ք
մէի գպր ո ց ը մութ գրականութեան, ուսումնաս՛ի 1Լե ր կա լո յոր կայ ու կայ սենեակին մէչ֊. Հի\ կ ադա ակ , ինչո՞ւ կռուիլ
րութիւնը եթէ ն՚ոյնիսկ չկարենալ լոյսին բերեք Այս Հ յրեւանցի
գէթ մ ա յ լո յս ր Հասած է գո յն՚ի գմ ա յ լե լի մ աքբ ո ւթեա՛ն՝ կէտերը կ՛արձա՛նագրենք
մարգկային մտքին բոլոր խորՀ ու,րգները ,
ալ բարձր ու մը կարծե ս Հ ե ղո ւ կ ց ո ղ ԱՈ ւտակնե ր էն թո ր ուած պարզապէս ի տեղեկութիւն, եւ ոչ թէ իբրեւ ար.
կը Հաստատէ թէ գրականութիւնն
չէ , ի՛ւ շպէս կր կար կարմիր մր , որ թողած է Հատնումթն՛ բոլոր բա դարացում Հ
սում մրն է , եւ Հացուպանիր
ցութիւն ր ու ար• իւՆ՚ին Հ ո՚ծոլթիւնը X
ծեն ղա յն ^ւ1ւՏՏ61116Ոէ/ տանող նե. Ամէն պարագայի մէչ^ այդ օրերուն՛ կացու.
ապաշտ տա -
կամ Հ ր ա պա ր ա կա գր ութեան՛ ծ առա յո լթեա՝. ՛Նոր եւ.անռ մրն է ան, գոր տեսեր եմ արՀես–
գրակա ան,
նող վարժապետները : աական քանի մը վարդերու վրայ ; յոգնած մպետովր Հ կյւ քալէ .ու
շտկի տ
Մ ութ կամ պայծառ , Օշական տուաւ կոյսը կը տպաւորէ մտ•՚-^ողրx ^ ը նայի պ ա տ ո՚֊ւ֊ՀՀ* անա\՛
նութիւն մը, գհղերով ձեռագիր Հ Եթէ "*աՀր Անոր դէմքն ու իրանը կը թաթխուին այգ
չխղճաց ։որ լրացնէր, իր բարեկամները անշուշտ լին՛ իրենց կիրքին•, եւ Օշակահը անուանն. ծիրանիին– մէչ՛. Եբեսին Վրայ պարոյր ր կայ մպի–
պիտի գիտնան անմաՀութեան տանհւ հն՚չ որ էրա– > ւս,/ա֊> ա ւաստա նեւ մբ, որ, ի՛նչ. տբն ու ՚սհոր կաթը կը սարսռայ այղ արիւնին
ցոլց , թե՝չ որ պարպեց \ի)ր բեղուն ՛ուղեղէն : պէք ՋօպանԼան կը գրէ , ճիչգ ել Հայ ,ազզգև գն տակ :
Ց ոբելեան ը , ՛ոբ տօ՝ աւեցաւ կար գ մը Ղա– անպատուող բանաձեւ մըն է»։ Սրիկաներու ա՛յյ դ գ Մաղերը կր վառին, կը բռնկին՛, բոց՛ը կր սա Հ՛ի
ղութներու մէկ, առիթ մրն էր Հրատարակելու խաչակրութիւնը , ցաւ է ինձ խոստովանի լ, ա Ր – անանց Հիւսքերէ՛ն ու աշՀքերուն կապոյտ ը անոր
Համ ււ ՛Ր Խ Գործեբը մանի պատասխա, ը չստացաւ Հայ "վ՛– պատեաԼ ովը կը քօղուի .
Գյ-բախտաբար Աոլրիա յէ՚՚լ արձակուած աղ. կողմէ ։ \յրիտասարղ եոծ գրողներու Ու– տեսիլքին– առ չեւ իմ նայուածքս կը տար
մուկ մբ։ խանգարեց յո բե լեն ական տոնակատար ո լ, էեո Փւ Ա ար աֆեան , տամն ա յ այնքան որ դուրս կ՚ելլեմ ինձմէ : Ձեռ
թիւններ՚ը։ Խումբ մը վիմաձ վարժապետներ , 0– այստեղ Փաըիզի մէկ, վրգ"վեալ եւ խո րապէս քս կ՚երկնց՚ւեմ բռնելու Համար այղ ճառագայ
չականի ՀեղիՀն՚ակաւոր դբիչով բանաստեղծ ել ու. յոլղուած, զը բ՚՞գրէք ինձմէ՝ Հրապարակ իրել թումը :
սուսի չ Ա. ՛Օ՜ աոոլկեանի մէկ զ ի՛֊ քին տրուած գր. խբեոնւմց բ ճամեըտէնգր՛ող խարեաբնո՛եվլ եւայաւգանխաոկւ՜լէ/, կապնաւտնկ՚եերրրով: է ֊ յց ան կււր֊ շւ՜ե՜ղ՜իււ , թեթեւ՝ ինչպէս երազի մ՝յ*
պարիկը , կը փախչի ւբելէն ո լ ալ չերեւաբ.
սաՀաաութենէճ նախանձելով, քաղաքական ան՛ուն
ԻյորՀեցանք որ. Փարիզի յոբելեանը լաւագոյն
( * ) Այո բառը , որ մեր Ոսկեդարէն կո՛ գայ , պաաասխանր կ՚ըլլայ այգ Ն\Հ՚Ո^^ներուՏն աըր. X
Երիք վարդապետաց բառսպրան՚ք. ն մէկ (ոբոլ\1– կր ուա՛ծ՛. Արգաւ.եւէ Փարիզի յ՛ոբելեանը ամէնէն վե.
Հեաեւի եւ Աճ առ եան) է Հոմանիշ կբ տրուի Հեշ Հաշուք ՀաԼ՚գէսն էր, որ ե֊րբելիցէ տեղի ուն՛եցած Իրիկուն.. Տխուր վերիլոյս մ լ օրաը ւ,ս աԼ
տասիրութ՛եան % Ա՛ Գ՚աբագաԼեան ^ ոնգՀակառա֊ ըլլայ այստեղ։ ՚սիւ֊թական՝ Հասոյթ ունինք ար. Կը յիշե,ք միաժամանակ Հրաշալի
կըն , կր թարգմ անէ խտբագիմ ա յ ո ւթ ի ւն : հիւր ե՛ դէն 100.000 ֆրանք : Եթէ ներգաղթի Հանգանա. ֊ ֊ Այնպէս վերչալոյս եռրբ կոլգայ ,
ղի ոչումն Ընծայութեան՝» զվ.բքէն՛ աո՛ ուած կութիւնր բացուած չՀԲլլար , կ'.ունե.1. այինք քառ ա. Ա յ Գ ՎԿվալոյսը չիգ ա բ . Համոզուեցէք
այս բաոհն երքիյլ նշա* ակութ իւննե րն ալ ստուգա պատիեո : Ա եր բարեկամներ ր մեզի խոստացած են
բանական չեն , այլ միա յն մ ե կն՚ո ղա կան՝: ^ր կար ^ ապյէսսզի գումՓաարրըիզն՛ Հասացլնելստանձինրէ կրկն0աշպաակտաինկ,իին ձեռ,ագիրո–բ^ ***
•ծեմ որ եթէ արմ ատը ըն գո ւնինք Հբարք^ բառը , պ՛հէսեղր իԷ՛Լ– ՀՓաատրոիրզին՛ մաըլ ՀսրտաանտաձրանկոէւթիւՕնշըականի , Հի1եռ<աագէիսբ Ջեմ գիտեո ՛ւո ՞ռ,,.՛* լ «. * * «
պէաք է ի ՚ աւունք տալ *)՝արաււա *եաԼ ի , սաՀմանե / ւ% ու ւ է * ա ո լլ լ ւ՛4 " "Ր– •/Ը ՂՂ֊ա յ արռեօռ անՀ ուն ա ւն
լու Համ։–էո բարսգիտութիւնը Հուսում մր , ք ր կը լսենք թէ Լ^ա,ո՚,ի ԳաՀիրէի ել Ամերիկայի լքումը որ ՛իր պզտիկ\ձրբե^-կ^նէն կը քաղուի
գաղութները ս տան ձ՛նած ՛ե՛լ, Հրատարակել մէկ մէկ ••• կբ թափի իմ Հէք ֊ ^ I ք Գ ԼԸ Ք"էՂ–֊––Ր
շարմ՜ ո ււ ՜՝եր՝ Հաատտոորր//....,,, լ| ճ հ» - *՜
գի ծ եր է՚1 Աք– քոր ութէ, ւն՛՝ հրէն , ֆիղիքական ()Հականի
ծան օ թ նկարագիր; , .,. .,. . ^ է ՚ ^ ի ՚ ՚ յ " ^ Կ։ուԳգայայվս*աաՀ վստաՀ եմ ատտոորո,. թԹեե.–
կր ետե * ցնէ ան Հա թն քյՓՕ՚ՕցւՇ, ԲԽ– յոբելռանը պիտի տօնուէր տակա
ւրեւս աւ՛ելի հլարուս ա քա\\ի որ երկինքին քմ ա յքԼՀ
սա առա՛ ն ՚լններով , ւին Ա՚արսիթոյ եւ կեգր* ՖրաԼսայի մէկ^ • եր
ղբիլր ու ծով չունի իր ետեւէն % Վերկալոյսը կու
810§ՈՕաՕ 16 ՛Օ՛ Բիւզանդացի կը թարգման՛է բնա. կու անգամ յետաձգուեցաւ ա յգ յոբելեանը , ո–
Ղ ա յ > բայց գո ւն չես գար ան՚ո ր լո յս՝ին մ էկ X
զննութիւն) , մինչ քՕծՏ՚ՇՏ կը նախընտրէ ՇՁք&շէտա–
րովՀետեւ Օշական՛ անձամբ ներկա ւ պիտի բլլար , ք*>ւչք*ռ.ւ զլանալ իմ տարաբախտ տ չ քե ր ո ւս բՈ–
շատ յարգի իբրեւ բառ եւ գիտութիւն % բայց Հիւանդանալով չկրցաւ Հասնիլ որոշեաք ցով ու արիւնով բռնկած քու գէմքիգ երազը , ե\րբ
( * * ) Հեւասպառ այգ աշխատանքին Հետեւանք թուականին : Ա*արսիլիոյ բարեկամները Հ ԴԼ1սա՜ ան կրնայ լո ւս ին ի մ ր պէս ցա քտել ինձմ է ներս յ
քով% Օշական չկրցաւ մշակել մեթոտ մը, այնպէս լոյ. ո ւթ ե ամ բ երփտասավ դ ղ բող Կ • Փօլատեանի , թ ա –էձ ր աո ո ղ մ՛ութին ՛իր այ :
ո՛ր յաճւ՚էխ կրկնութիւն՝, եր ել Հ տ կաս ո ւթ իւններ ամէն զոՀողոլթիւն յանձե առած էին տօնելու Հա– Ս*յգ Ղ՚ռՐ1աԼ"յոր ,Հ
երեւցան իր ո ՚ սում՚Լասի • ութ՝ եանց մէկ, եւ «իրաւ մար Յոբելեանը /առակի կայ Մայիսին, Օշականի ՛Ւո ւնԱյկդ՛լսես՚1^րXն"Բւոայ,սր0՝> թո Ք"՛– *Լերնաւոյսգ էհ գար։
անիկա։ թ՛ոդ գայ ան
գ ա կա ո յ. թ ե ա ՝ գ> իր տե ս ութ ի ւնն ալ գպոո ց կամ ձւեեր~կ1այ.ո.ւթ.ե.ամբ Հ7 / ։Ր ղ գայ
Ծէր բ տա կԳա։յյլձլյվ..ս ն նրեսներոլգվոայ
վէսրդապետութիւն ստեղծելու ումը չունեցաւ : Հարպձտր չտեսաւ այգ օրը։ թայ& իր ^ը^– իւ կող լոյսերը
ԱրւուՀայգերձ իր գմգոՀ-ոլթե ան տեսութեամբ . ղամները, ըլլա, Փարիզի, ըլլայ ՄարսԷյլի, կբ քեն լք ոցռաոծած խնդալը։ Ու– մանաւանդ երբ այղ ւ»–
ի ն քն ատս; ուււթեան սէրով ել բ1ածի.ւ. տաղանդով խոստանան ամէն ճիգ թափել՝ Հատոր մը Հրա, ղռզումէ պիտի խնայուի աշխարՀ ին :
«, տի մնայ այդի .1 ամ տնակ՛ I,, ո լ մէչ գբակա. տարակելոլ Համար իրմէ; Վասնզի մ՛ենք ք ինչպէս ԱաՀոլա՚ն Հետայսքան ը տան եցաւծ տղան թոզ
գեբեզման/ն մի
նութեան ամէնէն Հետաքրքրական դէմքերէն մվն, կշ դրէ Ֆրանսացի դրողմր, «մաՀուան մէչ կ՝ոո. գոնէ : մէչ տանի վերչալոյսէն աղչիկ
որուն ճակատ պիաի բախեն մեր գրագէտն՚երբ իււենք անմաՀութիմն՚ը–» : («ԽռրհուրոյՏ^րււՍէէ Մեհեսւ(1»Էն)
ընդմիշտ յաւիտեան Շ– ՆԱՐԳՈՒՆԻ
8 – ՕՇԱԿԱՆ
Fonds A.R.A.M
