Page 75 - ARM_19-1947_03
P. 75
8Ա&ԱԶ
(/այ/ ՄոաատհաԱվաքժաքա$իԱ ՄԱՄՈՒԼ կարօ Ա ասուն ի Հազարաւորներու ներկայութեան
բառ առ բառ յայտարարեց •
ավավեղի ճաճդհսը «Ընկեր Պօղոս ը ղոՀ գնաց վատ գնդակի մը եւ
ունինք
ՏԱՐԲԵՐՈՒԹԻՒՆԸ ՄԵՐ ԵՒ ԱՆՈՆՑ ՄԻՋԵՒ խառնակչական նպատակներու ւ Աենք սուգ
բայց ոէ վրէժ» նման վատութիւֆնիբ արՀամար ^
8.ուլ/է ս \%ի կիրակի գըը տեղի ունեցաւ. Աէվբի եՄԲ ••— ՊԷյբՈւթի Ազդակդ– եեւոեւեալ խորեր. Հա՝նքի միայն* արժանի են Հ Այն ինչ որ տեղի կ՛՝ ո ւ–
Աամուկլ - Մուրատեան վարժարանի ամավերջի դածութիւաԼերը կ՚ընէ այս խորագրով խմբագրա նենալ աղէտ մըն է Հայ ժողովուրդին Համար, ո »
մրցանակաբաշխութեան
Հանդէսը, դպրոցի պար. կանի մը մէշ (19 Յունիս). բուն մէջ մենք մաս չունինք, ըն՛դՀ ա կա ռա կն , Հան
տէզին մէչ–. Բացի աշակերտներու. ծնողներէն, « Ա ՛ե ր գաղութի քառորդ գարու գո յո՝ լ » դարտութեան եւ խաղաղութեան պաշտպան ենք X
ներկայ էր ընտիր
բազմութիւն մր ամէն դ ասա - թեան մ էջ բո լշեւի կնե ր ո լ գո րծո ւն է ո ւթեան Հ ըն ֊ Կբ Հ բաւի բեմ մեր բո լոր ընկե բները , Հա յո ւթե աե՝
կարգէ : գամեակր սեւ արատ մբ կբ կազմէ Համերաշիսու - կազմակերպուա^– այս Հատուածը , ԸէէաԼ կարդա ֊
Հանդէսին կը նախագաՀէը կարտինալ /իոն - թիւն ր քա յքա յելու , Հա յեց ի . ոգին ս պտ՛էն ե լո լ , պաՀ , զգաստ , պաղարիւն եւ պաՀել Հա յու եւ
Գ" լլի ւ Վատի կան ի դիւան տգիտական ներ կայաց ու– խաղաղութիւն ր խառնակելու , գբգռո ւթիւններ ԳաշԳւակցականի կեցուածք X Մեր ժողովուրդի շա՛֊
՚մէ՛ ԷՐ ֆրան յէ . կառավարութեան մօտ , չուրին ունե սերմանելու ել եղբայրը եղբօր դէմ ատե լուիԺեամբ Հերուն գիտակցութիւնը այդպէս կը թելադրէ մե»
նալով ղան ազա՛ն նախարարութեանց ներկայացու զինե լու կան՝խամ տած ո ւած «պլան՝» ո վ X զի X Կը կրկնեմ՝ մենք վրէժ չունինք, այլ միայն
տեսուչ Պ՛ Զ–
ցիչները : Վարժարան ի քաղաքային •Ապա ց ո յցներ * որքան ո ր 1լ ուզէք X ք՝ ա յց ի^ն ք խոր ցաւ ու սուդ •••>>:
հ/անզատեանի բացման խօսքէն վերջ, ֆրանսերէն Հարկ կր կնե լու ամ էն ուն ծանօթ եւ ամ էն Օր նո » Ոաղդատեցէք Հիմա երկու զոՀերոլ գերեզմա -
Միաբա
ճառ մր կարդաց Վենետիկի Ա՝ խիթաբեան ր ո գո ւ ո ւլ ճշմ արտ ո լթիւննեբ ը ; Հա յո ւթ իւն բ ("՛՛ նին վրա լ խօսուած երկու դամբանականները, մէ
նութեան աբբահայր գերապայծառ Ա րապիոն արք՛ գիտէ ղանոնք, իսկ իրենք բոլշելիկնեբբ ր\նդունակ կը բո լշեւիկնե րռւ կողմէ , թոյն՛ ու մաղձ , ատե լա»
ՈւլուՀ՚ոճեան : են արեդակի լոյսն անդամ ուրանալու : վառ ղրդռութիւն՝, միւսը Գաշնակցութես/ն ղեկա
« Հարիւր տաբի առաշՀ, ըսաւ, Ա ամոլէ ք Որպէսգի ամէնէն միամիտներն ալ բաց աչքե վարի մը կողմ է , Հանդարտութեան ել կա ր գա պա-
Ա ուրատեան վարժարան ի բացումը կը կատարուէր րով տեսնեն մեր եւ անոնց տարբերութիւն ր, տես– Հոլթեան Հրաւէր, եւ այն ատեն յստակ կբ դառ —
Փարիզ՝ 12 բ ի լ Մէօսիէօի իր շէնքին մէչ, ֆրանս. նեն ստեղծուած տ խ ո ւբ կա ց ո ւթ ե ան պա ա ա ս իւ ան ա– նա լ մեր եւ անոնց տարբերութիւնը : Գաշնակցա »
կառավարութեան՝ մասնալորապէս Լամարթինի տունեբբ , երդուեալ պառակտիչները , Հա յ իրա - կան՝ եւ բոլշեկիկ ոգինե բոլ ի ս կո լթ ի ւն ը : Ա եր ել
ել Կիզոյի ՀդյԼանալո րութեան տակ։ Վենետիկի կանութեան վատ Հրձիգները, Հոս մէջ կբ բերենք անոնց Հետապնդած նպատակները եւ պատասխա -
Մ խիթաբեան Հայրերը այ՛լ ատեն Գիտութեան փաստ մը միտ յն , վերջինը , որ իր մէջ կը խտացնէ նատուութեան՜ բաժինը ներկայ դէպքերու մէջ% : ՝
Տաճարի մը Հիմը կը դնէին Փարիզի , լոյս ի ս՛ յս սակայն ամբողջ ողբերգութիւնը եղբայրասպան
կեդրոնին մէչ– Հ ո ե դաստիարակուած Հա յո րդի - կռիւներուն , եւ իրար կբ Հակադրէ *\՝աչնակցական ՁԱՅՆԵՐ ԳԱՒԱՌԷՆ
կր տանէին ու բոլշեւիկ ոգիներբ ;
սռրը էրոնց կարգին Մօտաւոր Արեւելք
քաղաքակրթութեան եւ գիտութեանց բարիքները, . . • Գեռ ականջնեբուն մէջ չէ մարած արձա -^
գանգը այն <^մարտաշունչդ ճառերուն , որ բոլշե -
մանաւանդ շունչը Ազատութեան , որուն ախոյ - ԳԱԾՏԱՀԱՆԳՀԱ
եանն է եղաՀք ֆրանս . աղն իլ աղգր : « 1 8 4 6 Յուլիս լիկեան գբգռո լթիւննեբ ու ղոՀ գտցած դմբախտ
I 1 ին Լուի *եիէիփի արքայական Հրովարտակով Հայ երիտասարդի մբ գաղաղին վրայ արտասանե ՍԷՆԹ ԱՆԹՈՒԱՆ (Մարսէ )յ լ . - Հ. Յ՛Գ–
Աամ • Ա ուրատեան վարժարան ը կր գրուէ ր ֆրան" ցին քյ ալէտ Պ էկթաշներէն , 2) ար ա մ ա լ լա Հէ լո ւնե - Նս ր Ա ե բունդի գաշաաՀանդէսբ տեղի ունեցաւ
ասկան։ կառավարութեան մ ասն աւո ր Հ ո վան ա ւո - րէն սկսած մինչեւ անոնց Հալ մ անկլա լի կն ե րը ։ Յուլիս 1 Յին ^ մ ասնա կցո ւթե ամ բ «լՀեկեբ կարօ^
րութեան տակ , ճան էս ո ւե լո վ իբրեւ Հան րօղուտ ք*ոլորն՝ ալ դիւային մոլուցքով մ՛ը օգտագործեցին՛ ենթակոմ ի տէ ի , Պ * Ն * ՛Նաճա ր եան ի աղա բակը X
(սէւեէՇ թսեհզսշ) Հաստատութիւն եւ կատարեալ ա» ղոՀ ին մ արմթևը նո բ ոխեր , ն\ո բ ա տ ե լութ ի ւննե ր Առտուն՝ ճաշերով եկած էին պարտէզ X
ղա տ ո ւթ ի ւե կբ ստանա բ ուս մ ան՝ , կար ղապաՀ ո ւ - ՀրաՀրելլ Համար ւ Ամէն ճիգ ի գործ գբին որպէս» Ոարձրախօսբ Հայկական եղանակներով
թեան եւ վարչութեան տեսակէտէ ; ՛հար մ ր ան » ղի վրէժխնդրական միթի^՚կի վերածուի թաղումը : կ ողջունէր Հանդիսականները։ Պարտէզր դարձած
սաձ֊ է անկէ ի վեր, գա ր մր՝ որուն Ը^^^ՑՔէ"^ ՀձԿո^ւխտենք այս դագաղին առջեւ գոռացին բոլ՜ էր Հա յ կակա՛ն զբօսարան Հ
վարժարանը երկու անգամ ակամայ ըեգՀատումի չելիկ ղեկավարները սրբել Գարնակները Աո լ - փամո Յին Հանդէսր բացուած յայտաբարուե»
ենթարկուեցաւ Հ Առա Փին անգամ 1 $70ի ֆրանքեւ» րիոյ եւ Լիբանանի Հողէն • • : ցաւ Հ* 3 * Գ * Նոր Ա ե րո լնդի կողմէ , նա իւ ա գա ֊
փբուսիական պատերազմին : ,Երկրորգ անգամ* Հ ութեամբ ը\նկ. Մ* Պօյաճեանի X Եըգոցին Օը՚նեը
վռԲ^ին ՀամաչիյարՀային պատերազմին % Վյորժա » Այս ՛ու նման թունալիս խօսքերով գերագրգռ Տէր Ներսէ սեան , Պօ ւաճեան , Հյտո ւեան՝ % Արտս;սա–
բանբ իր առածին քառՈրգ գարու շրջանին ունեցաւ ուած բո լչե լիկն երը կատարեալ ամբոխի վերած - նեցին Օրի որդներ Աիւճէրիտեան , Ա՚արգարեան :
մտավորականներու Հարուստ Հունձք մբ, տղղին՝ ուեցան եւ անկէ ի վեր կը շարունակեն թաղէ թաղ Փոքրիկներ Ն ի կո գո ս եան ել ՚Լաղա րևան ներ »
պաբղեւելով նշանաւոր ու տաղանդաւոր անձնա– յարձակումներ կատարել, գիշերային՛ արշաւանք »՛ կայացուցին֊ պզտ՛իկ զաւեշտ մը, ել արժանացան՝
ւո րութիւննեբ՝ ամէն ասպարէզի մէջ, Հայրենն՛ա» ներ կազմ ակեր պել եւ մինակ մնացած անց ո ր զն եր հ ափե րո լ ; Ասոնք Հայերէն խօսիլ չէին՝ գիտեր , եւ
սէրներ , դիւանագէտներ , բոլոր՛ն ալ տոգորուած որոնել մութին մէջ*. շնորՀիւ Հ * 3 * Գ * Նոր Ա ե րո լնդի սկսան բեմ ելլել ,
Հայրենիքի սիրով : յ^սկ ասոր դէմ, տեսէք թէ ինչպէս 1լ արտտ •» \ 3 տարեկան տղաքնեբ յ
«Երկրորդ շրլանը՝ 1929—1939՝ մեծ խանդա - յա յտուի Գաշեակցական՝ գե կա վա րը , յանուն իր Ընկեր IIարգիս Պօյաճեան յանուն՝ «Ընկեր կա
վ ա ո ո ւթե ա մբ սկսաւ : Հանդի ս ա ւո ր բացա մ ր կա կազմակերպութեան, Գաշնակցական զոՀի մը դա լ՛ օ» ենթակոմիաէի ողջոյնի խօսքեր ՛ուղղելովդ Հ*
տարս ւ եցաւ 1 9^0 յուլիսին՛՝ նա թագա Հ ո ւթեամ ր գաղին առջեւ : Երէկ , բո լշեւի կեան գնդակով ին 3* Գ* Նոր Աերունգի «Գ ի լլխ ան գան ե ան՝^ քսում -
ծ՜ո՛վային նախարար Տ՛որմ Լէյկի * ձոլ1*$* ունենա - կած երիտասարդ ընկեր Պօդոս Աարկոսեանի մ ար» րին , ան ՛դրա դարձա լ նե ր գաղթ ի Հարց ին եւ բա -
լ՚՚վ քաղաք . ել զին * իշխանութեան ցն եր կա յացու– մ՛ինը ցուրտ Հողին՝ յանձնելոլ պաՀ ուն , ին՛կեր ոատրեց թէ ՛իա շն ակց ո ւթիւնը միշտ ալ ոլ՚լած է
9 է $Ի ^ Ս11 ՚ «2) ր ան սա կ ան կաճա ռի ան գամն եր : միացեալ ճակատ կազմել,, ներգաղթի եւ Հայ կա »
•Բա՛նի մբ տարուան մէջ ունեցանք մեծ թիլով ա~ կան՝ ծրագիրը , ել թէ ո ւս ո ւց ի չեեր ո ւ թավ։ ած կան Հարցի շուրջ, ել եթէ չէ յաջողած , պատաս»
շակերտներ , որոնք եկան աշխարՀի բոլոր կողմե– ջանքերը ունեցան իրենց արդիւնքը ; Այսօր բոլոր խանաւոոլութիլնը իրմէ դուրս պէտք է փնտռել՝,
րէն ել ստացան ազգային՛ դաստիարակութիւն : աշակերտներն ալ , եթէ ոչ սաՀուն խօսիլ , գէք*^ Նոբ Ա ՛եր ո ւն գէն Ը^կ^ը Ասպետ 3ովՀ անն*է ս »
մեծ (քեղավւոխու - կը Հասկնան Հայերէն՛ը, ֆրանսերէն
Միեւն՛ոյն ատեն Ֆրանսական անոնք » : ; իրենց Հայրերու նուիրա– եան մեծ զուարճութիւն՝ պատճառեց
կան լեղուն^
թեան գաղափարներով սնսձն կա տ ա կա խօ ս ո ւ թ իւններով :
Վերջացնելով, ԱբբաՀայրը շն՚ո րՀակա լութ իւն Հո գե շունչ խօսքեր բսին նաեւ ԼԼր ա աւաղ գ Յետոյ Նոր Ա ե բունդի կողմէ ներկայացուեցաւ
յայտնեց Պապական նուիրակին , ֆրանս ՚ կառա ֊ արք * եւ վարժարանի տեսուչ Հ * ՛Ա աՀ ակ *ԼբԳ * «Վ^էռի ճաշարանի սպասաւորը^ X՛էքատ յաջող էիս
.՛վարութեան ներկայացուցիչներուն , վարժարանի Տէր » Մ ովսէսեան : Նոբ Աերունգի տղաքները :
ուսուցիչներուն՛ եւ բարեբարն՛երուն : Յետո յ կատարուեցաւ մ րց անա կա բա շխ ո լթ ի լ֊ Ն՛որ Աերուն՛գի կեգր* վարչութեան ներկա յա ցու–
Աքդ միջոցին Հասան Արտաւազդ արք՛ եւ Լոն– սը՛ ք՛արի վաբուց Համար ԱրբաՀօր կողմէ յատ - Ո՛իչ ընկեր ՀԻ *Գտ՝տաւորեան ամ՝փոփ կերպով պատ–
տոնի Հոգեւոր Հովիւ էլնորՀք վարդապետ՛, կար կացուած երեք շքանշան\հ\ե րբ ստացան Գրի՛գոր կերս/ցուց Հ * 3 * Գ • Նոր Աե բունդի աշխատանքնե
տինալ քիոնգո լլի ստիպուած ՐէևաԼոէԼ մեկն ի լ,աւուր Ոսկերիչեան , Պօզ ո ս Ա ար գիս ե ան եւ Պօղոս կաբա– րը եւ ըսաւ թէ երախտապարտ պէտք է ըլլան՛ րո »
պատշաճի խօսքեր րրալ, գովելով Մխիթտրեան պետեան : Գ * դասարանէն առաջնութիւն շաՀած են՝ լորը որ իրենց զաւակներբ յանձն՚ած են Հմուտ
Միաբանութիւնը, անոր աւանդական Հիւըասիրու– Գրիգոր Ոսկերիչեան՛, 3ակոբ Գաբրիէլեան՝ եւ Յա» ձեռքերոլ X Կհցցէ Հայ ժողովուրդը, կեցցէ Գաշ -
թիւնը, Հայ եկեղեցեական շարականները, Հայկ՛ նակցոլթիւնը, կեցցէ Հ. 3* Գ* Նոր Աեբունգըx
ինքնատիպ աւանգութիւննեբ ը եւ վե բֆա ց՚ո ւց ա - բութիւն՝ Ո ւն քե ան : Ե * դասարանէն՝ <Իիրա յբ Տէբ– Հանդէսը անցաւ շատ յաք"՛Լ ՚ ՆախաղաՀին ա»
ղօթքով մը : տէյեան, Եդուարդ Տէրաէրեան եւ Պօղոս Ա ա բդիս– ռաջա բկով նուէ րնե ր եղան Նոր Ա ե րո լն գի Ա իոլ -
Վարժարանի ուսումնապետ Հ՛ Տտկոբ վարգ՛ եան X Զ* դասարանէն՝ Պօդ * կարապեաես/և , Յա » թեան : Տասը վայրկեանի մէջ գոյացաւ տասր Հա
զեկուցում տուաւ մէկ տարուան
Հայերէն լեղուով մասին։ կոր 3)էրմանեան ել \,շան Պետեան– Հ է* դասարա - զար; Հանդէսէն վերջ սեղաններ շտկուեցան եւ
աշխատանքին նէն ՄիՀրան Մինէլեան, Եդ– Յովակիմեան եւ ո լրա խութ իւննե ր ը շա բոլն ակո լեց ան մ թնչել ժամբ
«Առածին տարին է աՀա որ կը փակենք : Մկ* Ալիքսանեան : էբ» դասարանէն՝ Աարգիս 9 ։ - 9–. Մ*
Անցած տարի վերաշինութեան Համար սաՀման՝ - քՒուրսարգիսեան , ՅովՀ * Պործաքեան եւ Ատեփան
արագօրէն
ուած չորս ամսուան պայմանաժամը մէջ՛. Ակոնա յեան ;
կ՚անցնէր յոյսերու եւ մտաաանքութիւններոլ Հա յերէնի Համ ար մ րց անա կ ստացան՝ Գրիգոր ԳԱ՚ԼՈՒԹԷ ԳԱ%ՈՒԹ
Եւ աՀա ամէնուս աչքերոլն առնելն է Աոյեմբեր Ոսկերիչեան ( 7 ՚ * դասարանէ , Տիր՛՛՛ն կառվարենց
Յը իր ցուրտ ու խոնաւ օդով։ Մեր աչքերը վար - (Ե • ) , Նշան Պետեան ԱԹԷՆ՝ԲԻ Հ՛ Կ* Խաչի Հաշռւետուութենէն կ՝ի~
մոլեր էին տեսնելու դպրոցին մէչ՝ կի՛րն ու աւե - ( Զ * ) » Կարօ Տօղրամաճեսյն մ ան անք թէ կր թա կան ի Համար ծախսած դում ա ր -
րակները, յանկարծ մէկ երկու ժամ ո լան մէշ՝ ան Լէ*) , եւ Ա * թ՝ ուր սա բդի սեան (էբ) : Ֆրանսերէնի ները կ՝անցնին 100 միլիոն տբախմին; Նոյնքան՝ եւ
հետացան այգ ամկնը։ Գպրոցը կենդանացաւ, մրցանակներբ շաՀեցան Գ* Ոսկերիչեան, Ե* Տ է ր– աւե լի դում ար մ ը ծախսած է խնամ ա տ ա կա ր ական
շարժում , դոյն, աղմուկ ամէն կողմ : Աշակերտու տէրեան , Հ * Աողոմոնեան , Ա . Աինէլեան՝ ել Ատ* եւ առողաւս պաՀ ական՝ ճակատ՛ին վրայՀ 550^ մօտ
թեան թ ի ՚ ֊ ր որ նախ կր մօտենար 50ի, շուտով Ակոնա յեան Հ* Հայորդիներ այդ գումարով ստացած են ս տա լոր
բարձրացաւ 65ի , երբ այլեւս ստիպուեցանք տեղի Հանդէս ի գե ղա ր ո ւե ս տ ա կան բաժ ինը կր վա» եւ Հոգեկան սնունդ; Հազարնեբու կը Հասնի թիւը
պակասին պատճառով, մերժել առաջարկները։ րէր երաժշտութեան ուսուցիչ Պ՛ Գ* ԱլէմշաՀ , որ ա յն գժ բա խ տնե րո ւն որոնք գեղ ու գարմ ան , սը »
՚Բննութենէ մը վերք բաժնեցինք չորս դասարան «.անուշիկ Հա յա ս տ ա ն»ի նուի րուած նոր երգ մը նունգ , Հագուստ եւ այլ ն ի ւթ ա կան՝ օժանդա կո լ -
ներու, յետոյ ամէնէն փոքրիկները կազմեցին ա - ձայնագրած էր, Հ* Վ^աՀան՝ վրգ* 3՝ ովՀ աննէսեան ի թիւններ ստացած են ա յս ա զգան ո ւէ ր կազմ ակեր -
ռանձին մասը։ մէկ բանաստեղծութեան վրայ % Աշակերսձները եր պութենէն ոբ անշշուկ կը գործէ : 1800Հ^ աւելի
Որքան ալ ամիս մը ուշացեր էինք դպրոցին գեցին Հայերէն ու ֆրւ՛ ւմբերգնեը–, ար - ընտան ի քներ ո լ Հ ա դո ւս ա բաժնուած է , անկախ
բացման, անհրաժեշտ պահանջ մըն էր յետադարձ տասանեցին Հայերէն, ֆրանսերէն եւ իտալերէն X այն Հարիւրաւորներէն որոնք ուղղակի ուտեստի ե.
ակնարկ մր տալ , մանաւանդ ֆրանսերէնի եւ Հանդէս ի փակումէն վռրջն֊ ալ ժողովոլրգր չէր Հ ագուստ ի ծրարներ ստացան Ամ ե ր ի կա յ էն :
թուաբանութեան Համար, թողունք Հայերէնը ո- էուղեբ բաժնուիլ իր ա՛յնքան սիրած միջավայրէն; ԱՂ.ԵԲՍԱՆԳՐԻՈՑ մէջ երկարատեւ Հփւանդոլ.
բուն մէջ ամէնէն բարձր դասարանը այնքան յա - Շ ատեր մնացին մինչեւ ուշ ատեն : Վարդապետ\1ե» թենէ վերջ մեռած է Օր* Մարի Գալայճեան , որ
ռաջացած էր որքան ամէնէն փոքրը,դպրոցին ամէ ԲԲ սիրայօժար տ րամ աղ ր ո ւած էիս վարժարանին կ՚աշխատակցէր «3 ուսաբեր^ի , «Հա յ բեն իք» ի ամ՜
նէն լաւ Հայերէն դիացող աշակերտը գրեթէ կը զանազան մասերը ցոյց տալու Համար փափաքող– սագրին եւայլն, արձակ եւ ոտանաւոր գրուած ք -
Հեգէրէ ներուն : ներով X ք*ր մ աՀ ով կ*անՀ ետանա լ եզ ի սլա աՀա ք
«Այսօր որ կր փակենք տարին, կրնանք ըսել ԱբբաՀայրը եւ կարգ մը վարդապետներ Վե - գրական շրջանակէն սիրուած եւ Հայրենաշունչ
թէ լրիւ ամբողջացուցած եՀւք պետական ղպրոցա– նետիկ կր մեկնին շաբթուս , խումբ մը աշակերտ» գրիչ մը ,
ներոլ Հետ ; Հ* Ս *
Fonds A.R.A.M
(/այ/ ՄոաատհաԱվաքժաքա$իԱ ՄԱՄՈՒԼ կարօ Ա ասուն ի Հազարաւորներու ներկայութեան
բառ առ բառ յայտարարեց •
ավավեղի ճաճդհսը «Ընկեր Պօղոս ը ղոՀ գնաց վատ գնդակի մը եւ
ունինք
ՏԱՐԲԵՐՈՒԹԻՒՆԸ ՄԵՐ ԵՒ ԱՆՈՆՑ ՄԻՋԵՒ խառնակչական նպատակներու ւ Աենք սուգ
բայց ոէ վրէժ» նման վատութիւֆնիբ արՀամար ^
8.ուլ/է ս \%ի կիրակի գըը տեղի ունեցաւ. Աէվբի եՄԲ ••— ՊԷյբՈւթի Ազդակդ– եեւոեւեալ խորեր. Հա՝նքի միայն* արժանի են Հ Այն ինչ որ տեղի կ՛՝ ո ւ–
Աամուկլ - Մուրատեան վարժարանի ամավերջի դածութիւաԼերը կ՚ընէ այս խորագրով խմբագրա նենալ աղէտ մըն է Հայ ժողովուրդին Համար, ո »
մրցանակաբաշխութեան
Հանդէսը, դպրոցի պար. կանի մը մէշ (19 Յունիս). բուն մէջ մենք մաս չունինք, ըն՛դՀ ա կա ռա կն , Հան
տէզին մէչ–. Բացի աշակերտներու. ծնողներէն, « Ա ՛ե ր գաղութի քառորդ գարու գո յո՝ լ » դարտութեան եւ խաղաղութեան պաշտպան ենք X
ներկայ էր ընտիր
բազմութիւն մր ամէն դ ասա - թեան մ էջ բո լշեւի կնե ր ո լ գո րծո ւն է ո ւթեան Հ ըն ֊ Կբ Հ բաւի բեմ մեր բո լոր ընկե բները , Հա յո ւթե աե՝
կարգէ : գամեակր սեւ արատ մբ կբ կազմէ Համերաշիսու - կազմակերպուա^– այս Հատուածը , ԸէէաԼ կարդա ֊
Հանդէսին կը նախագաՀէը կարտինալ /իոն - թիւն ր քա յքա յելու , Հա յեց ի . ոգին ս պտ՛էն ե լո լ , պաՀ , զգաստ , պաղարիւն եւ պաՀել Հա յու եւ
Գ" լլի ւ Վատի կան ի դիւան տգիտական ներ կայաց ու– խաղաղութիւն ր խառնակելու , գբգռո ւթիւններ ԳաշԳւակցականի կեցուածք X Մեր ժողովուրդի շա՛֊
՚մէ՛ ԷՐ ֆրան յէ . կառավարութեան մօտ , չուրին ունե սերմանելու ել եղբայրը եղբօր դէմ ատե լուիԺեամբ Հերուն գիտակցութիւնը այդպէս կը թելադրէ մե»
նալով ղան ազա՛ն նախարարութեանց ներկայացու զինե լու կան՝խամ տած ո ւած «պլան՝» ո վ X զի X Կը կրկնեմ՝ մենք վրէժ չունինք, այլ միայն
տեսուչ Պ՛ Զ–
ցիչները : Վարժարան ի քաղաքային •Ապա ց ո յցներ * որքան ո ր 1լ ուզէք X ք՝ ա յց ի^ն ք խոր ցաւ ու սուդ •••>>:
հ/անզատեանի բացման խօսքէն վերջ, ֆրանսերէն Հարկ կր կնե լու ամ էն ուն ծանօթ եւ ամ էն Օր նո » Ոաղդատեցէք Հիմա երկու զոՀերոլ գերեզմա -
Միաբա
ճառ մր կարդաց Վենետիկի Ա՝ խիթաբեան ր ո գո ւ ո ւլ ճշմ արտ ո լթիւննեբ ը ; Հա յո ւթ իւն բ ("՛՛ նին վրա լ խօսուած երկու դամբանականները, մէ
նութեան աբբահայր գերապայծառ Ա րապիոն արք՛ գիտէ ղանոնք, իսկ իրենք բոլշելիկնեբբ ր\նդունակ կը բո լշեւիկնե րռւ կողմէ , թոյն՛ ու մաղձ , ատե լա»
ՈւլուՀ՚ոճեան : են արեդակի լոյսն անդամ ուրանալու : վառ ղրդռութիւն՝, միւսը Գաշնակցութես/ն ղեկա
« Հարիւր տաբի առաշՀ, ըսաւ, Ա ամոլէ ք Որպէսգի ամէնէն միամիտներն ալ բաց աչքե վարի մը կողմ է , Հանդարտութեան ել կա ր գա պա-
Ա ուրատեան վարժարան ի բացումը կը կատարուէր րով տեսնեն մեր եւ անոնց տարբերութիւն ր, տես– Հոլթեան Հրաւէր, եւ այն ատեն յստակ կբ դառ —
Փարիզ՝ 12 բ ի լ Մէօսիէօի իր շէնքին մէչ, ֆրանս. նեն ստեղծուած տ խ ո ւբ կա ց ո ւթ ե ան պա ա ա ս իւ ան ա– նա լ մեր եւ անոնց տարբերութիւնը : Գաշնակցա »
կառավարութեան՝ մասնալորապէս Լամարթինի տունեբբ , երդուեալ պառակտիչները , Հա յ իրա - կան՝ եւ բոլշեկիկ ոգինե բոլ ի ս կո լթ ի ւն ը : Ա եր ել
ել Կիզոյի ՀդյԼանալո րութեան տակ։ Վենետիկի կանութեան վատ Հրձիգները, Հոս մէջ կբ բերենք անոնց Հետապնդած նպատակները եւ պատասխա -
Մ խիթաբեան Հայրերը այ՛լ ատեն Գիտութեան փաստ մը միտ յն , վերջինը , որ իր մէջ կը խտացնէ նատուութեան՜ բաժինը ներկայ դէպքերու մէջ% : ՝
Տաճարի մը Հիմը կը դնէին Փարիզի , լոյս ի ս՛ յս սակայն ամբողջ ողբերգութիւնը եղբայրասպան
կեդրոնին մէչ– Հ ո ե դաստիարակուած Հա յո րդի - կռիւներուն , եւ իրար կբ Հակադրէ *\՝աչնակցական ՁԱՅՆԵՐ ԳԱՒԱՌԷՆ
կր տանէին ու բոլշեւիկ ոգիներբ ;
սռրը էրոնց կարգին Մօտաւոր Արեւելք
քաղաքակրթութեան եւ գիտութեանց բարիքները, . . • Գեռ ականջնեբուն մէջ չէ մարած արձա -^
գանգը այն <^մարտաշունչդ ճառերուն , որ բոլշե -
մանաւանդ շունչը Ազատութեան , որուն ախոյ - ԳԱԾՏԱՀԱՆԳՀԱ
եանն է եղաՀք ֆրանս . աղն իլ աղգր : « 1 8 4 6 Յուլիս լիկեան գբգռո լթիւննեբ ու ղոՀ գտցած դմբախտ
I 1 ին Լուի *եիէիփի արքայական Հրովարտակով Հայ երիտասարդի մբ գաղաղին վրայ արտասանե ՍԷՆԹ ԱՆԹՈՒԱՆ (Մարսէ )յ լ . - Հ. Յ՛Գ–
Աամ • Ա ուրատեան վարժարան ը կր գրուէ ր ֆրան" ցին քյ ալէտ Պ էկթաշներէն , 2) ար ա մ ա լ լա Հէ լո ւնե - Նս ր Ա ե բունդի գաշաաՀանդէսբ տեղի ունեցաւ
ասկան։ կառավարութեան մ ասն աւո ր Հ ո վան ա ւո - րէն սկսած մինչեւ անոնց Հալ մ անկլա լի կն ե րը ։ Յուլիս 1 Յին ^ մ ասնա կցո ւթե ամ բ «լՀեկեբ կարօ^
րութեան տակ , ճան էս ո ւե լո վ իբրեւ Հան րօղուտ ք*ոլորն՝ ալ դիւային մոլուցքով մ՛ը օգտագործեցին՛ ենթակոմ ի տէ ի , Պ * Ն * ՛Նաճա ր եան ի աղա բակը X
(սէւեէՇ թսեհզսշ) Հաստատութիւն եւ կատարեալ ա» ղոՀ ին մ արմթևը նո բ ոխեր , ն\ո բ ա տ ե լութ ի ւննե ր Առտուն՝ ճաշերով եկած էին պարտէզ X
ղա տ ո ւթ ի ւե կբ ստանա բ ուս մ ան՝ , կար ղապաՀ ո ւ - ՀրաՀրելլ Համար ւ Ամէն ճիգ ի գործ գբին որպէս» Ոարձրախօսբ Հայկական եղանակներով
թեան եւ վարչութեան տեսակէտէ ; ՛հար մ ր ան » ղի վրէժխնդրական միթի^՚կի վերածուի թաղումը : կ ողջունէր Հանդիսականները։ Պարտէզր դարձած
սաձ֊ է անկէ ի վեր, գա ր մր՝ որուն Ը^^^ՑՔէ"^ ՀձԿո^ւխտենք այս դագաղին առջեւ գոռացին բոլ՜ էր Հա յ կակա՛ն զբօսարան Հ
վարժարանը երկու անգամ ակամայ ըեգՀատումի չելիկ ղեկավարները սրբել Գարնակները Աո լ - փամո Յին Հանդէսր բացուած յայտաբարուե»
ենթարկուեցաւ Հ Առա Փին անգամ 1 $70ի ֆրանքեւ» րիոյ եւ Լիբանանի Հողէն • • : ցաւ Հ* 3 * Գ * Նոր Ա ե րո լնդի կողմէ , նա իւ ա գա ֊
փբուսիական պատերազմին : ,Երկրորգ անգամ* Հ ութեամբ ը\նկ. Մ* Պօյաճեանի X Եըգոցին Օը՚նեը
վռԲ^ին ՀամաչիյարՀային պատերազմին % Վյորժա » Այս ՛ու նման թունալիս խօսքերով գերագրգռ Տէր Ներսէ սեան , Պօ ւաճեան , Հյտո ւեան՝ % Արտս;սա–
բանբ իր առածին քառՈրգ գարու շրջանին ունեցաւ ուած բո լչե լիկն երը կատարեալ ամբոխի վերած - նեցին Օրի որդներ Աիւճէրիտեան , Ա՚արգարեան :
մտավորականներու Հարուստ Հունձք մբ, տղղին՝ ուեցան եւ անկէ ի վեր կը շարունակեն թաղէ թաղ Փոքրիկներ Ն ի կո գո ս եան ել ՚Լաղա րևան ներ »
պաբղեւելով նշանաւոր ու տաղանդաւոր անձնա– յարձակումներ կատարել, գիշերային՛ արշաւանք »՛ կայացուցին֊ պզտ՛իկ զաւեշտ մը, ել արժանացան՝
ւո րութիւննեբ՝ ամէն ասպարէզի մէջ, Հայրենն՛ա» ներ կազմ ակեր պել եւ մինակ մնացած անց ո ր զն եր հ ափե րո լ ; Ասոնք Հայերէն խօսիլ չէին՝ գիտեր , եւ
սէրներ , դիւանագէտներ , բոլոր՛ն ալ տոգորուած որոնել մութին մէջ*. շնորՀիւ Հ * 3 * Գ * Նոր Ա ե րո լնդի սկսան բեմ ելլել ,
Հայրենիքի սիրով : յ^սկ ասոր դէմ, տեսէք թէ ինչպէս 1լ արտտ •» \ 3 տարեկան տղաքնեբ յ
«Երկրորդ շրլանը՝ 1929—1939՝ մեծ խանդա - յա յտուի Գաշեակցական՝ գե կա վա րը , յանուն իր Ընկեր IIարգիս Պօյաճեան յանուն՝ «Ընկեր կա
վ ա ո ո ւթե ա մբ սկսաւ : Հանդի ս ա ւո ր բացա մ ր կա կազմակերպութեան, Գաշնակցական զոՀի մը դա լ՛ օ» ենթակոմիաէի ողջոյնի խօսքեր ՛ուղղելովդ Հ*
տարս ւ եցաւ 1 9^0 յուլիսին՛՝ նա թագա Հ ո ւթեամ ր գաղին առջեւ : Երէկ , բո լշեւի կեան գնդակով ին 3* Գ* Նոր Աերունգի «Գ ի լլխ ան գան ե ան՝^ քսում -
ծ՜ո՛վային նախարար Տ՛որմ Լէյկի * ձոլ1*$* ունենա - կած երիտասարդ ընկեր Պօդոս Աարկոսեանի մ ար» րին , ան ՛դրա դարձա լ նե ր գաղթ ի Հարց ին եւ բա -
լ՚՚վ քաղաք . ել զին * իշխանութեան ցն եր կա յացու– մ՛ինը ցուրտ Հողին՝ յանձնելոլ պաՀ ուն , ին՛կեր ոատրեց թէ ՛իա շն ակց ո ւթիւնը միշտ ալ ոլ՚լած է
9 է $Ի ^ Ս11 ՚ «2) ր ան սա կ ան կաճա ռի ան գամն եր : միացեալ ճակատ կազմել,, ներգաղթի եւ Հայ կա »
•Բա՛նի մբ տարուան մէջ ունեցանք մեծ թիլով ա~ կան՝ ծրագիրը , ել թէ ո ւս ո ւց ի չեեր ո ւ թավ։ ած կան Հարցի շուրջ, ել եթէ չէ յաջողած , պատաս»
շակերտներ , որոնք եկան աշխարՀի բոլոր կողմե– ջանքերը ունեցան իրենց արդիւնքը ; Այսօր բոլոր խանաւոոլութիլնը իրմէ դուրս պէտք է փնտռել՝,
րէն ել ստացան ազգային՛ դաստիարակութիւն : աշակերտներն ալ , եթէ ոչ սաՀուն խօսիլ , գէք*^ Նոբ Ա ՛եր ո ւն գէն Ը^կ^ը Ասպետ 3ովՀ անն*է ս »
մեծ (քեղավւոխու - կը Հասկնան Հայերէն՛ը, ֆրանսերէն
Միեւն՛ոյն ատեն Ֆրանսական անոնք » : ; իրենց Հայրերու նուիրա– եան մեծ զուարճութիւն՝ պատճառեց
կան լեղուն^
թեան գաղափարներով սնսձն կա տ ա կա խօ ս ո ւ թ իւններով :
Վերջացնելով, ԱբբաՀայրը շն՚ո րՀակա լութ իւն Հո գե շունչ խօսքեր բսին նաեւ ԼԼր ա աւաղ գ Յետոյ Նոր Ա ե բունդի կողմէ ներկայացուեցաւ
յայտնեց Պապական նուիրակին , ֆրանս ՚ կառա ֊ արք * եւ վարժարանի տեսուչ Հ * ՛Ա աՀ ակ *ԼբԳ * «Վ^էռի ճաշարանի սպասաւորը^ X՛էքատ յաջող էիս
.՛վարութեան ներկայացուցիչներուն , վարժարանի Տէր » Մ ովսէսեան : Նոբ Աերունգի տղաքները :
ուսուցիչներուն՛ եւ բարեբարն՛երուն : Յետո յ կատարուեցաւ մ րց անա կա բա շխ ո լթ ի լ֊ Ն՛որ Աերուն՛գի կեգր* վարչութեան ներկա յա ցու–
Աքդ միջոցին Հասան Արտաւազդ արք՛ եւ Լոն– սը՛ ք՛արի վաբուց Համար ԱրբաՀօր կողմէ յատ - Ո՛իչ ընկեր ՀԻ *Գտ՝տաւորեան ամ՝փոփ կերպով պատ–
տոնի Հոգեւոր Հովիւ էլնորՀք վարդապետ՛, կար կացուած երեք շքանշան\հ\ե րբ ստացան Գրի՛գոր կերս/ցուց Հ * 3 * Գ • Նոր Աե բունդի աշխատանքնե
տինալ քիոնգո լլի ստիպուած ՐէևաԼոէԼ մեկն ի լ,աւուր Ոսկերիչեան , Պօզ ո ս Ա ար գիս ե ան եւ Պօղոս կաբա– րը եւ ըսաւ թէ երախտապարտ պէտք է ըլլան՛ րո »
պատշաճի խօսքեր րրալ, գովելով Մխիթտրեան պետեան : Գ * դասարանէն առաջնութիւն շաՀած են՝ լորը որ իրենց զաւակներբ յանձն՚ած են Հմուտ
Միաբանութիւնը, անոր աւանդական Հիւըասիրու– Գրիգոր Ոսկերիչեան՛, 3ակոբ Գաբրիէլեան՝ եւ Յա» ձեռքերոլ X Կհցցէ Հայ ժողովուրդը, կեցցէ Գաշ -
թիւնը, Հայ եկեղեցեական շարականները, Հայկ՛ նակցոլթիւնը, կեցցէ Հ. 3* Գ* Նոր Աեբունգըx
ինքնատիպ աւանգութիւննեբ ը եւ վե բֆա ց՚ո ւց ա - բութիւն՝ Ո ւն քե ան : Ե * դասարանէն՝ <Իիրա յբ Տէբ– Հանդէսը անցաւ շատ յաք"՛Լ ՚ ՆախաղաՀին ա»
ղօթքով մը : տէյեան, Եդուարդ Տէրաէրեան եւ Պօղոս Ա ա բդիս– ռաջա բկով նուէ րնե ր եղան Նոր Ա ե րո լն գի Ա իոլ -
Վարժարանի ուսումնապետ Հ՛ Տտկոբ վարգ՛ եան X Զ* դասարանէն՝ Պօդ * կարապեաես/և , Յա » թեան : Տասը վայրկեանի մէջ գոյացաւ տասր Հա
զեկուցում տուաւ մէկ տարուան
Հայերէն լեղուով մասին։ կոր 3)էրմանեան ել \,շան Պետեան– Հ է* դասարա - զար; Հանդէսէն վերջ սեղաններ շտկուեցան եւ
աշխատանքին նէն ՄիՀրան Մինէլեան, Եդ– Յովակիմեան եւ ո լրա խութ իւննե ր ը շա բոլն ակո լեց ան մ թնչել ժամբ
«Առածին տարին է աՀա որ կը փակենք : Մկ* Ալիքսանեան : էբ» դասարանէն՝ Աարգիս 9 ։ - 9–. Մ*
Անցած տարի վերաշինութեան Համար սաՀման՝ - քՒուրսարգիսեան , ՅովՀ * Պործաքեան եւ Ատեփան
արագօրէն
ուած չորս ամսուան պայմանաժամը մէջ՛. Ակոնա յեան ;
կ՚անցնէր յոյսերու եւ մտաաանքութիւններոլ Հա յերէնի Համ ար մ րց անա կ ստացան՝ Գրիգոր ԳԱ՚ԼՈՒԹԷ ԳԱ%ՈՒԹ
Եւ աՀա ամէնուս աչքերոլն առնելն է Աոյեմբեր Ոսկերիչեան ( 7 ՚ * դասարանէ , Տիր՛՛՛ն կառվարենց
Յը իր ցուրտ ու խոնաւ օդով։ Մեր աչքերը վար - (Ե • ) , Նշան Պետեան ԱԹԷՆ՝ԲԻ Հ՛ Կ* Խաչի Հաշռւետուութենէն կ՝ի~
մոլեր էին տեսնելու դպրոցին մէչ՝ կի՛րն ու աւե - ( Զ * ) » Կարօ Տօղրամաճեսյն մ ան անք թէ կր թա կան ի Համար ծախսած դում ա ր -
րակները, յանկարծ մէկ երկու ժամ ո լան մէշ՝ ան Լէ*) , եւ Ա * թ՝ ուր սա բդի սեան (էբ) : Ֆրանսերէնի ները կ՝անցնին 100 միլիոն տբախմին; Նոյնքան՝ եւ
հետացան այգ ամկնը։ Գպրոցը կենդանացաւ, մրցանակներբ շաՀեցան Գ* Ոսկերիչեան, Ե* Տ է ր– աւե լի դում ար մ ը ծախսած է խնամ ա տ ա կա ր ական
շարժում , դոյն, աղմուկ ամէն կողմ : Աշակերտու տէրեան , Հ * Աողոմոնեան , Ա . Աինէլեան՝ ել Ատ* եւ առողաւս պաՀ ական՝ ճակատ՛ին վրայՀ 550^ մօտ
թեան թ ի ՚ ֊ ր որ նախ կր մօտենար 50ի, շուտով Ակոնա յեան Հ* Հայորդիներ այդ գումարով ստացած են ս տա լոր
բարձրացաւ 65ի , երբ այլեւս ստիպուեցանք տեղի Հանդէս ի գե ղա ր ո ւե ս տ ա կան բաժ ինը կր վա» եւ Հոգեկան սնունդ; Հազարնեբու կը Հասնի թիւը
պակասին պատճառով, մերժել առաջարկները։ րէր երաժշտութեան ուսուցիչ Պ՛ Գ* ԱլէմշաՀ , որ ա յն գժ բա խ տնե րո ւն որոնք գեղ ու գարմ ան , սը »
՚Բննութենէ մը վերք բաժնեցինք չորս դասարան «.անուշիկ Հա յա ս տ ա ն»ի նուի րուած նոր երգ մը նունգ , Հագուստ եւ այլ ն ի ւթ ա կան՝ օժանդա կո լ -
ներու, յետոյ ամէնէն փոքրիկները կազմեցին ա - ձայնագրած էր, Հ* Վ^աՀան՝ վրգ* 3՝ ովՀ աննէսեան ի թիւններ ստացած են ա յս ա զգան ո ւէ ր կազմ ակեր -
ռանձին մասը։ մէկ բանաստեղծութեան վրայ % Աշակերսձները եր պութենէն ոբ անշշուկ կը գործէ : 1800Հ^ աւելի
Որքան ալ ամիս մը ուշացեր էինք դպրոցին գեցին Հայերէն ու ֆրւ՛ ւմբերգնեը–, ար - ընտան ի քներ ո լ Հ ա դո ւս ա բաժնուած է , անկախ
բացման, անհրաժեշտ պահանջ մըն էր յետադարձ տասանեցին Հայերէն, ֆրանսերէն եւ իտալերէն X այն Հարիւրաւորներէն որոնք ուղղակի ուտեստի ե.
ակնարկ մր տալ , մանաւանդ ֆրանսերէնի եւ Հանդէս ի փակումէն վռրջն֊ ալ ժողովոլրգր չէր Հ ագուստ ի ծրարներ ստացան Ամ ե ր ի կա յ էն :
թուաբանութեան Համար, թողունք Հայերէնը ո- էուղեբ բաժնուիլ իր ա՛յնքան սիրած միջավայրէն; ԱՂ.ԵԲՍԱՆԳՐԻՈՑ մէջ երկարատեւ Հփւանդոլ.
բուն մէջ ամէնէն բարձր դասարանը այնքան յա - Շ ատեր մնացին մինչեւ ուշ ատեն : Վարդապետ\1ե» թենէ վերջ մեռած է Օր* Մարի Գալայճեան , որ
ռաջացած էր որքան ամէնէն փոքրը,դպրոցին ամէ ԲԲ սիրայօժար տ րամ աղ ր ո ւած էիս վարժարանին կ՚աշխատակցէր «3 ուսաբեր^ի , «Հա յ բեն իք» ի ամ՜
նէն լաւ Հայերէն դիացող աշակերտը գրեթէ կը զանազան մասերը ցոյց տալու Համար փափաքող– սագրին եւայլն, արձակ եւ ոտանաւոր գրուած ք -
Հեգէրէ ներուն : ներով X ք*ր մ աՀ ով կ*անՀ ետանա լ եզ ի սլա աՀա ք
«Այսօր որ կր փակենք տարին, կրնանք ըսել ԱբբաՀայրը եւ կարգ մը վարդապետներ Վե - գրական շրջանակէն սիրուած եւ Հայրենաշունչ
թէ լրիւ ամբողջացուցած եՀւք պետական ղպրոցա– նետիկ կր մեկնին շաբթուս , խումբ մը աշակերտ» գրիչ մը ,
ներոլ Հետ ; Հ* Ս *
Fonds A.R.A.M
