Page 186 - ARM_19-1947_03
P. 186
Գ. Ս Ո Ի ն Գ Ո Ւ Կ Ե Ա Ն եէ Հայկական, ր պ Ր ւ մը Գիտակ՚աԱ ասոզիս
ԱբհւմտաԽգ գրակաՏաբինՇը
Կիրակի առտու Նի", Պավվ – կ ա մ պ է թ թ ա , թ ի ւ >Ա՛ան կական անգամալոլծութիւնտը կամ գիտա
կան քառով Հի
3 Հանրակառք : Օրեր առա՚է այս ժամադրութեան ւանդութիւնը ք^օհօաՅ^շււէՇ կո չուած ժաՀբաւոբ գրեթէ
Լք՛՛ ե ւ վ ե ր ջ ի ս մ ա ս ) որոշումը տրուած է արգէն՚ յ Այն եկւորները որոնք դո յ՛ոթ իւն ունի Եվրոպայի
ծովափին վրայ Հաւաքաբար նստած 1լ ըլլան ամէն բոլոր երկիրներուն մէթ, աւելի կամ Նուաղ սաստ
թչկաաինցիի նկարագրած մ իջավայրը արել.. օր, պէաք էր ն՛եր կայ ԸԱային Աստուածածնի կութեամբ, Համաձայն պարագաներու իկ երկիր
մըտաՀայ գ ա ւ ա ռ ս Է , ուր կր աիրապեաէ դարա Վերափոխման տօնին, ուր աւանդական՛ սովորու ներով։ կը յա յան ուի կգղիացեա լ դէպքերով,
ւոր տգիտութիւնը, նախապաշարումը մէկ ԴՈԳ– թեան Համեմատ խաղողի օրՀնութիճե՛ կար եւ մա աւելի կամ նուազ Համ ախումբ , սակա յն մ ասնա
մէ , վաշխառուի , վաճառական: ու կալուածա– տաղ : ւո ր եղանակներու ընթացքին կր րն որոշուի տե
տ է ր է կեղեքումը, շաՀագործ ումը՝ միւս կողմէ։ Հա՛նրակառքը լեցուն է : Վարերէն ժողվուեր ղական փոքո Համաճարակներով, կամ աւելի մեծ
թ՝լկատի1ւցիի կատակերղո ւթի ւ ն ն եր Է՛Խ մէկը են տեղացի ու եկւոր ) ԱրեւաՀար ղէմքեր խան. ու տարածուն Համաճարակներով ինչպէս Ամերի
« էնգ Գեմէնր շ> կր յիշեցնէ Աունդուկեանի « քքս՛ գա՚վառոլթեամր օծուն։ Կր սեղմ՛ուին : Նեղ կ՚ընեն կայի ել մ անաւանդ Անգլիո յ մ էթ ուր 2000 դէպ
տեղ կ՚ընեն։
կան Պետրովիշն էն՛ կինքում ֆ ւչատակերգոլթիւ– կը տեղաւո բուին՛։ Գէպի Մ^ալէ© յ քեր ա բ ձա^նա գր ո ւած են :
Հեը։ Երկուքին մէէԴ աչ Հասարակական նոյն յու Հայկակա՛ն Մատուռ։ Փ օ լ ի օ լ ք Է լ ի թ ֊ ք սովորաբար յառաթ կ՚ուդայ յու
ղող Հարցերը յառաշ՛ կր քաշու ի՚ե\, անխն՛այ վաղ Ա ր տ ա գ ր ա լ ուխտագնացութիւն՛ մը որ կը յ ի լիս ել օգոստոս ամիսներու մէթ, եւ յաճախ կը
րով կը մերկացուին գիւղի ու քաղաքի ցեցերը։ շեցնէ Հայրենի Երկիրը* Ո՚֊ր՝ Վերափոխման այս շարունակուի մէն չեւ տարուան վեբթը* Հիւանդու
• Բ՝է իր տօնը այնքան մեծ շուքով եւ ցնծութեամբ կը թեան ժաՀ րը կրնա յ իր յարձա կումը գործեր ո1 չ
դո րծած յ ան ց ան ք% ե ր ո ւ Համ աք գժո խ– կատարուէր։ կրօնակա՛ն՝ ծէսեբով, սակայն պաշ միայն թղային կեդրոններուն վրայ, որոնք կր Հը–
քին՛ մէթ Հաշիւ– տուող Ո ո կան Պետրովի չ\ը եւ թէ տամունքը Հ ի ն էր։ Կ՚ՕրՀնէին խաղողը, որ այգին րամայեն անգամ՛ներ ու շարժումն՛երուն , այլ կ՚ազ
« էնդ Գ՚եմէն » եկող ^արուր Աւադը կը Հանդին էր : Հողը պաղատ բերութիլն\ը. Հնձանը* գի դէ նաեւ շն չ ա ռ ա կան շարժումներ ո ւն 4 յ Ր ա յ 1 Այս
սաևան– նոյ՛ն աո-եւտ րա-վա շիառ՛ էական դասի ներ ն ի ն ։ Որ ոլիտի լեցնէր սրբութեա՛ն՛ բաժակները : Վեբթին՛ պարագային յառաթ կուդայ շնչառութեան
կայացուցիչները > նո յն սա որ , խարեբա յ , անբա ՚Բրիստոնէական՛ Հաւատամքէն աւելի Հեթա անբաւականութիւն*, ոբ մաՀացու շ& չաՀեղձու–
րոյական , ժողովրդի աշխատանքի արդիւնքովը նոս Հոգեպաշտոլթեա՚մր Հայը կապուած էր այս թեան՛ կը յանգի, երբ Հոդ չտարուի անոր դար
ապրող մակաբոյծները։ Աունղ ո լկեանի այս կա տօներուն. ինչպէս Համբարձման յիշատակութիւ– մանումին՛. Այդ պարագային, բժէշկներր կր գոր
տակերգութեան մէթ ձ1շՈէ–ոԳ Զանգակովը, Զար– ն՚ր խորունկ ա ւանդա պա շտ ո ւթե ամ բ ։ Ան– կը տօ ծածեն պողպատէ ա ր Հ ե ս տ ա կ ան ստամ ոքս մը , որ
խանովը , Գերասիմ Եակուլիչը , Հ էնդ Գեմէն ֆի նէր գարնան Հասուն՚ութիւնը • բն՛ութեան ծաղ– ժամերով , օրերով , շաբաթներով , երբեմն ամիս
Կարկուտ կփրեկը , Ամեբուկ ԶաՔա,ՐԷԼ 1 VԲ$ կ ո * ֊ լ ներով ելեկտրականն ո ւթեամ բ շարժմանն մէթ գբր–
ԱաՀակը եւ միւսները դժոխքին մէթ իրենց կատա Գարձեալ Հողը, ֊որուն կապուած է ամբողքէ ուելով, վառ կ,ր\ պաՀ է շնչառութեան կենսական
րած իսոստովանտութիւններով կամ այս աշխաբՀն էոլթեամբ : գործ՛ողութիւնը :
ուղարկուած նամ ակներով կը մ երկացնեն՛ իրենք Կա՞յ արդեօք յ֊ողո՚վոլրդ մը , որ ԸԱայ այն Գիտուած է թէ շն չ ա ռ ա կան անդամալուծու
զիրենք, կբ մերկացնեն \9բդ դա բոլ կէսեբոմե ա– քան Հողապաշտ , բնութենապաշտ , որքան Հայը։ թիւնը սկսած է ՀետղՀետէ աւելի յաճախադէպ
բեւելաՀայ եւ աբելմտաՀայ կեանքի մէթ այնքան •Ան Հարաղատօրէն իր մէէ՛ կը ցոլացնէ իր մեծ դառնալ, եւ վարակել ոչ միայն մանուկն՛երը, այլ
սանձարձակ շաՀագործողներ , Ց ո յ Յ կուաան դժո նախն՛իքը, որոնք թագաւորն՛եր եւ իշխաններ ե– ն՛աեւ չափաՀասն երբ ւ
խային այն պայմանները որոն՛ց մէթ կ՚ապրէր աշ ղան . Հողատէր , սեփականատէր։ ՝Բալիֆո րն՚իո յ Փ ա լօ Աէթօ քաղաքին Աթան–
խատաւոր ժողովուրդը ւ ՎեբշՀի՚ն կա յարա՛ւն է ։ Հանրակառքը կը պար– ֆօբաօ Հ ամա լսարան ին մէթ վերթե բս դում աբուե–
իՒլկատինցիի « Աալըմ տղան » թատերգու– սլոկի : Մատլէ՚ն : կազմութիւնը խճողած է ճամ ցալ Ամեբիկեան Բնագիտական Ընկերակցութեան
թեան մ էթ Հ անդէս կուգան արեւմ տաՀ այ մի թա բան, որուն եզերքէն վճիտ Լ՛րիկ մը աարածուած տար եկան րնդՀ * ժողով ը : Այգ առթիւ մասնագէտ
վա յ ր ի յատուկ Պեպօներ եւ Զիմզիմռվն՚եր , կամ կը գւգլայ Հեղիկ։ \ք աո ու կանան՚շո ւթ ի ւն՛ : Տուն ներ՛ը յայտարարեցին՛ թէ կարելի եղած է արտա
Վարդիկն ու թաղտիկը : Այստեղ ալ Հարուստի ճի եւ պարտէզ այս նեղ Հովտին մէթ՛ որուն եըկու գրել աստեղային՛ ճառադա՚յթներ , շնորՀիւ 4,000
րաններու մէթ գալարուող նոյն՝ ա Հ՚հԼմ *օ( ,/**֊/՛/^// կոզմ՚ր կը բարձրանան Ալպեանները։ Ալ ծով կ\իթ– թոննոց Հսկայ դործիքի մը, .որուն ՀՀ Շ^շ1օէաՈ ->
տառապանքն է , ն ո յ ն մուրՀակի մգձաւանթը , Հսւ– նեն անոնք ԳէխիկոՐ ՚ ՋգելոՎ իրենց փառքն՝՛ ու դե անունը կուտան *
ր ո ւս տ ին ար Հ ամ ա ր Հ անքը գէպի աղքատը եւ ան որ ղեց կո ւթ ի ւն\ը Ա ա\վո ւանւե րո ւն մէթ։ Այգ նո րաՀն ա ր դո րծ ի քին Հնարաւորս ւթ իւն
պատիւը , այստեղ ալ չքաւորին ն ո յ ն արդար զայ կրրնոպլէն աիկին մը կր ցուցնէ ձախի վրայ ներ բ կը գեր աղ անց են՛ Հիւլէակ ան ռումբ արտ ա–
րոյթն է եւ բողոքը։ լեբան կ ո ղն ի վե ր Հաստա աո լա ծ բե ակար աններ ո Լ գրող գո րծ ի յթձ՚ե ր\ը :
Վարդուկի ԲՈԳՈՔԸ զարմ անալի կերպով կը շարք մ ը ։ ՀՀ Կը տեսնէիք, ասոնք բո լո ր\ր Հայ
յ ի շե ցն է Պէպ օի յ այտն ի մ ենախօս ու թ եան մէթ ե– կական են Տ> » էլ*Ը"է ՚* Պարաիզաւոր ու օդասուն են\ ԱշխարՀիս ամենամեծ Հեռադիտակը կր
րեւցող բողո քը եւ տ ո դո ր ո ւած է որոշ գաղափա ա յ դ շէնքե ր ը : Պատշգամն երր ծառ ու ծաղիկ են գտնուի ՝Բալիֆոր1իոյ մէջ՛. \930էն ի վեր, Ամե–
րով մը, այն որ այս աշխարՀի մէթ Հարուստներն զարդար եր : Թարմ ու Հո դե զո ւ ար ճ շուն չ մը կր րի կաց իներր ձեռնարկած է ին պատրաստելու այգ
են– մ ք այն\ ապրողն եր ը եւ վա յ ե ՚ ողնե րը Հ պա րո ւր է մթնոլորտը : ւ Հեռադիտակին գոգաւոր ապակին , որուն տրա–
Կ * Պո ("ո յ առաթաւո բ մտ աւո րա կան՛ո ւթիլն՝>ը Հայկական* Հայկական^։ Ուր որ երթաս , ուր •մ-աղ հծր Հ,ինղ– մեդբ է : Վերթերս այդ ապակի թե
ա յն աստիճանէ Համ ակ րանքով Էր լեցուած գԷա^Ի "մ1 ԸԼւա" 1 շինարարս ւթեան յուռթի կամքն է որ շինտւթիւնր աւարտած բԱալով , Հե ռադի տ ակը իր
թատերագիրը ո ր ն ոյնիսկ Հ ամ իա եան լետա գիմ ա– կր ծառան ա յ : նոր ապակիով պիտի զետեղեն՛ Փ ա քօմաւլ լեբան
կան տարիներուն , երբ առՀս-սարակ Հայկական • • ՛Ե՞րր է ր ՛ " Բնաչին՚չ րըին քեղ : Ու ոսկոր դ ա գ ա թ ր , որուն բարձար ութի ւնր \ 700 մեդբ է եւ
ներկա յ ա ց ո ւ մ ն ե բ ը թո յլատրուած չէին\, կրցաւ ներուդ ձիսհասպիտակ կոյտերը անապատի ծո՛վ կր գտնուի Աան-Տիէկոյէն 72 քիլոմեգր Հիւսիս :
բեմ Հս/ւել Պոլսո յ մէթ « Պեպօ %ն է տարածս ւթիւձնր լեցուցին • ո Լ արմատախի լ մ՛նա 65 թոն ծան բութիւն ունեցող թ^6ճ կոչուած
\$&)ին Պոլիս գտնուող դերասանն Ար ամ Վրոյբ ցիր մինուճար քանի մը որբերով, կիներով ու մա այդ մ ե ծա զան գո ւած ա պա կին Հ ա լեց ո լցած են
րնդառաթ ե ր թ ա լո վ Գա ա՛ր գիւղի թատերասէր եր ի– ՛հ ո ւկներ ով : 1575 աստիճան՛ տաքութիւն ունեցող փուռի մը
տասարդնեբու ցանկութեան ( կր բեմադրէ ՀՀ Պ է– Բայց աՀա տուն տեղ ես օ ա ար ո ւթեան մէի մէթ։ Օրը երեք թոն Հալեցնելով, մէկ ամիս տե
պօ ՝%ն , պո լո աՀ ա յ բաբ բառին վերածելով Պէպօի ՛Բու բնակարաններդ ռեՀան ու մեխակ կը բուրեն՛. ւած է մ իա յն Հ ալում ի դործոզութ Աւնը : կաղա
ԴեՐԼՀ ^ԱԼ կատարէ ինքը Վբոյրր : Պ աղատս լ ծառեր՛ կր շրջանակեն զանոնք եւ մե պար ում ի Համար պէտք եղած է շի& ել դիտա
Իր լիշողութիւններուն մէթ Վրոյր կը պատմէ. ղուի փեթակներ Հաստատուած են ։ րանի մր մեծ գմբէթին չ ա փ լայնութիւն՛ ունեցող
Պէպօի ն՛երկայացումր մեծ խ ա ն դ ա վ ա ռ ս ւ— Հայ, Հայ՛ Ա՝արդկային ընկերութեան ըս– կաղապար մը : 40 թոն Հալած ապա կիէն 2 0 թոն
թ իւն յառաթ բերաւ մ ան աւա՛նդ Պէպօն\ե բու շ Ր թա տեղծագործ մասնիկը։ ՏԼոՀողութեան՛, մարդասի
նա կ ին մէթ՛. Այն՛ ժամ անա կո լա ՛յ օրաթերթերէն , րութեան ՚րնդունակ :
աէքԻ զարնող « Արեւելք »Հւ Պէ՝՚՝օի ներկայացման Ոզշո՜յն" ողջո՜յն։ քարբ գնելու : \,շան Փալանճեան , Համեստ Հ՛այոր
Հա յր ենակից՝ յար
նուիրոլած րնդարձակ յօդուած՛՛՛Հ՛եր դրեց, դրուա ԱՀա Ա՛աաուռր : չ^երմաե շէնք մը ոսկեդեղին՛ դի մ ր , ո րուն Հանդէպ որպէս
գլուխ ր քանի մ\ր\ աս
տելով Ա,ուն գուկեանի տաղանդէն այդ թանկագին աբեւին մէթ։ կտմրթակի մբ գանքի տուրք ունիմ :
ղ ո Հ ար ր * . . : տիճաններէ վեր կր կան գնի : Գրան կամարին վրայ համերգութիւնը սկսած է ։ կողովուրդը մե–
Պէպօն այնպէս էր լարեր Հասարակութեան՛ ֆրանսերէն եւ Հայերէն կ֊ո կարդանք* « ՛Ա * Աս ծամասնութեամ բ դուրսն է ։Ա ատ ուռը նեղ կուդայ
Հ ետաքրքրոլթ իւն ր որ Բերայի Գաարդիւղի երի
տասարդութիւն ր խնդրեց ՀէՐլ^՚՚եչ զայն իրենց տուածածնի Հա ք կա կան Ա աս՚ուռ »: այս բա ց առի կ Համ ախ մ բում ին :
թաղե րուն մ էթ % Աւելի բարձրր , շէնքին՛ ճակատը՛ քառակուսի Եկեր են քաղաքի շրթանակէ երէն՛ * Հեռաւոր
Հ ա մի ա ե ան բռնակալոլթԼ ււն տապալումէն քարի մը վրայ փորագրուած է շինութեան նախա քաղաքներէն : Եկեր են եւ Փարիզէն * Հոծ բաղմու—
յետ՛ոյ, երբ Հալ դերասանական թումբեր իրա ձեռն ո ւթ ի ւնր ս տան ձնող սրացաւ Հա յ ո ւ ն ան ո ւն ր , թեամբ :
ւունք ս տա ց ան Պոլսո ք մէթ մ ա քրենի լեզուո՛ մ ներ– որպէս բարերար * Տիգրան Զամքէրթէնեան : Հայկական՛ պատարագր Հոգեպարար մեղեդի
կա յացումնե ր տա լու ,թատ րոննե բու խաղացանկին Ընտիր փաղսճնդ մ ը կր կաղմ են մեր մ էթ ար ներով կր խնկէ ներսն՛ ոլ դուրս՛ը։ Օրուան տօնին
մէ9 ֆ ո արժանի տեղր գրաւեց Գ * Ա ո ւն՚գո լկեան ը ; ժանայիշատակ բարերարներու անունները* ա՛մ Ա1– մասնակ հց ե\՚ բո լո բ ր :
1909//՛. Պ ոլսոյ Հայութքւնր առիթ ուն՚ե ցաւ դարձ Հութեան Լուսապսակով։ Ան՛ոնք Հիմնեցին գըպ֊ « Ողթո յն տուք մ իմ ե անց , Համ բո յր սրբու
եալ ծա/իաՀ ա բե լու Պ է պօ ի բեմ ա գ ր ո ւթիւնր : Ւսկ րոցն՚եր, բուժարանն՛եր , ուսանողական ոստան թեան »: « 7^՛ ի սա ո ււ ի մէթ մեր յայտնեցաւ* •• »է
1 9 1 Օթ՛ մէկ բան ի անգամ Ղ՛ո ւր եան - Արմ էն եան ներ– : Հա լրեն իքի եւ Ափ\ւռյ>ի մէթ : Ա* ան ա ւան գ Ու մեր ղմայլելի շարականներու լեզուն՛ կը
իւ ու մ ր քէն կողմ Է վա յ ե լեց Ա ո լ1 գ ո լկեանի « ՝ք՝ան - ա յս վերթերս * գերեղմ ա՝ ՝ ի մր ան յո յս մ թո լթեն էն գեղգեղէ , կր սաւառնի խոմևկի դալարներով։ Ա ՐՐ՜՛
ղ ած օթախ »#» է թաՀակփ ր ձեռք մ բ բարձ րացաւ լ\եմ արանի Հփմնա– տառուչ ու Հոգենուագ ՀՀ Տէր Ողորմ եա ՝ֆն :
ԱրեւմտաՀայ դրական^ութ հան աչքի ինկող Ո^ր մէկ քրիստոնեայ ազգն ոմնի , այնքան
գէմ քե րէն մ է կը * բան աստեղծ ՝ԼաՀ ան՛ քՒէքէեան կուտայ ա քե աննախրնթաց քաթողութիւն\ը ո ր ու միստիք ոլ ինքնատիպ, այնքան՝ Հզօր ոլ Հոգե
այգ ներկա լաց ո ւմնե րու առիթով կր Գրէր * նեցաւ Երեւանի շարժանկարի աշխատանոցին ար ցունց, այնքան .ողոքող ու խորոց սրտի աղօթք
ՀՀ Կո վկասաՀա յ թատե ր ագի րն եր ո լ նաՀա– ատդ րած Պէպօ ֆիլմ ը , Աուրիո յ , Լի բանանի , մը, « Տէր Ողորմ եա »5/ . . . Տուր աշխարՀի խաղա
պետը , Ա ունգուկեանց ամ էն յարգանքի արժան ի գի պա ո ս ի , Ամ եր ի կա յ ի , ք1բանի եւ մ իւս գաղութ– ղութիւն , ազգիս Հայոց ազատութիւն՝^.,, Ե*– սէր.**
է • • • Աուն դուկեանց մեր այն՛ բարոյախօս թատե նեբոլ մէթ։ Հայկական պատարագն իսկ զուտ քրիստոն՛էա
րագիրն է որ ամէնէն աւելի Հայ եղած է Տ> : Թէ - ինչպէս գաղութաՀ ա յ թեր թե բոլ մ էթ զբր կա՛ն խորՀուրդ մր չ է ։ Ան ոգեկոչումն է մեր փա–
քէեան ամէնէն աոաթ կը գնաՀաաէր այն որ Աուն– ուտ ծնե րէն՝ կը Հասկցուի , ա յ դ ժապաւէնը շա ռաՀեղ անցեալին՛* մեր աննման Մ ՛՛ծ ասքան չթն ,
դուկեան կրցեր է վարպետ կւ տպով մե րկացնեք բաթներով ներկայացուած է նատրոններու մէթ ել մեր Հրաշագեղ Աշակոյթին , Հայաս.՚ոան\ աշխար–
« Զար վաշխառուն , ա ղ ա Հ վա\՝ առականքը : թերմ ծափաՀար ո թ իւններ ո ւ արժանացած է ոչ մի Հ ին՝ , որուն բնդեր քէն կր Հսկեն մեր Հ ի ն ոլ նոր
Աքսպէս բարձր կարծիք մ լ ւայտն\ելո\վ Աուն– այն Հայ ժողովուրդի այլ եւ ^ ւ ֊ բ ի շ աղգերու պատ Ան թեց ե ա լն երը :
անձին
դուկհ ա՛՛՛ւ ի թ ա տ ե ր գ ո ւթ քւ լնն-ե ր ո մ աս ին , արեւմ ր ֊ կանող աշխատ աւո բնե րու կողմ է , որոնք յ եւ Ղ՝ուբսը աննախըն՛թաց բազմութիւն* Տեսակ–
տա-Հս/ք յա յան ի մա ա ւո րա կ ան) 7 անշուշտ ամէ Պէպօի տեսած են իրենց շտՀեբոլ պաշտպանը ցութիւններ : Ա ե կն ո ւմ ի պաՀն է : Հայկական
ղէնիթին
նէն։ առաթ նկատի ունեցած ե՛. սնոր արծարծած արտայայտիչը : Հրաժեշտի վերթքն Համբոյր մ\է
ղ ա ղ աւիա րա խօս ո ւթ ի ւն ը եւ իսՈ, ՛ք՝ ո ղո վ ր գա կանո ւ- Ղ՚աբր իէլ Ա ունդս ւկե ան ՛էր գործերով ան մ աՀ Ա ատ ուռ թե որ ՚ Ք օ թ ա ՚ Ա զ ի ւ ր , ^ կապտո յակ
թիճը։ Է Հա՛լ ժողովուրդի բոլոր Հ ւ՚ւտ ո ւածն ե ր ո ււն մէթ։ տակ արեգակի ոսկե քօղը գլիսուն քաշւ^ծ՝ կը կանգ
Այսօր ա/ թէ ին՚չպէս մեՆ Համակրանք կր վա Գ՛ ՍՏԵՓԱՆԵԱՆ ն՛ի իբրեւ արմենական աննկուն Հաւատք:
ՏԻԳՐԱՆՈՒՀԻ
յելէ գաղութաՀայութես/ն մէԼ Աունգուկեանը ցոյց (խաղասիրական Գ(իսանթ–իօյ0ք1այրայլ
Fonds A.R.A.M
ԱբհւմտաԽգ գրակաՏաբինՇը
Կիրակի առտու Նի", Պավվ – կ ա մ պ է թ թ ա , թ ի ւ >Ա՛ան կական անգամալոլծութիւնտը կամ գիտա
կան քառով Հի
3 Հանրակառք : Օրեր առա՚է այս ժամադրութեան ւանդութիւնը ք^օհօաՅ^շււէՇ կո չուած ժաՀբաւոբ գրեթէ
Լք՛՛ ե ւ վ ե ր ջ ի ս մ ա ս ) որոշումը տրուած է արգէն՚ յ Այն եկւորները որոնք դո յ՛ոթ իւն ունի Եվրոպայի
ծովափին վրայ Հաւաքաբար նստած 1լ ըլլան ամէն բոլոր երկիրներուն մէթ, աւելի կամ Նուաղ սաստ
թչկաաինցիի նկարագրած մ իջավայրը արել.. օր, պէաք էր ն՛եր կայ ԸԱային Աստուածածնի կութեամբ, Համաձայն պարագաներու իկ երկիր
մըտաՀայ գ ա ւ ա ռ ս Է , ուր կր աիրապեաէ դարա Վերափոխման տօնին, ուր աւանդական՛ սովորու ներով։ կը յա յան ուի կգղիացեա լ դէպքերով,
ւոր տգիտութիւնը, նախապաշարումը մէկ ԴՈԳ– թեան Համեմատ խաղողի օրՀնութիճե՛ կար եւ մա աւելի կամ նուազ Համ ախումբ , սակա յն մ ասնա
մէ , վաշխառուի , վաճառական: ու կալուածա– տաղ : ւո ր եղանակներու ընթացքին կր րն որոշուի տե
տ է ր է կեղեքումը, շաՀագործ ումը՝ միւս կողմէ։ Հա՛նրակառքը լեցուն է : Վարերէն ժողվուեր ղական փոքո Համաճարակներով, կամ աւելի մեծ
թ՝լկատի1ւցիի կատակերղո ւթի ւ ն ն եր Է՛Խ մէկը են տեղացի ու եկւոր ) ԱրեւաՀար ղէմքեր խան. ու տարածուն Համաճարակներով ինչպէս Ամերի
« էնգ Գեմէնր շ> կր յիշեցնէ Աունդուկեանի « քքս՛ գա՚վառոլթեամր օծուն։ Կր սեղմ՛ուին : Նեղ կ՚ընեն կայի ել մ անաւանդ Անգլիո յ մ էթ ուր 2000 դէպ
տեղ կ՚ընեն։
կան Պետրովիշն էն՛ կինքում ֆ ւչատակերգոլթիւ– կը տեղաւո բուին՛։ Գէպի Մ^ալէ© յ քեր ա բ ձա^նա գր ո ւած են :
Հեը։ Երկուքին մէէԴ աչ Հասարակական նոյն յու Հայկակա՛ն Մատուռ։ Փ օ լ ի օ լ ք Է լ ի թ ֊ ք սովորաբար յառաթ կ՚ուդայ յու
ղող Հարցերը յառաշ՛ կր քաշու ի՚ե\, անխն՛այ վաղ Ա ր տ ա գ ր ա լ ուխտագնացութիւն՛ մը որ կը յ ի լիս ել օգոստոս ամիսներու մէթ, եւ յաճախ կը
րով կը մերկացուին գիւղի ու քաղաքի ցեցերը։ շեցնէ Հայրենի Երկիրը* Ո՚֊ր՝ Վերափոխման այս շարունակուի մէն չեւ տարուան վեբթը* Հիւանդու
• Բ՝է իր տօնը այնքան մեծ շուքով եւ ցնծութեամբ կը թեան ժաՀ րը կրնա յ իր յարձա կումը գործեր ո1 չ
դո րծած յ ան ց ան ք% ե ր ո ւ Համ աք գժո խ– կատարուէր։ կրօնակա՛ն՝ ծէսեբով, սակայն պաշ միայն թղային կեդրոններուն վրայ, որոնք կր Հը–
քին՛ մէթ Հաշիւ– տուող Ո ո կան Պետրովի չ\ը եւ թէ տամունքը Հ ի ն էր։ Կ՚ՕրՀնէին խաղողը, որ այգին րամայեն անգամ՛ներ ու շարժումն՛երուն , այլ կ՚ազ
« էնդ Գ՚եմէն » եկող ^արուր Աւադը կը Հանդին էր : Հողը պաղատ բերութիլն\ը. Հնձանը* գի դէ նաեւ շն չ ա ռ ա կան շարժումներ ո ւն 4 յ Ր ա յ 1 Այս
սաևան– նոյ՛ն աո-եւտ րա-վա շիառ՛ էական դասի ներ ն ի ն ։ Որ ոլիտի լեցնէր սրբութեա՛ն՛ բաժակները : Վեբթին՛ պարագային յառաթ կուդայ շնչառութեան
կայացուցիչները > նո յն սա որ , խարեբա յ , անբա ՚Բրիստոնէական՛ Հաւատամքէն աւելի Հեթա անբաւականութիւն*, ոբ մաՀացու շ& չաՀեղձու–
րոյական , ժողովրդի աշխատանքի արդիւնքովը նոս Հոգեպաշտոլթեա՚մր Հայը կապուած էր այս թեան՛ կը յանգի, երբ Հոդ չտարուի անոր դար
ապրող մակաբոյծները։ Աունղ ո լկեանի այս կա տօներուն. ինչպէս Համբարձման յիշատակութիւ– մանումին՛. Այդ պարագային, բժէշկներր կր գոր
տակերգութեան մէթ ձ1շՈէ–ոԳ Զանգակովը, Զար– ն՚ր խորունկ ա ւանդա պա շտ ո ւթե ամ բ ։ Ան– կը տօ ծածեն պողպատէ ա ր Հ ե ս տ ա կ ան ստամ ոքս մը , որ
խանովը , Գերասիմ Եակուլիչը , Հ էնդ Գեմէն ֆի նէր գարնան Հասուն՚ութիւնը • բն՛ութեան ծաղ– ժամերով , օրերով , շաբաթներով , երբեմն ամիս
Կարկուտ կփրեկը , Ամեբուկ ԶաՔա,ՐԷԼ 1 VԲ$ կ ո * ֊ լ ներով ելեկտրականն ո ւթեամ բ շարժմանն մէթ գբր–
ԱաՀակը եւ միւսները դժոխքին մէթ իրենց կատա Գարձեալ Հողը, ֊որուն կապուած է ամբողքէ ուելով, վառ կ,ր\ պաՀ է շնչառութեան կենսական
րած իսոստովանտութիւններով կամ այս աշխաբՀն էոլթեամբ : գործ՛ողութիւնը :
ուղարկուած նամ ակներով կը մ երկացնեն՛ իրենք Կա՞յ արդեօք յ֊ողո՚վոլրդ մը , որ ԸԱայ այն Գիտուած է թէ շն չ ա ռ ա կան անդամալուծու
զիրենք, կբ մերկացնեն \9բդ դա բոլ կէսեբոմե ա– քան Հողապաշտ , բնութենապաշտ , որքան Հայը։ թիւնը սկսած է ՀետղՀետէ աւելի յաճախադէպ
բեւելաՀայ եւ աբելմտաՀայ կեանքի մէթ այնքան •Ան Հարաղատօրէն իր մէէ՛ կը ցոլացնէ իր մեծ դառնալ, եւ վարակել ոչ միայն մանուկն՛երը, այլ
սանձարձակ շաՀագործողներ , Ց ո յ Յ կուաան դժո նախն՛իքը, որոնք թագաւորն՛եր եւ իշխաններ ե– ն՛աեւ չափաՀասն երբ ւ
խային այն պայմանները որոն՛ց մէթ կ՚ապրէր աշ ղան . Հողատէր , սեփականատէր։ ՝Բալիֆո րն՚իո յ Փ ա լօ Աէթօ քաղաքին Աթան–
խատաւոր ժողովուրդը ւ ՎեբշՀի՚ն կա յարա՛ւն է ։ Հանրակառքը կը պար– ֆօբաօ Հ ամա լսարան ին մէթ վերթե բս դում աբուե–
իՒլկատինցիի « Աալըմ տղան » թատերգու– սլոկի : Մատլէ՚ն : կազմութիւնը խճողած է ճամ ցալ Ամեբիկեան Բնագիտական Ընկերակցութեան
թեան մ էթ Հ անդէս կուգան արեւմ տաՀ այ մի թա բան, որուն եզերքէն վճիտ Լ՛րիկ մը աարածուած տար եկան րնդՀ * ժողով ը : Այգ առթիւ մասնագէտ
վա յ ր ի յատուկ Պեպօներ եւ Զիմզիմռվն՚եր , կամ կը գւգլայ Հեղիկ։ \ք աո ու կանան՚շո ւթ ի ւն՛ : Տուն ներ՛ը յայտարարեցին՛ թէ կարելի եղած է արտա
Վարդիկն ու թաղտիկը : Այստեղ ալ Հարուստի ճի եւ պարտէզ այս նեղ Հովտին մէթ՛ որուն եըկու գրել աստեղային՛ ճառադա՚յթներ , շնորՀիւ 4,000
րաններու մէթ գալարուող նոյն՝ ա Հ՚հԼմ *օ( ,/**֊/՛/^// կոզմ՚ր կը բարձրանան Ալպեանները։ Ալ ծով կ\իթ– թոննոց Հսկայ դործիքի մը, .որուն ՀՀ Շ^շ1օէաՈ ->
տառապանքն է , ն ո յ ն մուրՀակի մգձաւանթը , Հսւ– նեն անոնք ԳէխիկոՐ ՚ ՋգելոՎ իրենց փառքն՝՛ ու դե անունը կուտան *
ր ո ւս տ ին ար Հ ամ ա ր Հ անքը գէպի աղքատը եւ ան որ ղեց կո ւթ ի ւն\ը Ա ա\վո ւանւե րո ւն մէթ։ Այգ նո րաՀն ա ր դո րծ ի քին Հնարաւորս ւթ իւն
պատիւը , այստեղ ալ չքաւորին ն ո յ ն արդար զայ կրրնոպլէն աիկին մը կր ցուցնէ ձախի վրայ ներ բ կը գեր աղ անց են՛ Հիւլէակ ան ռումբ արտ ա–
րոյթն է եւ բողոքը։ լեբան կ ո ղն ի վե ր Հաստա աո լա ծ բե ակար աններ ո Լ գրող գո րծ ի յթձ՚ե ր\ը :
Վարդուկի ԲՈԳՈՔԸ զարմ անալի կերպով կը շարք մ ը ։ ՀՀ Կը տեսնէիք, ասոնք բո լո ր\ր Հայ
յ ի շե ցն է Պէպ օի յ այտն ի մ ենախօս ու թ եան մէթ ե– կական են Տ> » էլ*Ը"է ՚* Պարաիզաւոր ու օդասուն են\ ԱշխարՀիս ամենամեծ Հեռադիտակը կր
րեւցող բողո քը եւ տ ո դո ր ո ւած է որոշ գաղափա ա յ դ շէնքե ր ը : Պատշգամն երր ծառ ու ծաղիկ են գտնուի ՝Բալիֆոր1իոյ մէջ՛. \930էն ի վեր, Ամե–
րով մը, այն որ այս աշխարՀի մէթ Հարուստներն զարդար եր : Թարմ ու Հո դե զո ւ ար ճ շուն չ մը կր րի կաց իներր ձեռնարկած է ին պատրաստելու այգ
են– մ ք այն\ ապրողն եր ը եւ վա յ ե ՚ ողնե րը Հ պա րո ւր է մթնոլորտը : ւ Հեռադիտակին գոգաւոր ապակին , որուն տրա–
Կ * Պո ("ո յ առաթաւո բ մտ աւո րա կան՛ո ւթիլն՝>ը Հայկական* Հայկական^։ Ուր որ երթաս , ուր •մ-աղ հծր Հ,ինղ– մեդբ է : Վերթերս այդ ապակի թե
ա յն աստիճանէ Համ ակ րանքով Էր լեցուած գԷա^Ի "մ1 ԸԼւա" 1 շինարարս ւթեան յուռթի կամքն է որ շինտւթիւնր աւարտած բԱալով , Հե ռադի տ ակը իր
թատերագիրը ո ր ն ոյնիսկ Հ ամ իա եան լետա գիմ ա– կր ծառան ա յ : նոր ապակիով պիտի զետեղեն՛ Փ ա քօմաւլ լեբան
կան տարիներուն , երբ առՀս-սարակ Հայկական • • ՛Ե՞րր է ր ՛ " Բնաչին՚չ րըին քեղ : Ու ոսկոր դ ա գ ա թ ր , որուն բարձար ութի ւնր \ 700 մեդբ է եւ
ներկա յ ա ց ո ւ մ ն ե բ ը թո յլատրուած չէին\, կրցաւ ներուդ ձիսհասպիտակ կոյտերը անապատի ծո՛վ կր գտնուի Աան-Տիէկոյէն 72 քիլոմեգր Հիւսիս :
բեմ Հս/ւել Պոլսո յ մէթ « Պեպօ %ն է տարածս ւթիւձնր լեցուցին • ո Լ արմատախի լ մ՛նա 65 թոն ծան բութիւն ունեցող թ^6ճ կոչուած
\$&)ին Պոլիս գտնուող դերասանն Ար ամ Վրոյբ ցիր մինուճար քանի մը որբերով, կիներով ու մա այդ մ ե ծա զան գո ւած ա պա կին Հ ա լեց ո լցած են
րնդառաթ ե ր թ ա լո վ Գա ա՛ր գիւղի թատերասէր եր ի– ՛հ ո ւկներ ով : 1575 աստիճան՛ տաքութիւն ունեցող փուռի մը
տասարդնեբու ցանկութեան ( կր բեմադրէ ՀՀ Պ է– Բայց աՀա տուն տեղ ես օ ա ար ո ւթեան մէի մէթ։ Օրը երեք թոն Հալեցնելով, մէկ ամիս տե
պօ ՝%ն , պո լո աՀ ա յ բաբ բառին վերածելով Պէպօի ՛Բու բնակարաններդ ռեՀան ու մեխակ կը բուրեն՛. ւած է մ իա յն Հ ալում ի դործոզութ Աւնը : կաղա
ԴեՐԼՀ ^ԱԼ կատարէ ինքը Վբոյրր : Պ աղատս լ ծառեր՛ կր շրջանակեն զանոնք եւ մե պար ում ի Համար պէտք եղած է շի& ել դիտա
Իր լիշողութիւններուն մէթ Վրոյր կը պատմէ. ղուի փեթակներ Հաստատուած են ։ րանի մր մեծ գմբէթին չ ա փ լայնութիւն՛ ունեցող
Պէպօի ն՛երկայացումր մեծ խ ա ն դ ա վ ա ռ ս ւ— Հայ, Հայ՛ Ա՝արդկային ընկերութեան ըս– կաղապար մը : 40 թոն Հալած ապա կիէն 2 0 թոն
թ իւն յառաթ բերաւ մ ան աւա՛նդ Պէպօն\ե բու շ Ր թա տեղծագործ մասնիկը։ ՏԼոՀողութեան՛, մարդասի
նա կ ին մէթ՛. Այն՛ ժամ անա կո լա ՛յ օրաթերթերէն , րութեան ՚րնդունակ :
աէքԻ զարնող « Արեւելք »Հւ Պէ՝՚՝օի ներկայացման Ոզշո՜յն" ողջո՜յն։ քարբ գնելու : \,շան Փալանճեան , Համեստ Հ՛այոր
Հա յր ենակից՝ յար
նուիրոլած րնդարձակ յօդուած՛՛՛Հ՛եր դրեց, դրուա ԱՀա Ա՛աաուռր : չ^երմաե շէնք մը ոսկեդեղին՛ դի մ ր , ո րուն Հանդէպ որպէս
գլուխ ր քանի մ\ր\ աս
տելով Ա,ուն գուկեանի տաղանդէն այդ թանկագին աբեւին մէթ։ կտմրթակի մբ գանքի տուրք ունիմ :
ղ ո Հ ար ր * . . : տիճաններէ վեր կր կան գնի : Գրան կամարին վրայ համերգութիւնը սկսած է ։ կողովուրդը մե–
Պէպօն այնպէս էր լարեր Հասարակութեան՛ ֆրանսերէն եւ Հայերէն կ֊ո կարդանք* « ՛Ա * Աս ծամասնութեամ բ դուրսն է ։Ա ատ ուռը նեղ կուդայ
Հ ետաքրքրոլթ իւն ր որ Բերայի Գաարդիւղի երի
տասարդութիւն ր խնդրեց ՀէՐլ^՚՚եչ զայն իրենց տուածածնի Հա ք կա կան Ա աս՚ուռ »: այս բա ց առի կ Համ ախ մ բում ին :
թաղե րուն մ էթ % Աւելի բարձրր , շէնքին՛ ճակատը՛ քառակուսի Եկեր են քաղաքի շրթանակէ երէն՛ * Հեռաւոր
Հ ա մի ա ե ան բռնակալոլթԼ ււն տապալումէն քարի մը վրայ փորագրուած է շինութեան նախա քաղաքներէն : Եկեր են եւ Փարիզէն * Հոծ բաղմու—
յետ՛ոյ, երբ Հալ դերասանական թումբեր իրա ձեռն ո ւթ ի ւնր ս տան ձնող սրացաւ Հա յ ո ւ ն ան ո ւն ր , թեամբ :
ւունք ս տա ց ան Պոլսո ք մէթ մ ա քրենի լեզուո՛ մ ներ– որպէս բարերար * Տիգրան Զամքէրթէնեան : Հայկական՛ պատարագր Հոգեպարար մեղեդի
կա յացումնե ր տա լու ,թատ րոննե բու խաղացանկին Ընտիր փաղսճնդ մ ը կր կաղմ են մեր մ էթ ար ներով կր խնկէ ներսն՛ ոլ դուրս՛ը։ Օրուան տօնին
մէ9 ֆ ո արժանի տեղր գրաւեց Գ * Ա ո ւն՚գո լկեան ը ; ժանայիշատակ բարերարներու անունները* ա՛մ Ա1– մասնակ հց ե\՚ բո լո բ ր :
1909//՛. Պ ոլսոյ Հայութքւնր առիթ ուն՚ե ցաւ դարձ Հութեան Լուսապսակով։ Ան՛ոնք Հիմնեցին գըպ֊ « Ողթո յն տուք մ իմ ե անց , Համ բո յր սրբու
եալ ծա/իաՀ ա բե լու Պ է պօ ի բեմ ա գ ր ո ւթիւնր : Ւսկ րոցն՚եր, բուժարանն՛եր , ուսանողական ոստան թեան »: « 7^՛ ի սա ո ււ ի մէթ մեր յայտնեցաւ* •• »է
1 9 1 Օթ՛ մէկ բան ի անգամ Ղ՛ո ւր եան - Արմ էն եան ներ– : Հա լրեն իքի եւ Ափ\ւռյ>ի մէթ : Ա* ան ա ւան գ Ու մեր ղմայլելի շարականներու լեզուն՛ կը
իւ ու մ ր քէն կողմ Է վա յ ե լեց Ա ո լ1 գ ո լկեանի « ՝ք՝ան - ա յս վերթերս * գերեղմ ա՝ ՝ ի մր ան յո յս մ թո լթեն էն գեղգեղէ , կր սաւառնի խոմևկի դալարներով։ Ա ՐՐ՜՛
ղ ած օթախ »#» է թաՀակփ ր ձեռք մ բ բարձ րացաւ լ\եմ արանի Հփմնա– տառուչ ու Հոգենուագ ՀՀ Տէր Ողորմ եա ՝ֆն :
ԱրեւմտաՀայ դրական^ութ հան աչքի ինկող Ո^ր մէկ քրիստոնեայ ազգն ոմնի , այնքան
գէմ քե րէն մ է կը * բան աստեղծ ՝ԼաՀ ան՛ քՒէքէեան կուտայ ա քե աննախրնթաց քաթողութիւն\ը ո ր ու միստիք ոլ ինքնատիպ, այնքան՝ Հզօր ոլ Հոգե
այգ ներկա լաց ո ւմնե րու առիթով կր Գրէր * նեցաւ Երեւանի շարժանկարի աշխատանոցին ար ցունց, այնքան .ողոքող ու խորոց սրտի աղօթք
ՀՀ Կո վկասաՀա յ թատե ր ագի րն եր ո լ նաՀա– ատդ րած Պէպօ ֆիլմ ը , Աուրիո յ , Լի բանանի , մը, « Տէր Ողորմ եա »5/ . . . Տուր աշխարՀի խաղա
պետը , Ա ունգուկեանց ամ էն յարգանքի արժան ի գի պա ո ս ի , Ամ եր ի կա յ ի , ք1բանի եւ մ իւս գաղութ– ղութիւն , ազգիս Հայոց ազատութիւն՝^.,, Ե*– սէր.**
է • • • Աուն դուկեանց մեր այն՛ բարոյախօս թատե նեբոլ մէթ։ Հայկական պատարագն իսկ զուտ քրիստոն՛էա
րագիրն է որ ամէնէն աւելի Հայ եղած է Տ> : Թէ - ինչպէս գաղութաՀ ա յ թեր թե բոլ մ էթ զբր կա՛ն խորՀուրդ մր չ է ։ Ան ոգեկոչումն է մեր փա–
քէեան ամէնէն աոաթ կը գնաՀաաէր այն որ Աուն– ուտ ծնե րէն՝ կը Հասկցուի , ա յ դ ժապաւէնը շա ռաՀեղ անցեալին՛* մեր աննման Մ ՛՛ծ ասքան չթն ,
դուկեան կրցեր է վարպետ կւ տպով մե րկացնեք բաթներով ներկայացուած է նատրոններու մէթ ել մեր Հրաշագեղ Աշակոյթին , Հայաս.՚ոան\ աշխար–
« Զար վաշխառուն , ա ղ ա Հ վա\՝ առականքը : թերմ ծափաՀար ո թ իւններ ո ւ արժանացած է ոչ մի Հ ին՝ , որուն բնդեր քէն կր Հսկեն մեր Հ ի ն ոլ նոր
Աքսպէս բարձր կարծիք մ լ ւայտն\ելո\վ Աուն– այն Հայ ժողովուրդի այլ եւ ^ ւ ֊ բ ի շ աղգերու պատ Ան թեց ե ա լն երը :
անձին
դուկհ ա՛՛՛ւ ի թ ա տ ե ր գ ո ւթ քւ լնն-ե ր ո մ աս ին , արեւմ ր ֊ կանող աշխատ աւո բնե րու կողմ է , որոնք յ եւ Ղ՝ուբսը աննախըն՛թաց բազմութիւն* Տեսակ–
տա-Հս/ք յա յան ի մա ա ւո րա կ ան) 7 անշուշտ ամէ Պէպօի տեսած են իրենց շտՀեբոլ պաշտպանը ցութիւններ : Ա ե կն ո ւմ ի պաՀն է : Հայկական
ղէնիթին
նէն։ առաթ նկատի ունեցած ե՛. սնոր արծարծած արտայայտիչը : Հրաժեշտի վերթքն Համբոյր մ\է
ղ ա ղ աւիա րա խօս ո ւթ ի ւն ը եւ իսՈ, ՛ք՝ ո ղո վ ր գա կանո ւ- Ղ՚աբր իէլ Ա ունդս ւկե ան ՛էր գործերով ան մ աՀ Ա ատ ուռ թե որ ՚ Ք օ թ ա ՚ Ա զ ի ւ ր , ^ կապտո յակ
թիճը։ Է Հա՛լ ժողովուրդի բոլոր Հ ւ՚ւտ ո ւածն ե ր ո ււն մէթ։ տակ արեգակի ոսկե քօղը գլիսուն քաշւ^ծ՝ կը կանգ
Այսօր ա/ թէ ին՚չպէս մեՆ Համակրանք կր վա Գ՛ ՍՏԵՓԱՆԵԱՆ ն՛ի իբրեւ արմենական աննկուն Հաւատք:
ՏԻԳՐԱՆՈՒՀԻ
յելէ գաղութաՀայութես/ն մէԼ Աունգուկեանը ցոյց (խաղասիրական Գ(իսանթ–իօյ0ք1այրայլ
Fonds A.R.A.M
