Page 170 - ARM_19-1947_03
P. 170
թեան արեւը շառայլ առ շառայլ : Բախտաւոր են
անոնք արթննալով,
ԱՆՀԵՏԱՑՈՂ ԳԷՄ՚ԲԵՐ ՄԵՐ ԼԵՋՈԻՆ որ, կանուխ կրցեր են դրի
առնել եւ Հրատարակել։
ՆԻԿՕԼ ԱղԲԱԼԵԱՆ 1. — Գ ասա ո.ար ւսր բաոյնէ յաւ ւքաւՓԹ : 2. — Ն ո ր Գիտեմ , արեւե լաՀայ դա լա ււ ա րա ր բառն եր ո լ
ուղղագրւււ.թ–իւյ1ւքը: 3. — Օաար րաււեյաւ գործա. գոյութեան Հաւատացողները պիտի
տան ւկոբՀ ինծի ռոյց Հե՛տա
ծոլթ-իլքւքը : 4. — ԱրեՆմաաճայերԷսին ապադաՕ,; քրքրութիւնը * Մ ի ո ւթեան բանա
ֆոլքլոբի կառավարութեան
Ա ե ծ ու անփոխարինելի կ՛՝ բուստ մրն է Հայ մասին , փաստ՝
գրականութեան ե լ Հայ բանաս ւ էական աշխարՀխն. սէրներու արշաւանքը գաւառէ գաւառ, Լոռիի ձո^
Համար Ազբալեանի մաՀյլ \որ գէթ ինծի Համար «Յուսաբեր» ամ սա թերթ են Հարցարան ը խմ բերէն մինչեւ Աիւնեաց լեռները; &« պիտի չպա
անակնկալ մր շեղաւ։ Հանգուցեալյլ Հակառակ իր բագրուած է այնպիսի ձեւով մը\, որ կը յիշեցնէ տասխանեմ թէ Ֆրանսական Յեղափոխութեան՛ շր
յառաջացած տարիքին ՛ու արեւ՚ւն ճնշումի բարձ, ամեբիկեան՛ թեր թե բու սովորութիւնը Հան\րաքուէ թանէն եւս, ՍաՀմանագի բ ժողովը Հաշտ կը նա
բացման , կարծէք չէր խորՀեր ր\՝1 աւ մաՀուան մա կամ ւիիճակադրութիւն պատրաստելու մասին : յ է ր գա ւատւա բա ր բար ռն ե ր ո ւն\, (թէեւ կրթական
սին ու Պէյբութի եւ մինչեւ իսկ Հալէսչի ո՚եւէ Ամերիկացի ընթերցողին Համար, օրինակ՝ այն գործավարութիւնը յեաագային , 16 թաւո&1 ՅՈ I I
մշակութային կարեւոր ՀաՀեդէսի ,անսլայման Հրա Հարցում ին թէ պա տ ե ր ա ղմ կրնա® յ ծագիլ Ամ եր ի~ թուակիր Հրովարտակով մը վճռեց Փ ճ ա ց ն ե լ բՈ–
ւիրուած կ՚ւըշչար ու կբ կարդար իր ներՀ՚ուն գա կայի եւ քհուսիոյ միթեւ, կարեւոր է գիտնալ թէ լոր գ ա ւ ա ռ ա բ ա ր բաոնե րը, ճիշտ իտհշագէս սլա ր տ ի ւր.
սախօս ո ւթ ի ւ ն ն ե ր ԷՀ : քանթ Հ ոգի «//-/յո» կը պատասխանեն՝ եւ քան թ սլան մը կր փճացնէ ծառեբուն արմ՜ատին՝ վրայ
\942ին Պէյրութի ճեմարանի սրաՀէւերուն մէչ Հոդի՝ €ո՚չ» , քուէի մերկութեամբ, առա՛նց պատ բո լսած իւնձիւղները) , վասնզի կառավարութեանց
«Հայ Գրականռւթեաէն Պատմութեան» իր դասա. ճառաբանութեան : ք1^՝"^ փոյք^ թէ Հարցեր կան, Հետաքբքրութ ի ւ ն բ կամ Հաշտ նայիլը չէ որ կ՝ա–
խօսոէ-թիւնՀհերրլ, ինրչ յաջորդական շաբաթներուն ո րոնց պատասխան ր քուէի մը ծան բութ են էն աւե պաՀովէ գաւառա բա ր բառնե բուն գ ո յ ՚ ո ւ թ փ լ ն ը • Ա֊
մԷչՀ, կարելի է Համարել մեր ալդային Հ ի ն եւ Ոս– լի կը կշռէ՝ որովՀետեւ Հատոր կը շինէ :
<<ւ8ուսաբեբ»ի Հարցարանին էորս նիւթերն ալ, ւելի յստակ բացատրելու Համար մէտքս , ըսեմ թէ
կեդարռւ մատենագրութեան Հո*–ր9 լսուած ամէնէն– մեր գաւառա–բարբառները էէին կրնար դիմանա լ
արժ-էքաւոր ու քն\Լ ասի րական ղասախօսութիւն՚նե– իրենց ծան րո ւթեամբը Հատորով առանձին ա- գ ե ռ երկար ատեն, ^ստեղծուած նոր պայմաննե
րր ՛որոնք^ օրր օրին– Հրատաբաղուեցան սումնասիբութեան կարօտ , իւրաքան թիւրը առան ր է ն ւաւա/ջ ա թ ;
Ազդարար ձ ի ն Հարցարան մր կազմելու չ ա փ բարդ, կը վախ
նամ որ պատասխանողը կը դնեն, 3. 1՚ՅՈ161*10211116» Ու պիաի գայ մ ամանակ մը, երբ պիտի փճա
շաբաթաթերթէ մէթ ու Հարիւրաւոր ունկն՛դիրներ քուէ տուո՛ղի մր գիրքին մէթ՝ եթէ տոմսի մը նան ո է մ իա յն բազմ աթիւ դա ւա ռաբ ա ր բա ռնե բ ,
ու ընիԺեըց ողջն՛եր՝ երիտասարդ մտաւորական գա– ձեւն ունենա յ պատասխանը ւ այլ եւ ամբողջական բայց վէոքր լեզուներ , առանց
սա/լար գէն ու Համալսարանական ուսանողներէն նո>յ նի ս կ կառավա բո ւթեան ց Հ բովա րտա կին\: ( Ա^
մ անաւա՚Լգ օգտո ւե ո ա՛՛ե այգ կրկին առիթնե րէն ; ՝Բուէն ձգենք մ ո ղովրդա պետ ո ւթ եան արգի
՚քՒարթիւֆն յար–
ե րո ւն , եւ մօաեն\անք Հարկերուն ոիթ կ՚ունենանք խօսելու այգ մասին\\ յ
Աղբալես/ն , որ \,ոլւա յր Բիլղան գաս ի ի անսաՀմա$ւ սյն՝ բո՛լոր պւ մ անները,որոնք սնՀ րամեշւ
տ աղա Ագին թերմ Հիացող մրն էր, կարելի է ըոել գելով Այսօր , ստոյգ Է ոբ վեբթացած Է գաւառա -
թէ անոր մ աՀ էն յ ետոյ փոխա րինա ծ էր զինքը յ են– նեբկայացն ելու Համ ար զանոնք իրենց պատ - բարբառներու գաբը ;
թէեւ պէտք է խոստովան է լ որ (յորայրի բերած մ ո ւթեամ րը ե լ Հ աս ա կովը : ք*այ& » խէ Լ ա Ի ^ " Է ^էԸ նշանակէ գաւառա բար
արմէքը
•ե սլա ս տ ր , իր գրաւոր եւ մ անա ւան գ անափ ոլ Հա– Եւ մեղքը մեղաւորին ճիտը, եթէ մէկը գայ բառ։ Յետոյ Հարկ է ճշտել իր գերը եւ Համար
։
բիւրէ աւելի արմ՜ է քաւոր գործերով, գրեթէ ամ– թակղի կամ ձանձրանա յ՝ տեսնելով որ, աման ֊ լեզուին պատմութեան մէթ, բացատրելու
րողթովին րա՝՝– աս ի ր ա կան , պիտ ի էՀ ալտ սա րէ ր Ազ կարապետ քուէտոմս մը գրելո՛ւ տեղ, յօդուած թէ ի՛նչ կը. կորսնցնեն\ք իր անՀետացումսվ
բալեանի բերած նպաստին ։ կո չ ո ւա ծ Հր ապ արա կագ րա կ ան սեռին պ ո՛չ էն կը Կբ խոստովան իմ ^ որ շուարում ի կը մատ
Պէ յր ո 1 թ է մ տ աւո բ ա կան գաս ր ան սլա յմ ան ո բ քաշեմ ո Լ կ երկնց\ ՛եմ , ըստ ՛իմ բաբի սովորու նուիմ երբ Հարկ կ ՚ ը լ լ ա յ սաՀմանե լ գաւառա բար–
շա՛՛տ, շա՛տ բան կր պարտի Ագբալեանվյ՝, վասն ղի թեա՛նս , զայն քիշ՛ մ ր աւելի սուղ ծ ախ ելու Համ ար բառլււ ԱՀա պարզագոյն ձ ե լ մը* Ին՝չ ՛ոբ էր աշ–
ո ղբա ս ե ա լր Հայ Ա ատենագրուի եան անսպառ Հա ամո՛ւլ մ ամ ուլին մ էթ Հ խաբՀաբարը գրաբարի տիրապետութեան գա
բուն՛,( ա յն է գաւառա
մա յնաղիաարտե մ ը ն էր , խտ րապէս ուսումնասի Ա. — Ա ր և մ տ ա հ ա յ գաււ֊աւևարարրաւլյն1երը կր. բաբ բառը աշխաբՀաբ, սրին
րած բէէաԼով մէբ ցնղի անգիր եւ գրաւոր դպրու Թա՞քԼ պահել ։ի>րե1ն՚ց գ ո յ Ո Ն թ ի ա ր ե ւ զ ա ր գ ա ն ա լ ՝ տի բ ա պե աո լթե ան գա՝րուն\ ։Ուր եմն ա զդային պ աշ–
թեան ամբողթ շրթան ը , Համեմ ա տա կան լեղուա - ա ռ ե ղ ծ ո ւ ա ծ Թոր պ ա յ մ ա ն ն ե ր է ն եաք1ն ալ : ա օն ակա՜ն գրական լեզուէն անկաիս՝ ուրիշ լեզու
գիտութեան ե լ (\սկեգաբոլ բոլոր Հեղինակներուն մը, զոր մողովուբգը, իրեն աւելի մտերիմ, կը
բաղդատական ո ւս ո ւ մ ն ա ս իր ո ւի." I, ամ բ ; Աստուա– Հարցումը պա կա՛ս ա ւո ր է , ա\նՀ րամեշտ է ամ– /սօսի իր բնաշխարՀին մէթ։ Բայց մէկ չէ այգ լ ե ֊
ծաշունչի թարգմանութեան \ձՕՕամեայ յո բե լե բողթացնել.—Հապա արեւելահայ գալաոաբարբաո– գուն\, ,որ կը թրվոայ մոգովուրգին շյրթնե բուն՛
նա կան Հ անգէսներ ո լն\ տուած ի I՛ խո բուն կ դասա էլւե^բր : <ձ8ուսաբեբ»ի Հարցումին ձեւն՝ իսկ կը ՚ Լ Ր ա յ ։ Այսպէ" յ մեր Հփն\ Հայ՛երէնին՝ մէթ ունինք
խօս ու թի ւն նե րը ան մոռանա լչի պ րաի մ՚ե ան Պէյր ու մատնէ թէ խմբագրողը շ ի Հաւատար աբ՚եւմտա– բազմաթիւ բառեր, իբր՝(ւ նման լեզունեբ՚ու անուն,
թի ամէն դասու ուն՛կնդիրն ե բ ո ՚ Ն կողմ է : Հա ք գ ա ւ ա ռ ա բ ա ր բառն ե րո՛ւն գ ո յո ւթ եան՝ ՀՀստեղ– — կ ո ր ճ ա յ , կորճալեզու., ե գ ե ր ա կ ա ն բ ա բ բ ւ ա ւ \Արգի
Նիկօլ Աղրա լե ան նո յնքա խո ր ^ եէո աղօտու ծուած նոր պայ մ աննե րէն ետքը» : ք՝ա յց քանի ոբ մողովրղական Հայերէնին մէթ աաքփկբերա1ն \ի®նչ
թեամբ ո լսում՛ն ա սիրած էր նա. լ. մեր աշուղա կ աս իր ՀաբցումՀը կը վերա բեր ի միայն արեւմտաՀայ
գաւառա բա ր բառն ե րո ւ ն , լռե լե ա յն՛ կ* րնգո լ ն ի ա— կբ ն շա՛ն ա կեն այս բառերը ;
գ ր ական ո ւթ ի ւն ը , վասն ղ ի շա։ մը բանաս էր ու բեմն ֊ո ր ն\ո յն վտանգին են թ ա կա լ շեն՛ արեւելս/– Ե ր բեմն լե զուն ե ր\ը աշխար Հ ադ բա կան անուն -
գիտն՛ականներ ո ւ նման միա յն ս \ ւաենագա բանի եւ Հա ւ ղաւառաբար բառնե րը : ներ էլ առնելն , որոնք ցո յց կո ւտ ան իրենց կարեւո
սերտարաններու մէթ ամ վուվա ւած ու աշխարՀի րութեան՛ , մաքրութեան եւ նրբութեան աստի -
յա րա բե բութ են էն– ընգՀանբապէս խորշող գիտնա Արդ , իմ կարծիքովս ՝ ՛ո՛ շ մ իա յն՛ արեւմ աա.
՛կան՛ը էէ ր * ան ւղա յ մ ա\ն սէր ունէր արուեստի ու Հայ , ա յ լ1ւ արեելաՀա լ գա ւա ռ ա բա բբա ււն ե ր ր դա– ճանը ։ , ՈԱաաւնիկ լեզու կը կո՛չուի– այն\ բար
Այսպէս
բան ա ս տ ե գ ծ ո ւթե ան , կը պա շտ ^ ր իր ցեղին աշու տապա րտսուած են կո՛րս տեան՛, • ընդմիշտ կո ր -
ղական ե ր ամշտ ո ւթ ի ւն՛ը ՛եւ Հ իա ցում ունէ ր Աա– սուած կա բե էի է Համարի լ ին՚շ որ կը մնայ ան ոնց ^ բառը, որ կբ խօսուի արքունիքին մէթ։ Արդ , ար–
յաթ Նովայի Հսձնդէպ ո՛ւ 1լեբգՀր անոր լաւագոյն մ է անտիպ կամ գրի շա ռն ո ւած , բա յց ա յսուՀե - քուն\իքը յքնգՀ ան րապէս կը գտն\ուէբ երկրին սր–
տագերէն : տեւ եւս օ դա ա գո րծ ե լի ո բ կը մ՛նա յ տ պո ւած տին վրայ , կեդրոն՛ը , յանկարծական ասպատա
Աղրա լե ան ո՛չ մ իա յն ընկերա յին ու ընկերա կամ դրի առնուած : Եւ այս ճիշտ է ո՚շ միայն՝ Հա^ կս ւթ ի ւննե րու վտանգէն Հեռու՛ ՚Այնաեդ՝ նաեւ
սէր բարձր մտա ւոբա կանո ւթի ւն) մըն էր , այէեւ յոց , այլ եւ ՛այն բոլո՛ր մո ղո ւ/ո ւրգն եր ո ւ ն Համար՝ երկրին\ մտաւորական ծաղիկը,—• նախարարականդ
Համեստ էր, աղու մը է ա > փ ման՛՛ուկ ու խոնաբՀ որսն ց տան իքէն ներս կր մ տն՝է քաղտքա կ ր թու - ե կե ղեց ա կան , ավն.ուական\ , ազատորեար դա սա -
Հ՛ո գիով Հ քառորդ գարէ ի վեր պանդուխտ մնաց
նախ Աղեքսանդրվ-ա եւ յետոյ %էյբութ , Հեռու իր նակ Երեւանէն էթմիածին գալ ու վերադառնալուդ
վչնաանիքի անդամն երէն , բայց գիտցաւ այ՛գ նմ– Պէ յր ութէն չմեկնած վեբթին անգամ կը լսէի մ՛ինչեւ մողովներու աւարտիլը վան՛քը մնար։
գեՀ ու առանձնական՛ կեանքին Հետ Հ ա շա ո ւ իլ ՛ու զինքը Ա ա յաթ \,՚ովայի մ ա-Հ՚ուան Հարիւրամեակի Մեր ն՛պատակն– կբ մեծանուն վարպետը միշա մեր
Հաշտուեցալ առան ց գանգատ ի : ճեմ ար ան ի մէթ Հանդէսի առթիւ, ֆրանսական Սէն< (իողէֆ Հա մօտ ունենալ , աւելի վայելելու Համար իբ
տարուան ինը ամիսները իր նո ՚ւասիրած դասերը մ՛ալսարանի դա Հ լիճ ի՛ն՝ մ էթ ոբ կր յոՐ՝գէ՚բ ընտ Հաճելի ու մտերմիկ ընկերութիւնը։ Եւ մտերմա
աւանդելով, շաբաթական չորս..Հի՝նգ սլաՀ միայն), րա՛ն ի բազմութեան՝ մ\ը տա՛կ։ Գիտէի որ Ագթալ -
ամրան արձակուրդի երեք ամիսները 1լանցբն՝էբ ե անն ալ ր եմ պիտի ելլէ բ իր Հիացո ւմ ի տուր քը կան պաՀու մէթ էր որ Աէօրէքճեան՝ սրբազան՝ եւ
Շթօրա Հ՛ովոցի իր խեղճուկ ս ՝ է զա ւա րին տակ , տալու աննման աշուղի տաղանդին : ք^ն դրեցի քո՛– Աւետիք իսաՀակեան ին\ձմէ ուզեցին իմանալ Աղ
ի՛նքը կր պատրաստէր իր Համ ե ւտ ճաշը ու կ՚ապ վիններէս ոբ առանց զգաց նե լու , ուրիշի մ ը կար– րա լե անի առողթութիւտնը , ազնիւ Հոգածութեան բ
րէր սրտի մեծադոյն ղձոՀ ունակ ո՚ւթե ամբ ; Շ ա տ գալ տան– այգ իրիկուան իբ Հոյակապ բանախօ - մը ։
անգամներ ղթնքը կը տեսնէ ինք Պիքֆայա յի Հո ս ո ւթի ւնը , քան զի Հ ան գուցե ալը ո բ մօ տ ս ն ստ ած Ըսէ՛ք Ազբալեանի ո լ , Հայաստան՛ գայ, Հոս
վան՛ուտ բլուրներուն վրայ » Ի" ՝*1բա^1՚Ը. զարկած էր , տակաւին բեմ չելած , քանի մը անՀանդիստ կին եւ զաւակներ ունի , ամէն կերպ Հանգիստ կր
արեւին դէ՛մ, պաղորակ ակնաղբիւրին ք՛ով։ շա րմո ւմնե ր ըրած էր ՚՛ է* գուբ , սակայն , Աղբալ– նայ ունենալ, իր գիրքին Համապատասխան Հո
Պէյրութի գրեթէ բոլոր լսարանները բ ա ց էի"՝ եան այդ Հ անգէսին տուած էր իր ամ էն էն Հ ո յա– գածութեամբ , ըսէ՛ ք որ ան՚պա յմ ան գա յ ։
Իր ձԻ՝լԻՀ. գասախօսութիւն\ւերո ն Համար, ճեմա կա՚պ ճառերէն մէկը։ Երբ ի"ելայեղ ծափերու մէթ Պ է յրութ վեր՛ադարձիս Հաալո բդեցի իրեն՛ Վ^ե–
րանի մէթ, Հայ էյ ր իաասարդա. Ակումբը, ԲՈ ղ" - վար ի թալ բեմ էն , ՛նկատեցի ոբ ան ս ո վո ր դա լկա— Հ ափ առ Հայրապետի եւ իսաՀա1լեանի ս/նկեզծ
քականաց մողովասբաՀը, Ան թչ լ ի աո ի կաթողիկո թիւն մր յաթորգած էր ՛իր վարդագոյն՛ այտերուն՛. Հրաւէրը , որ Հ բաւէ րն\ էր անշուշտ Հայաստանի
սարան– ր֊, ու ֆրանսական ու ամեբիկեան Համալսա Սաստիկ յոգնած էր : ՝Բա՝նի մը օր վերթ իմացայ կառավարութեան Հ &–ւ ո րՀ ա կա լո ւթ ի ւ ն յա յտնե ց եւ
րաններու շքեղ գաՀլիճները : Գրաւիչ ^ 7 ւ շի՝՝** Ի ք ոբ նոյն՛ գիշերն իսկ Հիւանդացած ու յաթորդ առ յ ո լզուած շե շա ո վ մ ը Հաղո բդեց որ իր առոդթու–
է ի՛ն իբ գա ս ա խօ ս ո ւթ ի ւնն երը , ո լ պէտք էր տե ս - տու փոխադրուած .էր ամեբիկեան Հիւանդանոցը : թեանը վստւսՀ շէր երկար ճամ բո ր դո ւթե ան մը
նե լ թէ ինչպէ՚ս ունկն՚դիրներու շարքէն գէպի բեմ ՛Ե թէ ինք խնայ ե լ չգիտցաւ ի ր առոոթո ւթեան , ո ւ— յոգնոլթիլններուձն դէմ եւ թէ այլեւս անցուցած
կը յա ռաթան՚ա ր , թուղթե րու գէգ մը ձեռքին մ էթ , րիշնե ր պէտք էին խ՝ն ա յ ե լ իբմէ ծանրագոյն քոգ֊ էր իր մամ տնակը կարենալ օգտակար բ լ լա լ ու Հա
սպիտակ, արեւափառ՝ բայց կարմրայտ գլուխը ն ո ւթի ւնը : Ա՛յսպէս եղած է իրական դիակական յտ սա ան ի մշակոյթինՀ :
գէպի աթ^ Հակած է Հանդարտ , Հա՛տ Հատ, բայց ներու կեա՛նքն ալ , մա՚Հն ալ , եւ կարելի չէ որ Երբ քանի մը շաբաթներ վերթ Աղբալեան ու
ոմ ա յլելի խօսող , իր վերցուցած բոլոր նի ւթե բ ո լն տարբեր ալ ը լ լ ա յ : ես թ է յ ի Հրաւէր ստացած էինՔ բարեկա՛մի մը
բացարձակ տէրը : Պէ յ ր ո լ ի ^ Ի մ էթ վե ր թե բ ը նշմ ա֊ Երբ 1945 Յոմնիսին Հայաստան Հասայ, ն՛ոյն տունը, յատկապէս ինձմէ լսելու Համար Հայաս
բած էի որ ա յս ա կ ա գ ե մ ականը երթալով յոգն՛ած օրս ւան ի ր՝1լ կունն իսկ էթմիածին մ եկնեցա յ , մ աս– տանի մէթ մեր տեսածն երու տ պա ւո րո լ թ ի լն<ն ե րըլ ք
երե ւո յ թ մր ունէր , գէմ քր կւէ լ մ րած , ու աւելի նակցե լու Եկեգեցական Համ աղում արի մողովին\ ; Աղբալեան՛ ո՛չ միայն Հիացումով լսեց իմ բոլոր
մսեղ դարձ՛ած , ինչ որ ց ա ւ ա գ ն ախտանշան մըն Հ այաստ անի , ս ռվե տակ ան բո լո ր եր կիրն ե րո լ ու ակա՛նատեսի վկա յո ւթ իւննե բը-, այլ ե լ յաթորդ օր
էր ուղեղա յ թե յան՛կարծական արեան Համ ախռ– Պա րսկաս տան ի գրեթէ բո լո բ պատգամ աւո թևերը ինծի տեղեկութիւն տուին որ իմ մեկնումէս վերթ
ն ո ՚ ւ մ ի եւ կաթուածի՛, բ՛անիցս ի"նգրեցի իբմէ որ Հասած էին արդէն , արտասաՀմանէն ալ ՀետղՀետէ յուղումով արտայայտուեր ու ըսեր է ,ոբ ո՛չ ոք
իր դրածն երր ո ւրի շ ի մ\ը կարդւ ւլ տա յ բեմ ի վրա յ ՛կբ Հասն էին % Ա եծ ոգեւորութիւն կար մա յ րա քա հ.ՐՅ^՚Ր էր Իս°՜ւի է.ափ ՀարաԳաաօրէն պատկերացնել
եւ իր ներկայութեան , վասն ղ ի կը վախնայի որ ղաքին մէթ ու Երեւանի \*նւաւբիստ Հիւրան\ոցը% Հայաստանի մ էթ մ եր տեսած՛ները իլ՛ը անՀաւա -
ւլ ժ ր ա խ տ ա՝– ակն կա լ մը կրնար ատաՀ իլ երբ բե - Հտյաստս/նի սլատոամաւորհհ րը ուրախ էին ար– տալի յառաթգիմութիւն՛: Արդարեւ Աղբալեան անս
մ ի վրա լ էր , աՀ ագին բադմ՚ոլ Դե ան ՛մը լաբուած տասաՀմւսնի իրենց եղբայրները տեսնելով ե լ վա^ կեղծ ՛ո ւ Հա յրենՀասէբ մեծ միտք մըն էր ո ւ կաբե
Հ ետաքրքրութեան առթել : ՝§արտաւորուեցա \ իսագա րձա բաբ : Աւետ իք՝ Ւ ս աՀ ա կե ան ծանր Հ ա ր֊ լի չէր չողբալ իր ցաւալի կորուստը :
յան՛ձն՛արարել շա տ ե ր ո լ ո ր էյո եցնեն ա յս ար - բուխ ունէր այդ օրերուն ու խնգբուեց՚աւ Տեղա ԱՐՏԱՒԱԶԴ֊ ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍ
Փարիզ, 18 Օգոստոս
մէքաւոր գիտնականը, չՀբաւիրեն խօսելու ամէն կալ Սրբազանէն ոբ իսաՀակեան ամէն օր փոխա
ա եղ , ի ղՀուբ ւ
Fonds A.R.A.M
անոնք արթննալով,
ԱՆՀԵՏԱՑՈՂ ԳԷՄ՚ԲԵՐ ՄԵՐ ԼԵՋՈԻՆ որ, կանուխ կրցեր են դրի
առնել եւ Հրատարակել։
ՆԻԿՕԼ ԱղԲԱԼԵԱՆ 1. — Գ ասա ո.ար ւսր բաոյնէ յաւ ւքաւՓԹ : 2. — Ն ո ր Գիտեմ , արեւե լաՀայ դա լա ււ ա րա ր բառն եր ո լ
ուղղագրւււ.թ–իւյ1ւքը: 3. — Օաար րաււեյաւ գործա. գոյութեան Հաւատացողները պիտի
տան ւկոբՀ ինծի ռոյց Հե՛տա
ծոլթ-իլքւքը : 4. — ԱրեՆմաաճայերԷսին ապադաՕ,; քրքրութիւնը * Մ ի ո ւթեան բանա
ֆոլքլոբի կառավարութեան
Ա ե ծ ու անփոխարինելի կ՛՝ բուստ մրն է Հայ մասին , փաստ՝
գրականութեան ե լ Հայ բանաս ւ էական աշխարՀխն. սէրներու արշաւանքը գաւառէ գաւառ, Լոռիի ձո^
Համար Ազբալեանի մաՀյլ \որ գէթ ինծի Համար «Յուսաբեր» ամ սա թերթ են Հարցարան ը խմ բերէն մինչեւ Աիւնեաց լեռները; &« պիտի չպա
անակնկալ մր շեղաւ։ Հանգուցեալյլ Հակառակ իր բագրուած է այնպիսի ձեւով մը\, որ կը յիշեցնէ տասխանեմ թէ Ֆրանսական Յեղափոխութեան՛ շր
յառաջացած տարիքին ՛ու արեւ՚ւն ճնշումի բարձ, ամեբիկեան՛ թեր թե բու սովորութիւնը Հան\րաքուէ թանէն եւս, ՍաՀմանագի բ ժողովը Հաշտ կը նա
բացման , կարծէք չէր խորՀեր ր\՝1 աւ մաՀուան մա կամ ւիիճակադրութիւն պատրաստելու մասին : յ է ր գա ւատւա բա ր բար ռն ե ր ո ւն\, (թէեւ կրթական
սին ու Պէյբութի եւ մինչեւ իսկ Հալէսչի ո՚եւէ Ամերիկացի ընթերցողին Համար, օրինակ՝ այն գործավարութիւնը յեաագային , 16 թաւո&1 ՅՈ I I
մշակութային կարեւոր ՀաՀեդէսի ,անսլայման Հրա Հարցում ին թէ պա տ ե ր ա ղմ կրնա® յ ծագիլ Ամ եր ի~ թուակիր Հրովարտակով մը վճռեց Փ ճ ա ց ն ե լ բՈ–
ւիրուած կ՚ւըշչար ու կբ կարդար իր ներՀ՚ուն գա կայի եւ քհուսիոյ միթեւ, կարեւոր է գիտնալ թէ լոր գ ա ւ ա ռ ա բ ա ր բաոնե րը, ճիշտ իտհշագէս սլա ր տ ի ւր.
սախօս ո ւթ ի ւ ն ն ե ր ԷՀ : քանթ Հ ոգի «//-/յո» կը պատասխանեն՝ եւ քան թ սլան մը կր փճացնէ ծառեբուն արմ՜ատին՝ վրայ
\942ին Պէյրութի ճեմարանի սրաՀէւերուն մէչ Հոդի՝ €ո՚չ» , քուէի մերկութեամբ, առա՛նց պատ բո լսած իւնձիւղները) , վասնզի կառավարութեանց
«Հայ Գրականռւթեաէն Պատմութեան» իր դասա. ճառաբանութեան : ք1^՝"^ փոյք^ թէ Հարցեր կան, Հետաքբքրութ ի ւ ն բ կամ Հաշտ նայիլը չէ որ կ՝ա–
խօսոէ-թիւնՀհերրլ, ինրչ յաջորդական շաբաթներուն ո րոնց պատասխան ր քուէի մը ծան բութ են էն աւե պաՀովէ գաւառա բա ր բառնե բուն գ ո յ ՚ ո ւ թ փ լ ն ը • Ա֊
մԷչՀ, կարելի է Համարել մեր ալդային Հ ի ն եւ Ոս– լի կը կշռէ՝ որովՀետեւ Հատոր կը շինէ :
<<ւ8ուսաբեբ»ի Հարցարանին էորս նիւթերն ալ, ւելի յստակ բացատրելու Համար մէտքս , ըսեմ թէ
կեդարռւ մատենագրութեան Հո*–ր9 լսուած ամէնէն– մեր գաւառա–բարբառները էէին կրնար դիմանա լ
արժ-էքաւոր ու քն\Լ ասի րական ղասախօսութիւն՚նե– իրենց ծան րո ւթեամբը Հատորով առանձին ա- գ ե ռ երկար ատեն, ^ստեղծուած նոր պայմաննե
րր ՛որոնք^ օրր օրին– Հրատաբաղուեցան սումնասիբութեան կարօտ , իւրաքան թիւրը առան ր է ն ւաւա/ջ ա թ ;
Ազդարար ձ ի ն Հարցարան մր կազմելու չ ա փ բարդ, կը վախ
նամ որ պատասխանողը կը դնեն, 3. 1՚ՅՈ161*10211116» Ու պիաի գայ մ ամանակ մը, երբ պիտի փճա
շաբաթաթերթէ մէթ ու Հարիւրաւոր ունկն՛դիրներ քուէ տուո՛ղի մր գիրքին մէթ՝ եթէ տոմսի մը նան ո է մ իա յն բազմ աթիւ դա ւա ռաբ ա ր բա ռնե բ ,
ու ընիԺեըց ողջն՛եր՝ երիտասարդ մտաւորական գա– ձեւն ունենա յ պատասխանը ւ այլ եւ ամբողջական բայց վէոքր լեզուներ , առանց
սա/լար գէն ու Համալսարանական ուսանողներէն նո>յ նի ս կ կառավա բո ւթեան ց Հ բովա րտա կին\: ( Ա^
մ անաւա՚Լգ օգտո ւե ո ա՛՛ե այգ կրկին առիթնե րէն ; ՝Բուէն ձգենք մ ո ղովրդա պետ ո ւթ եան արգի
՚քՒարթիւֆն յար–
ե րո ւն , եւ մօաեն\անք Հարկերուն ոիթ կ՚ունենանք խօսելու այգ մասին\\ յ
Աղբալես/ն , որ \,ոլւա յր Բիլղան գաս ի ի անսաՀմա$ւ սյն՝ բո՛լոր պւ մ անները,որոնք սնՀ րամեշւ
տ աղա Ագին թերմ Հիացող մրն էր, կարելի է ըոել գելով Այսօր , ստոյգ Է ոբ վեբթացած Է գաւառա -
թէ անոր մ աՀ էն յ ետոյ փոխա րինա ծ էր զինքը յ են– նեբկայացն ելու Համ ար զանոնք իրենց պատ - բարբառներու գաբը ;
թէեւ պէտք է խոստովան է լ որ (յորայրի բերած մ ո ւթեամ րը ե լ Հ աս ա կովը : ք*այ& » խէ Լ ա Ի ^ " Է ^էԸ նշանակէ գաւառա բար
արմէքը
•ե սլա ս տ ր , իր գրաւոր եւ մ անա ւան գ անափ ոլ Հա– Եւ մեղքը մեղաւորին ճիտը, եթէ մէկը գայ բառ։ Յետոյ Հարկ է ճշտել իր գերը եւ Համար
։
բիւրէ աւելի արմ՜ է քաւոր գործերով, գրեթէ ամ– թակղի կամ ձանձրանա յ՝ տեսնելով որ, աման ֊ լեզուին պատմութեան մէթ, բացատրելու
րողթովին րա՝՝– աս ի ր ա կան , պիտ ի էՀ ալտ սա րէ ր Ազ կարապետ քուէտոմս մը գրելո՛ւ տեղ, յօդուած թէ ի՛նչ կը. կորսնցնեն\ք իր անՀետացումսվ
բալեանի բերած նպաստին ։ կո չ ո ւա ծ Հր ապ արա կագ րա կ ան սեռին պ ո՛չ էն կը Կբ խոստովան իմ ^ որ շուարում ի կը մատ
Պէ յր ո 1 թ է մ տ աւո բ ա կան գաս ր ան սլա յմ ան ո բ քաշեմ ո Լ կ երկնց\ ՛եմ , ըստ ՛իմ բաբի սովորու նուիմ երբ Հարկ կ ՚ ը լ լ ա յ սաՀմանե լ գաւառա բար–
շա՛՛տ, շա՛տ բան կր պարտի Ագբալեանվյ՝, վասն ղի թեա՛նս , զայն քիշ՛ մ ր աւելի սուղ ծ ախ ելու Համ ար բառլււ ԱՀա պարզագոյն ձ ե լ մը* Ին՝չ ՛ոբ էր աշ–
ո ղբա ս ե ա լր Հայ Ա ատենագրուի եան անսպառ Հա ամո՛ւլ մ ամ ուլին մ էթ Հ խաբՀաբարը գրաբարի տիրապետութեան գա
բուն՛,( ա յն է գաւառա
մա յնաղիաարտե մ ը ն էր , խտ րապէս ուսումնասի Ա. — Ա ր և մ տ ա հ ա յ գաււ֊աւևարարրաւլյն1երը կր. բաբ բառը աշխաբՀաբ, սրին
րած բէէաԼով մէբ ցնղի անգիր եւ գրաւոր դպրու Թա՞քԼ պահել ։ի>րե1ն՚ց գ ո յ Ո Ն թ ի ա ր ե ւ զ ա ր գ ա ն ա լ ՝ տի բ ա պե աո լթե ան գա՝րուն\ ։Ուր եմն ա զդային պ աշ–
թեան ամբողթ շրթան ը , Համեմ ա տա կան լեղուա - ա ռ ե ղ ծ ո ւ ա ծ Թոր պ ա յ մ ա ն ն ե ր է ն եաք1ն ալ : ա օն ակա՜ն գրական լեզուէն անկաիս՝ ուրիշ լեզու
գիտութեան ե լ (\սկեգաբոլ բոլոր Հեղինակներուն մը, զոր մողովուբգը, իրեն աւելի մտերիմ, կը
բաղդատական ո ւս ո ւ մ ն ա ս իր ո ւի." I, ամ բ ; Աստուա– Հարցումը պա կա՛ս ա ւո ր է , ա\նՀ րամեշտ է ամ– /սօսի իր բնաշխարՀին մէթ։ Բայց մէկ չէ այգ լ ե ֊
ծաշունչի թարգմանութեան \ձՕՕամեայ յո բե լե բողթացնել.—Հապա արեւելահայ գալաոաբարբաո– գուն\, ,որ կը թրվոայ մոգովուրգին շյրթնե բուն՛
նա կան Հ անգէսներ ո լն\ տուած ի I՛ խո բուն կ դասա էլւե^բր : <ձ8ուսաբեբ»ի Հարցումին ձեւն՝ իսկ կը ՚ Լ Ր ա յ ։ Այսպէ" յ մեր Հփն\ Հայ՛երէնին՝ մէթ ունինք
խօս ու թի ւն նե րը ան մոռանա լչի պ րաի մ՚ե ան Պէյր ու մատնէ թէ խմբագրողը շ ի Հաւատար աբ՚եւմտա– բազմաթիւ բառեր, իբր՝(ւ նման լեզունեբ՚ու անուն,
թի ամէն դասու ուն՛կնդիրն ե բ ո ՚ Ն կողմ է : Հա ք գ ա ւ ա ռ ա բ ա ր բառն ե րո՛ւն գ ո յո ւթ եան՝ ՀՀստեղ– — կ ո ր ճ ա յ , կորճալեզու., ե գ ե ր ա կ ա ն բ ա բ բ ւ ա ւ \Արգի
Նիկօլ Աղրա լե ան նո յնքա խո ր ^ եէո աղօտու ծուած նոր պայ մ աննե րէն ետքը» : ք՝ա յց քանի ոբ մողովրղական Հայերէնին մէթ աաքփկբերա1ն \ի®նչ
թեամբ ո լսում՛ն ա սիրած էր նա. լ. մեր աշուղա կ աս իր ՀաբցումՀը կը վերա բեր ի միայն արեւմտաՀայ
գաւառա բա ր բառն ե րո ւ ն , լռե լե ա յն՛ կ* րնգո լ ն ի ա— կբ ն շա՛ն ա կեն այս բառերը ;
գ ր ական ո ւթ ի ւն ը , վասն ղ ի շա։ մը բանաս էր ու բեմն ֊ո ր ն\ո յն վտանգին են թ ա կա լ շեն՛ արեւելս/– Ե ր բեմն լե զուն ե ր\ը աշխար Հ ադ բա կան անուն -
գիտն՛ականներ ո ւ նման միա յն ս \ ւաենագա բանի եւ Հա ւ ղաւառաբար բառնե րը : ներ էլ առնելն , որոնք ցո յց կո ւտ ան իրենց կարեւո
սերտարաններու մէթ ամ վուվա ւած ու աշխարՀի րութեան՛ , մաքրութեան եւ նրբութեան աստի -
յա րա բե բութ են էն– ընգՀանբապէս խորշող գիտնա Արդ , իմ կարծիքովս ՝ ՛ո՛ շ մ իա յն՛ արեւմ աա.
՛կան՛ը էէ ր * ան ւղա յ մ ա\ն սէր ունէր արուեստի ու Հայ , ա յ լ1ւ արեելաՀա լ գա ւա ռ ա բա բբա ււն ե ր ր դա– ճանը ։ , ՈԱաաւնիկ լեզու կը կո՛չուի– այն\ բար
Այսպէս
բան ա ս տ ե գ ծ ո ւթե ան , կը պա շտ ^ ր իր ցեղին աշու տապա րտսուած են կո՛րս տեան՛, • ընդմիշտ կո ր -
ղական ե ր ամշտ ո ւթ ի ւն՛ը ՛եւ Հ իա ցում ունէ ր Աա– սուած կա բե էի է Համարի լ ին՚շ որ կը մնայ ան ոնց ^ բառը, որ կբ խօսուի արքունիքին մէթ։ Արդ , ար–
յաթ Նովայի Հսձնդէպ ո՛ւ 1լեբգՀր անոր լաւագոյն մ է անտիպ կամ գրի շա ռն ո ւած , բա յց ա յսուՀե - քուն\իքը յքնգՀ ան րապէս կը գտն\ուէբ երկրին սր–
տագերէն : տեւ եւս օ դա ա գո րծ ե լի ո բ կը մ՛նա յ տ պո ւած տին վրայ , կեդրոն՛ը , յանկարծական ասպատա
Աղրա լե ան ո՛չ մ իա յն ընկերա յին ու ընկերա կամ դրի առնուած : Եւ այս ճիշտ է ո՚շ միայն՝ Հա^ կս ւթ ի ւննե րու վտանգէն Հեռու՛ ՚Այնաեդ՝ նաեւ
սէր բարձր մտա ւոբա կանո ւթի ւն) մըն էր , այէեւ յոց , այլ եւ ՛այն բոլո՛ր մո ղո ւ/ո ւրգն եր ո ւ ն Համար՝ երկրին\ մտաւորական ծաղիկը,—• նախարարականդ
Համեստ էր, աղու մը է ա > փ ման՛՛ուկ ու խոնաբՀ որսն ց տան իքէն ներս կր մ տն՝է քաղտքա կ ր թու - ե կե ղեց ա կան , ավն.ուական\ , ազատորեար դա սա -
Հ՛ո գիով Հ քառորդ գարէ ի վեր պանդուխտ մնաց
նախ Աղեքսանդրվ-ա եւ յետոյ %էյբութ , Հեռու իր նակ Երեւանէն էթմիածին գալ ու վերադառնալուդ
վչնաանիքի անդամն երէն , բայց գիտցաւ այ՛գ նմ– Պէ յր ութէն չմեկնած վեբթին անգամ կը լսէի մ՛ինչեւ մողովներու աւարտիլը վան՛քը մնար։
գեՀ ու առանձնական՛ կեանքին Հետ Հ ա շա ո ւ իլ ՛ու զինքը Ա ա յաթ \,՚ովայի մ ա-Հ՚ուան Հարիւրամեակի Մեր ն՛պատակն– կբ մեծանուն վարպետը միշա մեր
Հաշտուեցալ առան ց գանգատ ի : ճեմ ար ան ի մէթ Հանդէսի առթիւ, ֆրանսական Սէն< (իողէֆ Հա մօտ ունենալ , աւելի վայելելու Համար իբ
տարուան ինը ամիսները իր նո ՚ւասիրած դասերը մ՛ալսարանի դա Հ լիճ ի՛ն՝ մ էթ ոբ կր յոՐ՝գէ՚բ ընտ Հաճելի ու մտերմիկ ընկերութիւնը։ Եւ մտերմա
աւանդելով, շաբաթական չորս..Հի՝նգ սլաՀ միայն), րա՛ն ի բազմութեան՝ մ\ը տա՛կ։ Գիտէի որ Ագթալ -
ամրան արձակուրդի երեք ամիսները 1լանցբն՝էբ ե անն ալ ր եմ պիտի ելլէ բ իր Հիացո ւմ ի տուր քը կան պաՀու մէթ էր որ Աէօրէքճեան՝ սրբազան՝ եւ
Շթօրա Հ՛ովոցի իր խեղճուկ ս ՝ է զա ւա րին տակ , տալու աննման աշուղի տաղանդին : ք^ն դրեցի քո՛– Աւետիք իսաՀակեան ին\ձմէ ուզեցին իմանալ Աղ
ի՛նքը կր պատրաստէր իր Համ ե ւտ ճաշը ու կ՚ապ վիններէս ոբ առանց զգաց նե լու , ուրիշի մ ը կար– րա լե անի առողթութիւտնը , ազնիւ Հոգածութեան բ
րէր սրտի մեծադոյն ղձոՀ ունակ ո՚ւթե ամբ ; Շ ա տ գալ տան– այգ իրիկուան իբ Հոյակապ բանախօ - մը ։
անգամներ ղթնքը կը տեսնէ ինք Պիքֆայա յի Հո ս ո ւթի ւնը , քան զի Հ ան գուցե ալը ո բ մօ տ ս ն ստ ած Ըսէ՛ք Ազբալեանի ո լ , Հայաստան՛ գայ, Հոս
վան՛ուտ բլուրներուն վրայ » Ի" ՝*1բա^1՚Ը. զարկած էր , տակաւին բեմ չելած , քանի մը անՀանդիստ կին եւ զաւակներ ունի , ամէն կերպ Հանգիստ կր
արեւին դէ՛մ, պաղորակ ակնաղբիւրին ք՛ով։ շա րմո ւմնե ր ըրած էր ՚՛ է* գուբ , սակայն , Աղբալ– նայ ունենալ, իր գիրքին Համապատասխան Հո
Պէյրութի գրեթէ բոլոր լսարանները բ ա ց էի"՝ եան այդ Հ անգէսին տուած էր իր ամ էն էն Հ ո յա– գածութեամբ , ըսէ՛ ք որ ան՚պա յմ ան գա յ ։
Իր ձԻ՝լԻՀ. գասախօսութիւն\ւերո ն Համար, ճեմա կա՚պ ճառերէն մէկը։ Երբ ի"ելայեղ ծափերու մէթ Պ է յրութ վեր՛ադարձիս Հաալո բդեցի իրեն՛ Վ^ե–
րանի մէթ, Հայ էյ ր իաասարդա. Ակումբը, ԲՈ ղ" - վար ի թալ բեմ էն , ՛նկատեցի ոբ ան ս ո վո ր դա լկա— Հ ափ առ Հայրապետի եւ իսաՀա1լեանի ս/նկեզծ
քականաց մողովասբաՀը, Ան թչ լ ի աո ի կաթողիկո թիւն մր յաթորգած էր ՛իր վարդագոյն՛ այտերուն՛. Հրաւէրը , որ Հ բաւէ րն\ էր անշուշտ Հայաստանի
սարան– ր֊, ու ֆրանսական ու ամեբիկեան Համալսա Սաստիկ յոգնած էր : ՝Բա՝նի մը օր վերթ իմացայ կառավարութեան Հ &–ւ ո րՀ ա կա լո ւթ ի ւ ն յա յտնե ց եւ
րաններու շքեղ գաՀլիճները : Գրաւիչ ^ 7 ւ շի՝՝** Ի ք ոբ նոյն՛ գիշերն իսկ Հիւանդացած ու յաթորդ առ յ ո լզուած շե շա ո վ մ ը Հաղո բդեց որ իր առոդթու–
է ի՛ն իբ գա ս ա խօ ս ո ւթ ի ւնն երը , ո լ պէտք էր տե ս - տու փոխադրուած .էր ամեբիկեան Հիւանդանոցը : թեանը վստւսՀ շէր երկար ճամ բո ր դո ւթե ան մը
նե լ թէ ինչպէ՚ս ունկն՚դիրներու շարքէն գէպի բեմ ՛Ե թէ ինք խնայ ե լ չգիտցաւ ի ր առոոթո ւթեան , ո ւ— յոգնոլթիլններուձն դէմ եւ թէ այլեւս անցուցած
կը յա ռաթան՚ա ր , թուղթե րու գէգ մը ձեռքին մ էթ , րիշնե ր պէտք էին խ՝ն ա յ ե լ իբմէ ծանրագոյն քոգ֊ էր իր մամ տնակը կարենալ օգտակար բ լ լա լ ու Հա
սպիտակ, արեւափառ՝ բայց կարմրայտ գլուխը ն ո ւթի ւնը : Ա՛յսպէս եղած է իրական դիակական յտ սա ան ի մշակոյթինՀ :
գէպի աթ^ Հակած է Հանդարտ , Հա՛տ Հատ, բայց ներու կեա՛նքն ալ , մա՚Հն ալ , եւ կարելի չէ որ Երբ քանի մը շաբաթներ վերթ Աղբալեան ու
ոմ ա յլելի խօսող , իր վերցուցած բոլոր նի ւթե բ ո լն տարբեր ալ ը լ լ ա յ : ես թ է յ ի Հրաւէր ստացած էինՔ բարեկա՛մի մը
բացարձակ տէրը : Պէ յ ր ո լ ի ^ Ի մ էթ վե ր թե բ ը նշմ ա֊ Երբ 1945 Յոմնիսին Հայաստան Հասայ, ն՛ոյն տունը, յատկապէս ինձմէ լսելու Համար Հայաս
բած էի որ ա յս ա կ ա գ ե մ ականը երթալով յոգն՛ած օրս ւան ի ր՝1լ կունն իսկ էթմիածին մ եկնեցա յ , մ աս– տանի մէթ մեր տեսածն երու տ պա ւո րո լ թ ի լն<ն ե րըլ ք
երե ւո յ թ մր ունէր , գէմ քր կւէ լ մ րած , ու աւելի նակցե լու Եկեգեցական Համ աղում արի մողովին\ ; Աղբալեան՛ ո՛չ միայն Հիացումով լսեց իմ բոլոր
մսեղ դարձ՛ած , ինչ որ ց ա ւ ա գ ն ախտանշան մըն Հ այաստ անի , ս ռվե տակ ան բո լո ր եր կիրն ե րո լ ու ակա՛նատեսի վկա յո ւթ իւննե բը-, այլ ե լ յաթորդ օր
էր ուղեղա յ թե յան՛կարծական արեան Համ ախռ– Պա րսկաս տան ի գրեթէ բո լո բ պատգամ աւո թևերը ինծի տեղեկութիւն տուին որ իմ մեկնումէս վերթ
ն ո ՚ ւ մ ի եւ կաթուածի՛, բ՛անիցս ի"նգրեցի իբմէ որ Հասած էին արդէն , արտասաՀմանէն ալ ՀետղՀետէ յուղումով արտայայտուեր ու ըսեր է ,ոբ ո՛չ ոք
իր դրածն երր ո ւրի շ ի մ\ը կարդւ ւլ տա յ բեմ ի վրա յ ՛կբ Հասն էին % Ա եծ ոգեւորութիւն կար մա յ րա քա հ.ՐՅ^՚Ր էր Իս°՜ւի է.ափ ՀարաԳաաօրէն պատկերացնել
եւ իր ներկայութեան , վասն ղ ի կը վախնայի որ ղաքին մէթ ու Երեւանի \*նւաւբիստ Հիւրան\ոցը% Հայաստանի մ էթ մ եր տեսած՛ները իլ՛ը անՀաւա -
ւլ ժ ր ա խ տ ա՝– ակն կա լ մը կրնար ատաՀ իլ երբ բե - Հտյաստս/նի սլատոամաւորհհ րը ուրախ էին ար– տալի յառաթգիմութիւն՛: Արդարեւ Աղբալեան անս
մ ի վրա լ էր , աՀ ագին բադմ՚ոլ Դե ան ՛մը լաբուած տասաՀմւսնի իրենց եղբայրները տեսնելով ե լ վա^ կեղծ ՛ո ւ Հա յրենՀասէբ մեծ միտք մըն էր ո ւ կաբե
Հ ետաքրքրութեան առթել : ՝§արտաւորուեցա \ իսագա րձա բաբ : Աւետ իք՝ Ւ ս աՀ ա կե ան ծանր Հ ա ր֊ լի չէր չողբալ իր ցաւալի կորուստը :
յան՛ձն՛արարել շա տ ե ր ո լ ո ր էյո եցնեն ա յս ար - բուխ ունէր այդ օրերուն ու խնգբուեց՚աւ Տեղա ԱՐՏԱՒԱԶԴ֊ ԱՐՔԵՊԻՍԿՈՊՈՍ
Փարիզ, 18 Օգոստոս
մէքաւոր գիտնականը, չՀբաւիրեն խօսելու ամէն կալ Սրբազանէն ոբ իսաՀակեան ամէն օր փոխա
ա եղ , ի ղՀուբ ւ
Fonds A.R.A.M