Page 133 - ARM_19-1947_03
P. 133
ւտ ր & ա տ & Չ ս օ ւ ւ ա տ տ ա ա ւ ա տա տ ա օ բ տ նԲԵԱՓոա%սա% ժողովէ՝
ՈՀ\1\յ\ IՆՈ 8. Շ. ՏտԽօ 376.286 վստառաթիւՕ բպտԱեց ԳառլիճիԱ
17, &սէ– .Օ&ատտա* - ր^ատ ( 1 3 ՛ ) 184Ի ԴԷՄ 404 ՔՈՒԷ ՈՎ
1*1.։ 008. 15-76 - . ^ Շ. Ր. Բ&ճտ 1 1 7 8 4 3 օ
Տար. 1000, ծա,|–ս. 500, հ«.աՀ«. 300, ֆր., Արաաս. 10 8»1
Վարչապետը , Ո՛ամատիէ ^ վստաՀութեան»
քձշոոձւ 13 ձ Օ Ս 1 1947 Ջորհքշարր-ի 13 ՕԳՈՍՏՈՍ
Հարց դրած՜ էր թ ա ղ ա պ ե տ ա կ ա ն ընտրութեանց եւ
Ալճերիոյ վարչական կազմակերպութեան մասին
կառավարութեան ներկա յացուցած՜ ծրագի րներու
ՏԱՐԻ - 19* ձ ա ծ 8 ° 5109 ՚եոր շրշան թ ի ւ 718 Խմբագիր՛ Շ ՄԻՍԱքծԱէ ԳԻՆ՛ 4* թ – առթիւ ։
Երկուշաբթգ կէսօրէ ետքը, Ագդ • (հողովը
վստաՀ ութիւն յայանեց կառավարութեանդ 184/՛
1 0 ՕԳ/ւՍՏոՍ, 4920 ՕՐԸ Օ Ր ԻՆ դէմ ( Համա յն ավարների 4 0 4 ձա յն,ով ։
կառավարութեան ծ՝ բագի րը մեծ՜ վախ կը պատ
ճառէ ր որ քաղաքա կան Հ ո ս անքն ե րը կը խզեն Հ ա–
Մ " ՛ յ էս 28^5» վեր^, մեր ՛նոր օրերու, պատմու ԴԱՍԱԽՕՍ ԵՒ ՈՒՆԿՆԳԻՐ մերաշխութիւնր եւ դաՀլիճի տագնապ մը կը ծ՜ա
պատմեց*
թեա՛ն ամէնէն անմոռանալի թուականներէն մէկը։ գի X Ա ասնաւորաբաբ Համայնավարները որոշ գիրք
Հանգրուան։ մը մեր ազատամարտի ճամբուն Մէկը բռնած՜ էին կառավարութեան գէմ ։ (քաղովրգա -
Վրայ ել ՚նուիրագորձ՜ումը մեր անկախութեան ։ Հա յ լեղուի մասին գասախօս ութիւն մը կար, կանները եւս Հաշտ չէ բե կառավարութեան՝ Հետ Հ
՝է՝սանըեօթը տարի առա^լ , Օգոստոս տասնին ս տածեցի Հաճելի էր լսել ինչ որ պիտի ըսուի մեր Վերջին՝ պաՀուն , սա կա յն , մ ո ղո վ ր դ ա կանն\ե րը Ո–
էր որ Աեվռի պալատին մէէՀ , կը ստո րագբուէ ր ոսկեղե՛նիկ Հայերէնին Համ ար , ու ելա յ գացի : . բոշ ճկունութիւն ցոյց տուին , եւ գաՀլիճը վստա
ղաչնագիր մը, որուն Տ&րգ յօգոլահ՜ով Գա շնա կից Առա չին՛ ցաւս ՝ տասն ըչո ր ս Հոգի է ին ներկա հութիւն շաՀեցաւ :
պ հաութի ւն ն ե րր կը ճան չնային Հայաստանի Հան ները* 1Է^Հ , աբձակուրգի շրջան, է ^ տաք են օգե– թաղապետական ընտ բութե-անց Հարց էն՝ մա -
րապետութիւնը եւ Հայ ժողովուրդին անկախու րը , մեղագրելի չէ : Դասախօսը կարգաց պատ - սին, Համայնավարներուն կողմէ Տիւքլօ խստօրէն
թեան իրաւունքը ; բաստ ուսումնասիրութիւնը մեր լեգո լ ի ն կրած՛ քննազատեց կառավարութեան՛ ծ բագի ր ր • <Հ.1)՚ա–
Ս՛եր կոզմէ ամրողԸ Հայութեան կողմէ -— զանաղտն յեղաշրջումներուն , անոր ՀետղՀետէ մատիէ 1լուղէ , ըսաւ, իր ընտրական կանոնադրու–
դաշնագիրը կը ստորագրէ Աւետիս ԱՀարոէ եան ստացած՜ կատարելութեան , ան ո ր մ շակներոլն , թեամբ առաջինները վերջին դարձնել , ել վերջին
իբրեւ լիազօր ներկայացուցիչը Աայիս 2&ի Հան վե րջապէս անս ր վերջերս ստացած ճոխ. բ ա ռ ա - ները առաջին , ինչպէս կ՚ըսեն թէ տեղի կ*ունե -
նայ ընտրու -
րապետութեան* : մթերքին, ել այլն եւ այլն մասին՛. դրախտ ին ւ/՚Հ՜^» ; Եւ պաշապանեց
Աեվռի դաշնագիրը^ վարձատրո ւթի ւ ն ն էր մեր & ւ" ա յստակ ու մ աքուբ Հա յ ե րէնով մը գրո ւած՜ թեանց աւանդական ձեւ,ը :
անասելի զոՀաբեբութե անց ել յաղթանակի գափ– ա յգ գասախօս ութ են էն առաջին տպաւո րութիւն՚ս ճագոպին Հեգնանքով մը ընդմիջեց՛ ճՏիւք–
% ին մեր ա ւլա տ ա գր ա կան բաղմ ամ հա յ մ արտն չում - եղաւ Հաճոյք մը, առանց անգրագառնալու գր - լօ՛ , աւանդութեանց պա շա պան՛ գա րձեր ես , ու
\ե\ե§ւ մն. ո ւածքին բո վան գա կո լ թ ե ան կամ Հոն պա բ ղո ւած՜ րեմն պա Հ պան ո զականդ ;
Հ այ կական պ ետ ո ւթեան ի րաւ ակ անճանա չում ր տեսակէտներուն՝ հ Ականջիս Հնչեր էր ներգաշնակ Հւ Համ ա յնավարնեբուն բո լո ր ա ղ գ ա ր ար ո ւթ ե ան ց
Դ՛աշնակիցներէն՝ նոր Հորիղոն մր կր բանար մեր Հոսուն– մեր աննման մայրենիքը եւ գոՀ էի % եւ քնն ազատութեանց Հակառակ , թէ «Բալոր ա յս
առջեւ յ / * ր ա կ ա ն ա ց ա ծ ՜ էր մեր գարերու, երագը՝ : Ա– Յանկարծ տրամագրութիլնս փսխուեցաւ • խազերը կ1ըլլան., ոըէսղի օդս/ //ւ ի մ է կ ո ւ ր ի շ ը »
ղտտ ու. անկաթ ժողովուրդ էինք 1918^ Մա յ ի ս սկսա յ նախ ղաբմ անտ լ , Հ ետղՀ ետէ էԼրԳՈէիոլԻէ 1 Լա կն ա ր կո ւթի ւն Զ°ր • տ\է* Կ°ւի) յ կարգով րեմ
28էն ի վեր Ա յլ եւս իմ լեղուս չէր ո բուն նե ր գա շն ա կո ւթ ի ւն բ րարձրացան Ֆրանսիս ք կէ ((հողովրգականներու
Աե/էււի վ/աստաթ ուղթ՚ով իրաւունք կը ստանա– Հիացուցած^ էր ղիս ՚բԻէ առաջ։ Հարիւրաւոր նոր կոզմէ) ել ճաքոպի Լձախ խմբակցտւթեան կող -
յ ի նք մ ան ե լո լ աղատ ո ւ ան կա իւ աւլգե բու շարքին բառեր էին գա ր բն ո ւած՜ ա յ ս վերջին \ 0-15 տար - մէ) , յայտարարելու Համար թէ կը զոՀեն իրենց
մ՛էջ՝ ա ր ե ւ ա փ ա ռ Եռագոյն ը մեր ձեռքին կաբ– ուան մէջ եւ ի՛նչ բառեր, տէր Աստուած՜ ։ (I** բ մէ կուսակցութեան վե րապաՀ-ոլթ էլնները ել կր մ իա.
^ Ի Ր ւ կապոյտ , *(յարնջագո յն ; կը յիշեմ. ակ ւ ւ ե վ ռ լ ի լ ց ի ա , մոս(իլիտսցիա ^ււեկվի. նաւն– կառավարութեան ծ՜րագրին ։ (համատիէ խօսյ*
Անկախութիւնը շ ա Հ ա ծ՜ էր Հայ ժողովուրդը, զիցիա , էվակուացնել , օկուպացնել , պարաիա , առաւ եւ շնորՀակալութիւն յայանեց^ կատարուե
ի^նքը Հ » 3 * Դաշնակցութեան դե կավաբոլթեամբ : ո ե ս պ ո ւ ռ լ ի կ ա : կարեցէք որքան որ էլուղէք։ Ատա ցաւ քուէարկութիւնը ել գաՀլիճը վստաՀութիւն
Դաշնագիրը կր ստորագրէ ր Հայ ժողովուրդը, ծեց ի թէ ֆրանսերէն լեղուին վրա/ մԷ1լ Հատիկ շաՀեցաւ :
ի՛նքը. Հ . Տ ՚ Դաշ1 ա կց ոլթե ան ձեռք՛ով Հ բառ աւելցնելու, կամ Բայի մը խոնարՀման՝ ձեւը Գալով Ալճերիոյ վարչական կազմակերպոլ -
Երկար է ր ճամբան Պերլինէն– մինչեւ Աեվռ , փո խե լու Հ ամ ա ր ^ առա սուն Ան մ աՀներ քառասուն՝ թեան օ՜րագրին , ձախերու խմրակցութիւնը , որ
երկար ոլ փշոտ ; անգամ քառասուն օր կր տքնլին , կր չա ր շա րո լ ի ն կր սպառնար ետ քաշել իր ընկերները կառավա -
Դիւան աղի տա կան– պայքարը մինչեւ իննըսու– եւ յաճախ ի ղուր, իսկ մեր Հայրենիքեն՝ մէՓ, որ րութեան կազմէն, (համատիէի Հետ խօսակցութե
նա կան թ ո ւա կաննե ր ը (յ ւր ո ոչ ա յ ի մ եծամ եծներուն՝ քա՛՛ն Հ անճար եղ գիտուններ , մ ասնագէտնե ր , բա– նէ մը ետքը Համաձայնեցաւ մնալ գաՀլիճին մէ^։
թմ ր ս՛ ծ՜ 1"իգճը արթնցնելու Հ ամ ար Հ նաստեդծն-եր եւ ակ քագեմականներ ո նինք որ ա՛յղ - հհամատիէ յայտարարեց թէ վտանգաւոր է յետա
1^ ե ա ո յ , *)*ա շն ա կց ո ւթ ե ան արեւը Հ՝ո ր իղոն՚իս քան բառ թխած են այսքան քիչ մամ տնակի մ էջ ։ ձգել ւիիճա էւան ո ւթ իւձնը իր օ՜րագրին շուրքէ՝ Ալճե–
վրայ ու մարտական ճիգ Վոսւիորի ավւերէն մին Կ՚երեւի տուր ո ւած՜ էի ա յս Հաշիւն եր ը բնե լուք լ՚Ի՚՚յ մսաթւ : Աղգ • ժոգովին ներքին յանձնախոլյ^՜
չեւ Հա յ կա կան ք^արձրաւանգակր՜ արէ ւնար բու եւ չլսեց ի այ1սք գիտուն՛ երիտասարգ վարդապետը իր, քննելով այս Հարցը, որոշեց վիճաբանութեան
կառավարութեան մը Հձխելքը տուն կանչելու՝^ կամ քքի Հանող սլա աճ՛ա՛ւ. ՚ յ խ օ ս ն ալ եր ի ւ գնել Օգոստոս \9ին , Ը ն կերվա րականն ե րու Հա -
ցոյց տալու Համ ար քաղաքակիրթ մարդկութեան սարդ էր , վարդապետն ալ՛։ Ս՝իայն թէ գերեբր՝ մաղում արին փակումէն ետքը։
Վա Հագն եան՝ արիւն ր ոո ր կը կրէինք մեր ե ր ակ սխալ բաշխուած է՛ին ։ Ունկնդիրն երր պիտի ո լզէին՝
աւ րի շ անդամ գւ յ խօ ս ին
ներ ո ւն մ էի տեսնել վարդապետը ԱՊՏ - Է Լ - Հ՛ՐԻՍ՛
քնարեն որ սգումներ ո լ յաւելեալ ու ճոո թաբռլաց եա > ւեզը , իսկ դասախօս ր՝ վար դա պե տ ին աշակե բա
՛էն եբ •՚/ր ռոսպարակ կ՚էղլե
թու ատում , 1914^5>, Մ եօթերէն ՚ ; թերեւս ակամայ ՍՕՍԻ
Յետոյ , աշխարՀասասան սլատերաղմ Փաբիղէն
մինչեւ Երեւան : –Այն պա Հո ւն , երբ (%)բ ան ս ա, կան՛ քօո րՀբգար ա–
Արիւն ու աւեր մեր սեվ/ական Հայրենիքին մէջ : ԱԼ սակայն արթն ցան յանկարծ ։ 1 9 4 5 ^ ի վեր նը ղրաղս/ծ Է Ալճերիոյ վարչական մեքենային՝ վե
անօթ է մնացեալին՝ պատմութիւն ը &տպին– Դաշնակցութեան ՛եպեր ելի թշնամիները ամէն րա կազմութեամբ , յանկարծ՜ կը Է Իս ո լ Ապա–էլ–
ԴարաՀիսար , Վան, Վարաքիլիսէ , Աարտարա - գո յնէ շա/» անդամ անգո յն\ ամ ուր փա ր ած *ք՝ր՛իմի ձա յն ը : ԴաՀ իրէ ի մ էջ , ամ երիկացի լրա
մեր
պատ, ք՛աշ Արաբան ւ Եւ , 1918/՛^» Հռչակումը են ա յ դ դաշնագրին , որ կրկնենք դա րձեալ , գո գր՛ողի մը Հետ իր տեսա կց ութեան ընթացքին , Ա ա–
անկախութեան Հընգ Հուր եւ ինգ սուրֆ : յութիւն, պիտի չունենար եթէ իրմէ առաջ ստեղ լ՛ոքի ապստամբութեան Հռչակաւոր պետը կը յայ
Ա խալներ կամ սա յ թաքո ւ մ ն ՚ ե ր չարձանագրէի ց ծ՜ուած՜ չ 1 ՚ Ա ս ՚ լ \ Հայաստանի անկախ Հանբապետա- տարարէ •
ա յգ վաթսուն ամ եակի մեր պատ մ ութի ւնը : Անթե թիւնը։ Պէաք է օր առաջ ազատագրէ լ Հիւս • Ափ–
րիէ էր մ եր քաղաքական Հ ե ռատ ե ս ո ւթ ի ւնը : Ս եվռի գ կ շնա գիրը իմ աստ եւ բո վան դա կո լ - րիկէն : կը յուսամ որ Ա՝ իա ց եա է^ԱաՀ անգնե ը ո ւ կա
Վ ե ց Հարիւր տաբի պետական կե անքէ ղբ - թիւն տուաւ թքայիս 2.Տի անկախութեան Հռչակս/— ռավարութիւնը կ^օմանգակէ մ եղի , Հ ասկցնելու
կո ւած ու բարբարոս աղգերու լուծին ենթա ր ֊ մին : Համար ֆրանսա յի թէ պէտք է անկախութիւն տաք
կո ւած ժողովուրդ մը պիտի չունենար, ի Հարկէ, Ա յս ղո յղ\ թ ո լա կաններ ր ղ ի բար 1լ ամրո դ 9ա ց - միլի՛ոնաւոր Արաբներուն, որոնք կը ՀարստաՀաբ–
անսխալական Ր ( ( "՚ էո լ յաւա կն ո ւթ ի ւնը • նեն։ կարելի I չէ, Հեաե ւաբաբ , րնգունիլ երկրոր ոլին իր լուծ՜ին տակ։ ք՝այց եթէ Ամերիկացիները
Աենք սխալներուն կամ Հճիշտ^երուն պատաս դը իսկ ուրանալ առաջինը, ինչպէս կարելի չէ սի միտք չունին Ֆրանսացիները գուբս վանելու Հիւ—
խանը ստացանք Օգոստոս տասնին՝ Ա եվռի փաս րել պտուղը ֆլ ատել ծ՜առը ։ սիսային Ափրիկէէն, ես յաէնձն՛ էլաոձեեմ այդ պար
տաթուղթով ; \,աի/ընթաց գէպքեբոլ Հաշուեց ո յցը ճիշտ այդ բանն է որ 1լ։ըևեն մ եր .ողորմելի տականութիւնը ։
պիտի տա ւ ապագա յ պատմագիրը ,ո րովՀ ետե. ներ Հակառակսրւ^ևերր ։Եւ որքա՛ն անտրամաբանական
կան– փոխանցման ձՐ^աս մըն է, եւ շիտակն ու է իրենց ուղկութիւնըւ Հ ա մ ա շ խ ա ո ա յիէւԳ. պատԽագՎը
ծ՜ուռը իրարմ է զատ ե լու ան կարող , ա յնքան ատեն Կր ծավաՀարեն \,ոյեմբեր 29/՛ վարչաձեւի
Որ չեն իրականացած՜ մեր բաղձանքները; ՝փոփո խութի ն\ը իբր ե լ փբ կա բար երե ւ ոյթ, եւ
Հա կա գա շն ա կց ա կան ախտէ վա ր ա կո ւած խառ միելնճոյն չոգչովտ երկու տարի է ի վեր, կը պա Ամերիկեան Օգտնաւային Գիտութեանց ճեմա
նիճաղանճ
բաղմութիւնը ռամկավար կամ Հա Հանջեն՝ զոր տդ բութ ի ւնը դաշնագրի մր զոր շա– րանին մէշ1 ճառ մը խօսելով, օղային ուժերու
սառ ^արտասանես ի նպաստ Աեվռի Հեցաւ մեր կօշին տակ կռուող Հայութիւնը։ ըԼգՀ • Հրամանատարին փոիսանորգր յայտարարեց
քաղաքական
դաշնագր՛ին, \920էն մինչեւ 1945 եւ, ընդՀակ II՝ ենք, ղիշա Հետեւողական մ եր իժէ ՀամաշխարՀային նոր պատերազմ մը ևս տեղի
ռակն, սրբապղծ՜ութիւն– կր նկատէ ր արտայայտ - ուղեգծով, •Լ՚մոլր կառչած մնացինք Աեվռի Ուխ պիտի ոլե.ե\նայ , որուն պէտք է սլա տ րա սա ո լի Ա.
ուիլ ա յ դ վաւերաթուղթին մաոին , ոբովՀետեւ տին : մերիկա , եթէ կ՝ոլզէ յաղթական ղոլրս գալ Համ–
անի կա ստո բագ րո լա ծ՜ էր Դա շնա կ ց ակ ան կառա - Պիաի շարունակենք սլաՀանջե լ անոր գործա աշիսարՀային երրորդ պատերազմէն ւ
վարութեան կոզմէ ։ դրութիւն ը հ առան ց ՆաՀանջելու, առանց յուսա - Այգ նոր պատերազմը պիտի կատարուի քան–
Դե բազան ցօր էն դիւանագէ՛տ , իրենցմէ մէկը , ճ իչե ր\ արձակ ե լո ւ՝ օրո լան աննպւ պայ. գ / ՚ չ եւ աւերիչ կարճատել ռմբակոծումներով, \ո–
քո դան ի գաշրադրէն քան ի մը տաբի ետք , կը յա յ– մանՀ. երէն լելով : րոնց պիտի յա^որղէ օղային ճամրով զինուողնե
ա արար էր այս երկրին՝ մէջ իսկ ոբ ճմենք Հողա Աշխ ատոն՚քՎԳ՛ ոլ պայքար , ոբովՀետեւ , ին չսլէս րու արշաւ մ ը ։ Գրաւելու Համար Ամերիկան, բա
յ ի ն պաՀանջնեբ չունին ք թ՝ուբքիա յէն» ։ բա՛նաստեղծը եր դե ց , ճՆ պա տակս տ կա ր ո ւթ ի ւն չի ւական է օղային ճամրով փոխագրել 300.000 զիւն,
Այսինքն այն օրերուն երբ Աոսկուա եւ Անդա– ճանչնար • • ՚» : ոլոր :
բա սրտառուչ բարեկամութիւն մը կը կնքէին՝ (Խմբագրական «ԱՍՊԱՐԷԶտփ) Պատերազմը պիտի պայթի այն ազգին կամ
յանուն ՀամաշխարՀային յեղափոքսութեան՚՛ *.. •^^•«^••ա••ա•^ա•••»աII^•^••«•••^• քով , որ ունի ճա րտա րա րուեստական աՀարկոլ
Մ իայն։ Հ • 8 * Դաշնակց՛ութիւնն՛ էր որ մնաւլ ԱՄԵՐւ^ԵԱՆ երկու զբաՀաւորներ Աարսէյլի մեքենայ ել անսպառ աշխատող բազուկներ։ Մենք
պատնէշին վրայ ու ա ն դ ա դ ա ր պաՀանջեց Աեվռի Կաւա՚-ա ա նղիսէոը Հասան 1 տօնելու Համար Դ* տա– գիտենք որ թշնամիին յարձակում ր պիտի գաւ
բանակը
խոստումին գործադրութիւնը : բ ե գ ւրձը \յն օրուան , երբ ամ երիկեան Հիւսիսէն, ոբովՀետեւ օղային ճամբան կարճ է
ՀայՀոյութիւն ե՛ւ քիամկավարէն՛ ցամաք ելալ Ա՝քջերկրականի ափերուն վրայ , քանւ. այդ գձին վրայ; ինչ ար չենք գիտեր, այն՛ է թէ
ամբող^ քսանըՀինգ տարի։
Հեգն ղելով գերմանական ծ՜ովեզերեայ ամրոցները I ե՛րբ պիտի պայթի այգ պատերազմը։
ե՛ւ Համայնավարէն,
Fonds A.R.A.M
ՈՀ\1\յ\ IՆՈ 8. Շ. ՏտԽօ 376.286 վստառաթիւՕ բպտԱեց ԳառլիճիԱ
17, &սէ– .Օ&ատտա* - ր^ատ ( 1 3 ՛ ) 184Ի ԴԷՄ 404 ՔՈՒԷ ՈՎ
1*1.։ 008. 15-76 - . ^ Շ. Ր. Բ&ճտ 1 1 7 8 4 3 օ
Տար. 1000, ծա,|–ս. 500, հ«.աՀ«. 300, ֆր., Արաաս. 10 8»1
Վարչապետը , Ո՛ամատիէ ^ վստաՀութեան»
քձշոոձւ 13 ձ Օ Ս 1 1947 Ջորհքշարր-ի 13 ՕԳՈՍՏՈՍ
Հարց դրած՜ էր թ ա ղ ա պ ե տ ա կ ա ն ընտրութեանց եւ
Ալճերիոյ վարչական կազմակերպութեան մասին
կառավարութեան ներկա յացուցած՜ ծրագի րներու
ՏԱՐԻ - 19* ձ ա ծ 8 ° 5109 ՚եոր շրշան թ ի ւ 718 Խմբագիր՛ Շ ՄԻՍԱքծԱէ ԳԻՆ՛ 4* թ – առթիւ ։
Երկուշաբթգ կէսօրէ ետքը, Ագդ • (հողովը
վստաՀ ութիւն յայանեց կառավարութեանդ 184/՛
1 0 ՕԳ/ւՍՏոՍ, 4920 ՕՐԸ Օ Ր ԻՆ դէմ ( Համա յն ավարների 4 0 4 ձա յն,ով ։
կառավարութեան ծ՝ բագի րը մեծ՜ վախ կը պատ
ճառէ ր որ քաղաքա կան Հ ո ս անքն ե րը կը խզեն Հ ա–
Մ " ՛ յ էս 28^5» վեր^, մեր ՛նոր օրերու, պատմու ԴԱՍԱԽՕՍ ԵՒ ՈՒՆԿՆԳԻՐ մերաշխութիւնր եւ դաՀլիճի տագնապ մը կը ծ՜ա
պատմեց*
թեա՛ն ամէնէն անմոռանալի թուականներէն մէկը։ գի X Ա ասնաւորաբաբ Համայնավարները որոշ գիրք
Հանգրուան։ մը մեր ազատամարտի ճամբուն Մէկը բռնած՜ էին կառավարութեան գէմ ։ (քաղովրգա -
Վրայ ել ՚նուիրագորձ՜ումը մեր անկախութեան ։ Հա յ լեղուի մասին գասախօս ութիւն մը կար, կանները եւս Հաշտ չէ բե կառավարութեան՝ Հետ Հ
՝է՝սանըեօթը տարի առա^լ , Օգոստոս տասնին ս տածեցի Հաճելի էր լսել ինչ որ պիտի ըսուի մեր Վերջին՝ պաՀուն , սա կա յն , մ ո ղո վ ր դ ա կանն\ե րը Ո–
էր որ Աեվռի պալատին մէէՀ , կը ստո րագբուէ ր ոսկեղե՛նիկ Հայերէնին Համ ար , ու ելա յ գացի : . բոշ ճկունութիւն ցոյց տուին , եւ գաՀլիճը վստա
ղաչնագիր մը, որուն Տ&րգ յօգոլահ՜ով Գա շնա կից Առա չին՛ ցաւս ՝ տասն ըչո ր ս Հոգի է ին ներկա հութիւն շաՀեցաւ :
պ հաութի ւն ն ե րր կը ճան չնային Հայաստանի Հան ները* 1Է^Հ , աբձակուրգի շրջան, է ^ տաք են օգե– թաղապետական ընտ բութե-անց Հարց էն՝ մա -
րապետութիւնը եւ Հայ ժողովուրդին անկախու րը , մեղագրելի չէ : Դասախօսը կարգաց պատ - սին, Համայնավարներուն կողմէ Տիւքլօ խստօրէն
թեան իրաւունքը ; բաստ ուսումնասիրութիւնը մեր լեգո լ ի ն կրած՛ քննազատեց կառավարութեան՛ ծ բագի ր ր • <Հ.1)՚ա–
Ս՛եր կոզմէ ամրողԸ Հայութեան կողմէ -— զանաղտն յեղաշրջումներուն , անոր ՀետղՀետէ մատիէ 1լուղէ , ըսաւ, իր ընտրական կանոնադրու–
դաշնագիրը կը ստորագրէ Աւետիս ԱՀարոէ եան ստացած՜ կատարելութեան , ան ո ր մ շակներոլն , թեամբ առաջինները վերջին դարձնել , ել վերջին
իբրեւ լիազօր ներկայացուցիչը Աայիս 2&ի Հան վե րջապէս անս ր վերջերս ստացած ճոխ. բ ա ռ ա - ները առաջին , ինչպէս կ՚ըսեն թէ տեղի կ*ունե -
նայ ընտրու -
րապետութեան* : մթերքին, ել այլն եւ այլն մասին՛. դրախտ ին ւ/՚Հ՜^» ; Եւ պաշապանեց
Աեվռի դաշնագիրը^ վարձատրո ւթի ւ ն ն էր մեր & ւ" ա յստակ ու մ աքուբ Հա յ ե րէնով մը գրո ւած՜ թեանց աւանդական ձեւ,ը :
անասելի զոՀաբեբութե անց ել յաղթանակի գափ– ա յգ գասախօս ութ են էն առաջին տպաւո րութիւն՚ս ճագոպին Հեգնանքով մը ընդմիջեց՛ ճՏիւք–
% ին մեր ա ւլա տ ա գր ա կան բաղմ ամ հա յ մ արտն չում - եղաւ Հաճոյք մը, առանց անգրագառնալու գր - լօ՛ , աւանդութեանց պա շա պան՛ գա րձեր ես , ու
\ե\ե§ւ մն. ո ւածքին բո վան գա կո լ թ ե ան կամ Հոն պա բ ղո ւած՜ րեմն պա Հ պան ո զականդ ;
Հ այ կական պ ետ ո ւթեան ի րաւ ակ անճանա չում ր տեսակէտներուն՝ հ Ականջիս Հնչեր էր ներգաշնակ Հւ Համ ա յնավարնեբուն բո լո ր ա ղ գ ա ր ար ո ւթ ե ան ց
Դ՛աշնակիցներէն՝ նոր Հորիղոն մր կր բանար մեր Հոսուն– մեր աննման մայրենիքը եւ գոՀ էի % եւ քնն ազատութեանց Հակառակ , թէ «Բալոր ա յս
առջեւ յ / * ր ա կ ա ն ա ց ա ծ ՜ էր մեր գարերու, երագը՝ : Ա– Յանկարծ տրամագրութիլնս փսխուեցաւ • խազերը կ1ըլլան., ոըէսղի օդս/ //ւ ի մ է կ ո ւ ր ի շ ը »
ղտտ ու. անկաթ ժողովուրդ էինք 1918^ Մա յ ի ս սկսա յ նախ ղաբմ անտ լ , Հ ետղՀ ետէ էԼրԳՈէիոլԻէ 1 Լա կն ա ր կո ւթի ւն Զ°ր • տ\է* Կ°ւի) յ կարգով րեմ
28էն ի վեր Ա յլ եւս իմ լեղուս չէր ո բուն նե ր գա շն ա կո ւթ ի ւն բ րարձրացան Ֆրանսիս ք կէ ((հողովրգականներու
Աե/էււի վ/աստաթ ուղթ՚ով իրաւունք կը ստանա– Հիացուցած^ էր ղիս ՚բԻէ առաջ։ Հարիւրաւոր նոր կոզմէ) ել ճաքոպի Լձախ խմբակցտւթեան կող -
յ ի նք մ ան ե լո լ աղատ ո ւ ան կա իւ աւլգե բու շարքին բառեր էին գա ր բն ո ւած՜ ա յ ս վերջին \ 0-15 տար - մէ) , յայտարարելու Համար թէ կը զոՀեն իրենց
մ՛էջ՝ ա ր ե ւ ա փ ա ռ Եռագոյն ը մեր ձեռքին կաբ– ուան մէջ եւ ի՛նչ բառեր, տէր Աստուած՜ ։ (I** բ մէ կուսակցութեան վե րապաՀ-ոլթ էլնները ել կր մ իա.
^ Ի Ր ւ կապոյտ , *(յարնջագո յն ; կը յիշեմ. ակ ւ ւ ե վ ռ լ ի լ ց ի ա , մոս(իլիտսցիա ^ււեկվի. նաւն– կառավարութեան ծ՜րագրին ։ (համատիէ խօսյ*
Անկախութիւնը շ ա Հ ա ծ՜ էր Հայ ժողովուրդը, զիցիա , էվակուացնել , օկուպացնել , պարաիա , առաւ եւ շնորՀակալութիւն յայանեց^ կատարուե
ի^նքը Հ » 3 * Դաշնակցութեան դե կավաբոլթեամբ : ո ե ս պ ո ւ ռ լ ի կ ա : կարեցէք որքան որ էլուղէք։ Ատա ցաւ քուէարկութիւնը ել գաՀլիճը վստաՀութիւն
Դաշնագիրը կր ստորագրէ ր Հայ ժողովուրդը, ծեց ի թէ ֆրանսերէն լեղուին վրա/ մԷ1լ Հատիկ շաՀեցաւ :
ի՛նքը. Հ . Տ ՚ Դաշ1 ա կց ոլթե ան ձեռք՛ով Հ բառ աւելցնելու, կամ Բայի մը խոնարՀման՝ ձեւը Գալով Ալճերիոյ վարչական կազմակերպոլ -
Երկար է ր ճամբան Պերլինէն– մինչեւ Աեվռ , փո խե լու Հ ամ ա ր ^ առա սուն Ան մ աՀներ քառասուն՝ թեան օ՜րագրին , ձախերու խմրակցութիւնը , որ
երկար ոլ փշոտ ; անգամ քառասուն օր կր տքնլին , կր չա ր շա րո լ ի ն կր սպառնար ետ քաշել իր ընկերները կառավա -
Դիւան աղի տա կան– պայքարը մինչեւ իննըսու– եւ յաճախ ի ղուր, իսկ մեր Հայրենիքեն՝ մէՓ, որ րութեան կազմէն, (համատիէի Հետ խօսակցութե
նա կան թ ո ւա կաննե ր ը (յ ւր ո ոչ ա յ ի մ եծամ եծներուն՝ քա՛՛ն Հ անճար եղ գիտուններ , մ ասնագէտնե ր , բա– նէ մը ետքը Համաձայնեցաւ մնալ գաՀլիճին մէ^։
թմ ր ս՛ ծ՜ 1"իգճը արթնցնելու Հ ամ ար Հ նաստեդծն-եր եւ ակ քագեմականներ ո նինք որ ա՛յղ - հհամատիէ յայտարարեց թէ վտանգաւոր է յետա
1^ ե ա ո յ , *)*ա շն ա կց ո ւթ ե ան արեւը Հ՝ո ր իղոն՚իս քան բառ թխած են այսքան քիչ մամ տնակի մ էջ ։ ձգել ւիիճա էւան ո ւթ իւձնը իր օ՜րագրին շուրքէ՝ Ալճե–
վրայ ու մարտական ճիգ Վոսւիորի ավւերէն մին Կ՚երեւի տուր ո ւած՜ էի ա յս Հաշիւն եր ը բնե լուք լ՚Ի՚՚յ մսաթւ : Աղգ • ժոգովին ներքին յանձնախոլյ^՜
չեւ Հա յ կա կան ք^արձրաւանգակր՜ արէ ւնար բու եւ չլսեց ի այ1սք գիտուն՛ երիտասարգ վարդապետը իր, քննելով այս Հարցը, որոշեց վիճաբանութեան
կառավարութեան մը Հձխելքը տուն կանչելու՝^ կամ քքի Հանող սլա աճ՛ա՛ւ. ՚ յ խ օ ս ն ալ եր ի ւ գնել Օգոստոս \9ին , Ը ն կերվա րականն ե րու Հա -
ցոյց տալու Համ ար քաղաքակիրթ մարդկութեան սարդ էր , վարդապետն ալ՛։ Ս՝իայն թէ գերեբր՝ մաղում արին փակումէն ետքը։
Վա Հագն եան՝ արիւն ր ոո ր կը կրէինք մեր ե ր ակ սխալ բաշխուած է՛ին ։ Ունկնդիրն երր պիտի ո լզէին՝
աւ րի շ անդամ գւ յ խօ ս ին
ներ ո ւն մ էի տեսնել վարդապետը ԱՊՏ - Է Լ - Հ՛ՐԻՍ՛
քնարեն որ սգումներ ո լ յաւելեալ ու ճոո թաբռլաց եա > ւեզը , իսկ դասախօս ր՝ վար դա պե տ ին աշակե բա
՛էն եբ •՚/ր ռոսպարակ կ՚էղլե
թու ատում , 1914^5>, Մ եօթերէն ՚ ; թերեւս ակամայ ՍՕՍԻ
Յետոյ , աշխարՀասասան սլատերաղմ Փաբիղէն
մինչեւ Երեւան : –Այն պա Հո ւն , երբ (%)բ ան ս ա, կան՛ քօո րՀբգար ա–
Արիւն ու աւեր մեր սեվ/ական Հայրենիքին մէջ : ԱԼ սակայն արթն ցան յանկարծ ։ 1 9 4 5 ^ ի վեր նը ղրաղս/ծ Է Ալճերիոյ վարչական մեքենային՝ վե
անօթ է մնացեալին՝ պատմութիւն ը &տպին– Դաշնակցութեան ՛եպեր ելի թշնամիները ամէն րա կազմութեամբ , յանկարծ՜ կը Է Իս ո լ Ապա–էլ–
ԴարաՀիսար , Վան, Վարաքիլիսէ , Աարտարա - գո յնէ շա/» անդամ անգո յն\ ամ ուր փա ր ած *ք՝ր՛իմի ձա յն ը : ԴաՀ իրէ ի մ էջ , ամ երիկացի լրա
մեր
պատ, ք՛աշ Արաբան ւ Եւ , 1918/՛^» Հռչակումը են ա յ դ դաշնագրին , որ կրկնենք դա րձեալ , գո գր՛ողի մը Հետ իր տեսա կց ութեան ընթացքին , Ա ա–
անկախութեան Հընգ Հուր եւ ինգ սուրֆ : յութիւն, պիտի չունենար եթէ իրմէ առաջ ստեղ լ՛ոքի ապստամբութեան Հռչակաւոր պետը կը յայ
Ա խալներ կամ սա յ թաքո ւ մ ն ՚ ե ր չարձանագրէի ց ծ՜ուած՜ չ 1 ՚ Ա ս ՚ լ \ Հայաստանի անկախ Հանբապետա- տարարէ •
ա յգ վաթսուն ամ եակի մեր պատ մ ութի ւնը : Անթե թիւնը։ Պէաք է օր առաջ ազատագրէ լ Հիւս • Ափ–
րիէ էր մ եր քաղաքական Հ ե ռատ ե ս ո ւթ ի ւնը : Ս եվռի գ կ շնա գիրը իմ աստ եւ բո վան դա կո լ - րիկէն : կը յուսամ որ Ա՝ իա ց եա է^ԱաՀ անգնե ը ո ւ կա
Վ ե ց Հարիւր տաբի պետական կե անքէ ղբ - թիւն տուաւ թքայիս 2.Տի անկախութեան Հռչակս/— ռավարութիւնը կ^օմանգակէ մ եղի , Հ ասկցնելու
կո ւած ու բարբարոս աղգերու լուծին ենթա ր ֊ մին : Համար ֆրանսա յի թէ պէտք է անկախութիւն տաք
կո ւած ժողովուրդ մը պիտի չունենար, ի Հարկէ, Ա յս ղո յղ\ թ ո լա կաններ ր ղ ի բար 1լ ամրո դ 9ա ց - միլի՛ոնաւոր Արաբներուն, որոնք կը ՀարստաՀաբ–
անսխալական Ր ( ( "՚ էո լ յաւա կն ո ւթ ի ւնը • նեն։ կարելի I չէ, Հեաե ւաբաբ , րնգունիլ երկրոր ոլին իր լուծ՜ին տակ։ ք՝այց եթէ Ամերիկացիները
Աենք սխալներուն կամ Հճիշտ^երուն պատաս դը իսկ ուրանալ առաջինը, ինչպէս կարելի չէ սի միտք չունին Ֆրանսացիները գուբս վանելու Հիւ—
խանը ստացանք Օգոստոս տասնին՝ Ա եվռի փաս րել պտուղը ֆլ ատել ծ՜առը ։ սիսային Ափրիկէէն, ես յաէնձն՛ էլաոձեեմ այդ պար
տաթուղթով ; \,աի/ընթաց գէպքեբոլ Հաշուեց ո յցը ճիշտ այդ բանն է որ 1լ։ըևեն մ եր .ողորմելի տականութիւնը ։
պիտի տա ւ ապագա յ պատմագիրը ,ո րովՀ ետե. ներ Հակառակսրւ^ևերր ։Եւ որքա՛ն անտրամաբանական
կան– փոխանցման ձՐ^աս մըն է, եւ շիտակն ու է իրենց ուղկութիւնըւ Հ ա մ ա շ խ ա ո ա յիէւԳ. պատԽագՎը
ծ՜ուռը իրարմ է զատ ե լու ան կարող , ա յնքան ատեն Կր ծավաՀարեն \,ոյեմբեր 29/՛ վարչաձեւի
Որ չեն իրականացած՜ մեր բաղձանքները; ՝փոփո խութի ն\ը իբր ե լ փբ կա բար երե ւ ոյթ, եւ
Հա կա գա շն ա կց ա կան ախտէ վա ր ա կո ւած խառ միելնճոյն չոգչովտ երկու տարի է ի վեր, կը պա Ամերիկեան Օգտնաւային Գիտութեանց ճեմա
նիճաղանճ
բաղմութիւնը ռամկավար կամ Հա Հանջեն՝ զոր տդ բութ ի ւնը դաշնագրի մր զոր շա– րանին մէշ1 ճառ մը խօսելով, օղային ուժերու
սառ ^արտասանես ի նպաստ Աեվռի Հեցաւ մեր կօշին տակ կռուող Հայութիւնը։ ըԼգՀ • Հրամանատարին փոիսանորգր յայտարարեց
քաղաքական
դաշնագր՛ին, \920էն մինչեւ 1945 եւ, ընդՀակ II՝ ենք, ղիշա Հետեւողական մ եր իժէ ՀամաշխարՀային նոր պատերազմ մը ևս տեղի
ռակն, սրբապղծ՜ութիւն– կր նկատէ ր արտայայտ - ուղեգծով, •Լ՚մոլր կառչած մնացինք Աեվռի Ուխ պիտի ոլե.ե\նայ , որուն պէտք է սլա տ րա սա ո լի Ա.
ուիլ ա յ դ վաւերաթուղթին մաոին , ոբովՀետեւ տին : մերիկա , եթէ կ՝ոլզէ յաղթական ղոլրս գալ Համ–
անի կա ստո բագ րո լա ծ՜ էր Դա շնա կ ց ակ ան կառա - Պիաի շարունակենք սլաՀանջե լ անոր գործա աշիսարՀային երրորդ պատերազմէն ւ
վարութեան կոզմէ ։ դրութիւն ը հ առան ց ՆաՀանջելու, առանց յուսա - Այգ նոր պատերազմը պիտի կատարուի քան–
Դե բազան ցօր էն դիւանագէ՛տ , իրենցմէ մէկը , ճ իչե ր\ արձակ ե լո ւ՝ օրո լան աննպւ պայ. գ / ՚ չ եւ աւերիչ կարճատել ռմբակոծումներով, \ո–
քո դան ի գաշրադրէն քան ի մը տաբի ետք , կը յա յ– մանՀ. երէն լելով : րոնց պիտի յա^որղէ օղային ճամրով զինուողնե
ա արար էր այս երկրին՝ մէջ իսկ ոբ ճմենք Հողա Աշխ ատոն՚քՎԳ՛ ոլ պայքար , ոբովՀետեւ , ին չսլէս րու արշաւ մ ը ։ Գրաւելու Համար Ամերիկան, բա
յ ի ն պաՀանջնեբ չունին ք թ՝ուբքիա յէն» ։ բա՛նաստեղծը եր դե ց , ճՆ պա տակս տ կա ր ո ւթ ի ւն չի ւական է օղային ճամրով փոխագրել 300.000 զիւն,
Այսինքն այն օրերուն երբ Աոսկուա եւ Անդա– ճանչնար • • ՚» : ոլոր :
բա սրտառուչ բարեկամութիւն մը կը կնքէին՝ (Խմբագրական «ԱՍՊԱՐԷԶտփ) Պատերազմը պիտի պայթի այն ազգին կամ
յանուն ՀամաշխարՀային յեղափոքսութեան՚՛ *.. •^^•«^••ա••ա•^ա•••»աII^•^••«•••^• քով , որ ունի ճա րտա րա րուեստական աՀարկոլ
Մ իայն։ Հ • 8 * Դաշնակց՛ութիւնն՛ էր որ մնաւլ ԱՄԵՐւ^ԵԱՆ երկու զբաՀաւորներ Աարսէյլի մեքենայ ել անսպառ աշխատող բազուկներ։ Մենք
պատնէշին վրայ ու ա ն դ ա դ ա ր պաՀանջեց Աեվռի Կաւա՚-ա ա նղիսէոը Հասան 1 տօնելու Համար Դ* տա– գիտենք որ թշնամիին յարձակում ր պիտի գաւ
բանակը
խոստումին գործադրութիւնը : բ ե գ ւրձը \յն օրուան , երբ ամ երիկեան Հիւսիսէն, ոբովՀետեւ օղային ճամբան կարճ է
ՀայՀոյութիւն ե՛ւ քիամկավարէն՛ ցամաք ելալ Ա՝քջերկրականի ափերուն վրայ , քանւ. այդ գձին վրայ; ինչ ար չենք գիտեր, այն՛ է թէ
ամբող^ քսանըՀինգ տարի։
Հեգն ղելով գերմանական ծ՜ովեզերեայ ամրոցները I ե՛րբ պիտի պայթի այգ պատերազմը։
ե՛ւ Համայնավարէն,
Fonds A.R.A.M