Page 50 - ARM_19-1947_02
P. 50
ՆՈՐ ՍԵՐՈՒՆԴԻՆ ՀԱՄԱՐ Գ ի տ ա կ աճ ասողիս
Իոսքի Վկ
Եէկու ա ս ԱիասիԱ Արիւնը անՀրաժ՜եշտ սն՛ուցիչ տարր մբնէ գո ր–
ծարաԿւԼԼրուն Համ ար , ոմնի թեթեւ կծու Համ , ա՛ Իբաքի կառավարութիւնը որՈշկ ղարկ աաք
Ս*1եր խմբապե ւո ր ղարմ անալի ըմբոնումս եր եւ֊ ղի եւ կուրէն քիէ մը ծանր է ։ Կը բաղկանա յ երկու, կրթութեան , բառնալու Համար ա ն զ լ, ա ի քղ Այ ո է ի ^
սկզբունքներ ունէ բ եւ, կաբելի բան չէ բ որ որեւէ գլխաւոր մասերէ՝ ԱրարչաՀիւթէ եւ արեան/ գրն– նը։ Նորընտիր խոբՀբդաբանը նոր քաղաքականու
ատեն շեղէր իր սկզբունքներէն եւ գործ՜ելու մե դիկներէ : թիւն մը պիաի ոբդեգրէ յեղաշբքելոլ Համար երկ
թոտէն : Արար չաՀ իւթր (թ1&ՏՈ1&) կբ պարունակէ 91 առ րին չորս միլի՛ոն քաղաքացիներուն զարգացման,
«Հայ մը, որքան ալ որ թե րո ւթ իւննե բ ու— Հարիւր քուր , եւ 9 առ Հարիւր լուծեալ զանազան մ ակար գա կը ։
նենայ, թնէ յանցանքներ գործ՜է, պէտք է խնայեք տա բ բե ր , ինչպէս՝ նեարգիտ , բնասպիտ , շաքար , Նկատի աոՏնուած է որ ցարդ եղած 900 նա -
երկրորդա
ա ն ո ր կեանքին եւ արիւնին , պէաք է սլա ամ ե լ , աղեր , կալաքարի եւ կիր՛ի բնածխատ , եր կաթելն : խակրթարա՚ւնեբը, 53 մփքնակարդ , 23 , բժշկա
եւ Շ Է ր ի ի ^
բա յց ո է մեռցնել * իսկ անօրէն թուրքին Հանդէպ Արեա՛ն գնդիկները կը պարունակեն՛ 60 67 առ կան վարժարանները եւ իրաւաբանական
անխնայ պէտք է \բԱաթ : Հարիւր քուր ել 33 40 առ Հարիւր որոշ տարրեր։ կան, քիմիա բանական զերկրագործական
Բայց եւ այնպէս , երբ պատ\եՀտ ւթիւննե ր կբ մաս Լաւ ո րապէս «հօաՕ§1օեւՈ6» կո չուս՛ & նիւթբ, որ կրօնագիտութիւն) ն՛ա/սա պատ բաս -
Հաստատա - (իսլամական
ներկայանային , ան թուրք մբ մեռցնելուն աւ իբր միջնորդ կբ ծառայէ թթուածինի
(հշա&էՕՏշ) : Հաշիւ եղած է որ մէկ տակտն ղոլէմներբ բաւարար էեն երկրին պաՀա\նք–
դոբծութեան
կողմնակից էէ բ % կբ սէրէբ թշնամիին ականքը կամ
մի լ լ իմ եթր խո բանաբդ ա ը իւն ը մ օտաւո րապէս 5 ներուն : .
քէթէն ծայրը կտրել, կամ դէմքին փրայ ոՐեէ֊է միլիոն գնդիկ կբ պարունակէ ։ Վերքի՛ն երեք տարիներու ընթացքին կառա -
նշան ձգել ։ Արեան իւրաքանչիւր գնդիկ բ^իէ1 մըն է , շրր" վարութիւնւը ձեռնարկած է , 1 .• Հ՛աստատել գի
Բարունակք ել Բ բո լա եան ք խ ո շտ ան գո զն\ե ր էն ֆա պա տուած կակուղ թաղանթ ով մը ել խմ՚ոբա - շերային դասընթացքներու շարք մը իւրա քան/ -
երկու Հա յերբ մեր թաղի քաՀանան ու մի՜ քանի նման թա՛նձրութեամբ, ՝ինչ որ օտար մարմիննե - չի՚՚-ր Գ"1Րոցի մէք։ Ղ*ասախօսութիմն\ն\եբուն Հետե–
յար դո ւա ծ՜ թաղեցիներու մի քն ո բ դո ւթե ամբ ներո բուն կբ թո յլատբէ իր մ է քէն անցե լու , որմէ յե — ւած են բանուորներ , կառավարական պաշտօնեա-
ղութիւն խնդրեցին , Հաշտուեցան եւ երդուեցան աո յ անմ իւքա սլ է ս կը ղոցոլի , առանց պատառուած— ներ ,՝ոստիկաննեբ եւ սպս/նեբ ու լրացուցած֊ իբենզ
խզել իբեց յա րա բե բութ իւննե բ ր թուրք ընկեընե — քի մը Հետքը ձգելու : ՛հնդիկն երբ դիւրաթեկ ու բաբձբազո յն ուսումբ ։2. Բանալ դպրոցներ իւր ՛՛՛
րու Հետ : Ենթակաները ներեցին , բայցխմբապետբ առաձգական են, յատկութիւն մը որուն չնորՀիւ քան էի ւ ր քաղաքի շր քան/նե ր ո ւն՝ , քա՛զա քն՛եք ո ւն ու
էմոռցաւ ; անոնք կրնան անցնիլ արեան անօթներու մ է - գիւղերուն մէք՛. իբրեւ արդիւնք ա յս որոշումնե -
Մեր թաղային կոմիաէն ւրնթացք ա ալ ուի բն ֊ քէն , որոնց տբամագիծբ ^իրենցինին պէս նեղ է : բուն կառոլցուած են ՛ն՛որ դպբոցՀն՚եբ՝ 8000 աշա
կեբնե բու բողոքին , երկու Հա յեր յթւն ո ւթ եան են ՚հնդիկնեբբ երկու տեսակ են՝ կարմիր եւ ճեր կերտի Համար։
թարկեց եւ ի ւր ա քան էի ւր ին քսան մտրակի Հար - մակ : կարմիր գնդիկները սկուտեղի ձեւը ունին , Ներկայիս նախակբ թա րաննե բու , միքնակտբդ 1
ուած՜եր նուիրելէ զատ , ղանոնք աքս ո բեց Ա ալ - տափակ , կեդրոնը աւելի բարակ քան շրքապատբ : ե բ կբ որ գա կան եւ բա բձրադո յն վաբժա րաննե բոլ
մաստ ( Աա ր սլա ա ա կան ) ուր՝ Ա ամ սոնի շո ւն չին/ եւ Ծ ա լալը՝ մէկ մ ի լլիմ եթ բ տրամ ագի ծին 6 7 Հա - աշակերտներուն բնդՀ • թիւն է 139.000 , ուսուցիչ–
Հսկողութեան աակ թըծուերով, դարձան կարգ/ս– զարեբորգ մասին՝ կը Հաւասարիդ ԻսԿ թանձրու - ներոլ. թիլը 4669 :
սլաՀ եւ օրինակէ լի երիտասարդներ \ե լ կաբեւո բ թիւնը մէկ մ իլլի՛մե թրին երկու Հազարե բոբդ մ ա– Կրթական նա խա րա րը յայտարարեց թէ , պի–
դեր կատարեց ին Ա ա ր սլա ա ա կան ի Հերոսամարտի սին, այնպէս որ երբ անոնցմէ 130 Հատը մէկբ միլ տ իլ աշխատ ին կարելիութեան ս ա Հ մ աննեբուն մ էք ,
ատեն (1918/&) : ՛՛ին Քով շարենք, մէկ միլլիմեթբ երկայնութիւն երիտասարդներ զր կե լ աբտասաՀման՝ բարձրա -
Զ՛աւր էն ու Հ իւսնին սա կ ա յն ա նպ ատ իմ մնա - մբ կբ ստանաք ։ գո յն եւ մ ա սն ա գ ի տ ա կան ուսում ս տ ան ա լո լ : Այ"
լուի շփացաք֊ էին եւ առիթներ կբ փնտռէ ին կռիւ վերմակ գնդիկները թիւով աւելի քիչ են , 1000 ծբագիբբ արդէն կր դոբծադբուի \922էն ի վեր ,
ոլ ծեծկուուք ստեղծ՜ելու հ կաքմ իր գնդի կնեբ/7 ւձնւ կբ Համ ա պա տ ա ս խ ան է \ բայց մին՛չեւ Հիմա աբտասաՀման զրկուած ուս՛/՛–
Զ աւր էն « Պ ր ա ունի ն կ» ատրճանակս լի մբ ղին - ճերմ ակ դնդիկ , բա յց ա յս վե ր քինը աւելի խոշոր նոզներուն թիւր , մանչ ել աղքիկ , 736 եղած է:
ուած՜ կբ պտտէր , ի՛սկ Հիւսնին/ «Ամ ի թ ո ւի ս ոՀև՝% եւ է, այսինքնյ մէկ միլլիմեթրին՝ %9 Հազարերորդ Ասոն՛ց միայն 431 իրենց բարձրագոյն ուսումը
զ ա շո յն մք կբ կրէ ր ՚* Ծ՛անօթ էինք երկուքին ա ՚ մասին կը Հաւասարի : *հո յն բ ճերմակ է , կամ լս լ ր ա ց ո լցաֆ֊ ե՛ն։ 160 ՜ ուսանոզնե ր գեռ կ՛ուսանին
կեԱ՚ցազին մ ան րամ ա սնո լթե անց \ միտէինք ք^է՝ ՛ելի ճիշդ անգո յն , գէւդաձեւ , Հ ա տ ա ւո ր երեւո յ — տբտաստՀմանի զանազան գպբոցնեբոլ մէք։ կա -
,Ջաւրէն երբ գինովցած Րէէաք * լաճախ գիշերնեբբ իք ււ ւի եւ ան/կանոնւ շբքասլաաով։ կեդրոնին մ Էք գո ռավարութիւնը այժ՜մ Համաձայնած է, որպէս՛զի
կբ լուսցնւէբ Աիբզենւց պարտէզի թթենիին՛ տակ : յութիւն ո ւնւի կորիզ մը , մ ին չգեռ կարմ ի բ գնգիկ– տարին/ փ ո խտնա կ 60 80 ուսանողներու , 300—600
ուսա՛ն՛ողներ գրկէ ՚
Յաճախէ քնացայ֊ ատեն մօտ\եցս/ծ էինք իրենէ, •ներբ ղրկուած են՛ անկէ \
ա բթնցուցած ել պա Հ ան քած որ իր Էշով մեր ց\ո- ^երմ ակ գնդիկները եղական յա տ կո ւթ ի ւն մբ Ե ր կր ին բո լո բ մ ասերուն մ էք գիշեբա յի՚նւ նոր
րենբ մօտակայ քրաղացբ տանի : ունին փոէսե լոլ ՛իրենց ձեւբ , այս ինքն ՝ կ՛ ե բ կա ր ա~ զ աս րն թ ացքն/ե ր պիաի Հաստատուին ։ ք1 ւր ա քան -
1ԼստաՀ Էինք թէ՝ դժ՜ուարաւ կաբելի է աբթն– ձգուին նախատիպ կեն/դան ին եբոլ պէս , ել Աւքիս|^ չի՚֊ր գա րոց գիշերային՝ դաս բնթացք մը պիտ\ի ո /—
ցնել ղինքր։ նման շարժումներ էլընւեն ։ Ան՛ոնց թի*~բ կ՚աւելնաք
«քյաւարում՝ֆի արարողութեան գիշեին էր , ճաշերէ վերք, իսկ բնդՀակառակը կը նուաղի ս՛ն - կամ արտաքին վէրքերու Հետեւանքով առաք եկած
մենք եկեղեցի կ՚երթայինք այդ օրուան տխուր , սուաղութեա՛ն՝ պարադային : ա րի ւնւ ա Հ ո ս ո ւթ ի ւնն ե բ բ դադրեցնե լու Հ ամ ար։ Ե ր՜
բայց Հբապուբիէ մեղեդիները ^ շարականները լսե Զարգացման կատարելութեան Հաաա/հ առողք բեմն կարգ մբ աքնձեբու արիւնը այնքան աղքատ է
լու : Նկատ՛եցինք դինով Զաւրէ\՝փ ու Հիւսն ին , <ո - մարդու մբ արեան–՛ քանակութիւնը 5 6 էիաբ է ։ նեա քդիտով ո ր դժ՜ուար ո ւթեամբ կը թանձրանա յ ,
քոնք ե բե բա լով , դլա ո ի\ելո վ ու կանզնելով , պատէ Ար իւն բ երբ բաց օդին մէք գրուի կը թս/նձրա– այնպէս որ ամենաչնչին կտրուածքի մը Հետեւան
պատ ու հ՜ա ո է ծ՜առ զարնուելով տուն կը վերա՛– ՝նայ եւ կակուղ ՛զանգուածի մը ձեւը կ՚առնէ : ՝$իք քով առատ ար իւնաՀ ոսութիւն ել ունենան , ո րովՀ ե–
դառն՛ային Արարուց թազի Աշօփ լքէխանա^յ էն (գի աաենէն ան երկու մասի կբ բամնոլի , մէկը՝ շիճը, տեւ արիւնը դժ՜ուարոլթին կը կրէ պզտիկ դոնդող
նետուն) ; զեզին Հեզուկ մը, որ ուրիշ բան չէ, բայց եթէ ա– մբ կազմելու, /լոցելու Համար արեան անօթնե -
Եկեղեցին ու արարողութիւնը մոռացութեան՝ բաբչաՀիլթբ, իսկ միւսը՝ դո\ւդււզը , ո ը կարմիր բուն ծ՜այբբ որ արկածով բաց ո ւա է ;
տալով Հ ետեւձե ց ան ք իբենւց : փողոց կամ պարտէ ղ է, եւ կարծր զանգուած մբ կը կազմէ, եւ մ իա -
պառկելու ի՛րենց սովորութեան Հակառակ, անոնք ցումն է արեան գնդիկներուն ել նեաբգիտին՛ ։ Արեան Հի լանդո ւթի մնները մեծ կա րեւո բու -
մ տան Զալրէ ի տունը ու երկնցան մ իջանցքի մէկ Արեա\Ն անօթնյ՝երէն դուրս ելա^– նեաբգիտին թիւն ունին ախտաբանութեան մէք ։
անկիւնը դրուած՜ խո շո բ տախտակներու վ ր ա յ ՝• կարծրացումը մե^– օգտակարութիւն ունի ներքին Հ. ՏԷՐՈՍԿԻ
Հնամ եա յ՛ դբա՝ն լայն՛ ճեղքերէնյ որոշ կբ տ\ես–
ն ո ւէ ին՝ անոնց բոլո ր շա բժ՜ ո ւմն ե րը ։ Վարգան աղան՛։ ՚ի\ուռր բանալէն վերք, ան վայր ՜
հյմբապետը շունէը սլ ա Հ ած՜ . ճակատը ղրան բաստ , պիտի սպառնային \ել արգիլէին զոՀեբուն կես/և մր չուարած մեղ գիտեց , ապա Հարցական
զամ ած՜ ել ա էք ու ակս/եքը սրած՜ կը սպասէ ր յար որեւէ շարժում : նայուածք մր նետեց Կատիկ խաթունին ել Հազիւ
մար վայրկեանին ; քյ մ բա պետն ու օգնականը պիտի կտրէին Ջաւ լսելի ձայնով մր Հարցուց, «1Տ է ր էիե՚ի , ո® ր տե
ԱաՀակ Պէյի՛ աղբիւր ին կողմ էն գէպի Արա - րէ ի ել Հիւսնի ի ականթներ բ ու բոլորս մէկ , փո - ՛ւէ 3 կուղար» :
բռւց եկեղեցի՛ն՛՛ տանող ճամբան մէկ քիլոմե թրի՛ զո ց դուրս գալով , կամ պարտէզին կոզմէն պիտի Կ՚երթանք մամ, պատասխանեցի՛նք :
էափ ամայի էր արդէն, էսկ գիշերնեբբ երթեւեկ Վարգան աղան շարունակեց իսառնել եռացող
տեղի էէ ր ունենար , վւըիել գոզերու եւ թուրք սրի Ղ*ոըծողոլթիւսս եղաւ կարճ եւ արագ։
կաներու սպառնալիքին ենթակայ վայր մը : Տեաոյ րոլորս մէկ արագ եւ անիսօս ոաակե– պղի՚1՝ձին մէք կարմրած կտամևերր, իսկ մենք դու՛
Ե*– գոզերուն– ղեկավարն եբն ալ ա յ դ պաՀ ո ւնւ , ց ինք Զաչալ Մ իբ՝դ)՚նց աւերակներէն , կտրեցինք ռր գոցելով,մտանք պարտէզ եւ ուղղուեցանք դէ
տախտակներու վրայ եր կն/ց ա ծ անառակ էլն ոք մը փողոցին լայնքր ու կեցանք Աիլնաթ&եան Վար — պի «Ջարրլլրզի» փողոցի այգթերր :
մ ասին կը իսօսէին , կը վիճէին , յաճախ ձեռլճե րր գաս աղայենց ղրան առք ել՛ «Վարգս/ն աղա՛, Այգ շաբաթուան րնթացքին , Կլոր Ղ՛արի ս՛֊
աաբճտնակներուն տանելով եւ իրարու սպառնա– Վարգան աղա՛» փսփսալով : Արարոլց թազի մէք ալ ՛նման պատմական՛ դէպքեր
լով : Ամէն օր այգ սլաՀուն , ղրան ետելր զետեղ ^ տեգի ունեցան : ^
Ջաւրէ ի խո շո ր ու կռուազան աքաղազնե բբ , ո– ո լած իւոշոր պղինձին ֊ մէք Վարղան աղան կտաւի Այգեստանի միւս թաղերու մէք, մեր խումբե՛
բոնք մեր թաղի աք/ո ր՛ամ արտերուն ա իս ո յ ե ան՛ն ե - կտորներ կր ներկէր «չիթ» ու ՀՀիչայ» պատրաս րր խաղաղ էին, ո րովՀետեւ զուտ Հայաբնակ էին,
բբ կբ Հանդիսանային միշտ, սկսան կանչել : տելով, որպէսզի լուսարացին «մեռնի մ սուրր շր– իսկ մեր թաղր, ինչպէս նաեւ վերոյիչեալ երկու
Մենք սրտատրոփ կը սպասէ ինք , իսկ ի" մբա– նորՀքիգ Աստուած . բարի լիւսին քաղց ր իկ ՝Բրիս~ թաղեր ր խառն էին Հայերով եւ թուրքերով :
պետը անօրինակ Համ բե րութեամ բ կբ շարունակէ ր տոս» աղօթքր մրմնքելով )եկեղեցի երթար , «Հրա– Վարգան աղան ոլ կատիկ խաթունը կռահե -
Լրաեսել ներս ի անցուդարձը : ժարիմք» եւ «Զարթիք որդիք լոլսոյ» լսելու եւ ցին գիշերային անմամանակ մեր այցելութեան ի–
՝Բարիլղի ճրագը կը "լլսլլաբ մ իջան՛ցքի սիմն ին ապա գէպի շուկան տանող ճամ բան բռն՛ելով : մաստր:
գամուած՜ ճրագկալին վրայ , ծ՜ուխ ր պալան-պալան կատիկ իսաթունն ալ քովր կեցած , անոր Հրա Լուսաբացէն՝ ամէն օր, եռացող պղինձին
ունին, կր
կբ բարձրանար , ամ բոգք միքանցքբ լեցնելով դար– ՛մա՛ններ ր կր կատարէր։ շուրք անոնք կր յիշէին գէպքր։
շաՀ ոտո ւթեամ բ • վերջապէս խմ բա պետ բ դաբձռ ՜՝ «Աա անթրոցով կրակր խառնէ՛ , ա՛յ կնիկ, Աո՚ւս, կնիկ, պատկերն ականք
էր գլոլխր 1 նշսձն բբաւ, որ իրեն՝ Հետ՝եւինք։ չնորՀքգ կտրի , կրակ խառնել է լ չես գիտէ . Աստ սաստէր Վարգա՛ն աղան :
>Մագլցելով կաւէ բարձր պատերէն , ցատկե - ուած բան մբ գիտց՛եր է, որ Եւայիս աւելի մեծ ֊ Ո ՚ ֊ թ տարի վերք, Երեւան՛ի «պուլվար»ի մէկ
ցփնք «Տայոնց մ է շէն» (անաառբ) : Մեր /հողովը անէծք է տուէ» , կ՝րսէր ու կր խլէր կրակ խառ ծառին տակ նստած կ" վիճէին :
տեւեց ելձեք վայրկեան : 1$մ բապետ ի Համար ծ րա՜ նող, ծայրր միչտ ածխացած, Հաստ գաւազանր։ Վանեցի ման՛ուկներ , պաղ քուրերով լի »>" ՜
գի՛ր կազմելբ մեծ ճիգէ եւ մտածումի չէին՝ կաըօ– կատիկ խաթունր միշտ մտաբերելով պսակի փորներով կր պատէին ու կԳրգէին ,
՚ ո ի՛ Ր * ՀրաՀս/Լգնեբբ պատ րասա էին ։ Ես իթՐռլ սլաՀուն տուած խոսսէումր, «Հնազանգ եմ^ր, կր Սսւււը ջւուրն էսսւհզ խմողը,
Խմողի սիրտը զովանայ ,
անփոբձ, պէտք է Հսկէի զքան մէք կեցած։ Աս - լռէր ու կր աղա սէր նոր Հրամանի : Թէ որ ծեր է, կը ջահիլնայ ,
Թէ պաւլսւլ է, հաւրս կը դառնայ :
&"ԲԴ ^՚՚ԼՀ նկատած սլա Հուս , պէտք էր ձեռքով նշան Վարգան աղա՛ , կր/ինեց խմբապետր։
ընէի ընկերներ ուն եւ գոցէվէ դուռբ, փայտէ "ող Ո՞վ ի , պատասխանեց Վարգան ազան ու
նակը դնելով եւ փակելով։ գուռր բացաւ : Վարգան ազան տաս կոպէկի սառ քուր զՏն՚ելդվ ,
ֆյմբապետը, օգնականը եւ երկու Հմայեակքւե– Ա պասելու եւ կրկին Հարցնելու պէտք չկար . Կատիկ իսաթունի Հետ կր խմկր սառեցնելով եւ կլ–
ՐՐ) ՂԳոյձ –ռւ անշշուկ պիտի մտնէին միզանցքը, ՀՀարամի»ի սլ ա Հ չէր, բարի լիւսիլն մօտիկ գէլն լելով գ ադտնիքր , ի վեր քոյ, իրենց Հետ Վաղար
Ի՚էէին ալազակնեբոլ քով դրւած ատրճանակները ։ ու գազս/եր, տնօրէնն ու մ ա ր գա ս պա՛հ–է կր փա - շապատի ղերեզմանոռր թաոեքոլ Համար։
Երկու Հմայեակները ատբճանակնեբը պատ - խին, ծակերը կր մանին։ Այդպէս հաւատացած էբ Վ– ՀԱՄԱԶԱՍՊ
Fonds A.R.A.M
Իոսքի Վկ
Եէկու ա ս ԱիասիԱ Արիւնը անՀրաժ՜եշտ սն՛ուցիչ տարր մբնէ գո ր–
ծարաԿւԼԼրուն Համ ար , ոմնի թեթեւ կծու Համ , ա՛ Իբաքի կառավարութիւնը որՈշկ ղարկ աաք
Ս*1եր խմբապե ւո ր ղարմ անալի ըմբոնումս եր եւ֊ ղի եւ կուրէն քիէ մը ծանր է ։ Կը բաղկանա յ երկու, կրթութեան , բառնալու Համար ա ն զ լ, ա ի քղ Այ ո է ի ^
սկզբունքներ ունէ բ եւ, կաբելի բան չէ բ որ որեւէ գլխաւոր մասերէ՝ ԱրարչաՀիւթէ եւ արեան/ գրն– նը։ Նորընտիր խոբՀբդաբանը նոր քաղաքականու
ատեն շեղէր իր սկզբունքներէն եւ գործ՜ելու մե դիկներէ : թիւն մը պիաի ոբդեգրէ յեղաշբքելոլ Համար երկ
թոտէն : Արար չաՀ իւթր (թ1&ՏՈ1&) կբ պարունակէ 91 առ րին չորս միլի՛ոն քաղաքացիներուն զարգացման,
«Հայ մը, որքան ալ որ թե րո ւթ իւննե բ ու— Հարիւր քուր , եւ 9 առ Հարիւր լուծեալ զանազան մ ակար գա կը ։
նենայ, թնէ յանցանքներ գործ՜է, պէտք է խնայեք տա բ բե ր , ինչպէս՝ նեարգիտ , բնասպիտ , շաքար , Նկատի աոՏնուած է որ ցարդ եղած 900 նա -
երկրորդա
ա ն ո ր կեանքին եւ արիւնին , պէաք է սլա ամ ե լ , աղեր , կալաքարի եւ կիր՛ի բնածխատ , եր կաթելն : խակրթարա՚ւնեբը, 53 մփքնակարդ , 23 , բժշկա
եւ Շ Է ր ի ի ^
բա յց ո է մեռցնել * իսկ անօրէն թուրքին Հանդէպ Արեա՛ն գնդիկները կը պարունակեն՛ 60 67 առ կան վարժարանները եւ իրաւաբանական
անխնայ պէտք է \բԱաթ : Հարիւր քուր ել 33 40 առ Հարիւր որոշ տարրեր։ կան, քիմիա բանական զերկրագործական
Բայց եւ այնպէս , երբ պատ\եՀտ ւթիւննե ր կբ մաս Լաւ ո րապէս «հօաՕ§1օեւՈ6» կո չուս՛ & նիւթբ, որ կրօնագիտութիւն) ն՛ա/սա պատ բաս -
Հաստատա - (իսլամական
ներկայանային , ան թուրք մբ մեռցնելուն աւ իբր միջնորդ կբ ծառայէ թթուածինի
(հշա&էՕՏշ) : Հաշիւ եղած է որ մէկ տակտն ղոլէմներբ բաւարար էեն երկրին պաՀա\նք–
դոբծութեան
կողմնակից էէ բ % կբ սէրէբ թշնամիին ականքը կամ
մի լ լ իմ եթր խո բանաբդ ա ը իւն ը մ օտաւո րապէս 5 ներուն : .
քէթէն ծայրը կտրել, կամ դէմքին փրայ ոՐեէ֊է միլիոն գնդիկ կբ պարունակէ ։ Վերքի՛ն երեք տարիներու ընթացքին կառա -
նշան ձգել ։ Արեան իւրաքանչիւր գնդիկ բ^իէ1 մըն է , շրր" վարութիւնւը ձեռնարկած է , 1 .• Հ՛աստատել գի
Բարունակք ել Բ բո լա եան ք խ ո շտ ան գո զն\ե ր էն ֆա պա տուած կակուղ թաղանթ ով մը ել խմ՚ոբա - շերային դասընթացքներու շարք մը իւրա քան/ -
երկու Հա յերբ մեր թաղի քաՀանան ու մի՜ քանի նման թա՛նձրութեամբ, ՝ինչ որ օտար մարմիննե - չի՚՚-ր Գ"1Րոցի մէք։ Ղ*ասախօսութիմն\ն\եբուն Հետե–
յար դո ւա ծ՜ թաղեցիներու մի քն ո բ դո ւթե ամբ ներո բուն կբ թո յլատբէ իր մ է քէն անցե լու , որմէ յե — ւած են բանուորներ , կառավարական պաշտօնեա-
ղութիւն խնդրեցին , Հաշտուեցան եւ երդուեցան աո յ անմ իւքա սլ է ս կը ղոցոլի , առանց պատառուած— ներ ,՝ոստիկաննեբ եւ սպս/նեբ ու լրացուցած֊ իբենզ
խզել իբեց յա րա բե բութ իւննե բ ր թուրք ընկեընե — քի մը Հետքը ձգելու : ՛հնդիկն երբ դիւրաթեկ ու բաբձբազո յն ուսումբ ։2. Բանալ դպրոցներ իւր ՛՛՛
րու Հետ : Ենթակաները ներեցին , բայցխմբապետբ առաձգական են, յատկութիւն մը որուն չնորՀիւ քան էի ւ ր քաղաքի շր քան/նե ր ո ւն՝ , քա՛զա քն՛եք ո ւն ու
էմոռցաւ ; անոնք կրնան անցնիլ արեան անօթներու մ է - գիւղերուն մէք՛. իբրեւ արդիւնք ա յս որոշումնե -
Մեր թաղային կոմիաէն ւրնթացք ա ալ ուի բն ֊ քէն , որոնց տբամագիծբ ^իրենցինին պէս նեղ է : բուն կառոլցուած են ՛ն՛որ դպբոցՀն՚եբ՝ 8000 աշա
կեբնե բու բողոքին , երկու Հա յեր յթւն ո ւթ եան են ՚հնդիկնեբբ երկու տեսակ են՝ կարմիր եւ ճեր կերտի Համար։
թարկեց եւ ի ւր ա քան էի ւր ին քսան մտրակի Հար - մակ : կարմիր գնդիկները սկուտեղի ձեւը ունին , Ներկայիս նախակբ թա րաննե բու , միքնակտբդ 1
ուած՜եր նուիրելէ զատ , ղանոնք աքս ո բեց Ա ալ - տափակ , կեդրոնը աւելի բարակ քան շրքապատբ : ե բ կբ որ գա կան եւ բա բձրադո յն վաբժա րաննե բոլ
մաստ ( Աա ր սլա ա ա կան ) ուր՝ Ա ամ սոնի շո ւն չին/ եւ Ծ ա լալը՝ մէկ մ ի լլիմ եթ բ տրամ ագի ծին 6 7 Հա - աշակերտներուն բնդՀ • թիւն է 139.000 , ուսուցիչ–
Հսկողութեան աակ թըծուերով, դարձան կարգ/ս– զարեբորգ մասին՝ կը Հաւասարիդ ԻսԿ թանձրու - ներոլ. թիլը 4669 :
սլաՀ եւ օրինակէ լի երիտասարդներ \ե լ կաբեւո բ թիւնը մէկ մ իլլի՛մե թրին երկու Հազարե բոբդ մ ա– Կրթական նա խա րա րը յայտարարեց թէ , պի–
դեր կատարեց ին Ա ա ր սլա ա ա կան ի Հերոսամարտի սին, այնպէս որ երբ անոնցմէ 130 Հատը մէկբ միլ տ իլ աշխատ ին կարելիութեան ս ա Հ մ աննեբուն մ էք ,
ատեն (1918/&) : ՛՛ին Քով շարենք, մէկ միլլիմեթբ երկայնութիւն երիտասարդներ զր կե լ աբտասաՀման՝ բարձրա -
Զ՛աւր էն ու Հ իւսնին սա կ ա յն ա նպ ատ իմ մնա - մբ կբ ստանաք ։ գո յն եւ մ ա սն ա գ ի տ ա կան ուսում ս տ ան ա լո լ : Այ"
լուի շփացաք֊ էին եւ առիթներ կբ փնտռէ ին կռիւ վերմակ գնդիկները թիւով աւելի քիչ են , 1000 ծբագիբբ արդէն կր դոբծադբուի \922էն ի վեր ,
ոլ ծեծկուուք ստեղծ՜ելու հ կաքմ իր գնդի կնեբ/7 ւձնւ կբ Համ ա պա տ ա ս խ ան է \ բայց մին՛չեւ Հիմա աբտասաՀման զրկուած ուս՛/՛–
Զ աւր էն « Պ ր ա ունի ն կ» ատրճանակս լի մբ ղին - ճերմ ակ դնդիկ , բա յց ա յս վե ր քինը աւելի խոշոր նոզներուն թիւր , մանչ ել աղքիկ , 736 եղած է:
ուած՜ կբ պտտէր , ի՛սկ Հիւսնին/ «Ամ ի թ ո ւի ս ոՀև՝% եւ է, այսինքնյ մէկ միլլիմեթրին՝ %9 Հազարերորդ Ասոն՛ց միայն 431 իրենց բարձրագոյն ուսումը
զ ա շո յն մք կբ կրէ ր ՚* Ծ՛անօթ էինք երկուքին ա ՚ մասին կը Հաւասարի : *հո յն բ ճերմակ է , կամ լս լ ր ա ց ո լցաֆ֊ ե՛ն։ 160 ՜ ուսանոզնե ր գեռ կ՛ուսանին
կեԱ՚ցազին մ ան րամ ա սնո լթե անց \ միտէինք ք^է՝ ՛ելի ճիշդ անգո յն , գէւդաձեւ , Հ ա տ ա ւո ր երեւո յ — տբտաստՀմանի զանազան գպբոցնեբոլ մէք։ կա -
,Ջաւրէն երբ գինովցած Րէէաք * լաճախ գիշերնեբբ իք ււ ւի եւ ան/կանոնւ շբքասլաաով։ կեդրոնին մ Էք գո ռավարութիւնը այժ՜մ Համաձայնած է, որպէս՛զի
կբ լուսցնւէբ Աիբզենւց պարտէզի թթենիին՛ տակ : յութիւն ո ւնւի կորիզ մը , մ ին չգեռ կարմ ի բ գնգիկ– տարին/ փ ո խտնա կ 60 80 ուսանողներու , 300—600
ուսա՛ն՛ողներ գրկէ ՚
Յաճախէ քնացայ֊ ատեն մօտ\եցս/ծ էինք իրենէ, •ներբ ղրկուած են՛ անկէ \
ա բթնցուցած ել պա Հ ան քած որ իր Էշով մեր ց\ո- ^երմ ակ գնդիկները եղական յա տ կո ւթ ի ւն մբ Ե ր կր ին բո լո բ մ ասերուն մ էք գիշեբա յի՚նւ նոր
րենբ մօտակայ քրաղացբ տանի : ունին փոէսե լոլ ՛իրենց ձեւբ , այս ինքն ՝ կ՛ ե բ կա ր ա~ զ աս րն թ ացքն/ե ր պիաի Հաստատուին ։ ք1 ւր ա քան -
1ԼստաՀ Էինք թէ՝ դժ՜ուարաւ կաբելի է աբթն– ձգուին նախատիպ կեն/դան ին եբոլ պէս , ել Աւքիս|^ չի՚֊ր գա րոց գիշերային՝ դաս բնթացք մը պիտ\ի ո /—
ցնել ղինքր։ նման շարժումներ էլընւեն ։ Ան՛ոնց թի*~բ կ՚աւելնաք
«քյաւարում՝ֆի արարողութեան գիշեին էր , ճաշերէ վերք, իսկ բնդՀակառակը կը նուաղի ս՛ն - կամ արտաքին վէրքերու Հետեւանքով առաք եկած
մենք եկեղեցի կ՚երթայինք այդ օրուան տխուր , սուաղութեա՛ն՝ պարադային : ա րի ւնւ ա Հ ո ս ո ւթ ի ւնն ե բ բ դադրեցնե լու Հ ամ ար։ Ե ր՜
բայց Հբապուբիէ մեղեդիները ^ շարականները լսե Զարգացման կատարելութեան Հաաա/հ առողք բեմն կարգ մբ աքնձեբու արիւնը այնքան աղքատ է
լու : Նկատ՛եցինք դինով Զաւրէ\՝փ ու Հիւսն ին , <ո - մարդու մբ արեան–՛ քանակութիւնը 5 6 էիաբ է ։ նեա քդիտով ո ր դժ՜ուար ո ւթեամբ կը թանձրանա յ ,
քոնք ե բե բա լով , դլա ո ի\ելո վ ու կանզնելով , պատէ Ար իւն բ երբ բաց օդին մէք գրուի կը թս/նձրա– այնպէս որ ամենաչնչին կտրուածքի մը Հետեւան
պատ ու հ՜ա ո է ծ՜առ զարնուելով տուն կը վերա՛– ՝նայ եւ կակուղ ՛զանգուածի մը ձեւը կ՚առնէ : ՝$իք քով առատ ար իւնաՀ ոսութիւն ել ունենան , ո րովՀ ե–
դառն՛ային Արարուց թազի Աշօփ լքէխանա^յ էն (գի աաենէն ան երկու մասի կբ բամնոլի , մէկը՝ շիճը, տեւ արիւնը դժ՜ուարոլթին կը կրէ պզտիկ դոնդող
նետուն) ; զեզին Հեզուկ մը, որ ուրիշ բան չէ, բայց եթէ ա– մբ կազմելու, /լոցելու Համար արեան անօթնե -
Եկեղեցին ու արարողութիւնը մոռացութեան՝ բաբչաՀիլթբ, իսկ միւսը՝ դո\ւդււզը , ո ը կարմիր բուն ծ՜այբբ որ արկածով բաց ո ւա է ;
տալով Հ ետեւձե ց ան ք իբենւց : փողոց կամ պարտէ ղ է, եւ կարծր զանգուած մբ կը կազմէ, եւ մ իա -
պառկելու ի՛րենց սովորութեան Հակառակ, անոնք ցումն է արեան գնդիկներուն ել նեաբգիտին՛ ։ Արեան Հի լանդո ւթի մնները մեծ կա րեւո բու -
մ տան Զալրէ ի տունը ու երկնցան մ իջանցքի մէկ Արեա\Ն անօթնյ՝երէն դուրս ելա^– նեաբգիտին թիւն ունին ախտաբանութեան մէք ։
անկիւնը դրուած՜ խո շո բ տախտակներու վ ր ա յ ՝• կարծրացումը մե^– օգտակարութիւն ունի ներքին Հ. ՏԷՐՈՍԿԻ
Հնամ եա յ՛ դբա՝ն լայն՛ ճեղքերէնյ որոշ կբ տ\ես–
ն ո ւէ ին՝ անոնց բոլո ր շա բժ՜ ո ւմն ե րը ։ Վարգան աղան՛։ ՚ի\ուռր բանալէն վերք, ան վայր ՜
հյմբապետը շունէը սլ ա Հ ած՜ . ճակատը ղրան բաստ , պիտի սպառնային \ել արգիլէին զոՀեբուն կես/և մր չուարած մեղ գիտեց , ապա Հարցական
զամ ած՜ ել ա էք ու ակս/եքը սրած՜ կը սպասէ ր յար որեւէ շարժում : նայուածք մր նետեց Կատիկ խաթունին ել Հազիւ
մար վայրկեանին ; քյ մ բա պետն ու օգնականը պիտի կտրէին Ջաւ լսելի ձայնով մր Հարցուց, «1Տ է ր էիե՚ի , ո® ր տե
ԱաՀակ Պէյի՛ աղբիւր ին կողմ էն գէպի Արա - րէ ի ել Հիւսնի ի ականթներ բ ու բոլորս մէկ , փո - ՛ւէ 3 կուղար» :
բռւց եկեղեցի՛ն՛՛ տանող ճամբան մէկ քիլոմե թրի՛ զո ց դուրս գալով , կամ պարտէզին կոզմէն պիտի Կ՚երթանք մամ, պատասխանեցի՛նք :
էափ ամայի էր արդէն, էսկ գիշերնեբբ երթեւեկ Վարգան աղան շարունակեց իսառնել եռացող
տեղի էէ ր ունենար , վւըիել գոզերու եւ թուրք սրի Ղ*ոըծողոլթիւսս եղաւ կարճ եւ արագ։
կաներու սպառնալիքին ենթակայ վայր մը : Տեաոյ րոլորս մէկ արագ եւ անիսօս ոաակե– պղի՚1՝ձին մէք կարմրած կտամևերր, իսկ մենք դու՛
Ե*– գոզերուն– ղեկավարն եբն ալ ա յ դ պաՀ ո ւնւ , ց ինք Զաչալ Մ իբ՝դ)՚նց աւերակներէն , կտրեցինք ռր գոցելով,մտանք պարտէզ եւ ուղղուեցանք դէ
տախտակներու վրայ եր կն/ց ա ծ անառակ էլն ոք մը փողոցին լայնքր ու կեցանք Աիլնաթ&եան Վար — պի «Ջարրլլրզի» փողոցի այգթերր :
մ ասին կը իսօսէին , կը վիճէին , յաճախ ձեռլճե րր գաս աղայենց ղրան առք ել՛ «Վարգս/ն աղա՛, Այգ շաբաթուան րնթացքին , Կլոր Ղ՛արի ս՛֊
աաբճտնակներուն տանելով եւ իրարու սպառնա– Վարգան աղա՛» փսփսալով : Արարոլց թազի մէք ալ ՛նման պատմական՛ դէպքեր
լով : Ամէն օր այգ սլաՀուն , ղրան ետելր զետեղ ^ տեգի ունեցան : ^
Ջաւրէ ի խո շո ր ու կռուազան աքաղազնե բբ , ո– ո լած իւոշոր պղինձին ֊ մէք Վարղան աղան կտաւի Այգեստանի միւս թաղերու մէք, մեր խումբե՛
բոնք մեր թաղի աք/ո ր՛ամ արտերուն ա իս ո յ ե ան՛ն ե - կտորներ կր ներկէր «չիթ» ու ՀՀիչայ» պատրաս րր խաղաղ էին, ո րովՀետեւ զուտ Հայաբնակ էին,
բբ կբ Հանդիսանային միշտ, սկսան կանչել : տելով, որպէսզի լուսարացին «մեռնի մ սուրր շր– իսկ մեր թաղր, ինչպէս նաեւ վերոյիչեալ երկու
Մենք սրտատրոփ կը սպասէ ինք , իսկ ի" մբա– նորՀքիգ Աստուած . բարի լիւսին քաղց ր իկ ՝Բրիս~ թաղեր ր խառն էին Հայերով եւ թուրքերով :
պետը անօրինակ Համ բե րութեամ բ կբ շարունակէ ր տոս» աղօթքր մրմնքելով )եկեղեցի երթար , «Հրա– Վարգան աղան ոլ կատիկ խաթունը կռահե -
Լրաեսել ներս ի անցուդարձը : ժարիմք» եւ «Զարթիք որդիք լոլսոյ» լսելու եւ ցին գիշերային անմամանակ մեր այցելութեան ի–
՝Բարիլղի ճրագը կը "լլսլլաբ մ իջան՛ցքի սիմն ին ապա գէպի շուկան տանող ճամ բան բռն՛ելով : մաստր:
գամուած՜ ճրագկալին վրայ , ծ՜ուխ ր պալան-պալան կատիկ իսաթունն ալ քովր կեցած , անոր Հրա Լուսաբացէն՝ ամէն օր, եռացող պղինձին
ունին, կր
կբ բարձրանար , ամ բոգք միքանցքբ լեցնելով դար– ՛մա՛ններ ր կր կատարէր։ շուրք անոնք կր յիշէին գէպքր։
շաՀ ոտո ւթեամ բ • վերջապէս խմ բա պետ բ դաբձռ ՜՝ «Աա անթրոցով կրակր խառնէ՛ , ա՛յ կնիկ, Աո՚ւս, կնիկ, պատկերն ականք
էր գլոլխր 1 նշսձն բբաւ, որ իրեն՝ Հետ՝եւինք։ չնորՀքգ կտրի , կրակ խառնել է լ չես գիտէ . Աստ սաստէր Վարգա՛ն աղան :
>Մագլցելով կաւէ բարձր պատերէն , ցատկե - ուած բան մբ գիտց՛եր է, որ Եւայիս աւելի մեծ ֊ Ո ՚ ֊ թ տարի վերք, Երեւան՛ի «պուլվար»ի մէկ
ցփնք «Տայոնց մ է շէն» (անաառբ) : Մեր /հողովը անէծք է տուէ» , կ՝րսէր ու կր խլէր կրակ խառ ծառին տակ նստած կ" վիճէին :
տեւեց ելձեք վայրկեան : 1$մ բապետ ի Համար ծ րա՜ նող, ծայրր միչտ ածխացած, Հաստ գաւազանր։ Վանեցի ման՛ուկներ , պաղ քուրերով լի »>" ՜
գի՛ր կազմելբ մեծ ճիգէ եւ մտածումի չէին՝ կաըօ– կատիկ խաթունր միշտ մտաբերելով պսակի փորներով կր պատէին ու կԳրգէին ,
՚ ո ի՛ Ր * ՀրաՀս/Լգնեբբ պատ րասա էին ։ Ես իթՐռլ սլաՀուն տուած խոսսէումր, «Հնազանգ եմ^ր, կր Սսւււը ջւուրն էսսւհզ խմողը,
Խմողի սիրտը զովանայ ,
անփոբձ, պէտք է Հսկէի զքան մէք կեցած։ Աս - լռէր ու կր աղա սէր նոր Հրամանի : Թէ որ ծեր է, կը ջահիլնայ ,
Թէ պաւլսւլ է, հաւրս կը դառնայ :
&"ԲԴ ^՚՚ԼՀ նկատած սլա Հուս , պէտք էր ձեռքով նշան Վարգան աղա՛ , կր/ինեց խմբապետր։
ընէի ընկերներ ուն եւ գոցէվէ դուռբ, փայտէ "ող Ո՞վ ի , պատասխանեց Վարգան ազան ու
նակը դնելով եւ փակելով։ գուռր բացաւ : Վարգան ազան տաս կոպէկի սառ քուր զՏն՚ելդվ ,
ֆյմբապետը, օգնականը եւ երկու Հմայեակքւե– Ա պասելու եւ կրկին Հարցնելու պէտք չկար . Կատիկ իսաթունի Հետ կր խմկր սառեցնելով եւ կլ–
ՐՐ) ՂԳոյձ –ռւ անշշուկ պիտի մտնէին միզանցքը, ՀՀարամի»ի սլ ա Հ չէր, բարի լիւսիլն մօտիկ գէլն լելով գ ադտնիքր , ի վեր քոյ, իրենց Հետ Վաղար
Ի՚էէին ալազակնեբոլ քով դրւած ատրճանակները ։ ու գազս/եր, տնօրէնն ու մ ա ր գա ս պա՛հ–է կր փա - շապատի ղերեզմանոռր թաոեքոլ Համար։
Երկու Հմայեակները ատբճանակնեբը պատ - խին, ծակերը կր մանին։ Այդպէս հաւատացած էբ Վ– ՀԱՄԱԶԱՍՊ
Fonds A.R.A.M
