Page 255 - ARM_19-1947_02

6 ԱՌԱՏ

քայլերգի դաշնակի վերարտադրումը ն՛ոյնքան շա­ ԶՈՐԱ ՀՈՎԵՐԷՆ ուսումնասիրութեան տեսակէտով, շն ո բՀիւ ֆը -
աւր. Գ Ի Ր - Բ Ի րանսացի քաըայբի խուզարկիչ մասնագէտնեբու
հեկան է որքան ձշ Հ՝Յ.Խի կրակի պարը, եթէ ոչ ա– անվեՀ եր ո ւթեան :

՛՛ելի , իր լքօթփֆձ եր ո վ թէ դաշնակահարութեան ՏԱՐԻ

արժէքով։ Վերջապէս՝ յա յտադրի մը վեր^աւո - - Տարդ աշխաբՀի ամենախոր քաՐայրը %ԼՀ ^ԼՀ "*

րութեան , փոքր կտորներու շարքին Բարխուդար - Այս տաբի Խ* Ծիութիւնը լոյս ՛պիաի ընծայէ կատու կ ր Փբէթայի մեծ բացուածքը Վեռոնայի

եանի "սԱԱյ սլար.^, ճարտարօրէն նուադուաՆ Րաֆ - 430 միլիոն Հատ ո բ գրքեր , յիսուն այ լա ղան լե - մօտ, Իտալիա , Լոր ունի 2,\23 ոտք խո՛րութիւն) ։

ֆիի դոգմէ, Հաւատացէք որ նաիւրնտրելի է &օ - գուներով : ի\ւզպէկ լեղուով պիտի Հրատարակուին կռանա Հթառթ՚բէօղի 6886 ոտք բարձրութեամբ

վւէն՚ի Ա՝ագուրքայէն ։ էյՔ"փէ Ր է ՜գործերը ։ Հրատարակուելիք դէրք^րԼՀ լեռը, ուր կը գտնուի Տան աը Ղ՝րօլի ՔաՐա՝յք՝ԼՀ)

Եթէ ամօթալի բան է անոնք օտարնեբուն կը բաղկանան 23*000 զանազան նիւթ երէ վէպ, իսոլզարկուած է ամէնէն առաջ \&)^ին , Հանգուց**

Հրամցնելը, եւ եթէ ա իման ի չեն անոնք մեբ զ աշ - քաղաքական , տնտեսական ել բարոյացուցիչ նիւ– եալ Ա՛աբթէլլի կողմէ՝ Հայբբ ֆրանսական անձա֊

նակաՀարներու յայտագբին մէջ անկիւն մբ Հի*– " թեր ։ ւագիտոլթեան ։ Անկէց վերջ ո1֊ՐԷՀ. բազմաթիւ

ր ընկա լո ւե լու , երեւակայեցէք թէ ոբքան ողորմելի Անգբագիաութեա՛ն բարձումէն ի վեր Խ* Հան– անձաւագէտնե բ խուղա բկած են զա յն՝՝։ 1 935^^՛ Պ •

ե՚և ուբեմն այգ երգաՀաններբ , եւ ինչ սլա բ ա ա աշ– բա պետ ութ իւննե բու րնթերցո ղնեբուն թ ի ՚ ֊ ր ա յ ն - Հ*րվալիէ, ո ր նախագաՀն է Լիոնի Արդեան անձա–

իւ ա ա ան ք են թափեր ։ քան աճած է , ոբ տրամադրելի դիրքերը մ ո զո ֊. ւադիտոլթեան ակումբին (Տբ61շ0 Օսեշ Հ\1թ1Ո (Խ

Սօսի կբ շարունակէ իբ գրուածքին մէջ* վուըդին պաՀանջնեբուն գոՀացում չեն տար։ Արդ, Լ^Օռ) * ակումբին կարգ մը անգամնեբուն Հետ

— • • • « Մէի՛ մոռնաք թ-Է մասնաւորաբար Ֆր– Մ ո ս կո լան որոշած է 1947 տարին Մ ի ո ւթ ի ւն բո դո– ձեռնարկեց Հետախուզութեան ։ Այդ թուականէն

րանսացիներր չեն սիրեր որ խանգաթուիիրենց տա­ զել °աբգ աննախլ/նթաց գիրքեբու պաշարով մը ։ ի վեր ան իր փոքրիկ խումբով , ամ էն տարի ար–

րիներու սովորյոլր-իւԹր երաժշաոլթեաւն մասին» • Հաշիւ եղած է որ առ նուաղն 100-000 ^ոգի ***** շաւնեբ կը կազմակեըպէբ , մինչեւ որ՝ այս գաբ ™

ԸնգՀակառակն , արուեստագէտ մբ պա բա ի մէն օր կ՚այցելեն Աոսկուայի 400 գրատուննեբը։ նան յաջողեց ալ մարդու մարմին մը կարենալ

նաեւ փոիսելու "՛յգ սովոր ո ւթիւններբ։ Այս մեկնա­ Ամէնէն շատ կարդացուած գիրքեբն են՛ կէս—դա– անցնելու չափ անցք մը բանալ լերան խորութեան

կէտով եթէ մեբ պարծանքի առարկայ արուեսաա­ սական եւ բարոյական վէաեբը ։ Աակայն Ր^/^^՚Ր ՜ մէջ եւ կտրել անցնիլ լեռը, ամենաբարձր գա գա -

գէա բ Ց) բ ան ս ա ց ինե բ ո ւն Համ ար պիաի աշխատ ի , ցանութեան ծարաւը այնքան զօրաւոր է , ոբ լուրջ թ էն մինչեւ խոր անդունդը, եւ դուրս ելլել անկէ։

չէ^ք կարծեր թէՀ իաս թափում բ կրնայ գբաւն լ ներ­ նիլթեբոլ նուազութեան Հետեւանքով , մողովոլբ»* Այս նպատակին Հասնելու Համար Պ * Շ՚՝ըվա՛լիէ

կա յ Հայ Հանդիսականներ բ , որոնք Հայ Հեղինակի գբ կբ լափէ ինչ որ կ՛անցնի ձեռքը ։ կատարած է վաթսուն երեք արշաւանքներ ։ Անոր

մբ գործին ունկնգբութենէն վերջ ՛իրենց ամենա ֊ Երեսուն տարի առաջ քիուսիոյ մէջ լո յս կը արշաւախումբին մաս կը կազմէ նաեւ Տիկին Հյր–~
տեսնէին տար եկան 50—60 Հազա բ օ րին ակ գիր -
բուռն ծափերով թերեւս պիտի կրնային պաբտա — քեր , որոնց մեծ մասը կը դատապարտուէր վալիէ , որ վարպետ լեռ մագլցող մըն է եւ մ իա -
ա՛ո լննե բու փո շ ինե բու տակ թաղուելու դրա՛ -
գրել ղա յն օտար ո ւնկլևգի բն՝ե բ ո ւ% ; պարագան նոյնը չէ յ : Ա յսօբ մ ամանակ կը Հետեւի իր ամուսնին ընգե ր կրեայ

Հապա ի՛նչ բանով կբ պարծենանք Հայ ե բամ շ– խուղարկութիւննեբուն ։

տ ութիւն ծամծմելով օրն ի բուն , եթէ չունինք ռա­ *Լե ր ջին եւ ցուցական Հետախուզութեան մաս–

տարներուն գոնէ եբկէիայ բ կե ան՛ի Հաճո յք պա աճա– 194:7ին պիտի Հրատարակուին , ի մէջ այլոց , նակցած են նաեւ անգլիացի եւ ամերիկացի թըդ -

ռելիք արտագրութիւն մը։ Այս անտեսում բ չն՝որ — խո րՀ բդային եւ օտար դասականներու գո բծե բէն թակիցներ , որոնք կը նկարագրեն նախ լերան էլա–

Հ ա է ո րե լի բան մր չէ : մէկ Հատոր , ինչպէս նաել խո րՀ բդա յին եւ օտար գաթբ բարձրանալու ատեն իրենց երեք օրուան ,րն–

Երամշտասէր Հայրենակիցներ կբ տրտնջան թէ արգի գրականութենէն նմոյչնեբ ։ Ոամանոբդա - թացքին կրած չարչարանքն ու յոգնութիւնը ։ 8ե–

ինչ ո լ տ եղական ռատիօն Հայկ * եբամշաութեան գրութեամբ պիտի Հրատարակուին բազմաթիւ Հա՛­ տոյ քարտյբին բացուածքէն *Լ\այրէլ\քր Լ** ՜

պաՀեբ չի վե ր ա պա Հ ե ր իր ն ո ւագաՀ անդէ սնեբոլն տորներ՝" Փ ուշկին էն,. Պելինսքիէն , Ղքեկբասովէն , բան խոռոչներէն եւ մայռէ պաաերու, լաբիւրիւ ֊

մէջ, Է^ՔՐ ՈՐ Լսլ*լ՝ի է բոլոր Ֆրանսացիներէն , եւ Փրիլովէն, Լէոն թոլսթոյէն , Զեխովէն, կոբքիէն, գոսանման քարտյբներու ծերպերու եւ խոռոչնե -

միւս կողմէ ներելի կբ գտնուի որ Հայ աբուեստա– Պա լղադէն , $ իտըռո յէն , Կէօթէէն , Ա ով։ աս ան էն , բու բնդմէջէն սողոսկումները ՛ու շաբմական սան­

գէա մը չս՚֊զէ տեղ տալՀայ եբգաՀանինու գործին ^ ելն* ։ Չորրորդ անգամ ՐԷԼաէով պիաի Հ բատաբակ– դուղներս լ միջոէլով կատարած ան դնգա խո բ վայ<–

իր իսկ յայսւագրիււ մ է ջ , վախնալով ոբ ան Հաճ ո , ուին Լենինի 40 Հատոր գործերը ։ րէջքնեբը ։

կբ դառնայ ունկնդիրնեբուն , կամ իր Համբաւը կբ ԱՇԽԱՐՀԻ ԱՄԵՆԱԽՈՐ ՝ԲԱՐԱՑՐՐ. Ա առնապ ատ նբբ ան ց քն երո ւն մ էջէն Հ աւաքծ
Այնտեղ
էտանգո ւի են շթաքարե բո ւ (տէ&1ԶՇէ1շ) նմո յչնեբ ։ գանկէն

Աօսի կբ բա լականան այ ոբ Ըաֆֆին իր Հա - ք*նչպէս գիտեն մեբ ընթերցողները, աշխաբՀի գտնուած է նախապատմական աբջու մը թէ ար -
ընտա­
յութիւնը չուրանար կամ անունը չի փոխեր Լայս ամէնէն խոր քարայրը գտնուեցաւ Յքբանսալի իզէբ մասեր ել խ՛ոշոր մանի քներ ։ Կբ կարծուի տաբի

ալ մեբ օրերու տարօրինակ առաքինութիւն մը) է նա Հանգին՝ ^ Ր Ր^ո "վլի մ եբձակա լ լերան մբ մ էջ , 9բ կը պատկան ի քարտ յբի Հսկա լ արջերու

Այդքան ը չի բաւեր, մենք կբ կարծենք թէ իւ­ ծանօթ Տան տը *հրօլ (Օշոէ ^6 Շա116տ) անունով ։ նիքին , ապրած աւելի քան քսան Հազար

րաքանչիւր արուեստագէտ պարտի ծ առա յել նաեւ 7՝ արա լ բը ա ւնի 2193 ոտ ք խո բութիւն եւ մ եծ առաջ :

իր աղգի արուեստին մի Հա ա ռա^նո բ դո ւե լո վ սա յա՚զթանակ մբ կր նկատս լի անձաւներու դիտական

մեծ նշանախօսքէն — «բարձրացի՛ր բաբձրացուր» ,

այլապէս իրենք կրնան մեծ նուաճումներ կատաբեւ կամ ոեւէ ձեւով ան կրնայ գոՀացում տալ եբամշ– ԲԱՆԿԱԼԹԻ ԲՆԱԿՈՂ, Արմենակ Զալկըճեան

մ իջա զդա յին Հ ո բիդոնին վրայ , բա յց բան մը չի տասէբ եւ միանգամայն ազգասէր իր ունկնգիբնե– ՀձՎ^աթան՜ծթերթին խմբա գրատունը եր թա լով պար­

շաՀիր ոչ Հայ աղգբ , ոչ աք Հայ արուեստը։ Պա - բուն արդարացի պա Հ ան ջին : զոյ ծ է իր թշուառ վիճակը եւ խնդրած է վարչա­

բ ագան միայն Րաֆֆիինր չէ, ունինք ՛երգիչ 1 Աօսի , վերջացնելու Համար 1լըսէ թէ կաբելի պետէն մ աս ամ բ դարմ անել իրեն Հանդէպ դո րՀ֊ -

ներ , րեմագիրներ եւն. : Պիտի առարկուի թէ ի - է թե լա դրել ո բ այ յտագբի վե բջաւո րութեան եր՛բ ուած անիրաւութիւնը ։ իր պատմութեան Համա -

րենց փոյթր չէ . բայց պիտի չուզէինք որ այդպէս կրկին կտոր մբ պաՀանջէ Հասարակութիւնը, Հայ­ ձա յն , Հա յ բ են ա ս ի բ ա կան՝ ծառա յութիւննե ր մա ա

ըլլար , կական կտոր մը նուագէ ։ տուցած է Թ՛ուրքիոյ, որոնց մասին կրնան վկայեէ

Այս տողերը դրսդբ ամենամեծ Հիացող մբն է Եթէ Հալ Հեղինակի մը մէկ գործբ իբ պաշտօ­ բարձրաստիճան ան ձն ա լոր ութ ի ւնն ե բ ։ Հակառակ

մեր ե բիտ ասա բգ գաշնակաՀ արի տաղանդին , եւ նական եւ պատուոյ տեգը պիաի չունենա յ յայտա– այս բոլորին, իշխանութեանց կսզմէ գրաւուած եֆ

Հաբցր բնաւ կապ չունի իր անմխտելի աբմանիքին գրին մէջ , կրնայ սիրայօմաը Հբամաբիլ մետա - Պրուսայի նաՀանդի իբ երեք կտար կալուածները,

Հետ։ Բայց մեր Համողումբ ալն է թէ ք*աֆֆիի ստնեբոբգ մամոլ այգ պատիւէն % որոնց մէկը ^Ափլանտիտ փալասին՛ է ։ Այս պան -

Հանդէպ եղաֆ– առարկութիւննեբ ը ճիչդ չեն , եւ Ա՛ ՊԱՐԹԵՒԵԱՆ դոկին 2400 ոԱկի վարձքբ դեռ չէ յանձնուած , եւն»

կր պատ բաստէ անխուսափելի իր սուրճը , կ՚ուտէ ու ատելութիւններոլ նշաւակ։ կաբելի էր այս մա­

ՕԱԿՈհ ՕՇԱԿԱՆ իր պտուղը ու վեցուկէսին կ՚առնէ Հանրակառք սին արտա յա յա ուի լ առանձին էջերուն մ էջ , փաս­

(Իր յոբելեանին աււիթ-ռվ) իջնելու Համար վանք ։ Իբ պաՀեըը այնքան որ ո յ տերով ու վվլա յութիւննե բով, ապացուցանելու Հա­

ու ճիշդ են որ , դրացիները երբ տեսնեն խե^անէ՜ մար մեր գրականութիւն՛ը խաչագողութեան վերա­

0էականը կրնան ճշդել իրենց մամացոյցնեբբ վե– ծող քանի մը ասպետներու փոքրոգութիւնը յ

Երեք ամիս վերջ վերադարձաւ Երոլսաղէմ , ցուկէսի վրայ։ Եօթին արդէն վանքի իբ խուցն է, Վերջին պատերազմ ի ընթացքին Հետեւած էր

իր գործին։ կը ստանայի իր նամակները կանոնա­ մ ին չեւ ութոլկէս գրական աշխատանք , դասի պա– անգլիական եւ արաբական թեր թե բու մէջ Փարիզի

ւորապէս, տունը Հ/՚նղ Օրը անգամ մը։ Ոգեւոր - Հր ութ ո լկէ սն է, տղաքը զինք լա սպեղանի գլխէն Հա­ մ ասին տրուած լուրերուն , օդա յին ռմբա կոծ ո լ -

ուած էր Փարիզի բարեկամներով , Հայրենակից - նելով կը բարձրացնեն դասարան : թեանց սարսափներուն * կ՚ոլղէր ստուգումներ այդ

նեբով, մտաւորականշրջանակով։Փաբիզբ կը նկա– Հոն՝ բոլորն ալ աչք ու ականջ կտրած կ՛ար - արՀ ալի բքէն վեր ապբ ո ղն՚ե բու մաս՛ին ու վերսկսան

ա է ր Սփիւռքի գրականութեան՝ միջնաբեբդբ : ձանագբեն խօսուած դասը ։ \,ախապէս իրենց յայ­ մեր թղթա կցութ իւն\նեբը։ Առ ի թո վ մը քէելագբեցի

կ ակնկալեր շատ բան ա յս Փաբիզէն ու կը նկատէ բ տարարուած է լաւ նօթի կապել, առանց նախա - չափ դնել իր գրելո՛ւ դիւային աշխատան՛քին ։ Պա­

նոր սեբունղբ պարտքին տա կը նոր ակօսներ բա - դասութիւն մը փախցնելու, մէկ դասը երկու ան– տասխան .-

նալոլ մեր գրականութեան՛ մէջ% Կբ փնտռէր իր գամ պհ֊տի չկրկնուի , ճշգում, յաւելում կամ յա– «Ց-ու֊զիչ է առողջութեանս մասին կոչդ ։ *հիտեմ

ա կն՛կա լո ւթ ի ւննե րը իրականացնող ճառադա յթի պաւում մամավաճառութիւն է ու ոչ ներելի Հ Պա– ո բ վտանգի Հ ետ կը խաղամ , բայց մ աքիս մ է^

կտոր մը դրականութիւն մարզին մէջ ՛ու քաջալի - Հերը երբեմն կը կրկնուին, Հոգին կբ դնէ դասին Ն աբ ուգ ո գ ոնոսոբի աբձ ան ին պէս կ ան գնա ծ է

բտկան տողերով 1լ ա բտա յա յտուէ բ քանի մբ մէջ^ կուտայ ինքզինքը նիւթին, երբ գւկսը գագրի Պալղաքը որ իմ Հիւանդութիւնս ունէր ւԱտիկ չը­

խոստմնալից, իրաւ ղբողնեբու մասին։ պաՀը ազդարարուի խոր քունէ արթնցողի մ բ պէս րաւ բժիշկներուն ։ կ*ապբի ան սակայն այսօր։ Կբ

Հաս ալ \ 939// աՀաւոբ պատերազմը։ հ) ղուած հ.Լ\ ջանա յ ինքզինքը գտնել ու անզգալաբար կբ տառապիմ ընելիքիս աՀաւոբ բնգա բձակո ւթե ան ը

էին մեր յա բա բեր ո ւթիւններբ ու ընդՀ ատուած կրկնէ,– ա՜յ յիմաբնեբ։ պատկերին դիմաց ։ կարդաս պիտի անշուշտ <Հ,Հա–

նամ ակները յ մ ապատկե բդնե բ բ , պիտի զգաս թէ% էն չ Հզօր կիրք

Ան կը լծուի Հոն գրական նոր աշխատան քնե բ ոլ Նոյն գա սեր էն է որ աղաք իրենց աբձանա - է այդ էջերը քչողր* Ալ առողջութիւն , Հանգիստ ,

կր գբէ ձՀայ Գրականոլթիւն՚ֆը Լ տպուա^– Ե բ ո ւս ա ^ գբութիւննեբը կբ բերեն իրար, մէկը միւսին պա - մարդու պէս ապրիլ իմ բառարանէս ջնջուած բա­

վէմի մէջ 1942/'ծ) «Համապատկեր արեւմտաՀա / կասը լրացն ելով կը քաշեն մաքոլբ ու կ՚ըլլան ներ են, կան տակաւին «Ա՚նացորգացդի Հ ատոր նե֊

գրականութիւնդ , 13 Հ ատ ո րն ե բ բ ( ա ո.ա ջին Հատո­ պատրաստ դիրքի մը էջերը կազմելու։ ՀձԳըակա - րբ որոնք պիտի դրուին քանի մը Հազար էջ* կա.1

րը տպուած Երա֊սաղէմի մէջ \945ին) ^ «Երբ մեռ­ ն ո ւթ ե ան պատմ ութիւն՛) ւՀաամս ապատւկեբ «Իմ Վէպըդ ,ոբ դարձեալ քանի մը Հազար էջ կբ
մտաՀայ գրականութեանդ մեծածաւալ
նիլ դիտենք^ Լ թ ա տ ե բ դո ւթ ի ւն նո յնպէս տպուածք տասնեակ լեցնէ։ Այս աՀաւոբ ճնշումին տակ օրերը կանցը–

Երուսաղէմ \944ին) «Ափիւռքը եւ իրաւ բանաս­ մը Հատորները կազմուած ^ ն այս մեթոտով : նին Հ Ժամ մբ մամ ո լկէս միայն աշխատանք կը

տեղծութիւն հ»» տպուած Երուսաղէմ 1945/5՛ , « Ա— Դ՛ասէն վերջ կը քաշուի իր խոլցբ , պաաաՀա– նետեմ իմ ուղեղին որ կը տքայ բեռին տակը, ինծի

պուլ ալա» Լան տիպ) , « Վկայութիւն մբ » բաբ եթէ չունենա յ Հ իւր մ բ կամ ա յցելու մ բ Հոն կ^իմացնէ վտանգը։ Ս ե զան ս վերածուած է պտոլ -

Լտպուած ՀալէսւԻ ՚^է$) » <Հ Աիւլէյման է- սպասող ։ Կբ բանայ սփիւռքէն Հասած գիրքեբու ալի , խոտի եւ ջուբի ,կեանքբ իմ Հ / " ^ ^ " ", ո ո ո ո կ^Ր՜

ֆէնտի » Լլոյս տեսած « Յուսաբեր դի մէջ) , ծրարներն ու նամակնեբբ որոնք ղրկուած են, դրա՛՛ պա բանքն եր ուն վրայ է * անոնց ապբիլր ինծի կը

ոլ մօտ եբկվեցեակ մբ թատերգութ ի ւննե բ ։ կ*աշ– խօսուելու ակնկալութիւնով մր ։ ԱՀաւասիւկ Հոտ բաւէ» ;

իսատակցի միջին արեւելքի զանազան Հանդէս%ե— է՝ ճակատագրական ա յն թշնամ ո ւթ ի ւննե բո ւն Գրած էի դարձեալ յոբելեանի առթիւ իր Հա -

բու, թեր թե բու ։ Այդ մեթոտ չունեցող գրագէտը՝ Հանգոյց բ ոբ իրեն գէմ Հանած է բանակը այն դրիք մաձայնութիլնը առնելու Համար Հ

վաթսունին գուռը ինքնիրեն կը պարտադբէ գին - շա բ մոզն ե բուն , որոնց Համ ար 0 շա կան ատեն չէ

ուոբի մը զօըանոցա յին կեանքի ճշգապաՀ ութ իւն ուն\ե ցս՚ծ արտա յա յտուելու ։ Ան շատ ե ր ո ւն կը գրէ ԳԷՌՐԳ ՅԱԳՐԵԱՆ

մը։ Ամէն առտու մամը 530ին կ՚ելլէ անկողնէն , թելաղ բտկան նամակներ, քննադատի իր աս սլա - (15)

1երբ իբ տ ունին մէջ գեռ րոլոՐԱ իոր քո*&՝է են է րէղԱ ողբերգութիւներու պատճառ է դարձած,

Fonds A.R.A.M