Page 230 - ARM_19-1947_02

ք-ԻհՐՏԵՐՈԻ Գ ա էթ ա ռ ա ւ դաղևհէու մա գումարը տեղի ոսեենայ այս աշնան , մասնակ–
ցութեաէըը մեր երէց թէ կրասեր մտաւսլ/ակա -

ՀԵՐԱԳԱՐԶԻՆ էՈԻՐՀ էւամագուԱադ նութեա^ , , գոբծակցութեամ՛բը ըոլոը այն գրողնե­
իրենց
րուն՝ որոնք Հանրային ղեր մը կատարելու

աԱյհտակնւի պ ա ռ ա ն ջ ԱըԱ հ սլաըտասոըութիւնները կը զգսՏն , ու ի վիճակի են

*Բ րտա կան ապստամբութ իւննե րու Հ ետեւան - անմշուշ աչքերով Հակիլ ներկայիս պարզուած

քով, $՝ոլրքիոյ արեւելեան նաՀանգներէն տեղա - պատկերին վրայ։

Հանուեցան կարեւո՛բ թիւ ո/ի քիւրտ աշիրէթներ դէ– Մխիթարական եւ յ ո լ " ա ղ ը ի չ շարժում մր ԱնԽւշա սահմանավ/ակ եւ ընթացիկ նախա -

սլի արեւմտեան նաՀ անգնե րր մասնաւոր տոլէս հայր աուահ Է դաղութնեբու մէ^, մասնաւորաբար ձեռնոլժիւն մը պիաի չըլլայ այղ Համադումաըը։

(ծ՝բակի ո յ ՀՐ^ա՚նր ՚ «Աովեաաոայ էյրւալԱերու ճաքԱսւգ.ա.մար.»^^ աս­ (\ւ ոչ ւ\ք պիտի ունենա յ կարճամտութիւնը խոր -

Վերջերս թրքական մամուլին տրուած՝ որո % դին յ որ , կարծես, նոր ղըղի"– մը Հանդիսացած֊ է Հելու՝ թէ կը բաւէ ծրադիբը որոճալ ու չսպասեւ

ագատ ութ ի ւնն եր. էն օգտ ո ւե լո ւէ , ընգդիմադի րն երր ա ր տ ա ս աՀ մ ա՛ն ի երէց թէ կրտսեր մ տ ա ւո ր ա կա - անոր իրագործումին ։ Ափիւռքի մտաւոր ական ո լ -

սկսան քննագատել եք ալքի կա ուաՎա բ ո ւթ ի ւննե ր ո լ նութիւնը մղելու ճայ մաքի. պաշապաև1ււ–թ–եաւՕ. թեան Համար՝ գրական Համագումար մբ պէտք

գործ՝։ ւնէ ո ւթ իւն ր ւՀյ ր բեմն խիստ Հալածանքի կ՝՛ են­ կար ե լի ութ իւննե բով շաՀադրղռո լե լու ։ ունի, սքմէն բանէ առաջ, զանտեսական բազա^յի ,

թարկուին բնգգիմագի բները , բայս ժամանակ առ Տակաւին ութ ամիս առաջ, երբ Երեւանի Հա­ Հիմնադրամի մը, որ պիտի քանդէ ամէն խոչըն -

ժամանակ իժո յ լ կր արուի որ անոնք իսօսին , օ — մագումարը խ՛որտակեց ամէն յո յս , Հա յրենիքի գոտ՝ դէպի էոյոի եւ գործի ճամբայ։ Ընդունելով

տա րն եր ո ւն ա սլա ո ո ւո ան ե լո ւ Համար ե ր կր ին մ էջ եւ սփիւռքի մ,Լ,ջել մտաւոր ու Հոգեկան կամուրք Հանգելւձ գժուարութիւն՚ները^ չենք Հաւատա ր ան–

իբրեւ թէ գոյութիւն ունեցող ազատութիւն ը % մը Հաստատելու, մենք կր շեշտէ ինք կեն ս ա կան ո ւ— կաըե լիութեան ; Հա յ ժողովուրդը տուաւ ու կու-ա

ԱՀա ա յգ յարաբերական աղատութենէն օգ - իժ իւն ը ստեղհելու ղաղվժաՀա յ Գրողներու Ա իա տայ Հայրենիքին ՛Ո լ Հայ եկեղեցիին Համար –.Պիտի

տ ո ւե յ ո ւի , Թուրքիո լ մ էջ սկսած են քեն ա գա տ ե 1 թիւն մը , տեւ կայաց> նելու Դ՚աւլթ-սաայ ԳոՈղԼԱյրՈՆ. տայ, պէտք է տայ նաեւ Մայրենիքին, Հայ
օրէնքէ անուան տակ ՝Բ իւր տ եր ո լ Հան– Համագումար» մը, որոնց ղերը պիտի ըլլար ամէ­
^Զետեղման վերջ դրականութեան Համար, որ մեր ղոյութեան

գէսլ կիրա ր կո ւ ա ձ– տ ե ղաՀ ան ո ւթ ի ւն բ եւ կբ սլա - մ տ ա ւո ր ա կան անտար բե բութ եան , ու լհուիլ նէն անդաւաճան ու Հաստատ խարիսխն է;

Հան ջ ո լ ի իր են ց նախկին վ ա յ "ե Ր " վե ր աղ ա բ ձնե ք Հայ Մշակոյթի Հետ կապ ունեցող բազմաթիւ ան– ք)ւ Հայ մտաւորականը պիտի չմուրայ, ճարե­

տոոա Հանւ յաներբ\ յետաձղեէի խնդի րն ե բ ո Լ քննութեան ։ ԱՀաւասիկ լու Համար այդ ղումաքը։ Գաղութնեբու մէք
Մենք չենք Հաւատար
թէ արգի թուրք կառա­ գրական/, ւթեան մարզը , աՀա կրթական մարզը , եւ պէտք է կազմակերպուէին Հայ մտքի երեկոներ ե լ

վարութիւնք այդքան քաջութիւն կ ունենա յ նման վերջապէս՝ ա՛Հաւասիկ լե զո ւա կա՛ն անիշիսանու - դասախօսս ւթ իւննե ր , որոնք մ էկ կողմէ նա խեր -

քայլ մշ առնելու եւ ճիշտ այս տեսակէտէն ալ շա– թվ-ւնը մանաւանդ ։ Հասած՜ է պաՀը, կր իստբՀինք յ ղանք պիտի Հանդիսանան Համ աղում արի աշխա ֊*

Հեկան է հան օթ ան ա լ տեղի ա ւնե ց ահ բանավէճ ին ; ցանուցիր բոլոր ստեզհագորհ ուժերն ՛Ու տարրերր տ ա՛նՎրնե ր ո ւե , ու միւս կողմէ Հնա րաւո րո ւթ իւեներ

Ա» Աթապէկ անունին տակ Հեղինակ մբ նոր Համ ախմ բե լու նո յն ս րբազան նպատակին շ ո լ ֊ ը ջ յ պիտի ստեղծեն դո յառնելու երթեւեկի անՀբաժեշտ

է " յ " ընհայաՀ է <%Գեմոկրասիի շրջանին Բնակու­ եւ չձգելու որ պատաՀական Հոզմերու աւերին գումարն/երր : իլ ասիկա միակ լուծումը չէ տա -

թեան Օրէնքը եւ անարդար ութ իւններ՝» ղՐՔոյկ,Ր։ ենթարկուի Մայրենիքը, Տ եռա ւո ր Ամեըիկայէն կալին : Շատ աւելի յստակ ու գործնական առա -

Դժբախտաբար զայն ղեռ չունինք ձեռքի տակ ։ մինչեւ Աուըիոյ անապատները։ ջաղբ ո ւթ ի ւնն ե ր կարելի է յղանալ : Բաւական է,

Բա յց Է1 կի՚֊րիի կիսասլաչտօն օրկան <
1947 Մայիս Յի թիւին մէշ Հանդիպեցանք տեղա– կամ անտ ար բեր ո ւթեան , Հ ամա զօր պիտի Լ\լէա Ր Ւ ո կ թէ ո՛ւր պիտի դումարուի այդ Հա մ աղու–

Հան ո ւթիւննեբը եւ քիւրտերու թրքացումի քաղա–– նպաստելու մէկ կողմ է լեզուական աղճատում ին , մարը, առանձին խնդիր է, ու կաբելի է որոճաք

քա կան ո ւթ ի ւն ր կիրառող ԸնղՀ. ՚Բննիչ Ասլիտին մ իւս կողմէ՝ ոդեկսւն ուճացմ ան ։ վ աիտի կա - նաեւ այդ մասին։ Ամէն պարագայի մէջ, յարմա­

էօզմէնի մէկ գրութեան որ յիչեալ ղրքոյկոՎ ար­ բեն ար վերցնել առաջին քարը անոնց դէմ , ՛որոնք րագոյն կեդրոնը մըն է Մերձաւոր Արեւելքը , նախ­

ծարծուած Հարցին կբ պատասխանէ ե լ անգամ մր կը պնդեն թէ մեր վերջին տաս՚նամեակի ըհ կերա ընտրաբար Եգիպտոս կամ Լիբանան , ուր եռուն է

եւս ի յայտ կուգայ արդի ՀէԳեմոկրատ՝^ թուրք կա­ յն փև ւհ է նաեւ մեր գրական, մշակութային կեանքը։ Ուր կարելի է
ե լ ոդեկան
ռավարութեան վարած քաղաքական ութ ի ւնր ՚Բիւբ– մշակութային միութեան սանդուղնե ~ խաըսխել նուազագոյն յողնութեամը եւ տազտոլ -

III ե րո ւ Հանղէպ ։ • քուն , մեղ մեր Հողիէն ու սիրտէն եւս վիրաւորելու կ՚Վ։ Ուր կարելի է լիաթոք շնչել -

•Ապիտին էօզմէն նախապէս Ար՛եւելեան Նա - Համար ; // խի՛թարական վճռա կան ո լթե ամ բ մը Համա -

Հանգձ երուն մէջ ԸնղՀ * քննիչ էր ու տարիներով Հրապարակային ախտաճանա չում ի փորձ մը գումարի դաղավւարին լծուած կր տեսնենք արդէն

զբաղեցաւ, քիւրտ աշիրէթներ տե ղաՀ ան ելու , ա - իմացական մեր ապաղղայնացումը բացատրելու , Հալէպի «Նայիրին» ։ Պիաի վւավ,աքէինք, որ Հա­

նոնց տեղ թուրք ղաղթականներ զետեղելու, մնաց­ ոչ մէկ օղտակա բութ իւն, պիտի ունենա յ ներկա - մազգային տարողութիւն ստանար նախաձեռնոլ -

եալ ՝Բ իւրտերր ամէն գնով թրքացնելու եւ այս յիս ։ ք1ւգ արդէն , ամէն յ՛ոյս կորսուահ չէ կաս Լ - թիւնը, եւ եթէ անՀբաժեշտ է որ աղդ* Հիմնա՚ք -

գո րծե րու մ ասին Հանրապետութեա՛ն նախաղաՀ ցնելոլ Համար գաՀավիժումը։ Օրուան կարդա ™ կութ իմն մբ կամ մշակութային կազմակեբպու -

\*սմէթ փաշա յ ին ընգա ըձակ տ եզե կա ղի բ մր ներ­ խօս պէտք է դառնայ սակայն ա բա ա սաՀմանե ան թիւն մ ը Հովանաւորէ գործը , Եգիպտոսի «ՀԱ -

կայացնելով, բացատրեց Հարցին ղժուա բութիւն - Հայ գրոգներոլ գործակցութիւն մը եւ Հողեկցու ֊ ՄԱԶԳԱՅԻՆ»ը կրնայ լծս լիլ գործնական փորձե -

նե րր եւ թուրք պաշտ օն է ո ւթ ե ան ապիկարութիւնը թիւն մը ստեղծելու փրկարար առաջադրութիւնը ,

որ որեւէ ղնւով չէր ուզեր մնալ լեռնային այղ շբ–~ ոչ միայն ժամանակակից մեր արժէքներն ու ժա - Բ"վ1 ՎԱԶԳԷՆ ՎԱՆԱՆԳԵԱՆ

^աններր, եւ կր նախրնտրէբ մեծ քաղաքներոլ Հա­ ռանղութփլնները անաղարտ պաՀելու, այլ մանա­

ճոյքի կե գրոննե րը ։ ւանդ ճամբայ յարգ տր ե լո ւ Համար գէպի նոր եւ

Ապիտին էօզմէն այժմ Թրակիս յ ԸնղՀ . քննիչն պաՀ ով ՛նուաճումներ : V Մ Աէ/ՈՒԼ
1քվ
է եւ խոր վրդովում ՛ունի Ա* Աթապէկի ղրքոյկին Ա ե բունդ մը Հ ա սաւ պատերազմ էն վերջ , եւ

Հանղէպ , ուր նոյն ատեն փիրաւոբական տողեր երկրորդ սեքունդ մը Հասնելու վրայ է : էյ թէ ա - /. պ.սւտասխստ1է1է տա Օ

կան եղեր իր անձին մասին Հ Ապիտին էօզմէն կր Լ ոնց մ է ա /ւա ջին ր բախտաւոր եղաւ իր ոզնասիլնբ

գբէ * <^Համաձայն Բնակութեան Օրէնքի զանա - ձիդ բռնելու, ասլրելոլ՚ել. ստեզծելու տեսակէտով,

ղան յօդո լածներո լ տրամ աղբ ո ւթեան ե լ ա պաՀ ո– ե ր կր //ր գր ՝ սակայն, շատ քիչ բան գիտէ ու շատ

վութեան, առող^ապաՀ ական , տնտեսական նկա - քիչ բան կր ճան շնա յ մեր ՛դրա կան Հար սաութ իւն­ ՊԷյրա-թփ «Ազգսւկ» (շաբաթ-օրհսւկ) բրալաս՞բ
դիտել կուտաց այս խորագրով խմբագրականի մր
տումևեք.ով մէկ վայրէն միւս վայրր փոխադրուած նե րէն մեր պատմ ո ւթենէն , մ ի ա կ բառով մը մէջ (16 Ա*այիս) .
մեր
մեր ժոզոՎոլրդին Հանղէպ իբրեւ թէ անարդարու­ իսկութեԹԷն. : ԱյԳ իսկութիւնը

թիւն եղած է եւ իրենց նախկին վայրեր բ վերա - գունատելու ե լ ա յլասե բե լու ճիգեր ալ չեն 11Լ ՚" կ -

դա ր ձնե լո լ պաՀ ան^բ կր ներկա յա ց ուի • այդ ղր~– սիր տարաբախտաբար • էյ ւ ընկերային - անս։և սա՝~ ՚հեւքոկրաա ճակատը ղե/լաՎարող աոչչեւէկ —

քոյկբ իմ անձի հագումի մասին խեղաթիւրումներ կան այժմու մեր պայմանները, իրենց կարգին, եան խմբակ-լԼ մէկ ամ իսկ ի վեր իի կատարած՜ զար­

Րրահ է եւ ինծի վերագրած է Հաւաքս յթի մր ըն­ դաւադիր են այս տեսակէտէն ։ Տեղը չէ խորանա - հուրելի գրգքւուիյիլՀկներոՎ սչսւտճառ գար֊էաւ. նոր

թացքին արտասանուած– խօսքեր ինչ ՛որ ճշմար - լու։ Ըսենք միայն , որ անզօր Հաստատում պիտի դէպքերու։ Տարաբախտ Պօղոսի արիւեր իրենց փի­

ասւթեան՛ չի Համապատասխաներ ւ ըլլայ ախտը մատնանշել, ու ղոՀանալ չոր ու ցա­ ղէն է որ կր հանրանաք Հ

Ապիտին ԷօղմԷն կը Հեըքէ Արեւելեան Նա - մաք խոկումներով՛, ՝ կրնա՛՛նք դրական , գործ - Այս մարգիկր ամէն օէրէ ամէն մ՛ամ Հազար

Հանդնե րէն ար՛եւմ ուտք գաղթող ,րնտանիքի մր նս/կ/յ/ե քայլեր առնել Հ՛աւաքաբար : կրնա^՚նք շար–**՝ տեսակ ստո րնութ իւննե ր , մատնո ւթ ի ւններ եւ գր–

Լուրիշ խօսքով *Բիւրտի^ զաւակ ըլլալը Հ Ղ՚այով իր ժումբ կապել եզրակացութեան մը, ու գլուխ գլու- գոյութիւններ ընելէ վեր^, երեւի կր սսլասէին որ

ա րտաս ա Լ ա հ խօսքեբուն , անոնց Հրապաբակա յ ին խի տալ, արժեցնելու Համար մեր պավծառատե - մթՀտոլորար չթունաւորուի յ

քենտ ւթ ի ւն ր ներկա յիս անպատեՀ կը գտնէ ։ Բայց սութիլնը ; Մեր կողմէ ոչ մէկ սլայման չգրուեցաւ ցան -

անպատկառօրէն 1լ ըսէ որ՝ ինք լեռնական Թուրք կե րո ւկազմո ւթո ան ընթացքին՝ " ՛ յ ՛ ՛ կամ այն տար­

անուանած֊ էր Լխօսքր ՝Բիւրաերու մասին է) Արե­ Ահ րերը դուրս ձգելու; Մինչդեռ իրենք օտարին ան­

ւելեան ՆաՀանգհ երր բնակող եւ թուրքերէն Հղիա­ աւաս փկգ «Գաղթահայ Գրողներու հալքա զո դամ չամչցան յայտարարելու թէ կը մերվեն մ ր ու­

ցող ժողո\վուբգր որմ է որո շ տարրեր անցեալին մար» մը պիտի կազմէ առաջին ամուր ու վստաՀե– նէ., ոեւէ ցտնկի մէչ, ուր ՛դաշնակցականի մը ա -

անՀ անգս տ ութ իւն պա տճ առած էին երկրին՛ ե լ ի– լի կռուանը գէպի գերագոյն նպատակ լարելու եւ նուՀկբ կր գտնուի :

րենց Հանդէպ գործադրուած է ր տեղա Հան ո ւթեան կազմ ակեր պելս լ Հ ամար բ//չո ր օժ անդա կն ե րը ; Մեր մամուլը ամիսներ շարունակ լուռ մնաց

օրէնքը։ Եւ անՀբաժեշտ է , եւ կենսական է , որ այդ Հա «• եւ զգուշացաւ խորացնելէ վէրքը* մինչդեռ իրենք

Ապիտին էօզմէն կ%Րսէ * եր քիւրտ ըսահ ներէն ո մ անք շն ո րՀա կա լութ եան գիրեր յղած են ամէն օր նոր սուտեր Հնարեցին՝ զանգուածներբ

տարրը , ըստ իր լեզուին , իր անցեալի կացու - * * *է\Րռ^*Ց բնաջնջումը Հետապնգող Ապիտին Էօղ– գրգռելու նպատակով ։

թեան , իր գան ո ւահ եըկրի պատմութեան , ցեղ մր մկնէն : Կիրակի օրուան մեր ընտրական շքերթին ոչ

Ըէէալէ ա * ֊ ե լ ի մի սով, ոսկորով եւ արիւնով թուրք Ա * ԱթապԷկի դրքոյկը եւ անոր տրուած պա­ մէկ իսօսք չարտասանեցինք իրենց Հասցէին, մինչ­

ցեղէն նկատումիլր ճշմարտութեան՛ Համապատաս - տասխանը յստակօրէն ցոյց կուտան որ Թուրքիա դեռ իրենք ամբողջ ՆաՀրն ու քաղաքր շրջեցան ,

խան մտած՛ում մըն է ։ Տոքթ • Ֆրիցի նման գիտուն– յաջողած չէ Հաշ^ուե յա բղա րի ենթարկել քրաական Օր մբ յետոյ, պարզապէս գրգռիչ ՀայՀոյութիւն -

,ճ են ՝/յս պարագա-1 Աղալէն խնդիրը : Ղ՝ո րծա դրուած տ՛ե ղաՀ ան ութի ւնն ե րէն ՝ն եր տեղացնելու Հ ամ ար մեր կուսակցութեան՝
կացու -
Հ ամաշխարՀ ային պատերազմին Տէրոիմի ետքն ալ երկրին մ էջ մնացողներ ր կր շարունակեն Հասցէին :

թիւնը, վերջին դէպքերուն մէջ Աարպատականի չխօսիլ թուրք լեզուն , կբ պաՀեն իրենց քրաական Մեր տողանցքին՝՛ չուզեցինք ն ո յն ի ս կ Նոր Հա–

խնդիրր, Պարղանիի գործուն էութիւնը , երբ մեր աղգա յ ին գիտակցութիւն ր ե լ կացութեան մ էջ ո չ– ճրնի քովէն Գարանթինա իջնել, իսկ իբե^/ց կաբա"

աչքեբուն առջեւ է , երբեք չեմ կարոդ Համոզուիք ին չ կր փո խո ւի , եթէ էօզմ էննեբու կողմ է անոնք ւանը ճամբայ ելաւ ուղղակի Նոր Աիս ու մինչեւ

Ա * Աթապէկի խ՛ո րՀ ահ ն պա տ ա կին օ գտա կար ու - լեռնցի Թուրք որակուին : Դ-աշնակցոլթեան ակումբը անցաւ ՀայՀոյանքևեր

թեան որ Տերս իմ , Ադրի (Արարատ) , քԼէյլան եւ ՛դէպքեր՛ու բե բում ով Հայկ . Ղ՝ատբ եթէ Թուր­ տեղացնելով աջ ու ձախ ։

Ա ասուն արգի լեալ գօտիներր դարձ՚ե ալ լեցուին քիոյ Համար դարձաւ արտաքին իսնգիր մը, քրաա­ Այնքան լպի՛րշ եղած են Հ ա յՀ ոյ ո ւթ ի լննե ր ը ,

այն ժողովուրդով ո,ր– գեռ թուրքերէն քհ խօսիբ՝^ ։ կան ր կը շա ր ո ւն ա կէ մնալ Թուրքիոյ Համար ն՛ե բ– որ քաղաքիկ/ մէջ, բոլորովին առանձին դաշնակ -

՝Բ իւրտեր ր Հալահոզ այս թուրք վարիչբ անա­ քին եւ արտաքին խնդիր մ ը ։ Արտաքին վտ անզէն ցական պա տ ան ի մ բ , չկա բեն ալով Հ ան գուրժե լ ,
սաիպ–
մօթաբար 1լ աւելցնէ որ Թրակ ի ա տեղափո խո ւահ աղատելու Համար է որ Ա . Աթասլէկները կո նետ ո ւի ՀայՀո յողնելու օ թօներ ուն վրայ ե լ ա–
՝Բիւրաեբր
՝Բիւրտե րէն ՚ ոմանք իըրեւ թէ չեն ուզած֊ օգտագոբ– ուած են առաջարկել աեղաՀ ան ուած էօղմէններր նոնց ապակիներուն ղի մ աց իր երակները կտրտե­

հ՜ել իրենց տրամադրուահ նոր Հ"ղերը, ինչքերը, Վերադարձնել իրենց եր կիրը , իսկ զոՀեբուն լով^ վտանգաւոր վի&ակի մէջ կը փոխադրուի Հ ի–

զէշ նպատա կնե ր Հ՚ե տապն դահ են , իսկ ՛ո ւր ի շն եր սարսափի մատնուած են տեսնելով իր՛ենց ւանդանոց :

ալ յաջողած են նոր վայրերու մէջ Հանգիստ կեան­ յար. ~նե Արդ, տաքարիւն պատանիքն ի՚նչո^վ է մեզա֊–
ղժբաէւա– կեան֊
քի մբ տ իւ բանա կւՆո յ՝նք ս կ^ տեղս։Հ անուակ Գ– ԼԱԶէ)Ա1ւ ւոը, երբ իր մօր եւ քրոջ պատուին Համար

Fonds A.R.A.M