Page 202 - ARM_19-1947_02
P. 202
« Հ Ա Գ Ա Ջ*
ՄԱՏԻՍՏ8ԸՀԱՄԱԶԳԱՑԻՆ ՏՕՆԷ մ եհ– պետոլթիւններից ,-. խորհրդային Ո–ոլ»աա– «Գեղացի տղուԱ» օդ
•" "՛՛՛՛Ր բարեկամական դաշինք կապելով փոքրիկ
(ի. եւ վերջին մաս) Հայաստանի Հետ կամենում էր ցոյց տուահ֊ լինել,
որ ինքը պատրաստ է բոլոր պետութիւններու Հետ Փարիզ, չքեղ սրաՀի մը, Սալ սլը ժ է ո կ ր ա ֆ ի ի
Հարկաւ, այսօր մետասաներորդ ժամուն, 27 փոքր թէ մ եհ֊ խաղաղ ապրիլ... Սակայն ինչ - մէշ
երկարաձիգ տարիներ անցնելուց յետոյ մենք ա– պէս միշտ, այս անգամ եւս Թուրքը - Հայութեան
եւ մհբ ^հայրենիքի չար ոգին յ ^ ձ ի ն Ք է մ ա փ ՜ իր՝
մէնքս ալ ե՛ւ իմաստուն ենք եւ նշանաւոր քաղա է^շէ տօնե .Խ . ,Հ պ յ ա ս ա ս գ
քագէտներ , ու Պիղատհսի քղամիդը Հազած պատ գարշէփ ու աւհրիչ գերը կատարեց, արմատում կ ւ ս ( ե ւ ^ հայհոյած է Օշական : «Հակա, մ լ * է֊–
րաստ ենք գատապարաել Հայաստանի այգ ժամ ա– խխեեղղդդեելլոովվ աայյդդ բբաարրեեկկաամմոոււթթեեաանն բոոողոոբԱՈօջււննհերոըո ..... .4 ^֊ Ատ ւի,ո՜.նյչ <ծ.ա1ճնռ–ր մեղադրանք.:Հկ–ը/ն,չ,ա.փւա.զ.ա^ն.Տ
նակուայ վարիչները , թէ ինչո՞ւ նոքա իմ աս տոլ - •Այս բոլոր պատմական փաստերը ՛յ ա՛հ ։ ո ւ մ են ցէք : Պիտի տօնե՜նք անպայման :
թիւեր չունեցան ըմբռնելու մէկէն Հայաստանի օ֊ Խ • Միութեան Արտաքին գորձ՜երու նախարարու - - Վտարուա՛՛ծ էք մեր շարքերէն • • .
գուտր , եւ չզիջեցին ե * Ւ շխանութեանբ Կարս ի եր թեան Նա րկոմ ինղե լի դիւանին մէչՀ, ել. ոչ մի - Դուն , իր աշակերտը, գոնէ նկատի առ. . .
կաթուղին ••• Համայնավար, մանալանղ հայ Համայնավար, Հե * — Պատճառաբանութիւն չի վերցներ : Հիմա
Աակայն եթէ մենք մի փոքր ցանկութիւն ու տե ւասլէ ս ել մեր այժմեան Հայոց կառավարու - ատւենր չէ • • •
, կր
նենանք ո Լ զղա մ իա եւ արգարամիտ լինելու թիւնն ոչ մ֊խտեյ եւ ոչ ուրանալ կարող չէ, այգ ԱԱյյօս, զզոոււգգեորրգէդն՛," եոտտքքըը,, գ.ո շ—ճ֊-ո֊ւչա—շգրՀս առաչդիմաղակաա։ն–
լուծ
տեսնենք, որ այգ օրերուն խնգիրն այլ կերպ զը– բոլոր պատմական գէպքեբը, որո վՀետեւ գրան,թ ԼԼ^ կ.ր կւազմաոկերապեա ն ա Հ. 6՜աակորա Օա՜շճականա ի %• . այգե
ուել չէր կարող՛. Եթէ մեր կառավարութեան մեր բոլորը գրւած են մեր միլիոնաւոր նաՀատակների , կութքի Հանգիսութիւնը : 8"ՐելեասՇ. •
Համայ
լուխ կանգնած էի ս էին՝ "է թէ Ղ*աշեա կցական զոՀերի ոլ Հերոսների արիւնով եւ արցունքով* ** Ո1 չ փող զարկին , ոչ թմբուկ : կարճ ու կարոլկ
չէի"
վարիչները, ա յ լ ուրիշները, նոյն իսկ Հայ Վերջապէս ինչո՞ւ պէտք է միտել այգ ամէնը, ՀՀամմեցէք» մը յայսկոյսներոլ մամ ուլին մէ^։
նավարներ ր նոքա անգամ այգ զիջողութիւնը երբ 1 9 1 8 Մայիսի 2Տի Հայոց Հանրապետութիւնն Լեփ լեցուն սրաՀ : Վա՛՛յ ուշ Հասնողին Հ Գա՛–
անի Հ ետեւեալ պատճառներով : իր դո յութեամբ ոչ թէ նսեմ առնում , այլ առաւե ւաոի Հարսներուն պէս, ոտքի վրայ : Աււնուաոզնն
վաթւ Հոգի
1. Եւրոպայում Դաշնակիցներն որոշած էիս պանծացնում ել բարձրացնում է մեր արգի ք&որ - վերւ ոձած
լուծել Հայկական խնդիրը եւ ստո րագրուե լ էր Հ բղային Հա յաստանի տնտեսական , մշակութա յին Բանե/ր , բաներ , թ**չ բաներ գրուեցան , այս
Աեւրի դաշնագիրն ԱԼ * ԱՀարոնեանի ձեռքով, ո - դե ր ազանց ել աննա խ բնթա ց վերե՚լքբ * Մ անաւ անգ , առթիւ, Օշականի մասին։ ինչե՛ր, էսէհր խօսուե
րով Վ ^ Ր ^ ՚ ^ ՚ ՚ Ղ Է " ազաաագրւում էին . թուրքերի որ Հակառակսրգներից շատերն անգամ յաճախ ցան բեմէն, նոր ու Հետաքրքրական :
եւ միւ ւմ Հա–
լուծից Հայկական գ աւառները Հա կաս ո ւթեան. մ է^ են ընկնում , եւ իրենց ե լո յ թ – Հազած տրեխէն մինչեւ ժէ^քի գօտին ու ծո–
յոց Հանրապետութեան ը ՝, ների կամ զեկուցումների ընթացքում Համեմա՛ - պաւոր ֆ է 1 1 ^ ՝ Փարիզի մէ^ Հրապարակ եկաւ իբր
2. ՛Նման քայլը Հայոց կառավարութեան կող տութի ւնն եր են ան ո ւմ այժմ եան քՕ * Հ այ աստ անի կենսագրութիւն : "Բանի մը սեւ ձիթապտուղի եւ
դաւաճանութիւն դաշ
մից կը բացատրուէր որպէս Հանդէպ : եւ 1918, 19 եւ 20 թ ո ւա կաննե բ ո ւ Հան բա պետ ո լ - փրդոն մր Հացի կարօտը, այն ալ Աէօլ/էօղի պէս
նակից մեծ պետութիւններու թե ան միչեւ.. . Եթէ զ։ոյութիւն չունէր այդ Հան չիրակաւա\ գիւզի ժը մէ^։ Լսողին սիրտը տաշե
3. Սփիւռքի բովանդակ Հայութիւնը Պ* Նու - րապետութիւնը ալ ինչո՞ւ Համեմ ա տ ո ւթ ի ւնն ե– ցին : թշուառութիւնն ալ այն չափ ^ԼՐԼլայ ՚
պարի Հետ պիտիծառանար Հա յոց կառա վար ո ւթեան բու մէ^ մխրճինք :
այդ դաւաճան քայլի դէմ եւ պիտի Համարէր զայն Յօդուածս լիովին վերկացրած չեմ լինի , եթէ Օշական , փուշ ու տատասկ պոկելէն՝ քալած է
ամիս առա^ ժեր
լքումն Հայկ * Ղ*ատի : մի լրացում եւս չանեմ ւՄի քանի կեանքի ճամբան ։ Եւ /՚"չ զուգադիպութիւն : Հաս
,—մօտաւորապէս
4. Տետագայում տեղի Ունեցած դաւաճանու - թերթերից մէկի մէֆ կարդացի չպիտի ճա նելու Համար Արմաշի վանքէն Եբուսաղէմի Վան -
թիւնը մեծ պետութիւններու կողմից դէպի Հա - 1 9 1 8 թուի Հայոց Հանրապետութիւնը - տէրութիւն քր* Պ*ՈԳ՚1" թայ ի ոտքը ; ք1 ս կա կան Հայ գրագէտ ի
նրաՀպատակներր
յոլթիլնը ել Հայկական ՛հատը, եւ Լողանի դէպ - նաչս լի , ո րո\վՀ ետ ել նա պետութիւն Հանգբուանր : Կ*արժէ՞ այսքան տառապանք ,
քը պիտի բացատրուէ ր իբրեւ արդիւնք Հայոց չկա բո զա ց ա ւ կազմ ել , քանի որ <ձեյ ենգ Ա ողոմէ»ի կամ «Տոպիճ^ի մը կեն սա գրո լ
կառավարութեան անՀ եռատես քաղաքական ո լ - նրան չենթա՛րկուեցան * * * Աա ինձ թւում է թիւ ~ թիւնր գրելու , քանի մը գրոցներ ^.Հարթելու՝» Հա–
թեան : ր իմ աց ութ եան արդիւնք եւ կատարեալ անՀ եթե - յար***
5. Այդ օրերին էՏորՀրդային քհուսաստանր տա թութիւն : - Այգ "՚ողևրք7 ԳԲո*Լս ամենաաարբա - Աակայն– պարզ մարդ է Օշականը։ Ղ*ոլք մի նա–
կաւին շատ թ ո յ լ էր եւ տկար
որ նա կրկին եւ այս անգամ Հ Ոչ ոք վստաՀ չէր* կան Հասկացողութիւն ել գաղափար չունէ պետա յ/՚Ք էէ1 Հարթող - փշրող ոճին : Անո՛՛ւշ սիրա ունի յ
վարքիս յարձակման կան իրաւունքի մ ասին %
չէ բ ենթարկուի գրամ ատ ի ր ա կան պետ ո ւթիւննե - Պետութեան բնորոշումն արած է գեռ՝ք*ս,է առաթ կաչինն անմիֆապէս պատասխանում է, թէ Հ.մենք
բու կողմից : Բ ո լշեւի կե ան քի՛՛ւս ի ան յաբքունիս էր Պղատոնը՛. Նրա վարդապետութեամբ, պետութիւն ամենատարրական արդարութիւնը կամեցանք վե -
գրաւել մի քանի ժիլիար ո սկէ ֆրանկի արժողու– է կո չւում ա յն ի շիս ան ո ւթ ի ւն ը , որ ունի առանձին ր ական գնաճ լինել, որովՀետեւ ձեր Հողերն ան Հ ա–
թեամբ գոյքեր է կալուածներ , երկաթուղիներ , եձ Հո զամ աս , Հո զա քին տարածութիւն ( տերետո րիա ) , մեմատ առաւել ընդարձակ էին, քան Հայ դիւղա–
լեկաբական կայաններ , նաւթային Հանքեր , Հե - բն ա կ չ ո ւթ ի ւն ա յգ Հոգամ ասի վրա յ , զին ո լո ր ա կան ցիութեանը, եւ որ այսօր ալ ձեր . Հողամասերը
ռաէսօսայ/՚ն ցանցեր , առեւտրական տուներ , դրա՜ ո յժ եւ ի շխանոլթեան միլս մ արմինները : $ ետա– կրճատումից յետոյ, աւելի րնդարձակ են քան 10 •
մատուննե բ , եւայլն յ որոնք սեփական ութիւն էին զա յում Հյառլ Մ ոնտեսկիօն , որ՝ նո րագո յն պետա Հայաստանի սաՀմ՛աններում գտնուող որեւէ Հ " * յ
Եւրոպացիներու ։ Հրապարակալ մերժած էր Հ ա– կանութեան Հ ի մն ագի րներ ի ց ել տեսաբաններից ւլիւղացու 3> :
տոլցանե լ մօտ երեքից - չորս մ ի լիա ր ՚ոսկէ ֆրան մէկն է Հաշւում , իր «.Օրէնքնեբի ոգին» երկասի Աա բնական երեւոյթ էր։ Ռայա Հայն իչխա -
քի Հասնող ֆրանսական պետութեան պարտքը, որ րութեան մ է V Ջատագովում է սաՀմանադիբ օրէնք– նաւոր էր դարձել իշխողի գլխին՝, պարզ էր, "ՈՐ
իբրեւ փոխառութիւն տրուած է Ր Ֆրանս ի ո յ կող– նե բով առա^նո բդող պետութիւնը , որ բաղկացած նախկին իշխանաւորը բողոքէր այգ բանի գէմ :
մից ց արա կան կառավ ա րութեանը : Ո չ մի կասկած սլէաք է լիսի երեք տեսակ ի շխան ո ւթ իլն ի ց 0— Նոյնպէս եւ 0՝ոլրքը , որ ազգակից գո րհ ա կա է–
չկար , որ ֆրանսական Վ^ագըը > Կլեմանսոն իւա֊ րէնսգրական , դա տ ա կան եւ գործադիր կամ վար ների եւ զինուորականներու ազդեց ո ւթեան տակ
զաղո ւթեան դա շինքը
ն եր ո վ պի տ ի ղրաղ էր կռելուց յետ ո յ՝ այս խնդի ր– չական ի շիւ ան ո ւթ ի ւնն ե ր ի ց , որոնց իւրաքանչիւրն գտնուելով չէր Հնազանդում Հայ իչիսանութեան եւ
: անկախ պիտի լինի , թէեւ վեր^իվեր^ոյ այդ իշ - ճանաչում նրան; Հայը այս աչքին ալ նախկին
•Մինչ իսկ նման կասկածներ եւ Համոզս ւմներ խ ան ո ւթ ի ւնն ե բ ի ց գերադասը Համ արւում է ՚ 0— ռայան էր . » .
կային բոլշեւիկեան ոչ միայն վարի եւ մի^ին , ա յ ք րէնսգիր իշխանութիւնը :
ել վերին խաւերու մէ^ւ Հյատ շատերը, նոյնիսկ Արդ * Մայիսի 2,$ին Հ իմնուած Հա յաստանի Աակայն վեր^իվեր^ոյ երբ ծ՜եօ-ը կերան՝ իս -
Հան բապետութիւնն էր եր -
կամ ենեւի նմ ան կուսակցականներ Համ ո զո ւ֊ ած է– Համապատասխանո՛՛ւմ կոյն լռեցին ել Հնազանդութիւն ցոյց տուին՛ ար -
ի՛ք՛* թէ իրս՚եց իշիյանութիւնը մի քանի տարուց ա– Պղատոնի եւ Մոնտէսկիոյի պաՀանքներուն - ան կուքն ալ ... ՕրՀնեալ է փայտն, ՛որով լինի էր
իր
ւելի չի տեւելու : Այդ մ ամ անակո ւա յ շբ^ող ման - պայման։ Նա ունէր Հողամաս, որ այմմեան Խ– դարութիւն... Նոյնպիսի անմխիթար վիճակ էին ,
^
րավէպեբից մէկն էր* Հ*հիաէ՞ք ինչու բոք*եւիկա– Հայաստանից ալ ընդարձակ էր , որովՀետել կար– ներկայացնում խորՀրգային իշխանութիւնն իլ -
կան պ ե ա ո ւթ ե ան քրէական օ բ ինսգրքի մէ^ ոճրա֊ ծնա<Տ– օրից : Օտարները չէ , այլ Հէնց Բ՛ուսերն
ր , Ատրիզամիչն Ա Ա ո ւ ր մ ա ^ նրա սաՀմաննս– ո^ԷիՂՂամ^^ձի* ^ք " « ^ ք
գործնեբուն տասր տարուց աւելի պատիմ չէ նշա
բուոմւմնն Էէիինն,, ունէր ոզիիննոոււոոորաաեկան ՈոՏր.ե ռ^նբնաաե<կո,չութիՈ,.֊ւ,ն.^ ,ԼնՈլԼԸն Կ ե ն ի Հ « * լ բոլշեւիկեան
նակս լած : ՈրովՀ եաեւ իրենք բո լշեւի կն երն ա ք ի§ո բՀ րգա բան Լ0 րէնսգիր
իշխանութիւնէ , գա տա - խանոլթեանը։ Կոլչակը Հեռաւոր Արելելքից , Ա.
Հ ամոզուած չեն , թէ իրենց իշվսանութիւնը տասը
րաններ եւ վարչութիւն % Եթէ ա յ դ իշխանութիւնը լէք» է եւ , կորնիլով, Կրասնով Գօնից, Դենի կինը,
տարուց աւելի պիտ,ի տեւէ» : Նման աԹեկաՈսներ
նրա՛ Հ պա տակն երր չէին ճանաչում 1 դա ժամ ա– Հարալից թանկելը՝ Խրիմից ,իլգձիչը՝ Հիւսի–
շատ էին չրթում ժողովուրդի մէ^, ել ասում էին,
նակաւոբ երեւոյթ է ր ։ Չճանաչող Թերը — բնիկ ր^1ա.պ'ւետելուԲց այէ յ՜™ետոյնՍԵ֊1՚1աԲնիյԸ Աախն ս-օնն չ,ատոՊլետԱլիւրանէր, տեիւ–
ո ը դրանց Հեղինակը բոլշեւիկեան յա յանի գրող -
ժողովուրդը— Հայութին1ն1ր չէր, այլ ւնու֊ս աղան
կուսակցական կար լ քիագեկն էր : ուրիշներ շարունակում էին իրենց ապստամ՛բու -
դաւորները, այսպէս կոչուած Մալականներն ո -
թիւններր ե՜ւ ասպատակռլթիւննեբը ••.
Վերոյիշեալ մանրավէպր մի դատարկ սոփես րոնց ցարական Ռուսաստանը բերել գաղթեցրել էր
տութիւն է Հ Բոլշեւիկները քրէական - օրինագրքի Հայաստանի սրտում - Աեւանաք լճի մօտ եւ կար– Մինչեւ որ վերշ ի վերիոյ հ • Իշխանութիւնն
մէ^ տասը տարուց աւելի պատիժ նշանակած չէին, սի շրջանում , լաւագոյն, բարեբեր Հողեր յատկա– ամէնքն ալ չ^ախշ^ախեց ու Հնազանգեցուց իրեն՝, եւ
որովՀետեւ նրանք սկզբունքով գէմ էին ծանր պա– ցնելով նրանց , ե ւ Թուրքելրւը, որոնք ժառանգաբար գա տեւեց Համարեա ՛վեց տարի։ Աակայն միայն
ծնած օրից մեզի թ-շնալքի են եդած:
տիժների , Համարելով ոճրագործութիւնը ար - անուղիղ մարդիկ կաբելի են ասել այն.. անՀեթե–
դիւնք տիրող րնկերա քին պա յ մանն եր ի Հ Ա ա - թոլթիւնը թէ Հայդ մամանակուայ 10որՀբդային
կա յն նմ ան ան Հ ե թ ե թ ո ւթֆ ւեն ե ր ըպտ ո ւղ է ինտիրող /հուսերը հ՜ուււ աչքով էին նա յո ւմ նոր կառա իշխանութիւնը պետութիւն չի կարող կոչուել ,
Հոգեբանական մթնոլորտի : վարութեան վրայ, որովՀետեւ Հայը մինչ ա՝յԳ որովՀետեւ նրա Հպատակներ Հնազանդութիւն
Ե*՛ դիտմամբ կանգ առայ այս ամէն մ ան բա - հուսաց իշխանութեան ներքո յ էր ել այմմ իշխա չէին յայտնում՝» : ժողովուրդ ասահ՜գ երբեք լիո -
թէ ինչ– նութեան ոոււ
մասնութեանց վրայ ոոյց տալու Համար, տէր էր դարձել, ու Հրամայում էր (հու– վին գոՀ չի կարող լինել, եւ ամենակատարեալ
. լլ– Ղ ~ ք " ՚ լ լլ՚ւս"լ, –ռլ ամենակատարեալ
պէս Մոսկուալի եւ իարՀբդային քհուսիոյ բոլոր սերին։ Նրանք այս երեւոյթի Հետ դիւրաւ Հաչ - Բ"I" Ր աոաքինոլթ իւննե բով օմտոլտձ– պետութեան
Հայկական գաղութները շաՀագրդռուա ձ֊ էին, ո բ– տուել չէին կարող, եւ չարաչար, կացիններով մէ1 "Ղ ԳԺԳ"Հ »"»Րրեբ մփ շ տկը լինեն. . .
պէսզի գրական լուծում ստանա յին բո լշե ւի կնե բ ո ւ սպաննեցին իրենց գիլզերում գտնուող Հայ սպա– Հ"՚,1 մողովուրդի ի խորոց սրտի ցանկութիւնն
եւ մերներ կայաց ո լցիչներս լ մ իֆե ւկա տ տ բ ո ւած բա– ներին ու ղինուրականների : Այդչկամւթիւնն , ան– է եւ աղերսն որ իր զաւակունք Հաշտ ու միաբան ,
նակցութիւննե րր։ Այդ օրերին որոշւում էր մեր բարտաւանութիւնն ել շիլութիիշլխնըանութեանշարունակւում°Րով Համերաշխ , սիրով ել եղբայրաբար ապրին։ Պա -
մենքրոլորս
Հայրենիքի բա խան ու ճակատագիր ր ու Հա յ , ապ - էայր մմնեոայննիսկ ՀախյոարսՀտարնգայուիմն : իշխանութեան օրով, ռակտումի եւ պայքարի շատ առիթներ կուտա ւ
ալ , ին չպէս նաեւ ամ էն մ ի սրտացաւ րո լո ր Հոգե - ... .Լյա֊.ւՏ՝ է...ե՚մՏ. յ>իշում, կուսակցական կեանքը .. .Ցանկալի չէ, որմեր ազ
բում էինք մեր պատգամաւորներու երբ առածին անգամ կենդրո–
կան ապրումները •• » նական կառավարութեան ՚ֆեըկայացուցիչները գային վեՀ ու բարձր պարգեւներն ու բարիքներն
IIII ,, , ա ո 1 , աաա,աաա՝ե՚. ւ Հ. X - • ֊ - « / * « ու ռաոոռսռոս
կա լին ինը, Ռիկովը եւայլք թ՝իֆ լիզում տեղի ու– ստեղ -
Մեր խորունկ Համոզումն է, որ այդ օրերին ճենՈտՔէօ """Հ " " ՛ Հ ՞ Հ , նորա%ո առիթներ
երկու կողմերն ալ անկեղծօրէն ձգտում էին բա - նեզահ՜ առածին Համագումարիզ յետոյ այցելեցին ձ֊ենք անիտման ել ատելութեան ...
րեկամ ական խաղաղ դրաց իա կան դաշինք կռել : առա լին անգամ Խ • Հայաստանը - Երեւան , Ա - ոքս՛՜1՛ ,\"Մ յՒս1։ *Դ՚ժոսաւոր նա–
ոոււ
կովկասեան անկախ Հանրապետութիւննեբու մէ9 էշմիաձ-ին, Աեւանայյիճն ու կղզին, այնտեղ Աի– ^ոսռւն 77 *զ " Հ և 1 ՚^Ի հ» ւ հխեորնոեսրնիերի աարրբբննոովվ
^ՀէնճձէՇ^
միայն Հայաստանն էր, որին Ամերիկա եւ եւրո - մէոնովկա, ԵլենովՀաել այլԴ1Լ \իէղեբի1բԼ– ձ ո ^ ^ Տ ձգլուխք, խոնարՀեն"մեո " * *"՚«Ք՛–*՚ է^բում,
^ ն^աՀ
սլական մեծ պեաոէ թիւններր ճանաչած Էին յ*Ա16 ,կիչնե գ^անգատեցան քսիրիզկոՀգըկիսն,, թլ քժձկ-աՀ.֊»,™֊Հայաս֊ ~^ե՚ղ..1.7."%՝՛ ՛Հ .Մ Vեր
եւ ձշ ք ծ Շ է Օ ։ Ամէն երկրի մ ԷՀ մենք ունէինք մեր տան, կառավարութիւնն իրենց Հալածում է, ի - րոսներու առքեւ, ո բ ձ է է " ^ ^ է֊ Ղ "
դեսպանները , եւ այն ժամանակ, երբ խոբՀրդային հ ո ղ ե ր ի մի մասն առել ել տուել է Հայ գիլ. ք ,գ ո լ թ %թ \ ք% ՝Լ ^ Հ^^Ր Ժ ^֊
Ո՚ուսիային ոչ ոք չէր կամենում ճանաչած լֆնեք զացիներին, իրենք, մնացած են սակաւ Հողով» , տանձ .. ա1Ե»Ի 2 » եւ է . Հա յաս -
Հա ւտստանենի աայւռդ մմատմաէաւնաաակ՚ոււա,յ... /.վարչապե/տ , Լու։. -ա
ԱՐՍԷՆ Աի. ՛ԲԱՀ. ԱԻՄԷՈՆԵԱՆՑ
I
Fonds A.R.A.M
ՄԱՏԻՍՏ8ԸՀԱՄԱԶԳԱՑԻՆ ՏՕՆԷ մ եհ– պետոլթիւններից ,-. խորհրդային Ո–ոլ»աա– «Գեղացի տղուԱ» օդ
•" "՛՛՛՛Ր բարեկամական դաշինք կապելով փոքրիկ
(ի. եւ վերջին մաս) Հայաստանի Հետ կամենում էր ցոյց տուահ֊ լինել,
որ ինքը պատրաստ է բոլոր պետութիւններու Հետ Փարիզ, չքեղ սրաՀի մը, Սալ սլը ժ է ո կ ր ա ֆ ի ի
Հարկաւ, այսօր մետասաներորդ ժամուն, 27 փոքր թէ մ եհ֊ խաղաղ ապրիլ... Սակայն ինչ - մէշ
երկարաձիգ տարիներ անցնելուց յետոյ մենք ա– պէս միշտ, այս անգամ եւս Թուրքը - Հայութեան
եւ մհբ ^հայրենիքի չար ոգին յ ^ ձ ի ն Ք է մ ա փ ՜ իր՝
մէնքս ալ ե՛ւ իմաստուն ենք եւ նշանաւոր քաղա է^շէ տօնե .Խ . ,Հ պ յ ա ս ա ս գ
քագէտներ , ու Պիղատհսի քղամիդը Հազած պատ գարշէփ ու աւհրիչ գերը կատարեց, արմատում կ ւ ս ( ե ւ ^ հայհոյած է Օշական : «Հակա, մ լ * է֊–
րաստ ենք գատապարաել Հայաստանի այգ ժամ ա– խխեեղղդդեելլոովվ աայյդդ բբաարրեեկկաամմոոււթթեեաանն բոոողոոբԱՈօջււննհերոըո ..... .4 ^֊ Ատ ւի,ո՜.նյչ <ծ.ա1ճնռ–ր մեղադրանք.:Հկ–ը/ն,չ,ա.փւա.զ.ա^ն.Տ
նակուայ վարիչները , թէ ինչո՞ւ նոքա իմ աս տոլ - •Այս բոլոր պատմական փաստերը ՛յ ա՛հ ։ ո ւ մ են ցէք : Պիտի տօնե՜նք անպայման :
թիւեր չունեցան ըմբռնելու մէկէն Հայաստանի օ֊ Խ • Միութեան Արտաքին գորձ՜երու նախարարու - - Վտարուա՛՛ծ էք մեր շարքերէն • • .
գուտր , եւ չզիջեցին ե * Ւ շխանութեանբ Կարս ի եր թեան Նա րկոմ ինղե լի դիւանին մէչՀ, ել. ոչ մի - Դուն , իր աշակերտը, գոնէ նկատի առ. . .
կաթուղին ••• Համայնավար, մանալանղ հայ Համայնավար, Հե * — Պատճառաբանութիւն չի վերցներ : Հիմա
Աակայն եթէ մենք մի փոքր ցանկութիւն ու տե ւասլէ ս ել մեր այժմեան Հայոց կառավարու - ատւենր չէ • • •
, կր
նենանք ո Լ զղա մ իա եւ արգարամիտ լինելու թիւնն ոչ մ֊խտեյ եւ ոչ ուրանալ կարող չէ, այգ ԱԱյյօս, զզոոււգգեորրգէդն՛," եոտտքքըը,, գ.ո շ—ճ֊-ո֊ւչա—շգրՀս առաչդիմաղակաա։ն–
լուծ
տեսնենք, որ այգ օրերուն խնգիրն այլ կերպ զը– բոլոր պատմական գէպքեբը, որո վՀետեւ գրան,թ ԼԼ^ կ.ր կւազմաոկերապեա ն ա Հ. 6՜աակորա Օա՜շճականա ի %• . այգե
ուել չէր կարող՛. Եթէ մեր կառավարութեան մեր բոլորը գրւած են մեր միլիոնաւոր նաՀատակների , կութքի Հանգիսութիւնը : 8"ՐելեասՇ. •
Համայ
լուխ կանգնած էի ս էին՝ "է թէ Ղ*աշեա կցական զոՀերի ոլ Հերոսների արիւնով եւ արցունքով* ** Ո1 չ փող զարկին , ոչ թմբուկ : կարճ ու կարոլկ
չէի"
վարիչները, ա յ լ ուրիշները, նոյն իսկ Հայ Վերջապէս ինչո՞ւ պէտք է միտել այգ ամէնը, ՀՀամմեցէք» մը յայսկոյսներոլ մամ ուլին մէ^։
նավարներ ր նոքա անգամ այգ զիջողութիւնը երբ 1 9 1 8 Մայիսի 2Տի Հայոց Հանրապետութիւնն Լեփ լեցուն սրաՀ : Վա՛՛յ ուշ Հասնողին Հ Գա՛–
անի Հ ետեւեալ պատճառներով : իր դո յութեամբ ոչ թէ նսեմ առնում , այլ առաւե ւաոի Հարսներուն պէս, ոտքի վրայ : Աււնուաոզնն
վաթւ Հոգի
1. Եւրոպայում Դաշնակիցներն որոշած էիս պանծացնում ել բարձրացնում է մեր արգի ք&որ - վերւ ոձած
լուծել Հայկական խնդիրը եւ ստո րագրուե լ էր Հ բղային Հա յաստանի տնտեսական , մշակութա յին Բանե/ր , բաներ , թ**չ բաներ գրուեցան , այս
Աեւրի դաշնագիրն ԱԼ * ԱՀարոնեանի ձեռքով, ո - դե ր ազանց ել աննա խ բնթա ց վերե՚լքբ * Մ անաւ անգ , առթիւ, Օշականի մասին։ ինչե՛ր, էսէհր խօսուե
րով Վ ^ Ր ^ ՚ ^ ՚ ՚ Ղ Է " ազաաագրւում էին . թուրքերի որ Հակառակսրգներից շատերն անգամ յաճախ ցան բեմէն, նոր ու Հետաքրքրական :
եւ միւ ւմ Հա–
լուծից Հայկական գ աւառները Հա կաս ո ւթեան. մ է^ են ընկնում , եւ իրենց ե լո յ թ – Հազած տրեխէն մինչեւ ժէ^քի գօտին ու ծո–
յոց Հանրապետութեան ը ՝, ների կամ զեկուցումների ընթացքում Համեմա՛ - պաւոր ֆ է 1 1 ^ ՝ Փարիզի մէ^ Հրապարակ եկաւ իբր
2. ՛Նման քայլը Հայոց կառավարութեան կող տութի ւնն եր են ան ո ւմ այժմ եան քՕ * Հ այ աստ անի կենսագրութիւն : "Բանի մը սեւ ձիթապտուղի եւ
դաւաճանութիւն դաշ
մից կը բացատրուէր որպէս Հանդէպ : եւ 1918, 19 եւ 20 թ ո ւա կաննե բ ո ւ Հան բա պետ ո լ - փրդոն մր Հացի կարօտը, այն ալ Աէօլ/էօղի պէս
նակից մեծ պետութիւններու թե ան միչեւ.. . Եթէ զ։ոյութիւն չունէր այդ Հան չիրակաւա\ գիւզի ժը մէ^։ Լսողին սիրտը տաշե
3. Սփիւռքի բովանդակ Հայութիւնը Պ* Նու - րապետութիւնը ալ ինչո՞ւ Համեմ ա տ ո ւթ ի ւնն ե– ցին : թշուառութիւնն ալ այն չափ ^ԼՐԼլայ ՚
պարի Հետ պիտիծառանար Հա յոց կառա վար ո ւթեան բու մէ^ մխրճինք :
այդ դաւաճան քայլի դէմ եւ պիտի Համարէր զայն Յօդուածս լիովին վերկացրած չեմ լինի , եթէ Օշական , փուշ ու տատասկ պոկելէն՝ քալած է
ամիս առա^ ժեր
լքումն Հայկ * Ղ*ատի : մի լրացում եւս չանեմ ւՄի քանի կեանքի ճամբան ։ Եւ /՚"չ զուգադիպութիւն : Հաս
,—մօտաւորապէս
4. Տետագայում տեղի Ունեցած դաւաճանու - թերթերից մէկի մէֆ կարդացի չպիտի ճա նելու Համար Արմաշի վանքէն Եբուսաղէմի Վան -
թիւնը մեծ պետութիւններու կողմից դէպի Հա - 1 9 1 8 թուի Հայոց Հանրապետութիւնը - տէրութիւն քր* Պ*ՈԳ՚1" թայ ի ոտքը ; ք1 ս կա կան Հայ գրագէտ ի
նրաՀպատակներր
յոլթիլնը ել Հայկական ՛հատը, եւ Լողանի դէպ - նաչս լի , ո րո\վՀ ետ ել նա պետութիւն Հանգբուանր : Կ*արժէ՞ այսքան տառապանք ,
քը պիտի բացատրուէ ր իբրեւ արդիւնք Հայոց չկա բո զա ց ա ւ կազմ ել , քանի որ <ձեյ ենգ Ա ողոմէ»ի կամ «Տոպիճ^ի մը կեն սա գրո լ
կառավարութեան անՀ եռատես քաղաքական ո լ - նրան չենթա՛րկուեցան * * * Աա ինձ թւում է թիւ ~ թիւնր գրելու , քանի մը գրոցներ ^.Հարթելու՝» Հա–
թեան : ր իմ աց ութ եան արդիւնք եւ կատարեալ անՀ եթե - յար***
5. Այդ օրերին էՏորՀրդային քհուսաստանր տա թութիւն : - Այգ "՚ողևրք7 ԳԲո*Լս ամենաաարբա - Աակայն– պարզ մարդ է Օշականը։ Ղ*ոլք մի նա–
կաւին շատ թ ո յ լ էր եւ տկար
որ նա կրկին եւ այս անգամ Հ Ոչ ոք վստաՀ չէր* կան Հասկացողութիւն ել գաղափար չունէ պետա յ/՚Ք էէ1 Հարթող - փշրող ոճին : Անո՛՛ւշ սիրա ունի յ
վարքիս յարձակման կան իրաւունքի մ ասին %
չէ բ ենթարկուի գրամ ատ ի ր ա կան պետ ո ւթիւննե - Պետութեան բնորոշումն արած է գեռ՝ք*ս,է առաթ կաչինն անմիֆապէս պատասխանում է, թէ Հ.մենք
բու կողմից : Բ ո լշեւի կե ան քի՛՛ւս ի ան յաբքունիս էր Պղատոնը՛. Նրա վարդապետութեամբ, պետութիւն ամենատարրական արդարութիւնը կամեցանք վե -
գրաւել մի քանի ժիլիար ո սկէ ֆրանկի արժողու– է կո չւում ա յն ի շիս ան ո ւթ ի ւն ը , որ ունի առանձին ր ական գնաճ լինել, որովՀետեւ ձեր Հողերն ան Հ ա–
թեամբ գոյքեր է կալուածներ , երկաթուղիներ , եձ Հո զամ աս , Հո զա քին տարածութիւն ( տերետո րիա ) , մեմատ առաւել ընդարձակ էին, քան Հայ դիւղա–
լեկաբական կայաններ , նաւթային Հանքեր , Հե - բն ա կ չ ո ւթ ի ւն ա յգ Հոգամ ասի վրա յ , զին ո լո ր ա կան ցիութեանը, եւ որ այսօր ալ ձեր . Հողամասերը
ռաէսօսայ/՚ն ցանցեր , առեւտրական տուներ , դրա՜ ո յժ եւ ի շխանոլթեան միլս մ արմինները : $ ետա– կրճատումից յետոյ, աւելի րնդարձակ են քան 10 •
մատուննե բ , եւայլն յ որոնք սեփական ութիւն էին զա յում Հյառլ Մ ոնտեսկիօն , որ՝ նո րագո յն պետա Հայաստանի սաՀմ՛աններում գտնուող որեւէ Հ " * յ
Եւրոպացիներու ։ Հրապարակալ մերժած էր Հ ա– կանութեան Հ ի մն ագի րներ ի ց ել տեսաբաններից ւլիւղացու 3> :
տոլցանե լ մօտ երեքից - չորս մ ի լիա ր ՚ոսկէ ֆրան մէկն է Հաշւում , իր «.Օրէնքնեբի ոգին» երկասի Աա բնական երեւոյթ էր։ Ռայա Հայն իչխա -
քի Հասնող ֆրանսական պետութեան պարտքը, որ րութեան մ է V Ջատագովում է սաՀմանադիբ օրէնք– նաւոր էր դարձել իշխողի գլխին՝, պարզ էր, "ՈՐ
իբրեւ փոխառութիւն տրուած է Ր Ֆրանս ի ո յ կող– նե բով առա^նո բդող պետութիւնը , որ բաղկացած նախկին իշխանաւորը բողոքէր այգ բանի գէմ :
մից ց արա կան կառավ ա րութեանը : Ո չ մի կասկած սլէաք է լիսի երեք տեսակ ի շխան ո ւթ իլն ի ց 0— Նոյնպէս եւ 0՝ոլրքը , որ ազգակից գո րհ ա կա է–
չկար , որ ֆրանսական Վ^ագըը > Կլեմանսոն իւա֊ րէնսգրական , դա տ ա կան եւ գործադիր կամ վար ների եւ զինուորականներու ազդեց ո ւթեան տակ
զաղո ւթեան դա շինքը
ն եր ո վ պի տ ի ղրաղ էր կռելուց յետ ո յ՝ այս խնդի ր– չական ի շիւ ան ո ւթ ի ւնն ե ր ի ց , որոնց իւրաքանչիւրն գտնուելով չէր Հնազանդում Հայ իչիսանութեան եւ
: անկախ պիտի լինի , թէեւ վեր^իվեր^ոյ այդ իշ - ճանաչում նրան; Հայը այս աչքին ալ նախկին
•Մինչ իսկ նման կասկածներ եւ Համոզս ւմներ խ ան ո ւթ ի ւնն ե բ ի ց գերադասը Համ արւում է ՚ 0— ռայան էր . » .
կային բոլշեւիկեան ոչ միայն վարի եւ մի^ին , ա յ ք րէնսգիր իշխանութիւնը :
ել վերին խաւերու մէ^ւ Հյատ շատերը, նոյնիսկ Արդ * Մայիսի 2,$ին Հ իմնուած Հա յաստանի Աակայն վեր^իվեր^ոյ երբ ծ՜եօ-ը կերան՝ իս -
Հան բապետութիւնն էր եր -
կամ ենեւի նմ ան կուսակցականներ Համ ո զո ւ֊ ած է– Համապատասխանո՛՛ւմ կոյն լռեցին ել Հնազանդութիւն ցոյց տուին՛ ար -
ի՛ք՛* թէ իրս՚եց իշիյանութիւնը մի քանի տարուց ա– Պղատոնի եւ Մոնտէսկիոյի պաՀանքներուն - ան կուքն ալ ... ՕրՀնեալ է փայտն, ՛որով լինի էր
իր
ւելի չի տեւելու : Այդ մ ամ անակո ւա յ շբ^ող ման - պայման։ Նա ունէր Հողամաս, որ այմմեան Խ– դարութիւն... Նոյնպիսի անմխիթար վիճակ էին ,
^
րավէպեբից մէկն էր* Հ*հիաէ՞ք ինչու բոք*եւիկա– Հայաստանից ալ ընդարձակ էր , որովՀետել կար– ներկայացնում խորՀրգային իշխանութիւնն իլ -
կան պ ե ա ո ւթ ե ան քրէական օ բ ինսգրքի մէ^ ոճրա֊ ծնա<Տ– օրից : Օտարները չէ , այլ Հէնց Բ՛ուսերն
ր , Ատրիզամիչն Ա Ա ո ւ ր մ ա ^ նրա սաՀմաննս– ո^ԷիՂՂամ^^ձի* ^ք " « ^ ք
գործնեբուն տասր տարուց աւելի պատիմ չէ նշա
բուոմւմնն Էէիինն,, ունէր ոզիիննոոււոոորաաեկան ՈոՏր.ե ռ^նբնաաե<կո,չութիՈ,.֊ւ,ն.^ ,ԼնՈլԼԸն Կ ե ն ի Հ « * լ բոլշեւիկեան
նակս լած : ՈրովՀ եաեւ իրենք բո լշեւի կն երն ա ք ի§ո բՀ րգա բան Լ0 րէնսգիր
իշխանութիւնէ , գա տա - խանոլթեանը։ Կոլչակը Հեռաւոր Արելելքից , Ա.
Հ ամոզուած չեն , թէ իրենց իշվսանութիւնը տասը
րաններ եւ վարչութիւն % Եթէ ա յ դ իշխանութիւնը լէք» է եւ , կորնիլով, Կրասնով Գօնից, Դենի կինը,
տարուց աւելի պիտ,ի տեւէ» : Նման աԹեկաՈսներ
նրա՛ Հ պա տակն երր չէին ճանաչում 1 դա ժամ ա– Հարալից թանկելը՝ Խրիմից ,իլգձիչը՝ Հիւսի–
շատ էին չրթում ժողովուրդի մէ^, ել ասում էին,
նակաւոբ երեւոյթ է ր ։ Չճանաչող Թերը — բնիկ ր^1ա.պ'ւետելուԲց այէ յ՜™ետոյնՍԵ֊1՚1աԲնիյԸ Աախն ս-օնն չ,ատոՊլետԱլիւրանէր, տեիւ–
ո ը դրանց Հեղինակը բոլշեւիկեան յա յանի գրող -
ժողովուրդը— Հայութին1ն1ր չէր, այլ ւնու֊ս աղան
կուսակցական կար լ քիագեկն էր : ուրիշներ շարունակում էին իրենց ապստամ՛բու -
դաւորները, այսպէս կոչուած Մալականներն ո -
թիւններր ե՜ւ ասպատակռլթիւննեբը ••.
Վերոյիշեալ մանրավէպր մի դատարկ սոփես րոնց ցարական Ռուսաստանը բերել գաղթեցրել էր
տութիւն է Հ Բոլշեւիկները քրէական - օրինագրքի Հայաստանի սրտում - Աեւանաք լճի մօտ եւ կար– Մինչեւ որ վերշ ի վերիոյ հ • Իշխանութիւնն
մէ^ տասը տարուց աւելի պատիժ նշանակած չէին, սի շրջանում , լաւագոյն, բարեբեր Հողեր յատկա– ամէնքն ալ չ^ախշ^ախեց ու Հնազանգեցուց իրեն՝, եւ
որովՀետեւ նրանք սկզբունքով գէմ էին ծանր պա– ցնելով նրանց , ե ւ Թուրքելրւը, որոնք ժառանգաբար գա տեւեց Համարեա ՛վեց տարի։ Աակայն միայն
ծնած օրից մեզի թ-շնալքի են եդած:
տիժների , Համարելով ոճրագործութիւնը ար - անուղիղ մարդիկ կաբելի են ասել այն.. անՀեթե–
դիւնք տիրող րնկերա քին պա յ մանն եր ի Հ Ա ա - թոլթիւնը թէ Հայդ մամանակուայ 10որՀբդային
կա յն նմ ան ան Հ ե թ ե թ ո ւթֆ ւեն ե ր ըպտ ո ւղ է ինտիրող /հուսերը հ՜ուււ աչքով էին նա յո ւմ նոր կառա իշխանութիւնը պետութիւն չի կարող կոչուել ,
Հոգեբանական մթնոլորտի : վարութեան վրայ, որովՀետեւ Հայը մինչ ա՝յԳ որովՀետեւ նրա Հպատակներ Հնազանդութիւն
Ե*՛ դիտմամբ կանգ առայ այս ամէն մ ան բա - հուսաց իշխանութեան ներքո յ էր ել այմմ իշխա չէին յայտնում՝» : ժողովուրդ ասահ՜գ երբեք լիո -
թէ ինչ– նութեան ոոււ
մասնութեանց վրայ ոոյց տալու Համար, տէր էր դարձել, ու Հրամայում էր (հու– վին գոՀ չի կարող լինել, եւ ամենակատարեալ
. լլ– Ղ ~ ք " ՚ լ լլ՚ւս"լ, –ռլ ամենակատարեալ
պէս Մոսկուալի եւ իարՀբդային քհուսիոյ բոլոր սերին։ Նրանք այս երեւոյթի Հետ դիւրաւ Հաչ - Բ"I" Ր աոաքինոլթ իւննե բով օմտոլտձ– պետութեան
Հայկական գաղութները շաՀագրդռուա ձ֊ էին, ո բ– տուել չէին կարող, եւ չարաչար, կացիններով մէ1 "Ղ ԳԺԳ"Հ »"»Րրեբ մփ շ տկը լինեն. . .
պէսզի գրական լուծում ստանա յին բո լշե ւի կնե բ ո ւ սպաննեցին իրենց գիլզերում գտնուող Հայ սպա– Հ"՚,1 մողովուրդի ի խորոց սրտի ցանկութիւնն
եւ մերներ կայաց ո լցիչներս լ մ իֆե ւկա տ տ բ ո ւած բա– ներին ու ղինուրականների : Այդչկամւթիւնն , ան– է եւ աղերսն որ իր զաւակունք Հաշտ ու միաբան ,
նակցութիւննե րր։ Այդ օրերին որոշւում էր մեր բարտաւանութիւնն ել շիլութիիշլխնըանութեանշարունակւում°Րով Համերաշխ , սիրով ել եղբայրաբար ապրին։ Պա -
մենքրոլորս
Հայրենիքի բա խան ու ճակատագիր ր ու Հա յ , ապ - էայր մմնեոայննիսկ ՀախյոարսՀտարնգայուիմն : իշխանութեան օրով, ռակտումի եւ պայքարի շատ առիթներ կուտա ւ
ալ , ին չպէս նաեւ ամ էն մ ի սրտացաւ րո լո ր Հոգե - ... .Լյա֊.ւՏ՝ է...ե՚մՏ. յ>իշում, կուսակցական կեանքը .. .Ցանկալի չէ, որմեր ազ
բում էինք մեր պատգամաւորներու երբ առածին անգամ կենդրո–
կան ապրումները •• » նական կառավարութեան ՚ֆեըկայացուցիչները գային վեՀ ու բարձր պարգեւներն ու բարիքներն
IIII ,, , ա ո 1 , աաա,աաա՝ե՚. ւ Հ. X - • ֊ - « / * « ու ռաոոռսռոս
կա լին ինը, Ռիկովը եւայլք թ՝իֆ լիզում տեղի ու– ստեղ -
Մեր խորունկ Համոզումն է, որ այդ օրերին ճենՈտՔէօ """Հ " " ՛ Հ ՞ Հ , նորա%ո առիթներ
երկու կողմերն ալ անկեղծօրէն ձգտում էին բա - նեզահ՜ առածին Համագումարիզ յետոյ այցելեցին ձ֊ենք անիտման ել ատելութեան ...
րեկամ ական խաղաղ դրաց իա կան դաշինք կռել : առա լին անգամ Խ • Հայաստանը - Երեւան , Ա - ոքս՛՜1՛ ,\"Մ յՒս1։ *Դ՚ժոսաւոր նա–
ոոււ
կովկասեան անկախ Հանրապետութիւննեբու մէ9 էշմիաձ-ին, Աեւանայյիճն ու կղզին, այնտեղ Աի– ^ոսռւն 77 *զ " Հ և 1 ՚^Ի հ» ւ հխեորնոեսրնիերի աարրբբննոովվ
^ՀէնճձէՇ^
միայն Հայաստանն էր, որին Ամերիկա եւ եւրո - մէոնովկա, ԵլենովՀաել այլԴ1Լ \իէղեբի1բԼ– ձ ո ^ ^ Տ ձգլուխք, խոնարՀեն"մեո " * *"՚«Ք՛–*՚ է^բում,
^ ն^աՀ
սլական մեծ պեաոէ թիւններր ճանաչած Էին յ*Ա16 ,կիչնե գ^անգատեցան քսիրիզկոՀգըկիսն,, թլ քժձկ-աՀ.֊»,™֊Հայաս֊ ~^ե՚ղ..1.7."%՝՛ ՛Հ .Մ Vեր
եւ ձշ ք ծ Շ է Օ ։ Ամէն երկրի մ ԷՀ մենք ունէինք մեր տան, կառավարութիւնն իրենց Հալածում է, ի - րոսներու առքեւ, ո բ ձ է է " ^ ^ է֊ Ղ "
դեսպանները , եւ այն ժամանակ, երբ խոբՀրդային հ ո ղ ե ր ի մի մասն առել ել տուել է Հայ գիլ. ք ,գ ո լ թ %թ \ ք% ՝Լ ^ Հ^^Ր Ժ ^֊
Ո՚ուսիային ոչ ոք չէր կամենում ճանաչած լֆնեք զացիներին, իրենք, մնացած են սակաւ Հողով» , տանձ .. ա1Ե»Ի 2 » եւ է . Հա յաս -
Հա ւտստանենի աայւռդ մմատմաէաւնաաակ՚ոււա,յ... /.վարչապե/տ , Լու։. -ա
ԱՐՍԷՆ Աի. ՛ԲԱՀ. ԱԻՄԷՈՆԵԱՆՑ
I
Fonds A.R.A.M
