Page 118 - ARM_19-1947_02
P. 118
ա ա ա աա
ԱՐ Ա Գ Ա Ծ Օփ&ակկիճ եհ պախաոսկեւիԱ Միացեաւ Ազգեդ
, (ՏէԱււաջ)ՎԻԷՆՆԱ ակ պիտի ուԱե&աԱ
Ա&յէԼհէէ մամ արևակներից կանգնահ՜ է լեռնե րի ՛կառաս մըն է 70ը ան–
գեղեցկուՀին՝ Ար ագահ շ : ցալվգ առուչՀ, ձեր , գռՀուձակ գէմքով։ Ա՚իշտ ու
Պատմութեան Հողմ աս ո յր արշաւանքներէն Օէ– րախ դիմագծով կր տեսնեմ , ^Րք քաղաքային Միացեալ Ազզերէէւ ղին ա ո ր ական յ անձնս, -
կանաաես այս լեռը տեռել Է , թէ ինչպէս Արա - աարաէզր երթամ : Երբեմն Հոն կր հանգիսլիմ ի - խաւմբը շաբաթ օր Հրատարակեց իր սէեղեկագիրը (
բատ ե ան գա շտի տափարակից ^ամեՀի ն<հո յգնե րող\ րեն , իր որոչեա/ տեղր միչտ , .խոՅՈ Տէ1։&ԱՏՏ^ ար - որուն Համաձայն Ա՝ եօ՜ն Բ րիա ան իա , \ք • Նահանգ–
գէա\ի իր ստորոտներն են վարգել քՕալգեըը , ո– ձանին մօան է, ուր կ՝Ըչչան նւ քաղւ <էքայէ՚ն նեըը^ հ . Ա*իսւթիւնը , Ֆրանսան ե լ Չինաստան
,. եւ ընտիր
րոնք փռի լգէ ական գլխարկներ ունէ ին՝ ^ արագոտն -լ յ յ 1– լ ւ 11 Հաւանած են իրենց ամէնէն քաջավարժ
Ուրարտացիները , գետերի սի րաՀա ր թխաչեայ Ար՜ սլարակղ գացող Հայեր, կին թէ աղամարգ։ Սրր&ք ուժերը տրամագրելյ միջազգային բանակ մը կագ.
մէնները գ եւ Ասորիները՝ սեւագանգուր մօ րուռ - առանձին չեմ աեսաձ աիկ. Ա., միշտ Հ/>ք<""/"""~ մելոլ եւ իսազազութիւնը ապաՀովելոլ Համար Հ
ներով փորոնք բաբաններով ճգնում էին փշրռ է իւալ֊ ուած ծանօթներով, բարեկամներով* ՓոքրէկԱրր Այս ուժերը փոխ պիտի արուին միայն Մ իացեա ք
գա կան րերգե ր ր * ար հ՜իւնե ր ի նմ ան իրենց քա բա– մանաւանդ երբեք չեն հեռանար սիրելի մեծ մայ - Ազգեր ո լ կազմակերպութեան եւ պիտի գորհ՜են
կոփ մազխիլները խրաՀ֊ Հողի մէջ՛ րիկկն : Պատկառանքի Հով մր կայ վրան : Կր Հադ– գերագոյն Հ րամ անատա բ ո ւթեան մր տակ որ պա -
Ո՛1վ է եղել առածին մարգը , որ ՛առածին ան - ուիառաւմաքոնւերէ եպւէս աատչաճօրէն , բայց ոչ պճնասէր տասխանատու պիտի ը է է ա յ միայն ԱսլաՀովութեան
գամ բարձրացել է այգ լերան գԼուխը , գլուխ , որ ՚Շ ուա տարիներ առաջ մ ե ռահ՜ է ամուսինը , Հա հյո րՀ ուր գին է՛՛ ՝
գուցէ կայհակների զարկով բաժ՜անւել է չորս գա մեստ Հայ վաճառական մը \որ երեւի թողա^ է իր Հինգ Ա*եհ՜երու զինուորական մասնագէտները
գաթների եւ ն րանց գոգում գոյացրել փիրուզեա՚ք նիւթական կար ո զո ւթիւնը , որով ցարգ կ՚ապրի ք \ 4 ամիսէ ի վեր կ՚ուսումնասիրեն այս Հարցր
մի լճակգ որ մաքուր է ինչպէս մանկան գեռ էպղ– •բեւլւոաբրոեւկոաեւհնց֊<իիկ/I բբաՀնզամկաեարւ,թՐգաոինՀվոիւն իարզգմվVաիկէջաճ,նաւկնաէռենարԳն,ձ^ի«ւնի>քրաճղկակ/ոք»ակիպինրկ իԼ,՛Լ,կասթՀԹէքՀաէ–––. ծ՝Ա֊՚րպաIաաIլգհիո*ր1վուI 1թլ֊մեաըէնւ՝*կազմԼեյՈո~քւԼո1՚՚ր« ԳուՀ1ր«.ագէբմԼւա,րւԼ,1 «հԼ- ր« որուն տրրէ ա1մ•ադ*•1Հրոա•մւ֊աթաձեաա*նխ
1*
աորւահ՜ առածին արցունքը ։ Այգ լճակը ^ կախար
դիչ ու թովիչ , որի մէջ կ՛ար հ՜ես ե ր կ\ինքը խտացրել ՚ՈԱԼձԳեիԼ մՐանչԴ , զաւակ I մՐը եւլ եէրկոէւ աղշր0ղք,ս/ե.ր,Դ,Լո ոոոորնոռսք ատակա ե ՚պ"ի1 ա՚իտ հ ֊ոււնեեսնաա, յ ոզԷէնՆք.բ եելւ զզօօրրքք–, , չյխսաւփիաաննեելոոլւ
է իր ամբող^ կապո յաը , ո րի յատակում նկատելի Համա ր ո րե ւէ սպառնա լիք խաղաղս ւթե ան դէ^ ,
շատոնց կարգուահ՜ են Հայերու Հետ , տուն աեղ ե– բռնաբարում
են կոկւահ՝ կրաքարերն ու սպիտակ աւագը , ինչ– միջազգային խաղաղութեան կամ
պէս առածին ձիւն ^ ո ր նստում է անկոխ վայրե - զահ՜ եւ չափտՀաս զաւակներու աէր : *Լաւա1լներր նախայարձակում : Հրատարակուահ՜ տեզեկագրկն
րում Հ եւ թոռները իրենց մօրը։ մեֆ– մօր ք՛"Լ"ր բաբե - կր Հետեւի թէ շատ մր կէտերու մասին անՀամա -
Հայաստանի ժփրւա^– լեռներից մէկն է Արա - մասնութիւննեբ իւրացուցահ՝ են։ ձայնութիւն կը տի րէ հք • Միութեան ե լ արեւմտ
է֊ Լ Հ « < ./ Ս
գահ՜ը , փռւահ՜ լա յն > ինչպէս մայր արհիիւն իր թե եան պետութեանց միջեւ ։ Հետեւաբար ամիսներ
Կր զարմանամ, 40 աւելի տարիէ ի. վեր զաղ -
լերի տակ եղահ՜ ձագուկ–բլ\ո լրն՚ե րի վրա յ : Արե - թերեւս տարիներ պիտի անցնին , մինչեւ որ
թաՀչ. իր հ՜ննգավայրէն , ուր Հայերը առՀասարակ
ւելե ան ստորոտն՛ ի շխում է Արար ատեան գա շտի բանակցութ իւննե րը վերջանան եւ ՄԱԿը զինեայ
թրքախօս են, այս տիկինը կը խօսի Հայերէն , այն
վրայ , ստորոտ , որից ներքել են խուժում գագա՛ ուժ ունենա ք իր տրամադրութեան տակ *
քան մաքուր , այնքան գրական լեղոլով։ Ոչ ^էկ օ–
թից սկիզբ առնող վիթխարի խո րխո բատն եր ու ԱնՀամաձա յնութիւննե րէն մ*էկը սա է* ^/.
տար բառ, կը խօսի Հատիկ Հատիկ, որոշ եւ սա -
ձորակներ , մութ ու անձուկդ ուր յալիտենապէս Միութիւնր կր պնգէ որ Հինգ Մեհ՜երը միեւնոյն
**ուն : հքօսահ՜ները իմաստալից եւ. Հաճելի ։
արեւի ոչ մի շոգ չի կարողացել թափանցել ։ Արեւ– չափով ց ամ ա քա յին , հ՜ովա յ ին եւ օգա յ ին ՛ուժ
՛հ ժ ր ա խ տարար շատ քիչվոր են անոնք որ կը
մ տ՚եան սոտ րոտից սկսւում է Հացառատ Հյ իր ա կ ր, տ րամ ագրեն : Անգլիա , %%) րանսա , Մ * ՆաՀանգներր
պաՀեն իրենց Հայկական գըոշմը, լեզուն, յա ջ ո ր -
որի գաշտավայրում ապրում է Հմանի՝^ երգող եւ եւ Ջին ասա ան կ՛ առաջարկեն ո ր ի ւր ա քան չի ւր ին
գա բար աւանգելո վ ի րենց ղալա կներ ո ւն եւ թո ռ–
քէֆ սիրող էհողովուրգ , մ՜ողո վ ո ւր գ ^ որ առանց
նե բուն % բաժինը տարբեր ըլլայ ։ Օրինակ, Անգլիա կրնաք
երգի ոչ մի աշխատանք չ ի կատարում ։ Կը ճանչնամ կեսս։ րաց ի բազմ անգամ ընտանիք ռմբաձիգ օգանաւե ր տրամ ագրել , էսկ Խ * Մ ի ո լ -
՛Հմայելով մեր Արագահ՜ին՝ ակամա ւ մտահ՜ում մր ,իշվեատր ՀՀաոմս եսետ ն, ետոււնպատոտւեաղւորե։ղած, ^առոբրարգեկեցիկգարէ թի^ր ցամաքային ուժեր եւայլն։
ես , որ Հայ կը՝ Հ ա յ ժ՜ոգովրգի քա^ լեգենգար նա կ՝աարին , ղաւակներր Հոս ծնած՝ մեծցած ամոլս– Յետոյ, Էէ • Միութիւնր կր աաՀանՀկ 30 90
խահայրը , գուցէ այգ լերան Հմ այքր լսել է ու գեռ նտցած են, իրենք թուրքերէն կր խօսին չի բաւեր, 0ր պայմանաժամ սաՀմանել, ՄԱԿի ղօրքր խռո -
իրենց Վիէննացի զաւակներն
այն մամանակ , &րբ Հաշտ ու խաղաղ ապրում էր ալթուրքերէն կր խօ– վութեանց վայրին մէ^ ւղաՀելոլ Համար, խաղա -
Աենաարում , ք՝էէ տիտանի Հետ։ Լսել էր գուցէ ։ սինէ Ւսկ իբհնց ս՞Էկ աղգական Հայրենակիցր ղութեան սպառնացող վտանդր խափանելէ վեր^ :
\,ա ՚երազել էր տեսնել Արագահ՜ը ՀԱՀա նա^իր Վա աւելի Աօֆէ1 յ թԲՔ՛ ֆէսէն ալ չ ի Հրաժարիր Ա՚իլսներր կորսեն թէ միիսղգային բանակին քաշ–
չէ որգիների ո լ թտոռների Հետ կանգնահ՜ Արա -
ր ատեան գաշտում X Կարմիր ֆէսր գլխին, Հաստ ծոսլր առ — ուելոլ ւղայմ անաժ ամ ր սլէտք է որոշոլի ԱպաՀո -
էքրեցէք ձեր նիզակը այս արգաւանգ Հո - ֆեւէն կախած, ճերմակ երկար վերարկու մր Հա– վութեան 1է1որՀուրղին կողմէ։ Խ • Միութիւնր կր
զում, նայեցէք այս էքն աղ լերան ե լ այն պաՀեցէք - ...\ լ^լ...յգՈ Լ Հ ...–դ.1,5. ,է1–0 է....^...ծ՝ /,՝,,,.. օ, / , 11<( , II Լ ՀՀ տ ո
ձեր ձեռքերում յաւիտենից յաւիտեանէ ացռալ Ա^ղգերու յյ անդաս հեր ր ւ
Ղ*եղեցիկ Էգ Դ^Գ^ԱԷԿ՝*—՚" ասաց միաբերան խարիսխներ տրամադրեն ՚ԱսչաՀ/
Հայկական առածին ըն՛տանիքը : ւրդին , երր խաղաղութիւն ր վ լո .աւ
Եւ այնուՀետեւ , այնտեղ վերելում , բեըգեր -Ւ : .< ՜ ւ *՚/"Հք կ՝ը–եՆ թէ անՀրաժեչտ են այդ
կառոլցւեցին ե լ լեո,ը ա յրերին տւեց քաջութեան Այս կարգին յիչեմ նաեւ թէ, քանի որ ղաղ,,,– խարիսխներր։ (եուսերոլ կարծիքով, ԱպաՀովոլ -
ներշնչանք , կոյ սերին ֆուր ու հ–աղ\ի՚1լնե ր : թիս մէշ կեսարացիներր եւ քանի մր կոզղատցի - թեան Խ ո րՀ ուրդին տրամ ագրո լած ղօ րամ աս երր
Արագահ՜ի լանջերին , վտիտ հ աո ե ր կան այն ներ որոշ թիւ մը կր կաղմեն , թուրքերէնն ալ գոր– խաղաղութեան ատեն պէտք է մնան իրենս աատ–
տեղ գ ու թփեր գ որոնք սառնաշունչ քամիների ա– սծաակծաարկկաոնւթեանլեղոլ էմդէաչրձ, եխրաղի : թոմւրքէեչրէնել.. ^գոր"ծի^ ֊ V Է1 կկաանռտածջարկեերնկիրներոտւրամադրսեաՀլմիաններոոււնժերր մէշ։ ցբՄոիՀւիսսնփիերլր–
ո,1,լ,,աոաաչԼարխկեանր Հ ^ տրորաաէսմղիադրելի ԱաաՀոուվժոեւրթր եանԽոս ցբուելիսփի-լ–
ո֊ա^ կանգնում են ամրոգԳ ամառ ե լ խոր աշնանը քի մէի Եթէ չեմ սխալիր, գաղութին մեծ մասր
Հակում են իրենց գլուխները; Այնտեղ կայ վայրի 20Է աւելի անձեր կարգուած են տեղացիներու Հոլբգը կարե%այ լա ն մ ի ,Ա * ՚<
ալոճ ե լ մաս\ուր ^ եւ խոտե ր կան , որոնք կտրում Հետ : (Գաղութ րսելով պէտք է Հասկնալ պաաե - ղաղոլթիլնր վտանգուի ,
են թրերի պէս։ ԱՀ ա այս լեռն ալան թերում ապրեք բազմ էն առաջ տեղս Հաստատուահ՜ Հայերէ : Հյա– ր *- «- ւ՜
են մեր քԱալգ եւ Արմէն նախաՀայրերը , որոնց շի՜՛ տեր զաւակներ ունին որոնց անշուշտ ընտանեկան ^յլ ՚՜Հ^^՝ ^^^Լէ՛ ^Էաեր ալ կան, բայց Հինգ Մ ե–
կաց ահ՛ Հ այ եա ցքներ\ից գ եւե րը կ հ՜կ ւ֊ո ւմ էի" ժայ լեղոլն գերմաներէն է, ղաւակներր կր խօսին ի - ™ ^աձայնահ– են 24 կէտերու մասին : Ամէն
ռե ր ի խո ււ. ո չներո ւմ ե լ քա րից քար է ր զարնւում րենց մայրենի լեզուն, իսկ Հայրենի լեզուն, ժտ– ՛ ք * ա յ ե ՚ Է 1 աակտլին րնդՀա%Ոլր սկղբոլսյ, -
վայրի այհ՜եամր արիւնոտելով իր սեւ կճղակները։ մանակ չունին այգ բաներով զբաղելու : Ր "՚՛ ՂԸ. *էակոսին :
Այժմ է լ , երբ անցնես Արագահ՜ի լանջերով ^կը ՝^ԷԼ\Գ է ո\Ր է / ւ ա յ "հ մսյնկապաբտէղ, ոչ գպրոց ,
Հ անգիպիս բազմ տթ իլ գիլզերի , ո րոնց գեռ Հ ին բայց կայ ժրաջան քա Հանայ մը, որ միշտ կր յոր~ ԱՊՐԻԼ I I / . ՏԱՐԵԴԱՐՁԸ ՄԻԼԱՆՈ6Ի ՄԷՋ
առաստաղների տակ կայ մի զարմանալի խլրտուն գոբէ եկեղեցիէն ղրկեցէք ձեր զաւակները , սի
կեանք ։ Այգ գիլզերում ապրում են լեռնաստանի րով կը զբաղիմ , փոքր կամ տարէց ; ք*այց ոթվ I
սովոր ժոզ)ովուրդներճ Աասունցիներ , Տարօնց\ի - լսողը։ Եւ մտա-հ՜ել թէ 1915^ սարսափներուն ա- ՄԻԼԱՆՕ (Յա^աջ). Ապրիչ շ7թք Հայ ս
ներ ; ՛Նրանք արագոտն են եւ քաջակորով եւ Հաշտ սւեն , անապ ԱՍ ան եր ու մէջ ս,հ վա Հ ար , արե լա Հա ^ Ր Հոծ բազմութեան մր ներկայոլթե ն՚֊, ՝՝իտա–
են Արագահ՜ի Հետ ^ որ պար գե ւո ւմ է մա քո ւր օ գ *^այՐՐ իր զաւակներուն մայրենի լեզուն կը սոր - է1՚ոյ Հ •յ.։ Մ- շւակուլթ- ա֊յւ ին յլ–" Միութիւնր արրժ» անավա -
եւ ^ուր , Նխախոտաթուփ ու կանեփ , բանջարեղէն վոցնէր աւազի վրայ Ա. Բ . Գ . զտելով յել կերպով ոգեկոչեց Ապրիլեան նաՀատակներւուն
ու հ՜աղիկ ։ Ղ՝եռ լո յո ը ձգւում նրանց Հօտն ո լ նա Բարեբախտաբար ղեռռ ռ զկանաս րընստտաանսրիքքնսեսր լ– ա-լ/ -Ա1հն.Ի•ա֊ տակըււ, էI,է.֊ . •ԶԲ~ա;ցյմ" աՐն"–––^" խլ
խիրը ք գանգազ , գորշ ու թուխ ամ աերի նմ ան իրական Հայեր, Հասուն զաւակներու տէր չատեր •"յէ– Ս բա պետն, որոմն ՚ՔյԸաիրագրեցտասանեՇցոփէնի պ * մԱրա–
Լ Րբարձրանալով մին չեւ ձիւնի սաՀ մ անները ^ ուր որոնք Հայերէն կր խօսին ե լ Հայերէն կը խորՀին ՛՛երգը ^ զ ո ր նուազեց յայտնի դաշնակաՀարո
հ ա լ։ ա ւա ա աձ°՜Լ^ պաՀ մը լիզԿււմ է ձիւնը՝ զո ա%ԹՍա"ք–Մ.իտոլրեան..Տաչորդտրձ/խօո\առՐ1 լ լ ֊ լ • •* ՛է՜
վացնելով կանաչի Հիւթով պատահ՜ իր շրթունքը ։ գ1ւ Ո Րի11կԱ օր. Մ • Պ՚ոտուբեան : Յա^որգտբար խօսք առին ՚1 •
Այստեղ ( այս արեւոտ լեռնալանջին ( գիւղեր Արմէն Ա արեան, (իտալերէն) ,Պ • Մանուկ հ/անպէկ–
կան , որոնք ա յլեւս քսենեֆոնեան գիւոե րը չեն : եան եւ Պ . Չափրաստ : &առ՝ախօսներուե կեդրոնա–
\ւրանք չեն երեւում միայն առա՛ւօտեան թոնրի առաթն է,–՛– , 4 ա ն գաղափարն էր տեսնել Ապրիլ 1\ ի զոՀ-աբե -
բարձրացող Նխից^ այլ այն քարէ խաշոբ շէնքերով Եւ Իսկապէս , շատ բան փոխւել է Արագած Հ րութեան մէշ այն Հուժկու եւ անդիմադրելի ու -
% ,ան9եոհն։
եւ նոր գՆագրւահ՜ փո զո ցներ ո վ % ո րոնք ձգւելով 1եոսո մաքուր Մանում ես պատահական մի տու յ֊ականութփւնր որ Համայն Հայ ազդը կր մ• ագգննիի–՜
գիլզերից խառնւում են լեռն ի վեր մագլցոզ շա– է, եւ երկաթեայ մաՀճակալնԼ դ նականԱ ա ց ս կ ցաւի մը մէի Օր– Մ– ԳԿռա ո ւր–
երբ
ւվւղնեբին եւ առապարներին ։ կան՞ որոնց ճաղերը պսպղում են արծաթի փա\ ե ա Ն ^ոո^տոաո
\ւոր) ս*ո ց\ի ալիս տ ական մարգն է այժմ վայե
լում Արագահ՜ի գեղեցկութիւնն ու բարեբերութիւ
նը գ որը Համայնական աշխատանքից յետոյ , տանը լած են գրքեր։ Ոչ ոք չի զարմանում քաղաքից I ^ ք ^ ^ ՛ ն ™ – ^ " " ք , ք * » ^ ^ ՚ » 1 * –
մտքի բոլոր թելերով կապւձոլմ է աշխարՀի Հետ։ կած, արտասովոր Հագած Հիների վրայ : Աեփ< ճ Հ ճ ^ , 1 \ Ու մ ^ ^ ձ^ ՚
Այստեղ երբեմնի խ,ուլ ո լ ամ ա յի լեռնալանջում Հն կանատ իրական գարշ մոլի կիրքը տեղի է տ, զր») եւ ^ Բւ իս֊ անթոյի «Մօր մր երա -
,գրւ Եղիաղարեան (Ա . Ահ
չում է ռատ իոն եւ վայրի օգն լանտելացահ՜ է ա շ– Համայնականին , քանի որ այնտեղ այս բարձուն ալ մեծ ճեռ ~
եան ի «Յարգանք քեզ»ը) ։ Երկուքն
խարՀփ չորս Նազերից եկող էուրերին , ընգռւնելով վրայ գ մարգիկ ապրում են նոյն խոՀ երտվ ու մը
նաՀասոլթեամր • - Ա. Ա .
ա յն որպէս առօրեական պաՀ ան ^ : քո՜րով , իսՀ որ Արարատն ան գա շա ի գիլզեր
Նախկին կոպիտ ու քարակոփ լեռնցին այժմ մէկն ո ւ մէկը I
ի ր շրջապատի բնու թեան վրայ չի նա յո ւմ աՀ ու ՍՐՂՈՄՈ՚ե ՏԱՐ0՜ս81
զար զանգով։ \,ա գիտէ , \որ լեռը՝ լեռ է եւ ոչ մի (Մնացեալը յաջորդով) ԵՈՒԿՈՍԼԱՒԻՈ8 անգլիական որբանոցը փակ–
ոգի ու չարք չկայ այնտեղ ^ եւ միայն տոկուն ու Թիթոյի լինՀ ո գարմամանա/ունի: Հ, աստատոլթիլնր
միլիոն սթեր Ա 1Ա աո
յամառ աշխատանքն է նրա մտքձի գերիշխանը, ՛ո մէկ թI իւ
րին կպչելով գարձել է ճարտար վարպետ ։ Եւ֊ իսք ԵՐԵ-Բ ԹՈՆ ՈՍԿԻ եեււ 60 միլիլիոն շն աըժէվ Լոնտոնի անգլելսերպ ընկերակցութեան նախա ա --
կայ զարմանալու ֊, եթէ Ա ասուն ց ի մի ()Հան ասի սնտուկ մը ադամանդ գ.տնուեցալ Պրէսլալի , գաՀոլթենէն Հրաժարեցաւ անգչիացի պատմաբբաանն
Հ պարտՏութեամբ • վանքին մէչ–, Կր կարծո լի թէ Գերմանները պւ մր որ տարիներէ ի վեր քարոզութիւն կր կատարէս
ԱշխարՀք փոխւեէ է , փոխւեր ենք մենք էլ^ Հած են է ի նպաստ Թիթոյի •
Fonds A.R.A.M
ԱՐ Ա Գ Ա Ծ Օփ&ակկիճ եհ պախաոսկեւիԱ Միացեաւ Ազգեդ
, (ՏէԱււաջ)ՎԻԷՆՆԱ ակ պիտի ուԱե&աԱ
Ա&յէԼհէէ մամ արևակներից կանգնահ՜ է լեռնե րի ՛կառաս մըն է 70ը ան–
գեղեցկուՀին՝ Ար ագահ շ : ցալվգ առուչՀ, ձեր , գռՀուձակ գէմքով։ Ա՚իշտ ու
Պատմութեան Հողմ աս ո յր արշաւանքներէն Օէ– րախ դիմագծով կր տեսնեմ , ^Րք քաղաքային Միացեալ Ազզերէէւ ղին ա ո ր ական յ անձնս, -
կանաաես այս լեռը տեռել Է , թէ ինչպէս Արա - աարաէզր երթամ : Երբեմն Հոն կր հանգիսլիմ ի - խաւմբը շաբաթ օր Հրատարակեց իր սէեղեկագիրը (
բատ ե ան գա շտի տափարակից ^ամեՀի ն<հո յգնե րող\ րեն , իր որոչեա/ տեղր միչտ , .խոՅՈ Տէ1։&ԱՏՏ^ ար - որուն Համաձայն Ա՝ եօ՜ն Բ րիա ան իա , \ք • Նահանգ–
գէա\ի իր ստորոտներն են վարգել քՕալգեըը , ո– ձանին մօան է, ուր կ՝Ըչչան նւ քաղւ <էքայէ՚ն նեըը^ հ . Ա*իսւթիւնը , Ֆրանսան ե լ Չինաստան
,. եւ ընտիր
րոնք փռի լգէ ական գլխարկներ ունէ ին՝ ^ արագոտն -լ յ յ 1– լ ւ 11 Հաւանած են իրենց ամէնէն քաջավարժ
Ուրարտացիները , գետերի սի րաՀա ր թխաչեայ Ար՜ սլարակղ գացող Հայեր, կին թէ աղամարգ։ Սրր&ք ուժերը տրամագրելյ միջազգային բանակ մը կագ.
մէնները գ եւ Ասորիները՝ սեւագանգուր մօ րուռ - առանձին չեմ աեսաձ աիկ. Ա., միշտ Հ/>ք<""/"""~ մելոլ եւ իսազազութիւնը ապաՀովելոլ Համար Հ
ներով փորոնք բաբաններով ճգնում էին փշրռ է իւալ֊ ուած ծանօթներով, բարեկամներով* ՓոքրէկԱրր Այս ուժերը փոխ պիտի արուին միայն Մ իացեա ք
գա կան րերգե ր ր * ար հ՜իւնե ր ի նմ ան իրենց քա բա– մանաւանդ երբեք չեն հեռանար սիրելի մեծ մայ - Ազգեր ո լ կազմակերպութեան եւ պիտի գորհ՜են
կոփ մազխիլները խրաՀ֊ Հողի մէջ՛ րիկկն : Պատկառանքի Հով մր կայ վրան : Կր Հադ– գերագոյն Հ րամ անատա բ ո ւթեան մր տակ որ պա -
Ո՛1վ է եղել առածին մարգը , որ ՛առածին ան - ուիառաւմաքոնւերէ եպւէս աատչաճօրէն , բայց ոչ պճնասէր տասխանատու պիտի ը է է ա յ միայն ԱսլաՀովութեան
գամ բարձրացել է այգ լերան գԼուխը , գլուխ , որ ՚Շ ուա տարիներ առաջ մ ե ռահ՜ է ամուսինը , Հա հյո րՀ ուր գին է՛՛ ՝
գուցէ կայհակների զարկով բաժ՜անւել է չորս գա մեստ Հայ վաճառական մը \որ երեւի թողա^ է իր Հինգ Ա*եհ՜երու զինուորական մասնագէտները
գաթների եւ ն րանց գոգում գոյացրել փիրուզեա՚ք նիւթական կար ո զո ւթիւնը , որով ցարգ կ՚ապրի ք \ 4 ամիսէ ի վեր կ՚ուսումնասիրեն այս Հարցր
մի լճակգ որ մաքուր է ինչպէս մանկան գեռ էպղ– •բեւլւոաբրոեւկոաեւհնց֊<իիկ/I բբաՀնզամկաեարւ,թՐգաոինՀվոիւն իարզգմվVաիկէջաճ,նաւկնաէռենարԳն,ձ^ի«ւնի>քրաճղկակ/ոք»ակիպինրկ իԼ,՛Լ,կասթՀԹէքՀաէ–––. ծ՝Ա֊՚րպաIաաIլգհիո*ր1վուI 1թլ֊մեաըէնւ՝*կազմԼեյՈո~քւԼո1՚՚ր« ԳուՀ1ր«.ագէբմԼւա,րւԼ,1 «հԼ- ր« որուն տրրէ ա1մ•ադ*•1Հրոա•մւ֊աթաձեաա*նխ
1*
աորւահ՜ առածին արցունքը ։ Այգ լճակը ^ կախար
դիչ ու թովիչ , որի մէջ կ՛ար հ՜ես ե ր կ\ինքը խտացրել ՚ՈԱԼձԳեիԼ մՐանչԴ , զաւակ I մՐը եւլ եէրկոէւ աղշր0ղք,ս/ե.ր,Դ,Լո ոոոորնոռսք ատակա ե ՚պ"ի1 ա՚իտ հ ֊ոււնեեսնաա, յ ոզԷէնՆք.բ եելւ զզօօրրքք–, , չյխսաւփիաաննեելոոլւ
է իր ամբող^ կապո յաը , ո րի յատակում նկատելի Համա ր ո րե ւէ սպառնա լիք խաղաղս ւթե ան դէ^ ,
շատոնց կարգուահ՜ են Հայերու Հետ , տուն աեղ ե– բռնաբարում
են կոկւահ՝ կրաքարերն ու սպիտակ աւագը , ինչ– միջազգային խաղաղութեան կամ
պէս առածին ձիւն ^ ո ր նստում է անկոխ վայրե - զահ՜ եւ չափտՀաս զաւակներու աէր : *Լաւա1լներր նախայարձակում : Հրատարակուահ՜ տեզեկագրկն
րում Հ եւ թոռները իրենց մօրը։ մեֆ– մօր ք՛"Լ"ր բաբե - կր Հետեւի թէ շատ մր կէտերու մասին անՀամա -
Հայաստանի ժփրւա^– լեռներից մէկն է Արա - մասնութիւննեբ իւրացուցահ՝ են։ ձայնութիւն կը տի րէ հք • Միութեան ե լ արեւմտ
է֊ Լ Հ « < ./ Ս
գահ՜ը , փռւահ՜ լա յն > ինչպէս մայր արհիիւն իր թե եան պետութեանց միջեւ ։ Հետեւաբար ամիսներ
Կր զարմանամ, 40 աւելի տարիէ ի. վեր զաղ -
լերի տակ եղահ՜ ձագուկ–բլ\ո լրն՚ե րի վրա յ : Արե - թերեւս տարիներ պիտի անցնին , մինչեւ որ
թաՀչ. իր հ՜ննգավայրէն , ուր Հայերը առՀասարակ
ւելե ան ստորոտն՛ ի շխում է Արար ատեան գա շտի բանակցութ իւննե րը վերջանան եւ ՄԱԿը զինեայ
թրքախօս են, այս տիկինը կը խօսի Հայերէն , այն
վրայ , ստորոտ , որից ներքել են խուժում գագա՛ ուժ ունենա ք իր տրամադրութեան տակ *
քան մաքուր , այնքան գրական լեղոլով։ Ոչ ^էկ օ–
թից սկիզբ առնող վիթխարի խո րխո բատն եր ու ԱնՀամաձա յնութիւննե րէն մ*էկը սա է* ^/.
տար բառ, կը խօսի Հատիկ Հատիկ, որոշ եւ սա -
ձորակներ , մութ ու անձուկդ ուր յալիտենապէս Միութիւնր կր պնգէ որ Հինգ Մեհ՜երը միեւնոյն
**ուն : հքօսահ՜ները իմաստալից եւ. Հաճելի ։
արեւի ոչ մի շոգ չի կարողացել թափանցել ։ Արեւ– չափով ց ամ ա քա յին , հ՜ովա յ ին եւ օգա յ ին ՛ուժ
՛հ ժ ր ա խ տարար շատ քիչվոր են անոնք որ կը
մ տ՚եան սոտ րոտից սկսւում է Հացառատ Հյ իր ա կ ր, տ րամ ագրեն : Անգլիա , %%) րանսա , Մ * ՆաՀանգներր
պաՀեն իրենց Հայկական գըոշմը, լեզուն, յա ջ ո ր -
որի գաշտավայրում ապրում է Հմանի՝^ երգող եւ եւ Ջին ասա ան կ՛ առաջարկեն ո ր ի ւր ա քան չի ւր ին
գա բար աւանգելո վ ի րենց ղալա կներ ո ւն եւ թո ռ–
քէֆ սիրող էհողովուրգ , մ՜ողո վ ո ւր գ ^ որ առանց
նե բուն % բաժինը տարբեր ըլլայ ։ Օրինակ, Անգլիա կրնաք
երգի ոչ մի աշխատանք չ ի կատարում ։ Կը ճանչնամ կեսս։ րաց ի բազմ անգամ ընտանիք ռմբաձիգ օգանաւե ր տրամ ագրել , էսկ Խ * Մ ի ո լ -
՛Հմայելով մեր Արագահ՜ին՝ ակամա ւ մտահ՜ում մր ,իշվեատր ՀՀաոմս եսետ ն, ետոււնպատոտւեաղւորե։ղած, ^առոբրարգեկեցիկգարէ թի^ր ցամաքային ուժեր եւայլն։
ես , որ Հայ կը՝ Հ ա յ ժ՜ոգովրգի քա^ լեգենգար նա կ՝աարին , ղաւակներր Հոս ծնած՝ մեծցած ամոլս– Յետոյ, Էէ • Միութիւնր կր աաՀանՀկ 30 90
խահայրը , գուցէ այգ լերան Հմ այքր լսել է ու գեռ նտցած են, իրենք թուրքերէն կր խօսին չի բաւեր, 0ր պայմանաժամ սաՀմանել, ՄԱԿի ղօրքր խռո -
իրենց Վիէննացի զաւակներն
այն մամանակ , &րբ Հաշտ ու խաղաղ ապրում էր ալթուրքերէն կր խօ– վութեանց վայրին մէ^ ւղաՀելոլ Համար, խաղա -
Աենաարում , ք՝էէ տիտանի Հետ։ Լսել էր գուցէ ։ սինէ Ւսկ իբհնց ս՞Էկ աղգական Հայրենակիցր ղութեան սպառնացող վտանդր խափանելէ վեր^ :
\,ա ՚երազել էր տեսնել Արագահ՜ը ՀԱՀա նա^իր Վա աւելի Աօֆէ1 յ թԲՔ՛ ֆէսէն ալ չ ի Հրաժարիր Ա՚իլսներր կորսեն թէ միիսղգային բանակին քաշ–
չէ որգիների ո լ թտոռների Հետ կանգնահ՜ Արա -
ր ատեան գաշտում X Կարմիր ֆէսր գլխին, Հաստ ծոսլր առ — ուելոլ ւղայմ անաժ ամ ր սլէտք է որոշոլի ԱպաՀո -
էքրեցէք ձեր նիզակը այս արգաւանգ Հո - ֆեւէն կախած, ճերմակ երկար վերարկու մր Հա– վութեան 1է1որՀուրղին կողմէ։ Խ • Միութիւնր կր
զում, նայեցէք այս էքն աղ լերան ե լ այն պաՀեցէք - ...\ լ^լ...յգՈ Լ Հ ...–դ.1,5. ,է1–0 է....^...ծ՝ /,՝,,,.. օ, / , 11<( , II Լ ՀՀ տ ո
ձեր ձեռքերում յաւիտենից յաւիտեանէ ացռալ Ա^ղգերու յյ անդաս հեր ր ւ
Ղ*եղեցիկ Էգ Դ^Գ^ԱԷԿ՝*—՚" ասաց միաբերան խարիսխներ տրամադրեն ՚ԱսչաՀ/
Հայկական առածին ըն՛տանիքը : ւրդին , երր խաղաղութիւն ր վ լո .աւ
Եւ այնուՀետեւ , այնտեղ վերելում , բեըգեր -Ւ : .< ՜ ւ *՚/"Հք կ՝ը–եՆ թէ անՀրաժեչտ են այդ
կառոլցւեցին ե լ լեո,ը ա յրերին տւեց քաջութեան Այս կարգին յիչեմ նաեւ թէ, քանի որ ղաղ,,,– խարիսխներր։ (եուսերոլ կարծիքով, ԱպաՀովոլ -
ներշնչանք , կոյ սերին ֆուր ու հ–աղ\ի՚1լնե ր : թիս մէշ կեսարացիներր եւ քանի մր կոզղատցի - թեան Խ ո րՀ ուրդին տրամ ագրո լած ղօ րամ աս երր
Արագահ՜ի լանջերին , վտիտ հ աո ե ր կան այն ներ որոշ թիւ մը կր կաղմեն , թուրքերէնն ալ գոր– խաղաղութեան ատեն պէտք է մնան իրենս աատ–
տեղ գ ու թփեր գ որոնք սառնաշունչ քամիների ա– սծաակծաարկկաոնւթեանլեղոլ էմդէաչրձ, եխրաղի : թոմւրքէեչրէնել.. ^գոր"ծի^ ֊ V Է1 կկաանռտածջարկեերնկիրներոտւրամադրսեաՀլմիաններոոււնժերր մէշ։ ցբՄոիՀւիսսնփիերլր–
ո,1,լ,,աոաաչԼարխկեանր Հ ^ տրորաաէսմղիադրելի ԱաաՀոուվժոեւրթր եանԽոս ցբուելիսփի-լ–
ո֊ա^ կանգնում են ամրոգԳ ամառ ե լ խոր աշնանը քի մէի Եթէ չեմ սխալիր, գաղութին մեծ մասր
Հակում են իրենց գլուխները; Այնտեղ կայ վայրի 20Է աւելի անձեր կարգուած են տեղացիներու Հոլբգը կարե%այ լա ն մ ի ,Ա * ՚<
ալոճ ե լ մաս\ուր ^ եւ խոտե ր կան , որոնք կտրում Հետ : (Գաղութ րսելով պէտք է Հասկնալ պաաե - ղաղոլթիլնր վտանգուի ,
են թրերի պէս։ ԱՀ ա այս լեռն ալան թերում ապրեք բազմ էն առաջ տեղս Հաստատուահ՜ Հայերէ : Հյա– ր *- «- ւ՜
են մեր քԱալգ եւ Արմէն նախաՀայրերը , որոնց շի՜՛ տեր զաւակներ ունին որոնց անշուշտ ընտանեկան ^յլ ՚՜Հ^^՝ ^^^Լէ՛ ^Էաեր ալ կան, բայց Հինգ Մ ե–
կաց ահ՛ Հ այ եա ցքներ\ից գ եւե րը կ հ՜կ ւ֊ո ւմ էի" ժայ լեղոլն գերմաներէն է, ղաւակներր կր խօսին ի - ™ ^աձայնահ– են 24 կէտերու մասին : Ամէն
ռե ր ի խո ււ. ո չներո ւմ ե լ քա րից քար է ր զարնւում րենց մայրենի լեզուն, իսկ Հայրենի լեզուն, ժտ– ՛ ք * ա յ ե ՚ Է 1 աակտլին րնդՀա%Ոլր սկղբոլսյ, -
վայրի այհ՜եամր արիւնոտելով իր սեւ կճղակները։ մանակ չունին այգ բաներով զբաղելու : Ր "՚՛ ՂԸ. *էակոսին :
Այժմ է լ , երբ անցնես Արագահ՜ի լանջերով ^կը ՝^ԷԼ\Գ է ո\Ր է / ւ ա յ "հ մսյնկապաբտէղ, ոչ գպրոց ,
Հ անգիպիս բազմ տթ իլ գիլզերի , ո րոնց գեռ Հ ին բայց կայ ժրաջան քա Հանայ մը, որ միշտ կր յոր~ ԱՊՐԻԼ I I / . ՏԱՐԵԴԱՐՁԸ ՄԻԼԱՆՈ6Ի ՄԷՋ
առաստաղների տակ կայ մի զարմանալի խլրտուն գոբէ եկեղեցիէն ղրկեցէք ձեր զաւակները , սի
կեանք ։ Այգ գիլզերում ապրում են լեռնաստանի րով կը զբաղիմ , փոքր կամ տարէց ; ք*այց ոթվ I
սովոր ժոզ)ովուրդներճ Աասունցիներ , Տարօնց\ի - լսողը։ Եւ մտա-հ՜ել թէ 1915^ սարսափներուն ա- ՄԻԼԱՆՕ (Յա^աջ). Ապրիչ շ7թք Հայ ս
ներ ; ՛Նրանք արագոտն են եւ քաջակորով եւ Հաշտ սւեն , անապ ԱՍ ան եր ու մէջ ս,հ վա Հ ար , արե լա Հա ^ Ր Հոծ բազմութեան մր ներկայոլթե ն՚֊, ՝՝իտա–
են Արագահ՜ի Հետ ^ որ պար գե ւո ւմ է մա քո ւր օ գ *^այՐՐ իր զաւակներուն մայրենի լեզուն կը սոր - է1՚ոյ Հ •յ.։ Մ- շւակուլթ- ա֊յւ ին յլ–" Միութիւնր արրժ» անավա -
եւ ^ուր , Նխախոտաթուփ ու կանեփ , բանջարեղէն վոցնէր աւազի վրայ Ա. Բ . Գ . զտելով յել կերպով ոգեկոչեց Ապրիլեան նաՀատակներւուն
ու հ՜աղիկ ։ Ղ՝եռ լո յո ը ձգւում նրանց Հօտն ո լ նա Բարեբախտաբար ղեռռ ռ զկանաս րընստտաանսրիքքնսեսր լ– ա-լ/ -Ա1հն.Ի•ա֊ տակըււ, էI,է.֊ . •ԶԲ~ա;ցյմ" աՐն"–––^" խլ
խիրը ք գանգազ , գորշ ու թուխ ամ աերի նմ ան իրական Հայեր, Հասուն զաւակներու տէր չատեր •"յէ– Ս բա պետն, որոմն ՚ՔյԸաիրագրեցտասանեՇցոփէնի պ * մԱրա–
Լ Րբարձրանալով մին չեւ ձիւնի սաՀ մ անները ^ ուր որոնք Հայերէն կր խօսին ե լ Հայերէն կը խորՀին ՛՛երգը ^ զ ո ր նուազեց յայտնի դաշնակաՀարո
հ ա լ։ ա ւա ա աձ°՜Լ^ պաՀ մը լիզԿււմ է ձիւնը՝ զո ա%ԹՍա"ք–Մ.իտոլրեան..Տաչորդտրձ/խօո\առՐ1 լ լ ֊ լ • •* ՛է՜
վացնելով կանաչի Հիւթով պատահ՜ իր շրթունքը ։ գ1ւ Ո Րի11կԱ օր. Մ • Պ՚ոտուբեան : Յա^որգտբար խօսք առին ՚1 •
Այստեղ ( այս արեւոտ լեռնալանջին ( գիւղեր Արմէն Ա արեան, (իտալերէն) ,Պ • Մանուկ հ/անպէկ–
կան , որոնք ա յլեւս քսենեֆոնեան գիւոե րը չեն : եան եւ Պ . Չափրաստ : &առ՝ախօսներուե կեդրոնա–
\ւրանք չեն երեւում միայն առա՛ւօտեան թոնրի առաթն է,–՛– , 4 ա ն գաղափարն էր տեսնել Ապրիլ 1\ ի զոՀ-աբե -
բարձրացող Նխից^ այլ այն քարէ խաշոբ շէնքերով Եւ Իսկապէս , շատ բան փոխւել է Արագած Հ րութեան մէշ այն Հուժկու եւ անդիմադրելի ու -
% ,ան9եոհն։
եւ նոր գՆագրւահ՜ փո զո ցներ ո վ % ո րոնք ձգւելով 1եոսո մաքուր Մանում ես պատահական մի տու յ֊ականութփւնր որ Համայն Հայ ազդը կր մ• ագգննիի–՜
գիլզերից խառնւում են լեռն ի վեր մագլցոզ շա– է, եւ երկաթեայ մաՀճակալնԼ դ նականԱ ա ց ս կ ցաւի մը մէի Օր– Մ– ԳԿռա ո ւր–
երբ
ւվւղնեբին եւ առապարներին ։ կան՞ որոնց ճաղերը պսպղում են արծաթի փա\ ե ա Ն ^ոո^տոաո
\ւոր) ս*ո ց\ի ալիս տ ական մարգն է այժմ վայե
լում Արագահ՜ի գեղեցկութիւնն ու բարեբերութիւ
նը գ որը Համայնական աշխատանքից յետոյ , տանը լած են գրքեր։ Ոչ ոք չի զարմանում քաղաքից I ^ ք ^ ^ ՛ ն ™ – ^ " " ք , ք * » ^ ^ ՚ » 1 * –
մտքի բոլոր թելերով կապւձոլմ է աշխարՀի Հետ։ կած, արտասովոր Հագած Հիների վրայ : Աեփ< ճ Հ ճ ^ , 1 \ Ու մ ^ ^ ձ^ ՚
Այստեղ երբեմնի խ,ուլ ո լ ամ ա յի լեռնալանջում Հն կանատ իրական գարշ մոլի կիրքը տեղի է տ, զր») եւ ^ Բւ իս֊ անթոյի «Մօր մր երա -
,գրւ Եղիաղարեան (Ա . Ահ
չում է ռատ իոն եւ վայրի օգն լանտելացահ՜ է ա շ– Համայնականին , քանի որ այնտեղ այս բարձուն ալ մեծ ճեռ ~
եան ի «Յարգանք քեզ»ը) ։ Երկուքն
խարՀփ չորս Նազերից եկող էուրերին , ընգռւնելով վրայ գ մարգիկ ապրում են նոյն խոՀ երտվ ու մը
նաՀասոլթեամր • - Ա. Ա .
ա յն որպէս առօրեական պաՀ ան ^ : քո՜րով , իսՀ որ Արարատն ան գա շա ի գիլզեր
Նախկին կոպիտ ու քարակոփ լեռնցին այժմ մէկն ո ւ մէկը I
ի ր շրջապատի բնու թեան վրայ չի նա յո ւմ աՀ ու ՍՐՂՈՄՈ՚ե ՏԱՐ0՜ս81
զար զանգով։ \,ա գիտէ , \որ լեռը՝ լեռ է եւ ոչ մի (Մնացեալը յաջորդով) ԵՈՒԿՈՍԼԱՒԻՈ8 անգլիական որբանոցը փակ–
ոգի ու չարք չկայ այնտեղ ^ եւ միայն տոկուն ու Թիթոյի լինՀ ո գարմամանա/ունի: Հ, աստատոլթիլնր
միլիոն սթեր Ա 1Ա աո
յամառ աշխատանքն է նրա մտքձի գերիշխանը, ՛ո մէկ թI իւ
րին կպչելով գարձել է ճարտար վարպետ ։ Եւ֊ իսք ԵՐԵ-Բ ԹՈՆ ՈՍԿԻ եեււ 60 միլիլիոն շն աըժէվ Լոնտոնի անգլելսերպ ընկերակցութեան նախա ա --
կայ զարմանալու ֊, եթէ Ա ասուն ց ի մի ()Հան ասի սնտուկ մը ադամանդ գ.տնուեցալ Պրէսլալի , գաՀոլթենէն Հրաժարեցաւ անգչիացի պատմաբբաանն
Հ պարտՏութեամբ • վանքին մէչ–, Կր կարծո լի թէ Գերմանները պւ մր որ տարիներէ ի վեր քարոզութիւն կր կատարէս
ԱշխարՀք փոխւեէ է , փոխւեր ենք մենք էլ^ Հած են է ի նպաստ Թիթոյի •
Fonds A.R.A.M
