Page 75 - ARM_19-1947_01

« տ V ս՛ա

Մեք ԱոՆսւդոսպնտր.– յայտն ո ւի ոյլ կ՛՛անէանա յ , թուփերու տակ պաՀուը– թիլեր՛» նիւթին շուրք։ թ՝ուեց Հայ ժողովուրդին

տա ծ ման իշակն եր ու պատ լ անք լ մի ա յն կո ւտա յ ո– օտար երկի րնե բու մէք կրած տառապանքն ե բն ու

ՕովՀ Ի՚աչաաւէնաե բուն բոյրբ կայ, ինք չկայ։ էյ լ խաղաղութեան այս կատարած շինարարական աշխատանքները։ (Հետոյ

բացակայութիւնը շատ Հարազատ է, քանի որ ս՛ա բացատրեց թէ Հ *(ք .՚իաշնակցութիւնը , քսանըՀինգ

բռնող ո ոտ եղծ ագո րհ ող գերզգա յուն Հոգիներու մէք տարուան մէք, Հասցուց նոր սերուն՛դ մը, տոգոր.

Այսպէս յայտարարուած էր յայտտդբին մէք։ խաղաղութի՛ւն չկա յ , յա լի տ են ական փոթ ո ր իկն է ուած վոՀ սկզբունքներով ու Հայրենիքի գաղավւա–

Բեմ մ տաւ ան էր Հասակին՝ անՀ ամապատ ա ս խան տիրակալը ։ Հոն Հոգին կը նմանվւ բոցավառ փիւ— րով* բացաւ Գ՚ԳՐ"0՝՝լ ռ ր , ճեմ արաններ , որոնցմէ

խոշոր քայլերովդ, որոնք կարծես իր վաղաժամ նի4լին որ երբ մարի, վերստին կը բոցավառ ի, մին– դուրս եկան ու գեռ պիտի գան մտաւոբտկաններ եւ

բարձունքի մբ Հասած •լՀԼԼսյԼոլ–ն խո րՀրդանիշն ըլ­ չեւ որ լո յսն Հոգւո յն վերքնապէս մ արի ։ Գործը մասնագէտներ * Օտարութեան մէք Հայ ժողովուր­

լա յին ։ ,էՀպոաի առա քին Հարուածին Հետ ունկն - Հարուստ է ՀՇՕՕւձտ (^ՏՏՕւաոէտծ^/՚Հ, նոյնի՛սկ չափա­ դը իր եղունգներով Հողը փորեց՝ շէնքեր եւ դպ­

գիբնեբշ խորասուզուեցան Հյուպէրթվ, Լ \ ) ան ա - զանցուած վիսկ «ա յգ ձւՏՏՕՈՏԼՈՕՇՏն ե րէ» աւելի յայտ­ րոցներ շինեց Հ կւ այս՝ ՀնոբՀիլ իր արդար վաս­

լարտ Համանուագին անմեղունակ , վարանոտ եւ նի գա րձա և նուագախումբի ըրած աՀաւոբ սխալ­ տակին։ Իսկ վստաՀ ենք ,ան իր երկրին մէք աւելին

մերթ ընդ մերթ պոռթկացող մոգական ներ շն չում– ներու Հետեւանքով եւ չկրցանք աւելի ճշգրիտ գա­ կ\ընէ , քանի որ ունի պետութիւն եւ Համ ապա .

նեբուն մէք, վարմ առա քնորղո ւթեամ բ Հայ նուա­ ղափար մը կազմել գործին ներքին Հենքի մասին։ տաս խան վարկեր։

գապետին ։ (Հայտագրին փորձաքար ր Հանճարեղ Իցիւ թէ ՏաշէծՈ&^(3) աօՍծԱւ/5/ փոխարէն աւելի Հանդէսը փակուեցաւ ՀՅառաք ՚Լ1աՀատակ»ով։

ՊեթՀովէնի(2) 7 փայլուն կտոր մբ ընտրած \Լ\Լէա՛Բ էբբել փակում, ԽԱՉՈԻՀԻ

րգ Համանուագն էր , որուն՝ Համապատասխան Հ րա յրքով լեցուն իր կորովին ու

ՀՕին ու ՏշՆշԳւՕ ին մէք Հայ նուագապետ բ/ցուցուց խառնուածքին որ մեր երիտասարդ նուագապետ

ՅովՀաննէս էք)աչատոլրեան իրՀետ ,կը բերէՊաղես– ԿԱՊՈՅՏ ԽԱՋԻ ՀԱՆԴԷՍԸ

թէ գիւրաՀաղորղ է, ՛աշխոյժ եւ պոռթկացող ։ տինի բորբ աըեւովը օծուն ; Հոռե կան անՀուն՝ գո -

՚քյ ո ւա գա բ ան ա յին փ ո խ ա ս ա ց ո ւթ ի ւնն ե ր բ յա յտնա - Հունակութեամբ մը ըսենք նաեւ որ փրեն Համար

բերեց բարեմ ասնօրէն եւ կրցաւ խառնուքի լ , Հա - միքազգային նուագապետ մլէ ԲԼԼաԼ"լ ճամբան իսի լէ Աուլինոյի Մասնաճիւզին Հանդէսը տե­

ղուրդուիլ Մեծ Տառապողին՛ (ՊեթՀովէնի ըմբոստ , Հարթ ո լա ծ Է այլեւս * մեր շն ո րՀ աւո ր ութ իւն ները ։ ղի Ունեցաւ \ \ Յունուար երեկոյ Ս օլն իէ ի ընդար­

փոթորկալից եւ կրքոտ Հոգիին՝ եւ զա յն փոխան– Ապրի՛ ս Հայորդի, որ ազդո ւթ իլնդ եւ Լուսաւոր չի ձակ սրաՀին մէք ։ Հա կառա կ աննպաստ օգին՝ բազ­

ցել մեղի : Մ ինչղեռ նոյնը չեղաւ Յւ\\շ%Հօին մէք, ար թոռ ՐԼԼալգ չուրացար : Մայրդ ՀպարտօրԷն պիտի մութիւնը փութացած էր գրաւել բոլոր սեղաննե­

Պ ե թՀ ովէն ի մորմ ոքն ու Հծծի ւնը եւ կողկողագին ըսէ՝ «Կերած կաթդ Հալալ ըլլայ , որդիս» ։ Իսկ րը։ Աեր բոլոր Հաւաքսյթներուն կեանք եւ ուրա­

տառապանքը կր Հասնի գերագո յն ին– ել անցնելով մենք կ՚ըսենք, վա՛ք .ուրացողներ՛ուն : խութիւն բերող երիտասարդութիւնդ Հոս եւս բա­

ի բ տառապանքի անՀ ատ ակտն ութեան բովէն 1լ եր­ Ա– ՄԵՍՈԻՄԵՆ8 ցակայ չէր %

թա յ Համ ամ արգկա յին տառապանքին Հետ նո յնա–

նալոլ * Արդեօք մ եր նուագապետին տարիչքն էբ Հանդէսը բացաւ Պ • Ս * Յովնանն է սեաւն քանի

պատճառը ։ Հյաւո Հաւանական է% Նուագապետին (3) քոշժոշհ Տտշէտէոտւ &Լ՚ահ– է 2 Մ արտ \824ին մը խօսքերով։ Յետոյ երգեցիկ խումբը Հնչեցուց
մաայփն
տարիքը շատ բան կ՚ըսէ մեզի ։ Կր թուի թէ տա­ եւ մեռաձ Փրաղայի մէչ 18 Մ արա ]884ին «Ծաղկիր ազատ իմ Հայրեւիք»ը* Վարչութեան

ռապանքի ագնտ լացնող Հուրը գե ռ չէ բո ցավ առած կողմ է իսօսք առաւ Տ^կ *, Գազանճեան , որ բացա­

իր Հողին եւ չէ Համակած իր էութիւնը ։ Այլապէս կարճատեւ Հիւա՛նդութենէ մը վերք X տրելով կապ* Խաչի՛ աղղանուէր դո բծո ւնէո ւթ իւ–

կարելի չէ ՊեթՀովէնի 1 րղ Համանուագի այգ մա– ^ՀԼ ) 1^–ԼաԳիեց ընկերոլՀ ինե բուն՛ ի րենց բոլոր ո՛ւ–

սր ղեկավարել առանց վերացումի եւ անէացած, ժերը տրամադրել Ա՛ի ութեան . վսհմ նպատակւե . -

ուր ունկնդիրը թաղուի ու շաղուոլիմեծՀանճարին րո ւն ։

Հոգեկան ազնուութիւնն ե րուն եւ փլուզումին՛ Հետ։ ՀԱՆԴԷՍ - ԲԱՆԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ Խնամ ուած ղեզա րուեստական բաժ ինը , որուն

քա&1տք իր բոլոր փայլով մեզի զգա ցուց փոքրիկ մեծ մասը կը պարտֆնք Պ • Ա * 3ովՀաննէսեանի
տարիքը
յաասլIII ւս ւ ււ ւ մնե Ր ։ ՛յյց մեր նուագապետի •ան ձն ո ւէ ր քանքե բուն ,խ ան գա վա ռ րնդունե լութ իւն
բ դափ­
եւ գոց վարելու արտասովոր յատկութիւն ՌՈՄԱՆ, 11 Յունուար Հ* Ց* Գ* «Անգրա. գտաւ Հան գիւս ականներուն կողմ է : Իր վարպետ

նեպսակով մը կր ծածկէ զանոնք ։ Ըսենք ՛նաեւ որ նիկ» խում բի նախաձեռնութեամբ տեղի ունեցաւ ղեկավար ո ւթե ամբ ե րդչա խ ո ւմ բը , որ կաղմ ուած

քյաչատուրեան Համարձակ է , ճկուն եւ ուժական Հանդէս մը Յունուար \\ իբիկունը, Ըձկեբվարա– էր իսիի Կ *Խաչի Աան-սանուՀիներէն եւ Նոր Աե–

բոլոր յատկութ իւննե րով օժտուած որու Հետեւան­ կաններու սրաՀին՛ մէք, որ լեցուած էր ժամանա­ բ&ւնդէն , յա քող կերպով երգեց սիրուած երգեր ;

քով յաճախ ինքզինքր ի զուր կը յոգնեցնէ։ կէն շատ առաք։ իկած էին նաեւ Վալանսփ Շբք* ՀետղՀ ետ է եղան աբտաս՚անո ւթիւններ եւ մ են երդ–

ք* ր ե ր աժ շտ ա կան բանաս տ եղծ ւթ իւնը , «Պատե­ կոմիտէի րնկերնեբը ։ ներ , ինչպէս նաեւ Հայկական պարեր , երկրի տա­

րազմ եւ խաղաղս ւթիւն» ձեւով եւ՛ խո բքով յ ա է \ ո ղ Հանդէսին կը նախագաՀէր ընկ * Ա • Պ"յաճ ֊ րազն ե րով։Աեն երգեց ին իսիի Նոր Աերունգէն Պ*

է ՛ել ինքնատիպ։ Այնպէս որ առաքին խազերուն եան ։ կապոյտ Խաչի սանուՀ իներ ը ՛ե բդեցին «Մշակ Ալեքս եւ Պ* Խորէն Շավիլէն, ինչպէս նաեւ Տիկ*

իսկ զգա ցինւք միքավայրի եւ գաղափարներու Հո­ բանուոր»,ը եւ զանազան մեներգներ : Պ* Պարսամ– Ամիրայեան, Օր* ՝Բէօսէեան ; Արտասանեցին Օր*

գեկան ուրիշ ներաշիսաբՀի մը յա լտնութ իւն ը , ուր եանի երգած երգերը ծափերու արժանացա՛ն : Յա– ներ Հ^աՀինեան , Աերոբեան , ՚է^աքէ 3՝"վՀաննէս -

յօրինողը կր մաքառի իբ որոնումներուն եւ ոդո^. քոզ ա րտասանութ իւննե ր ըրին Կ * Խաչի աւո ե նա - եան եւ Պ* Ամիրայեան ։ Ծափեր խլեցին նաեւ կա–

ր ո ւմն ե ր՛ո ւն դէմ • Իրօք , խաղաղութիւնը խաբու ֊ դպրուՀի ընկ* *Հյ * &ԷՀիրլեան եւ դպրոցական փոք­ րիօ Բանտի եւ րնկերուՀին սպանիական պարերով։

սի կ է, նոյնիսկ բնաւ չկայ։ Ի) ազաղո ւթ ի ւն ր բնո–. րիկները։ Ուզերձ մր կարդաց կ* Խաչի ատենապե– Կէս գիշերէն վերք սկսան եւրոպական պարե­

րոշոզ քնքո յշ բն երգը որ մերթ ընդ մերթ կը առւՀի Ա . ^էյթանեան ; Գն աՀատելի գործ կը կա­ րը ընտ՛իր ն՛ուագախումբի մը ընկերակցութեամբ :

տարեն Կ * Խ ա չո լՀ՚ին երը իրենց ժբաքան աշխա - Ա երթ ընդ մերթ տեղի կ՚ունենային կովկասեան

աանքներով ։ Անոնք նոյն իսկ իրենց Հանգստի ժա– պարեր ։*էոլտրթ մթնոլորտի մէք աճուրդի դրուած

(1) քւ-շւոշ Տշհսհ61՝է ծնած է 31 Յունուար 1797– ղոՀեն , սան ո ւՀ ինե բուն սո ր վեցն ելու Հա­ Հաւ մբ* շափանեը, գեղեցիկ թ աղա ր մը եւ անու­

ին Լինցէնթալի մէք (Վիէննայի մօտ) եւ մեռած մար Հայերէն երգեր, լեզուն ու պատմութիւնը եւ շեղէններ բարձրացան 17,000 ֆբանքի * շաՀեցաւ

19 Նոյ. \աին Վիեննա։Հ * Հայ կնոք պարտականութիւնները Հանգէպ իր ազ­ Պ* Բիրէմիտճեան։

(2) Լ ս ^ ւ § ^Ո. 8շ6էհ(^6Ո ծնած է Հքյ Գեկտ՛ գին։ Գովելի է իսիի Մասնաճիւղի աշխատանքը եւ
\827ին, կարդապաՀ
\770ին Պօնի մէք եւ մեռած 26 Մարտ ՚էյախագաՀը վերքր բեմ Հրաւիրեց ընկ* Գ* ք1– ցին մինչեւ ութիւնը * ներկան երբ Հաճո լքով մնա

Վիեննա փէքեան , որ խօսեցաւ «Հայ ազգը եւ Գաշնակցու– առաւօտեան ժամը 6 ։ Ա* Թ *

ՆԻՒԹԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ ՀԱՄԱՐ բիա եւ իբաք։ Այս կարելիութեան մասին մեր մ ի– բում՝ երկրին դրկից Հարաւային եւ արեւելեան

քեւ պէտք է որ լիակատար Համաձայնութիւն ,րյ - շքաններու մէք» ։

լայ ...» : Ն ո յ ն նամա կադր ութ են էն՝ քի\իպէն՝տ ր ո փ ի եւ

Մեծակշխն փաււտարոպ^Խ Ու֊րեմն, 1941 Յուլիս 4ին, երբ Աայաամ Ազգ. Փափբնի միքել տեղի ունեցած , միաժամանակ կը

Մ սծ (իոզողի ամպիոնէն Թուրքիոյ Հաւատա րմ ա - պարզուէր, որ Գերմանիա յօժար է Թուբքիոլ տա­

(ԹՈՒՐ-ԲԻԱՆ ԵՐԿՐՈՐԴ ՄԵԾ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻՆ) Լ՛ կան զգա ց ո ւմն ե ր ը կը շռա յ յէ ր Անդլի՚ոյ Հասցէին՛, լու էտիրնէին կից Հողամասը, «առաքին Հերիկին

ա յգ նոյն օրերուն նո յն Թ ուրքիան գագտնի բա - այղ Հողամասի արեւելեան Հատուածը, բոլոր պա­

Պաշտօնական ղաշինքի Հետ միաս՝ին պիտի ն ա կց ո ւթ ի ւնն ե ր կը վարէ ր Գերմ անիո յ Հետ՝ անոր րագաներու տակ Փեթիոնէն դէպի էա՛իբնէ երկա­

ստոբադրոլի ղաղտնի Գաշինք մը , որով թ ո յ լ պի­ օժան՚գա կո ւթ իւձնը ապաՀովե լու Համ ար առաքին ր՛ող ճամբան» , ու նաեւ «այս կամ այն կղգին Ն-

տի արուի մ եղի անսաՀմ անափակ քան ա կո ւթ ե ա մ բ Հերթին իրաքի, որուն վարիչը՝ Ռէշիտ Ալի՝ ապս­ գէականի մէք», սակայն կ՛՚ընդդիմանայ Աուրիոք

զէնք եւ ռազմ ամ թ ե ր ք փոխադրելու Թուրքիո յ վը֊ տամբ ուժերու գլուխն անցած) 1941 Մայիս Յէն նկատմ ամբ որեւէ ղի քում կատա րելոլ ։

բա յէն ։ Առ ա յ դ անՀ րաժեշտ է Հ ամ ապա տաս խան՝ թնդանօթներէ կրակ կը թափէր բրիտանական ղօր– Պէաք չէ մոռնալ, անգամ մըն ալ կը կրկնենք,

ձեւով սաՀմանել, որ Թ՛ուրքիա պիտի չառարկէ , քեբու վրայ։ ԱնՀրաժեշտ է շտապ օգնութեան որ ա յս բան ա կց ո ւթ ի ւնն ե բլէ կը տարուէին 1 941 ի

երբ այդ ռազմամթերքը փոխադրութեան ատեն իր ձեռք երկարել քիէշիտ Ալիի* Որ ապստամբութեան Մայիսին , երբ Գերմանիա տակաւին յարձակած

սեփական անձնակազմը ունենայ* Գործնականին սկզբնականն շր քանին թէեւ ձախոզա՚ծ եւ Մայիս էէ Ր Խ* ՄիութեաՀն վբայ ։ Այս պարագան կը Հար -

մ էք ա յս պիտի նշանակէ քողարկուած ձեւի տակ 31 ին փախուստի դիմած էր* սակայն քանի մ,ը օր կագրէր , որ Թուքի ա բա զգա տ ա բար աւելի «Հա -

որոշ քանակութեամբ զօրքերու փոխադրութեան վերք ն,ոբ ուժեր Համախմբելով^ 3ունիս *\ին վերս­ մեստ» ը լ լ ա յ իր պաՀանքներուն մէք, իսկ Գերմա­

թոյլտուութիւն »է տին անցած էր յարձակման եւ վե ր աՀ ա ս ա ա տ ած նիա աւե լի ժլատ իր զի քո ւմն ե ր ո ւն մ էք %

իր խախտուած կացութիւնը ; Թուրքիո յ Համ ար կար նաեւ ոլրիշ, ծանրօրէն

Այս ՀրաՀանգԷն երկու օր վռրք* 1941 Ատ յիս մտաՀոդիչ Հարց մը,—՝ իր սարսափը քիոլսիայէն
բացառիկ
19 թուականով , (հիպէնթրոփ , Հարցին Անդլի ո յ Հ ամ ար ա յսքան ճակատագրական մէկ
անգամ
կարեւորութիւնը նկատի առնելով, կրկին շրքանի է աՀա, որ Թուրքի՛ա իր գագտնի բա\նակ– եւ ք*տալիա յէն, անոնց Հաւանական յարձակում էն

կը Հեռագրէ իբ դեսպանին ։ ցութ իւններ ր կը վարէր Գերմ ան իոյ Հետ * Թուրքիոյ վրայ *

« Վճռական ր ծրագրուող դաշինքին մ էք մեզ Պարզ է , ի Հարկէ , որ Թուրքիա ա յսքան մե - Այո մասին Թուրքիոյ արտաքին գործոց նա ֊

Համար այն է ^ որ մենք Թուրքիոյ վրա յէն՝ ռաղմա– ծարժէք ծառա յո ւթիւննե ր ձրիաբար Գերմ ան իո ք խարարութեան ընգՀ * քարտուզարբ՝ Նուման՝ Մ ե–

մթե բքի փո խա դրութեան Հն ա ր ա ւո ջ ո ւթ ի ւն ստա­ Համար չէր կատարեր ։ նեմէնճիօղլու՝ սրտբացօրէն կը խօսի Փափընի ,

նանք, պարագայ մը,զոր Հարկ է վաւերագբել լրա­ կո ւտա ր ՝ անկէ կրկնակին առնելս լ Համար ։ Վեքքինս՝ Նումանի մտաՀոդութիւննեբր կը տեզե~

ցուցիչ գաղտնի դաշինքի մէք; Եթէ կբ փափա - քիիպէնտրոփի եւ Փ ափ ըն ի մ իքեւ տեղի ունե - կագբէ Պեըլին՝ (հիպէնտրոփի , անկէ 1941 Յունիս

քինք Ի բաքի օգնելու , ապա այդ օգնութիւնը մենք ցան նամակաղրութենէն կր պաբզուի^ որ Թուր - 9 թուակիր Հ ե տ ե ւե ա ք Հեռադիրը առնելով , ,ոբ

պէտք է Հասցնենք շտապ։ ՀԼինամթերքը արդէն քիա կը յօժարէ բ Գերմ անիո յ Հետ դաղտն ի դաշ - Նումա՛նի միքոցով պիտի փոխանցուէր թուրք կա.

Վ՝ոնսթանց կը Հասնի ... նադրութեան մէք մտնելու՝, փոխարէնը անկէ պա - ռավարութեան *

« Մեզ պիտի չգոՀացնէր , եթէ երբեք Հասկա - Հան քելով . «՚քյումանվ* կողմէ յիշատակուած Հարձակման
Հնա րաւո բութ իւն բ երրորդ պետութեան մը կողմէ
ցո ղութի ւնր մ իա յն այն մ ասին բլչաբ , որ Թուր - Աէ Պուլգարական Հողամաս մը՝ հաէբ^Էփ

քիա * * . կը պարտաւորուի պատեՀ առիթին՛ քանի շրքանին մէք ւ Թուրքիոյ վրայ պարդ տեսւթիւն մրն է ։Ընդ ^

մը վակոն ճամբել դէպի իրան եւ Աֆղանիսաան ւ . /» • • (հազմական արժէք ունեցող քանի մր Հանրապէս Հոս կրնայ խօսք ըլլալ միայն քիուսիոֆ

Աւելի շուտ , յարակցաբար կացութեան զարգացուր կղղինեբ՝ Եգէակս/նփ մէք ։ եւ իտալիոյ մասին։ Ս ա կա յն յարձակում մը այս՛

մին Մերձաւոր Արեւելքի մէք) մեղ Համար թերեւս Գ* «Թրքական սաՀմաններու «կլորացում՝*՝ \ երկու պետութեանց կողմէ Թուրքիոյ վրայ*** քա,,

նախընտրելի պիտի ըլլար մ եծ քան ա կո ւթ ե ա մ բ Աո լրի ոյ Հաշուին | ղաքականապէս իր ական ան ալի չէֆ ;

ռազմամթերք ուղղել Թուրքիոյ վրա յէն գէպի Աու– Գ , «Թրքական բաղձանքներու բաւարա . (3) (Շար.)

Fonds A.R.A.M