Page 73 - ARM_19-1947_01
P. 73
տաա ՆՈՐ ԴԱՀԼԻՃԻՆ ԳՈՐ&հՐԸ
ՈՒՃ1Ճ.ՒՃ. I է ք 1 8. Շ, Տ«ւո« 376.286
Օււ-տշէտա-Բւ-օբոշէտւռ։ : Տա. ա Տ Տ ^ ա ՝ 1 ՛կոր դաՀլիճը գործի ձեռնարկած է արդէն :
1է, ձսէ Ա<աս=»աէ. - ք/ԱԱձ ւ Ս /
Նախարար ութ եա֊ց փոխանցումները կը կատար -
ԱԼ։ (108. 15-70 - Շ.0. ք>. թաս 167^85
ուին արագօրէն ։ Բոլոր Հոսանքներն ալ գոՀ կ՝երե–
Տար. աօօ, ծամն. ;>00, օ՞֊այ՚ս. ՅՕՕ, ֆ.( ., Աք֊»*՛". 10 ծ՚լ լան առ այժմ ։ Համայնավար քաղաքական Բիւրօն
բացառիկ նիստ մը գումարելով, ուրախոլթ իւն
ՕՐՃՀ*9*ՐԹ՝ Տ&աշճւ 25 յ&առտք 1947 սաբաթ 25 Յունուար յայտնեց որ արգելքը՛ վերցաւ եւ Համայնավար մբ
գրուեցաւ
աղդ* պաշտպանութեան նա իսա բարու ձ
թեան գլուխը ւ
ԺԹ– ՏԱՐԻ - 19» ձ ա « 6 8 ° 4913-Նռր շրջաւն յ ի ւ 552 Խմբագիր՛ Շ. ՄԻՍԱՔԵԱ՚ե ԳԻՆ՝ 4 Ֆր (իամատիէի դաՀլիճին կազմութիւնը գոՀու՚ևա–
կո լթեամ բ ընդո լնուեցաւ Անգլիո յ մէք, մանա -
ւանդ որ տագնապը կարճ տեւեց եւ զանազան կու
ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ ՕՐԸ 0 Ր ԻՆ սակցութիւնն եր գործակցութեան ոգի մը ռոյ&
թէ Լէոն Պլումի
տուին Հ Լոնտոնի մէք կը կարծեն
՛ԳԻՐ՛Ի Ա Ի Ո Ր Ո Ի Մ * ազդեցութիւելք կարեւոր դեր կատարած է բանակ -
ԵՍ ՑԱՌԱ&ԴԻՄԱԿԱՆ ջ ե մ ցութեանց յաջողութեան Համար։ Ամէն պարագա
յի մէք, իրագեկներ կ՝՚.ընդունին թէ անոր կտտա՛ -
Բառը որքան բարբարոս , անոր ա րաա յա յա ու- Ցանկա՛րծ , \9\5ին , ռՐՐ ^ ա / ժողովուրդը ր ած գԼ րը վերքին նախարարութեան մէք ն՛պաստա
թեան, իրականացման փորձերն աչ նոյնքան ծուռ արիւն կոլլաբ մ՛եր բեաշիարՀին մէք, Պ ո լս ո յ ւոր մթնոլորտ մը ստեղծեց ։ Այս առթիւ դիտել
եւ. գղրւ֊եէի են : Հայ մամուլը նկատեց որ, երկա՛ր ատենէ ի վեր, կուտան թէ Համ ա յնավարնե րը աւելի Հաշտարար
Պատմենք եւ. գա տես էք : նոյնիսկ ղաղոլթին կազմ ութեևէն ի վե ր , մկրտու դարձան դեկտեմ բեր \ յէն 3 ո ւն ո ւա ր \ 5 : ՚Լյեր քին
Հայաստանի Գրողներու, այլեւս պատմական թեան աւազաններուն առքեւ, Վ^աբղահ անունը չի քազաքականութեան տեսակէտովդ Լոնտոնի մէք կը
Համագումարին մէք, ԱրտասաՀմանի Հայ գրակա - արուի ր ե րա խաներուն ; ^՜ կարծեն թէ նոր դաՀլիճը պիտի շարունակէ Լէոն
նութեան գեկոլցաբերը , Համայն ագէ՛տ էքգ * Թոփ– Ե^չո^ւ կը խորշին Վարդան՛ կոչելէ իրենց Պլումի բացած պայքարլէ գիներու կրճատման Հա
չեան , գրական - գեղարուեստ ական կա մ ո ւր քէն երախաները, վէճ մըն է փրթաւ; մար , ռբպէսզի կարենա յ պաՀել ֆրանքին դինը եւ
յանկարծ «ռեվոլիւցիոն - գեմո կրատական» ծոփը Իրար անցան վարժապետները, պատմագէտ - զարկ տալ արտաքին առեւտուրին Հ Ա՝ան աւանդ որ ,
ն ետ ո ւե լո փ , կը բացագանչէ . ները, գրագէտները, լեզուագէտները եւ եպիսկո Զ>բան սա Աոնէի քառաւք եա յ օ^բագիրր գործադրե -
— « Այժմ, պատերազմից յեօաւյ ; վերացել Է պոսները* ԱՀ ա ւա ս ի կ լա յան ուած տեսակէտներ*– լու Համ ար պէտք ունի արտաքին աքակցութեան,
դեմոկրատական շարժման նախկին չափանիշը՝
պայքար ֆ ^ Ւ ^ ի դ է մ : թռւրժուակաւն երկիբնե - 1 Վ ա ր դ ա ն անունը շատ տարածուած է Վա– բազմազան ձեւերով ։ ք^նչ կը վերաբերի՝ արտաքին
յաւմ մոլեգնում է ււէակցիաւն: Արաասահմանեա1ն
գրողների համար պաբղ պէաք է լ1իւսի, որ հիմա նեցինեբուն մէք, արդ, Պոլսոյ մէք, Վանեցի կը քաղաքականութեան, Ա1դլիացիները կը յուսան՝
դեմոկրատական շարժման չ-ափաաիշը դաոճ՚ում է
՛նիշդ դիրքասպաւմը դէպի տեղական ււէակց)իան * ՛նշանակէ խոՀաբար կամ սպասաւոր : Ուստի Հա / թէ Պ* Պիաօ պիտի կրնայ ընդլայնել Լէոն Պլումի
ակտիվ վերաբերմունքը ււեվոլիւցիոն շարժման
եւ մասնաւորապէս Սովետական Միռւթեա1ն նկատ ^այՐ^՚Բ\Ր ՀԼԼ\ (նորիին , որ ընտանիքին Պ՛*լսեցիակա– բացած ճամբան, անգլե ւֆրանսական ղինակցու -
մամբ » ;
նոլթենէն բան մր կը պակսի՝ երբ Վ^արգան կոչուի թեան Համար։ «Թայմզ» կլէ մաղթէ որ Պ* Պ* Ռա–
իրենց զաւակը, որովՀետել Վանեցի պիտի կար - մատիէ եւ Պիտօ փութացնեն բանակցութիւնները։
ծուէր կամ խո Հալար ԼՊոլսեցի Հայ ազնուականի Տ եզական թերթերը ամէն բանէ առաք կը սպա
Հոգեբանութիւնէ ։ սեն որ կա ռա վա ր ո ւթ ի ւնը վճռական մ իքոցնեբ
2.—- Յոյներուն՛ եւ Հայերուն մի քել կրօնական ձեռք առնէ, պարենաւորումը ապաՀովելու Հա -
Կբ Հասկնաք անշուշտ , ԱրտասաՀմանի՝ դբող– թշնամ ո ւթ ի ւնն ե րը սուր Հանդամ անք առած էին մար* Բոլոր թերթերն ալ կր շեշտեն թէ Փարիզի
ները պարտաւոր են \ . ճշդեք իրեն ց գիրքը % շիտակ Պոլսոյ գրաւման շրքանին (ՖաթիՀի օրերուն^ ,-— պարենաւորումը վտանգուած, է , եւ անօթութիւնը
գիրք բռնել տեղական յետա շրքո ւթե ան ղէմ * 2, ա յն Հայերը, որոնք 1լ ուզէին Պո լիս Հաստատուի լ , անխուսափելի պիտի դառնա յ , քանի որ անՀ բա -
Գործօն վե բաբեբում ցուցնել յե ղա փ ո խ ա կան շար ոչ միա յն կը նետէ ին Վարդան ան ո ւնը , ա յլեւ կլէ շտ ո ւտ ե լի քնե ր ը կր պակսին ։ Թէեւ բան քա ր ե -
ժումին ել մ աս I աւո րապէս հք ՛Ս իո ւթեան Հ՚ա՚Լգէպ : զգո ւշաւն ա յին Վարդան մ կրտելէ իրենց զաւակը : ղէնները առատ են, ինչպէս ՛դրած էինք երէկ,բայց
Ուրիշ խօսքով, դառնալ գործօն յառաքապաՀ– Ասկէ Պոլսեցիներուն խոր՛շիլը՛ Վարդան անունէն կր վախցուի որ անոնք ալ անՀետանան ; «Ի^նչ պի
ները յեղափոխութեան , ո՛ւր որ ալ ղ՛ան ո լին Հ ( Պո լսեցի վարժապետի տրամ աբանոլթիւն^ ; տի ՝ոՆտ.ենք վաղր» , կր Հարցնեն ամէնքլՀ ։
Բնականաբար իբրեւ առաքնորդ, ուղեցոյց ունենա 3. Պո լսեց ի լեզուագէտի Հմտութիւնն ալ, Անշուշտ չափազանց ութ իւննե բ ա լ՛կան այս յո -
լով Խ* Մ ի" ւթիւնը ւ Գր • Մալխասի բերն ով , գայթակղութեան ծաղու- ռետեսութեան մէք, բայց տագնապը անվիճելի է։
Այո առթիւ , բարենիշ մբ Աուրիա-Լիբան անի մը կը բացատրէր այսպէս * կողովուրդը տարօ Պոչեր ը կը բազմ ան ան Հ ետզՀետէ * Այս շաբթոլ
Հայ գր ոգն ե բուն » րինակ ձգտում մը ունի բառեր ը եւ անոլններր պա բ եււ ա ւո ր մ ան՝ վա ր չո ւթ ի ւն ը բաժնած է 80 կրամ
- « Այս տեսակէաից ճիշդ են վ ա բ լ ո ւ մ Մեր . նուաստացում ի մը ենթարկելու • Օրինակ , ֆրան– պանիր , 400 կբամ պանան , 500 կրամ <ա^ււ(փաթ) :
ձաւ-որ Արեւելքի ըԹ1յերն.երը . ռրռ՚Օք հ ա յ ռ ւ ^ ե ^ ՚ Գ ՚աւկաե արվօն բհս1օ$ճյյհ6 բառով կը Հ*±**յկնայ ՀէՀ-իֆ– ^ II Ղ գաՀլհ ճին մք>ւս գլխաւոր Հռգն է ելմ աստ ֊
աշխատաւոր զաԹգռւած/նեշւը կապում են ււեվոլ^Լ– ցած եւ մաշած կօշիկ» Հ կամ Տ ո յն , իսկ խաղի մէք՝ կան Հաւասարակշռութեան վերաՀաստաաումլէ ,
ցիան դեմոկրատական շարժման հետ, ուժեղացնե այն որ կը դողնայ ել խարդախ ո ւթիւն՛ 1է\ընէ ; Եր որմ Է կա խո ւմ ունին ֆրանքին փ ր կո ւթ ի ւն\ը եւ
լով յաբձակռղակաւն դեմոկրատական պայ ք արը բեմն , այս նուաստացումները կը մտնեն դրական երկրին տնտեսական վերածնութիւնը :
Դաշնակցութեան դէմ» ; լեզուին մէք, օրինակ, ւահ€ճ\շ բառը , իր ստու Արտ աք ին խնդի րնե բն ալ մեծապէս պի՛տի
էք ափ մըն ալ Փարիղէն , այգ գովաբանուած գաբանութեամբ եւ ծագումով, երբեք չունի յի զբաղեցնեն կառավարս լթիլնլէ ^ մ անաւ անգ ո յէ մ օտ
գրողներուն ել անոնց ւզեկիցներուն, որոնք ար - մար նշանակութիւնը , որ տրուած է ետքէն ։ Արդ ք Է յյ*–ոսկուայի խոբՀըդաժողովը , որ պիտի լուծէ
գէն բաւական ճամբայ կտրած են «յա րձա կողա կան՝ Պոլսոյ Հայ ոսկերիչներուն շուկային մէք գո յո լ - դեբւ^անական Հարցը ։
դեմ ո կր ա տ ա կան պա յքար»ի ճամ բուն վրա յ * թիւն ունի՛ Հայկական բարբառ մը, տեսակ մը աբ– Տեղական թերթ մը կլէ գրէ թէ ժոգովբդա -
Անոնք ոչ միայն թոյն կը սրսկեն, բանաւոր եւ կօ , գազանի լեզու ( ՛որ երբ Բսէ Հաասնաբանեա ք կանւերը պիտի քաշուին , եթէ չյարգուի նախա
գրաւոր քս ո ւթ ի ւնն ե ր ո վ , Հայերէն եւ արաբերէն , օրէնք» , կը Հասկցուի ՀՀսւաոը ոսկի կ՜՛արժէ» ։ Հայ րարական Համե ր ա շիսո ւթ ի ւն բ , ա յս ինքն եթէ իւ -
այլեւ պայքարը փոխադրած են փողոց ւ Եւ դէ՛ղ - ոսկերիչները, իրենց յատուկ այդ բառար՛անով, րաքանչիւբ նախարար դուրսը խօսի եւ գործէ Հա
քերչէ իրարու կը յաքորդեն՚.«Հարուածային» կար փաշային կ՚ըսէին «մատնի» , օտարականին՝ «ծուռ մաձայն իր կուսակցութեան տեսակէտներուն ։
գով , Ա ուր իա –Լիբանան ի մէք : ՚ բերան», Անգլի՛ացիին՝ «կարմիր լաթ» ԼէՕրիմի
Գեռ քանի մը օր առա ք էր որ ճամբորդ մը չա պատերազմի օրերէն յիշատակէ : իսկ երբ ոլղէին ԳհոևււԱխւ) ճ զկատաղիդ
րաշուք իրողութիւններ կը պատմէր Հ ըսել թէ ձեռքքիդ զաբգեղէնբ անաբժէք է, 1լ ըսէին
Պէյրութի «Ազդակէն ալ Լշաբաթօրեակ ,3 «Վարդան» (իբր թէ անունին առա քին վանկով՝ կը
Յունուարէ 1լարձանադրէ կարդ մր դէպքեր , որոնց Հասկցնէ ին որ վարնոց ապրան՛ք է^ * Յունուար 22 ին Պ եր լին ի մ էք դում արուեցաւ
ամէնէն՝ ծանրբ պատաՀած է Տրիպոլսո յ մէք։ Եւ Վարդան ՛անունը նուաստ անուն մը դար - քաղաքին ընկերվարակա՛ն՛– պատուիրակներու ժո -
Կը թուի՝ թէ մարդիկ բան-գործ լէրած ձաւ Պռ Լսեցի Հայերուն՝ Համ ար ։ (ին չպէս քաղաք գովը, մեծ բազմութեամբ ։\ք երկայ էին նաեւ սպա
սպառնա լ , Հա յՀ՚ո յել , Հ բազէն պարպել : Մէկ խօս ները , նոյնպէս եւ անՀատնեբը որ՛ոշ խորշանք մ ը ներ դաշնակից բանակներէն ։ Տքթ * Նումախլէր ,
ք՛1 վ ) «Հայութիլնը այս Հիւր.ընկա յ ափերուն՝ վրայ ցոյց կուտան Հանդէպ կարգ մը անուններու, ո բ Լոնաոն Հրաւիրուած էր քան ի մը ամիս առաք ,
տեւական խռովութեան մէք պաՀել եւ իբրեւ կաս այսպէս Տ* Պարռնեան չէր սի րեբԱբի՚ռողոմ , Պազ– քաղաքական մեծ ճառ մը խօսելով է յետաշրքական
կածելի ցոյց տալ իշխանութեանց աչքին՝»։ սւ ա սար անուններր, եւ Դ* Դէմիբճեան՝ քՒաթոս ա - տարրերու ղօրացման պաւոասխանատու Հռչակեց
Ո* ր քան թանձրացած Լ\ԼէաԼոլ– է ^ թնո՛լի՛բա\ ը , նունը , խորշանք մը զոր կը Հաստատեն իրենց եր Հ ամա յն ավա ր կո ւսա կցո ւթիւնբ : Այս առթիւ ըսաւ
՛որ մեր պաշտօնակիցը կլէ ստիպուի ազդարարել* , գիծանքներով^ ։ թէ ընկերվարական կուսակցութիւնը բան ա կց ո լ -
֊ « Ամէն համբերութիւն սահման մը ունի թիւննհր կբ վարէ խոբՀրդային իշխանութեանց
Թէ թնչքան արժէք կը ներկայացնէ Պոլսոյ Հետ , որպէսզի արտօնեն վե րակազմ ե լ իրենց կազ -
վերջապէս եւ ամէն սիրտ՝ տարողութեան չափ մ ը : գրոց-բրոց դասակարգին այս Հմտութիւնը, չեմ մակե բպութ իւն ր խոբՀրդային շր քանին մէք։ Յե -
Անկէ անդին, ինքնապաշտպսՍնութ-եան բնական օ. գիտեր։ Թէ ի՛նչ եզրակացութեան Հասաւ այս վէ– աո յ շարունակեց *
րէնքով, բանականութեան ձայնը կրնայ խեղդոլիլ ճը , տեղեկութիւն չունիմ ։ Հյատեր բողոքեցին ,
կ՜իրքերու պօւււթկումին մէջ : Գփտենք, պաււակաիչ» նախ Վանեցիները, յետոյ եպիսկոպոսները, Հաս Գերմանիան այլեւս առաքելութիւն՛ (մի -
ներուն ուզած՛ն ալ այգ է արդէն» : տատելով որ Վարդան սուրբ անուն մ ին է Եղիշէի սի ա) չունի , այլ ունի պաշտօն մը (ֆունկցիա՝) ։
Եւ գ ե ռ աւելի սուր խօսքեր , իբրեւ եւլրակա - ոսկի գրչով ան մ աՀա ցած , թէ պատմիչներ եւ՚*մեծ Այդ պաշտօնը եւրոպական է ել մ իք ազգային ։
ցութիւն * Հայեր ունեցած ենք, նոյնիսկ փաշաներ, Վարդան Գերմ ան ա կան խնդիր չկա յ , այլ կա յ ե ւր ո պա կան
Ան շուշտ գոՀ են Երեւանցիները եւ բոլոր ա - պանծալի անուն՛ով, այսոլՀանդերձ վէճը ի՛նք թնդիր մքլ : Մեր թ շուառութիւնը միայն՛ մէկ մասն՝
նոնք որ իր ՝անունով կը գործեն ։ վախճան ունեցաւ , անտեղեակ եմ ։ Բայց գի՛տեմ ել է տիեզերական թշուառութեան։ Աեր առքել դըր -
Ի՛նչ աւելի ՀՀռեվոլիւցիոն՝» գործ, քան՛ ան վերք Գր * Մ ալխասի Հետ ե՛ս ալ կ^ընդունիմ որ բառերը ՛ուած քոնդիրլէ Հետեւեալն Է , Հաշտութեան դաշ–
խռովել, պառակտել գազոլթներր ։ իբրեւ թէ Դաշ տարօրինակ ճակատագրով մը երբեմն բարձր ի - ն տ գ՛իլ.ր տո^ւն պի տի արուի , թէ պիտի կ նքո լ ի
նակցութեան Հետ չտփուելու Համար։ մաստն եր կլէ. ստանան , եր բեմն ալ անարգական՛ եւ գերմանէ բանազնացնէե րո լ Հետ ; Գերմանիոյ մէք ւըն^
ի վեր քո յ ^ո® ւր պիտի յանգի այս «ագրեսիվ նուաստացուցիչ նշանա կո ւթիւնն՝ե ր ; կերա քլից մր՝ պիտի գտնուի® , զայն ստորագրելու
դիրքաւորում բ՝» , որ կը սպառնա յ քաոսի մը վե - ԱՀ ա ւաս ի կ * « Տտռաք գիմ ականէ» բառը ,• Հ ամար : Այ" պարագան կախում ունի յազթական–
րածեք գաղութներ ը: բոլոր ճըփ - ճըփները, բոլոր ըվըը - ՂշՎրբներյլ, ներէն ֆլ. իրենց մշակելիք դաշնադրէն ։ Պէաք չէ որ
Հայրենիքը ի՚°նչ օգուտ կը սպասէ, եթէ եղ - բոլոր քիթի - բերն Էն - *ԼաԲ "*աՐԳէ1լԲ Հաւաքուեր Հաշտ՛ութեան դաշնագիրը աղբիւր մը դառնայ վե
բայբ եղբօր գէմ ճակատ յարդարէ * Այն ալ օտար են այդ անունին տակ։ Դրաւ կր դնեմ, որ տասը րաքննական խազերու ՝ոբոնցմէ պիտի ծնի յալիտե-
ափե բու վրա յ ։ տաբի ետքը մ ա1 րդ պիտի Լձանդդն ի իքնզինք «յա– նապէս անՀաստատ վիճակ մը։ Մենք չենք ուզեր
ռաքղիմական» կոչել ; գրաւական՝ տա լ որեւէ պետ ո ւթեան՝ մեր մ որթին
Դաշնակցութեան։ Հիմե րլէ փորել կ՛՛ուզեն։ վրայ » ։
թ՝ոգ պատրաստուին յիսնամեայ ծրագիր մը ԱՐԱԶ Վերքացնելով ի՛ր ման՛ուածապատ ճառը ,
-
եւս մշակել, օգնութեան կանչելով անյատակ տգի Տոքթ* Հթումախրր յոյս յայտնեց թէ Պերլինը նո ,
տութեան, կեղծիքի, սուտի, քսութեան , մատնու ՊԱՊԸ ճառ մլէ խօսելով 400 կին Հաւատացեալ– րէն պիտի դառնայ մայրաքաղաքը ոչ թէ Ռայխի
թեան , եղբայբադաւաւթեան բոլոր Հ.սպեց^1եբը : նեբու առքել, ողբաց թէ ՚լրօնի ներկայ տագնապը այլ Գերմանիոյ յ
Բոլոր դպիրները, փարիսեցիներն ու դդմազգի - մթերելս ամենածանբն է զոր մարդկութիւնը տե
նիբշ ։ Ծ* սած է քրիստոնէութեան սկիզբէն ի փեք» ** (Լ7)տ^ծր՝ո շարւ>ւ(Ւոկո"–թիւյ5|1 կարդայ դ. էՀլ
Fonds A.R.A.M
ՈՒՃ1Ճ.ՒՃ. I է ք 1 8. Շ, Տ«ւո« 376.286
Օււ-տշէտա-Բւ-օբոշէտւռ։ : Տա. ա Տ Տ ^ ա ՝ 1 ՛կոր դաՀլիճը գործի ձեռնարկած է արդէն :
1է, ձսէ Ա<աս=»աէ. - ք/ԱԱձ ւ Ս /
Նախարար ութ եա֊ց փոխանցումները կը կատար -
ԱԼ։ (108. 15-70 - Շ.0. ք>. թաս 167^85
ուին արագօրէն ։ Բոլոր Հոսանքներն ալ գոՀ կ՝երե–
Տար. աօօ, ծամն. ;>00, օ՞֊այ՚ս. ՅՕՕ, ֆ.( ., Աք֊»*՛". 10 ծ՚լ լան առ այժմ ։ Համայնավար քաղաքական Բիւրօն
բացառիկ նիստ մը գումարելով, ուրախոլթ իւն
ՕՐՃՀ*9*ՐԹ՝ Տ&աշճւ 25 յ&առտք 1947 սաբաթ 25 Յունուար յայտնեց որ արգելքը՛ վերցաւ եւ Համայնավար մբ
գրուեցաւ
աղդ* պաշտպանութեան նա իսա բարու ձ
թեան գլուխը ւ
ԺԹ– ՏԱՐԻ - 19» ձ ա « 6 8 ° 4913-Նռր շրջաւն յ ի ւ 552 Խմբագիր՛ Շ. ՄԻՍԱՔԵԱ՚ե ԳԻՆ՝ 4 Ֆր (իամատիէի դաՀլիճին կազմութիւնը գոՀու՚ևա–
կո լթեամ բ ընդո լնուեցաւ Անգլիո յ մէք, մանա -
ւանդ որ տագնապը կարճ տեւեց եւ զանազան կու
ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ ՕՐԸ 0 Ր ԻՆ սակցութիւնն եր գործակցութեան ոգի մը ռոյ&
թէ Լէոն Պլումի
տուին Հ Լոնտոնի մէք կը կարծեն
՛ԳԻՐ՛Ի Ա Ի Ո Ր Ո Ի Մ * ազդեցութիւելք կարեւոր դեր կատարած է բանակ -
ԵՍ ՑԱՌԱ&ԴԻՄԱԿԱՆ ջ ե մ ցութեանց յաջողութեան Համար։ Ամէն պարագա
յի մէք, իրագեկներ կ՝՚.ընդունին թէ անոր կտտա՛ -
Բառը որքան բարբարոս , անոր ա րաա յա յա ու- Ցանկա՛րծ , \9\5ին , ռՐՐ ^ ա / ժողովուրդը ր ած գԼ րը վերքին նախարարութեան մէք ն՛պաստա
թեան, իրականացման փորձերն աչ նոյնքան ծուռ արիւն կոլլաբ մ՛եր բեաշիարՀին մէք, Պ ո լս ո յ ւոր մթնոլորտ մը ստեղծեց ։ Այս առթիւ դիտել
եւ. գղրւ֊եէի են : Հայ մամուլը նկատեց որ, երկա՛ր ատենէ ի վեր, կուտան թէ Համ ա յնավարնե րը աւելի Հաշտարար
Պատմենք եւ. գա տես էք : նոյնիսկ ղաղոլթին կազմ ութեևէն ի վե ր , մկրտու դարձան դեկտեմ բեր \ յէն 3 ո ւն ո ւա ր \ 5 : ՚Լյեր քին
Հայաստանի Գրողներու, այլեւս պատմական թեան աւազաններուն առքեւ, Վ^աբղահ անունը չի քազաքականութեան տեսակէտովդ Լոնտոնի մէք կը
Համագումարին մէք, ԱրտասաՀմանի Հայ գրակա - արուի ր ե րա խաներուն ; ^՜ կարծեն թէ նոր դաՀլիճը պիտի շարունակէ Լէոն
նութեան գեկոլցաբերը , Համայն ագէ՛տ էքգ * Թոփ– Ե^չո^ւ կը խորշին Վարդան՛ կոչելէ իրենց Պլումի բացած պայքարլէ գիներու կրճատման Հա
չեան , գրական - գեղարուեստ ական կա մ ո ւր քէն երախաները, վէճ մըն է փրթաւ; մար , ռբպէսզի կարենա յ պաՀել ֆրանքին դինը եւ
յանկարծ «ռեվոլիւցիոն - գեմո կրատական» ծոփը Իրար անցան վարժապետները, պատմագէտ - զարկ տալ արտաքին առեւտուրին Հ Ա՝ան աւանդ որ ,
ն ետ ո ւե լո փ , կը բացագանչէ . ները, գրագէտները, լեզուագէտները եւ եպիսկո Զ>բան սա Աոնէի քառաւք եա յ օ^բագիրր գործադրե -
— « Այժմ, պատերազմից յեօաւյ ; վերացել Է պոսները* ԱՀ ա ւա ս ի կ լա յան ուած տեսակէտներ*– լու Համ ար պէտք ունի արտաքին աքակցութեան,
դեմոկրատական շարժման նախկին չափանիշը՝
պայքար ֆ ^ Ւ ^ ի դ է մ : թռւրժուակաւն երկիբնե - 1 Վ ա ր դ ա ն անունը շատ տարածուած է Վա– բազմազան ձեւերով ։ ք^նչ կը վերաբերի՝ արտաքին
յաւմ մոլեգնում է ււէակցիաւն: Արաասահմանեա1ն
գրողների համար պաբղ պէաք է լ1իւսի, որ հիմա նեցինեբուն մէք, արդ, Պոլսոյ մէք, Վանեցի կը քաղաքականութեան, Ա1դլիացիները կը յուսան՝
դեմոկրատական շարժման չ-ափաաիշը դաոճ՚ում է
՛նիշդ դիրքասպաւմը դէպի տեղական ււէակց)իան * ՛նշանակէ խոՀաբար կամ սպասաւոր : Ուստի Հա / թէ Պ* Պիաօ պիտի կրնայ ընդլայնել Լէոն Պլումի
ակտիվ վերաբերմունքը ււեվոլիւցիոն շարժման
եւ մասնաւորապէս Սովետական Միռւթեա1ն նկատ ^այՐ^՚Բ\Ր ՀԼԼ\ (նորիին , որ ընտանիքին Պ՛*լսեցիակա– բացած ճամբան, անգլե ւֆրանսական ղինակցու -
մամբ » ;
նոլթենէն բան մր կը պակսի՝ երբ Վ^արգան կոչուի թեան Համար։ «Թայմզ» կլէ մաղթէ որ Պ* Պ* Ռա–
իրենց զաւակը, որովՀետել Վանեցի պիտի կար - մատիէ եւ Պիտօ փութացնեն բանակցութիւնները։
ծուէր կամ խո Հալար ԼՊոլսեցի Հայ ազնուականի Տ եզական թերթերը ամէն բանէ առաք կը սպա
Հոգեբանութիւնէ ։ սեն որ կա ռա վա ր ո ւթ ի ւնը վճռական մ իքոցնեբ
2.—- Յոյներուն՛ եւ Հայերուն մի քել կրօնական ձեռք առնէ, պարենաւորումը ապաՀովելու Հա -
Կբ Հասկնաք անշուշտ , ԱրտասաՀմանի՝ դբող– թշնամ ո ւթ ի ւնն ե րը սուր Հանդամ անք առած էին մար* Բոլոր թերթերն ալ կր շեշտեն թէ Փարիզի
ները պարտաւոր են \ . ճշդեք իրեն ց գիրքը % շիտակ Պոլսոյ գրաւման շրքանին (ՖաթիՀի օրերուն^ ,-— պարենաւորումը վտանգուած, է , եւ անօթութիւնը
գիրք բռնել տեղական յետա շրքո ւթե ան ղէմ * 2, ա յն Հայերը, որոնք 1լ ուզէին Պո լիս Հաստատուի լ , անխուսափելի պիտի դառնա յ , քանի որ անՀ բա -
Գործօն վե բաբեբում ցուցնել յե ղա փ ո խ ա կան շար ոչ միա յն կը նետէ ին Վարդան ան ո ւնը , ա յլեւ կլէ շտ ո ւտ ե լի քնե ր ը կր պակսին ։ Թէեւ բան քա ր ե -
ժումին ել մ աս I աւո րապէս հք ՛Ս իո ւթեան Հ՚ա՚Լգէպ : զգո ւշաւն ա յին Վարդան մ կրտելէ իրենց զաւակը : ղէնները առատ են, ինչպէս ՛դրած էինք երէկ,բայց
Ուրիշ խօսքով, դառնալ գործօն յառաքապաՀ– Ասկէ Պոլսեցիներուն խոր՛շիլը՛ Վարդան անունէն կր վախցուի որ անոնք ալ անՀետանան ; «Ի^նչ պի
ները յեղափոխութեան , ո՛ւր որ ալ ղ՛ան ո լին Հ ( Պո լսեցի վարժապետի տրամ աբանոլթիւն^ ; տի ՝ոՆտ.ենք վաղր» , կր Հարցնեն ամէնքլՀ ։
Բնականաբար իբրեւ առաքնորդ, ուղեցոյց ունենա 3. Պո լսեց ի լեզուագէտի Հմտութիւնն ալ, Անշուշտ չափազանց ութ իւննե բ ա լ՛կան այս յո -
լով Խ* Մ ի" ւթիւնը ւ Գր • Մալխասի բերն ով , գայթակղութեան ծաղու- ռետեսութեան մէք, բայց տագնապը անվիճելի է։
Այո առթիւ , բարենիշ մբ Աուրիա-Լիբան անի մը կը բացատրէր այսպէս * կողովուրդը տարօ Պոչեր ը կը բազմ ան ան Հ ետզՀետէ * Այս շաբթոլ
Հայ գր ոգն ե բուն » րինակ ձգտում մը ունի բառեր ը եւ անոլններր պա բ եււ ա ւո ր մ ան՝ վա ր չո ւթ ի ւն ը բաժնած է 80 կրամ
- « Այս տեսակէաից ճիշդ են վ ա բ լ ո ւ մ Մեր . նուաստացում ի մը ենթարկելու • Օրինակ , ֆրան– պանիր , 400 կբամ պանան , 500 կրամ <ա^ււ(փաթ) :
ձաւ-որ Արեւելքի ըԹ1յերն.երը . ռրռ՚Օք հ ա յ ռ ւ ^ ե ^ ՚ Գ ՚աւկաե արվօն բհս1օ$ճյյհ6 բառով կը Հ*±**յկնայ ՀէՀ-իֆ– ^ II Ղ գաՀլհ ճին մք>ւս գլխաւոր Հռգն է ելմ աստ ֊
աշխատաւոր զաԹգռւած/նեշւը կապում են ււեվոլ^Լ– ցած եւ մաշած կօշիկ» Հ կամ Տ ո յն , իսկ խաղի մէք՝ կան Հաւասարակշռութեան վերաՀաստաաումլէ ,
ցիան դեմոկրատական շարժման հետ, ուժեղացնե այն որ կը դողնայ ել խարդախ ո ւթիւն՛ 1է\ընէ ; Եր որմ Է կա խո ւմ ունին ֆրանքին փ ր կո ւթ ի ւն\ը եւ
լով յաբձակռղակաւն դեմոկրատական պայ ք արը բեմն , այս նուաստացումները կը մտնեն դրական երկրին տնտեսական վերածնութիւնը :
Դաշնակցութեան դէմ» ; լեզուին մէք, օրինակ, ւահ€ճ\շ բառը , իր ստու Արտ աք ին խնդի րնե բն ալ մեծապէս պի՛տի
էք ափ մըն ալ Փարիղէն , այգ գովաբանուած գաբանութեամբ եւ ծագումով, երբեք չունի յի զբաղեցնեն կառավարս լթիլնլէ ^ մ անաւ անգ ո յէ մ օտ
գրողներուն ել անոնց ւզեկիցներուն, որոնք ար - մար նշանակութիւնը , որ տրուած է ետքէն ։ Արդ ք Է յյ*–ոսկուայի խոբՀըդաժողովը , որ պիտի լուծէ
գէն բաւական ճամբայ կտրած են «յա րձա կողա կան՝ Պոլսոյ Հայ ոսկերիչներուն շուկային մէք գո յո լ - դեբւ^անական Հարցը ։
դեմ ո կր ա տ ա կան պա յքար»ի ճամ բուն վրա յ * թիւն ունի՛ Հայկական բարբառ մը, տեսակ մը աբ– Տեղական թերթ մը կլէ գրէ թէ ժոգովբդա -
Անոնք ոչ միայն թոյն կը սրսկեն, բանաւոր եւ կօ , գազանի լեզու ( ՛որ երբ Բսէ Հաասնաբանեա ք կանւերը պիտի քաշուին , եթէ չյարգուի նախա
գրաւոր քս ո ւթ ի ւնն ե ր ո վ , Հայերէն եւ արաբերէն , օրէնք» , կը Հասկցուի ՀՀսւաոը ոսկի կ՜՛արժէ» ։ Հայ րարական Համե ր ա շիսո ւթ ի ւն բ , ա յս ինքն եթէ իւ -
այլեւ պայքարը փոխադրած են փողոց ւ Եւ դէ՛ղ - ոսկերիչները, իրենց յատուկ այդ բառար՛անով, րաքանչիւբ նախարար դուրսը խօսի եւ գործէ Հա
քերչէ իրարու կը յաքորդեն՚.«Հարուածային» կար փաշային կ՚ըսէին «մատնի» , օտարականին՝ «ծուռ մաձայն իր կուսակցութեան տեսակէտներուն ։
գով , Ա ուր իա –Լիբանան ի մէք : ՚ բերան», Անգլի՛ացիին՝ «կարմիր լաթ» ԼէՕրիմի
Գեռ քանի մը օր առա ք էր որ ճամբորդ մը չա պատերազմի օրերէն յիշատակէ : իսկ երբ ոլղէին ԳհոևււԱխւ) ճ զկատաղիդ
րաշուք իրողութիւններ կը պատմէր Հ ըսել թէ ձեռքքիդ զաբգեղէնբ անաբժէք է, 1լ ըսէին
Պէյրութի «Ազդակէն ալ Լշաբաթօրեակ ,3 «Վարդան» (իբր թէ անունին առա քին վանկով՝ կը
Յունուարէ 1լարձանադրէ կարդ մր դէպքեր , որոնց Հասկցնէ ին որ վարնոց ապրան՛ք է^ * Յունուար 22 ին Պ եր լին ի մ էք դում արուեցաւ
ամէնէն՝ ծանրբ պատաՀած է Տրիպոլսո յ մէք։ Եւ Վարդան ՛անունը նուաստ անուն մը դար - քաղաքին ընկերվարակա՛ն՛– պատուիրակներու ժո -
Կը թուի՝ թէ մարդիկ բան-գործ լէրած ձաւ Պռ Լսեցի Հայերուն՝ Համ ար ։ (ին չպէս քաղաք գովը, մեծ բազմութեամբ ։\ք երկայ էին նաեւ սպա
սպառնա լ , Հա յՀ՚ո յել , Հ բազէն պարպել : Մէկ խօս ները , նոյնպէս եւ անՀատնեբը որ՛ոշ խորշանք մ ը ներ դաշնակից բանակներէն ։ Տքթ * Նումախլէր ,
ք՛1 վ ) «Հայութիլնը այս Հիւր.ընկա յ ափերուն՝ վրայ ցոյց կուտան Հանդէպ կարգ մը անուններու, ո բ Լոնաոն Հրաւիրուած էր քան ի մը ամիս առաք ,
տեւական խռովութեան մէք պաՀել եւ իբրեւ կաս այսպէս Տ* Պարռնեան չէր սի րեբԱբի՚ռողոմ , Պազ– քաղաքական մեծ ճառ մը խօսելով է յետաշրքական
կածելի ցոյց տալ իշխանութեանց աչքին՝»։ սւ ա սար անուններր, եւ Դ* Դէմիբճեան՝ քՒաթոս ա - տարրերու ղօրացման պաւոասխանատու Հռչակեց
Ո* ր քան թանձրացած Լ\ԼէաԼոլ– է ^ թնո՛լի՛բա\ ը , նունը , խորշանք մը զոր կը Հաստատեն իրենց եր Հ ամա յն ավա ր կո ւսա կցո ւթիւնբ : Այս առթիւ ըսաւ
՛որ մեր պաշտօնակիցը կլէ ստիպուի ազդարարել* , գիծանքներով^ ։ թէ ընկերվարական կուսակցութիւնը բան ա կց ո լ -
֊ « Ամէն համբերութիւն սահման մը ունի թիւննհր կբ վարէ խոբՀրդային իշխանութեանց
Թէ թնչքան արժէք կը ներկայացնէ Պոլսոյ Հետ , որպէսզի արտօնեն վե րակազմ ե լ իրենց կազ -
վերջապէս եւ ամէն սիրտ՝ տարողութեան չափ մ ը : գրոց-բրոց դասակարգին այս Հմտութիւնը, չեմ մակե բպութ իւն ր խոբՀրդային շր քանին մէք։ Յե -
Անկէ անդին, ինքնապաշտպսՍնութ-եան բնական օ. գիտեր։ Թէ ի՛նչ եզրակացութեան Հասաւ այս վէ– աո յ շարունակեց *
րէնքով, բանականութեան ձայնը կրնայ խեղդոլիլ ճը , տեղեկութիւն չունիմ ։ Հյատեր բողոքեցին ,
կ՜իրքերու պօւււթկումին մէջ : Գփտենք, պաււակաիչ» նախ Վանեցիները, յետոյ եպիսկոպոսները, Հաս Գերմանիան այլեւս առաքելութիւն՛ (մի -
ներուն ուզած՛ն ալ այգ է արդէն» : տատելով որ Վարդան սուրբ անուն մ ին է Եղիշէի սի ա) չունի , այլ ունի պաշտօն մը (ֆունկցիա՝) ։
Եւ գ ե ռ աւելի սուր խօսքեր , իբրեւ եւլրակա - ոսկի գրչով ան մ աՀա ցած , թէ պատմիչներ եւ՚*մեծ Այդ պաշտօնը եւրոպական է ել մ իք ազգային ։
ցութիւն * Հայեր ունեցած ենք, նոյնիսկ փաշաներ, Վարդան Գերմ ան ա կան խնդիր չկա յ , այլ կա յ ե ւր ո պա կան
Ան շուշտ գոՀ են Երեւանցիները եւ բոլոր ա - պանծալի անուն՛ով, այսոլՀանդերձ վէճը ի՛նք թնդիր մքլ : Մեր թ շուառութիւնը միայն՛ մէկ մասն՝
նոնք որ իր ՝անունով կը գործեն ։ վախճան ունեցաւ , անտեղեակ եմ ։ Բայց գի՛տեմ ել է տիեզերական թշուառութեան։ Աեր առքել դըր -
Ի՛նչ աւելի ՀՀռեվոլիւցիոն՝» գործ, քան՛ ան վերք Գր * Մ ալխասի Հետ ե՛ս ալ կ^ընդունիմ որ բառերը ՛ուած քոնդիրլէ Հետեւեալն Է , Հաշտութեան դաշ–
խռովել, պառակտել գազոլթներր ։ իբրեւ թէ Դաշ տարօրինակ ճակատագրով մը երբեմն բարձր ի - ն տ գ՛իլ.ր տո^ւն պի տի արուի , թէ պիտի կ նքո լ ի
նակցութեան Հետ չտփուելու Համար։ մաստն եր կլէ. ստանան , եր բեմն ալ անարգական՛ եւ գերմանէ բանազնացնէե րո լ Հետ ; Գերմանիոյ մէք ւըն^
ի վեր քո յ ^ո® ւր պիտի յանգի այս «ագրեսիվ նուաստացուցիչ նշանա կո ւթիւնն՝ե ր ; կերա քլից մր՝ պիտի գտնուի® , զայն ստորագրելու
դիրքաւորում բ՝» , որ կը սպառնա յ քաոսի մը վե - ԱՀ ա ւաս ի կ * « Տտռաք գիմ ականէ» բառը ,• Հ ամար : Այ" պարագան կախում ունի յազթական–
րածեք գաղութներ ը: բոլոր ճըփ - ճըփները, բոլոր ըվըը - ՂշՎրբներյլ, ներէն ֆլ. իրենց մշակելիք դաշնադրէն ։ Պէաք չէ որ
Հայրենիքը ի՚°նչ օգուտ կը սպասէ, եթէ եղ - բոլոր քիթի - բերն Էն - *ԼաԲ "*աՐԳէ1լԲ Հաւաքուեր Հաշտ՛ութեան դաշնագիրը աղբիւր մը դառնայ վե
բայբ եղբօր գէմ ճակատ յարդարէ * Այն ալ օտար են այդ անունին տակ։ Դրաւ կր դնեմ, որ տասը րաքննական խազերու ՝ոբոնցմէ պիտի ծնի յալիտե-
ափե բու վրա յ ։ տաբի ետքը մ ա1 րդ պիտի Լձանդդն ի իքնզինք «յա– նապէս անՀաստատ վիճակ մը։ Մենք չենք ուզեր
ռաքղիմական» կոչել ; գրաւական՝ տա լ որեւէ պետ ո ւթեան՝ մեր մ որթին
Դաշնակցութեան։ Հիմե րլէ փորել կ՛՛ուզեն։ վրայ » ։
թ՝ոգ պատրաստուին յիսնամեայ ծրագիր մը ԱՐԱԶ Վերքացնելով ի՛ր ման՛ուածապատ ճառը ,
-
եւս մշակել, օգնութեան կանչելով անյատակ տգի Տոքթ* Հթումախրր յոյս յայտնեց թէ Պերլինը նո ,
տութեան, կեղծիքի, սուտի, քսութեան , մատնու ՊԱՊԸ ճառ մլէ խօսելով 400 կին Հաւատացեալ– րէն պիտի դառնայ մայրաքաղաքը ոչ թէ Ռայխի
թեան , եղբայբադաւաւթեան բոլոր Հ.սպեց^1եբը : նեբու առքել, ողբաց թէ ՚լրօնի ներկայ տագնապը այլ Գերմանիոյ յ
Բոլոր դպիրները, փարիսեցիներն ու դդմազգի - մթերելս ամենածանբն է զոր մարդկութիւնը տե
նիբշ ։ Ծ* սած է քրիստոնէութեան սկիզբէն ի փեք» ** (Լ7)տ^ծր՝ո շարւ>ւ(Ւոկո"–թիւյ5|1 կարդայ դ. էՀլ
Fonds A.R.A.M
