Page 71 - ARM_19-1947_01

190.000 ՖՐ– Ի ՆՊԱՍՏ. ՆԵՐԳԱՂԹԻՆ Հա վեբքապէս Յունուար )2ի կիրակին , * * ք&աչու– թոս, չարագործներ խողխողեցին զայն՝ առանց

Հիները գործի վրայ են , ամ՛էն մէկը իր բեռը շալ­ ոեւէ պատճառի է

ՄԱՐԱԷ8Լ — 8 ուն ուա լ, \եէ֊ւ ներգաղթի ֆօն– կած գոՀ եւ ուլախ տրամադրութեա՛մբ կը գիմ ա– Այս աՀաւոբ վշտին տպաւորութեան տակ, ու­

տին Վա լպա ր կ լի յանձնախումբը մասնաւոր Հրա - ՚ ֊ ո բ է սՀօնը ^իրենցն է գաըոցը, իրենցն են մա ՛փ րիշ ոճիր մըւ նոյւքան ահռելի եւ տմարդի ։

բատոմսեբով սարքած էր Հաւաքս յթ մր որ տեղի նոլկները**– եւ գիտեն թէ աշխատանքով կարելի Մ աքս ուտ 1Ա ուրտաճեան , երկար տարիներէ ի

ունեցաւ, ֆ ր ա I ս ա կան եկեղեցիի սրահին մէք, նա - է լեռն ե րր շաբմել : Այգ Հաւատքով զինուած բաժ­ վեր Հաւատարիմ մեր կազմակերպութեան ,«Արաք–

խադաՀութեամբ կաթող * պատ * Ար տաւաղգ ՛նուած երկու խում բի , ոչ միայն նախնական պատ­ ս»ի նախկին լաւագո յն խաղացողներէն , քանի մ բ,

աբք*՝ի : Հրաւէրին պատասխանած էին գրեթէ բո­ րաստութիւներ ր տեսան, այլ նաեւ շրքեցան բարե­ տարիներ առաք ամուսնացած եւ Համեստ ընտանիք

լոր թաղեցիները անխտիր՝ եւ սլ-աՀը լեցուած էբ կեցիկ անձնաւորութեանց մօտ, Հաւաքելու Հա - մը կազմած էր, ունէր երկու ազքիկնեբ , մէկը ե–

բաղմո՛ւթ ե ամբ * մար նուէբներ օրուան տօնին Համար* բեք տարեկան , իսկ միւսը Հազիւ 8 ամ սու : կ՝աշ ֊

Հանգանակիչ՛ յանձնախումբի կողմէ Պ՛ Եբ * Տեղւոյս կապոյտ ^7 ա չի կողմէ բոլոբին աք խատէր շոգեկառքի մեքենանեբու վրայ իբրեւ օգ­

Կէտիկեան հաւաքս յթին նպատակը աաբղելէ վերք չսռՐ Հա կա լութ ի ւնն եր ։ կէսօ րէ յետ ոյ մամը ՅՅՕին նական : Տ րամ ա յէ՛ն վերադարձին՝ լեռնականներ կը

Ար տաւաղգ արք* կարգաց կաթողիկոսական վեր - կը բաց՚ուի վա բ ա գո յրբ , ներկայութեամբ ամբողք կեցնեն շոգեկառքը եւ ա բագաՀ ա բո ւածովէ տեղն -

քին կոնդակը ոբ Հրատարակուած էր զՅառաքֆի դպրոցի աշակերտութեան, որոնք կատարեալ ուտեղը կը սպաննեն մեր Մ աքս ուտը ;

մէք։ Յետոյ վեր առնելով մեր ^՜ողովուրգի Հայրե­ կա րգապաՀ՚ո ւթեամ բ կլերդեն « Ով մեծասքաԴչը ^

նիքի աղատագբութեան Համար կրած տառապանք­ ղեկավարութեամբ Օր* Ծաքէի*. ԱՀ, սիրելի «Յա - ԱՆՆԿԱՐԱԳՐԵԼԻ ՍԱՐՍԱՓՆԵՐ

ները՝ Հայրենադարձի առթիւ թուեց ^/ • Հա յաս - ոաքյչ յ ներկա ւ պէտք էիր Բ/1ալ լսելու Համար ւս յ ս ՆիլրԼլաէբկի ամերիկեան դատարանին առքեւ

տան ի կառավարութեան եւ մո ղովո ւրդին զ"Հ ո - օտար ափերու ՚//12"ծնած եւ մեծ - կը գատուին քսաներեք գերման բմիշկնեբ , որոնք

գո ւթի ւն՛ն ե բը եւ կոշ ուղղեց բոլորին , իըենց պար­ ցած մեր մ աԱ ո ւկն ե բ ո ւ կո ւրհ քէն փրթած ՜ա յգ ամբաբտան՚ուած են իբրեւ սպա՛նիչները ութ Հա -

տական ութ իլնն ե րը կատարելու Համար : Հզօ՛՛ր ազազակր • «Ո՛վ մեծասքանչ՝» .. . Յետոք ր իւր ՛Հրե ան եր ու , ԼեՀեբու եւ Զեխեր ու , Լո ւպլթն ի

Հան գտնա կո ւթ ե ան սիրտ յօմաբ մ ա ոն ա կց ե ց ան կարգով բեմ կուգան ՅՕի մօտ պզտիկն եր երգելու , մօտ՝ բնաքնքմա^Լ կայանի մբ մէք։ Ղ՝ո րծ ո զո ւթ ր ւձԼը

բոլոր ներկաներ ր , առեւտրական թէ գործաւոր , ի– արտասանէ/ու նոււ ագռ լու 7 ւ պարեքլոլ Համ ս ՛Ր 1 կը կատարուէր մեքենական. կազովդ զոհերուն

բենց կարողութեան չափ՛ով։ Գմբախտաբաբձեռքիս ստեղծելով անսպառ խան դավա ռո ւթ իլն բոլոր պարգեւելու Համար մահ ,մը առանց չարչարանքի*.

տակ չունիմ գեռ լրի՛– ցանկը *^Մ իա յն՛ ըսեմ ոբ նե րկանե բո լ սրտեբոլ մէք*,Հպաբտ են աշակեբտնե– ՛Ի ա ւո-աբան բերուած էբ նաեւ տ յս չարաշուք մե­

կարճ մամ ան ա կամ իք ո ց ի մը ընթացքին գոյացաւ րր , Հպարտ են ծնողքներ, առաւելապէս Հպարտ են– քենան ։

190.200 ֆր * որ մեր գաղութին Համար պատկառե­ 10 ա չո ւՀ ին ե րը , որոնք տքնա քան աշխատանքով Ամբաստա՛նողն է գերման ՏՏ տեղակալ մը ոբ

լի գումար կը կազմէ ։ Հաւանաբար յառաքիկային մէքտեղ բերին այս գործք։ ամ բողք գործ՛ողութեան՛ ծանօթ է եւ կը պատմէ ի

200.000^ անցն ի X Գրաւո ը ղեկո յց մը կա բ դա ց կապո յտ Խաչի լուր աշխաբՀի • Այրեր , կի՛ներ ու երախաներ բո­

՛ԱՀա փռքբ՝իկ գաղութ մը որ մինչեւ Աղա տա ֊ կոգմ է § իկթե Եգիս կա բա պետ եան թո ւե լո՛վ բո լո ր լորովին մերկ կ՝առա քնարգուէ ին կազի սենեակը ,

գրութիւն ղբեթէ էէ բ ունե՛ցած ազգային գործ ու - այն գմուա բո լթիւնն ե բ ը^ որ ոն ց պէտք է յաղթ աՀա - կե ն գան ին ե բո լ նմ ան իրարու վրա յ գի զո ւած : Հոն

Ա էութիւն եւ Որ շ1 ոբՀիւ յարատեւ աշխատու - բել այս օտար ափերու վբայ, Հայ մնալու Համար ա՛ն ոքնք կբ ստիպուէէՏն մօա երեք ՝ մամ մնալ մին՛՛­

թեանց , կազմ ա կեր պո լե լո՛վ իր գո Հ ողո ւթիւենե - ՚Հյեկայ եղող տիկնոք մր բրած ն՛ո լէ ը ը աճուր­ չեւ որ մեռնէին կազէն *

Բ"Վ այսօր կուգա յ ապացուցանել թէ բոլոր ն կա - դի գրուե լով , տասը վ ա յրկեանի մ էք գո յացաւ կո­ \Լկան կբ նկարաղր է Լո ւպլին մամ անում ը ամ ֊

տոլմնեբէ վեր՝ կա պո ւած է իբ Հայրենիքին ; կիկ գումար մը^ որմէ յետոյ եկաւ այնչափ կարօ - բողք կառախումբի մը , 6700 ղոՀեր , որոաց

Ա յս առթիւ ղիտո ղո՛ւթի ւն՝ մը *-— Հանգանա - ա ո վ սսլասուած «կաղան գ պապան՝» : Բոլոր պրզ - ճամբան արդէն մ եռած էին ւ կառքերէն դուքս կր

կութեան՝ ընթացքին Արտաւազգ արք* ի յայտն ուած տիկնեըն ալ ունեցան անխտիր իրենց յատկաց - ՀաԱուէին կաշփէ խարագսՀմներով* իրե՛նց կր Հրա­

գանգատին ե ր էն պա րղուեցալ թէ 1Լա լպա ր ել ա ,(ս Ուած ուտե լիքի բամ ինն երր • Կ • էք ա չի վար չու ֊ մայուէր մերկանալ եւ յանձնել արմէքաւոբ առար­

ձեռնարկը կատարած է առանց նկատ ի ունենալու թեան չ\ն ո ր Հա կա լութ եան խոսքերով փակուեցալ կաները : Կիներուն մազերը կը կտրէին , գործած–

Հազիւ. 500 ՚ ք ա յ լ Հ եռա ւոբ ո ւթ ի ւն ունեցող Լա Փօմի Հանգէսբ։ - ~ – ™ : ™ .ՀայկոԱ^ի ո ւե լու Համ ար ս ո լալանա ւե ը ո լ յատուկ մ ասնաւոր

թ աղա մա սը , ուր կը բնակին նո յն քան ս բացաւ եւ կազմածներ շինելու* Աեբկ փ/՚ճակի մը մէք 1լա–

շատ յարգելի Հայրենակից՛ներ ւ Այս պատճառաւ ռաքնոբդոլէի՚ն կազով լեցուն փոքր սենեակ մը ,

շատեր վրդովուած՝ չէին եկած եւ Հանգանակոլ .- Հ՛ Մ* Ը* Մ*Ի ԵՐԿՈՒ ԱՆԳԱՄՆԵՐ ՍՊԱՆՆՈՒԱԾ ՏՏ պահակներու խարազաններով : Աեռնելէն մա–

թեան մասնակցեցան քանի մը Լա Փօմցիներ։ ՚ ^ ե բ ՚Լեբքն ալ անոնք տակաւին ոտքի կը մնա յին,

Հանգա՛նակի շ յան ձնա խումթը , որ կբ բաղկա­ իյԱԲ ԱթէՏքի Ազատ Օ ք է ն կը քաղենք հե . որովհետեւ իյնալու տեգ չկար , այնքան՝ լեց՛ուած

նա յ թաղեց ին ե բո՛ւ––. վստաՀ ո լթիւձնը վա յե լող ան ձե. սւեՆեալ ցւսՆալի լոՆրեբը (19 Դեկւո •) . —

բէ , անշուշտ ուղղակի պատասխանատու չէ այս ա– Պատերազմ ի ընթացքին , Աթէնքի շբ քանին մէք , «Յետոյ դուրս կբ ՀանուԷին դիակն երր , կը

բարքին ։ Բայց եւ այնպէս , պէտք է *լ\երք տալ մօտաւորապէս 120 Հ՛ոգիի կր Հասնի սպաննուած շարունակէ տ՚եգեկագիրը , երկու տասնեակ աշխա­

անՀ ատական՛ եւ. տեղա/շան ն եղմտ ո ւթ ի ւնն՛ե ր ո լ , Հայերու թիւ՛ր » որոնց գրեթէ մ եծամ ա սնութեան տաւորներ կը քննէին բերանները , զոր կը բառնային

որոէք ո է միայն դմգո՚Հ ութեան ռ գուռ, կ՛ր բանան, միակ յանցանքը Հայ բլ/ալն էր է Այգ մամանակ Հ • երկաթեայ կեռերով * ոսկի ունեցողները ձախ

այլեւ ևբ վնասեն ոնգհ . Հ.ո,,է>ւին : ԱսաիկԱշսհան Մ ՝ Ը* Մ՛ը կո բօնցու ց իր ամեն ընտի ր ա՝1 գամնե - ՚ ձ ՚ յ ՚ / " ք ՛ յ չունե ցոալնե ր ը աք կողմը : Ատամնա բո յմ՚ևե–

րէն եզբայբնեբ՝ 3* &ալվարճեանը, 0* *ֆ*ափտան - րո գուբերով կբքաշէփն ոսկի ակռաները ,կամուրք–

յսլտնէր հաւատա* եանր եւ Ադամ Ակա ս ե անք • ները եւն՛ ; Յե աո / դիակնեբբ կբ նետէ ին փ՛ոսի մ բ

Աելանվ.կի մասնաճիւզր վերքին մէկ ձաԲ ՜

ՄԱՆՈՒԿՆԵՐՈՒ ՕՐԸ ՊՈՌՏՈ8Ի ՄԷՋ թուան ընթացքին կոր սնց՚ոլց եղերական կերպով

իբ երկու ամենաընտիր անգամները : Աանուկ Պալ– ԼԵՆԵՆԱԿԱՆԷՆ յօդուածագիր մը կը գանգա­

ՊՈՌՏՕ Սիրալի «Տառաի, մեր կ ապոյտ եօզեանը , որ մարմնացումն էի մեր Աիոլթեան գա­ տի «Սովետական Հայաստտն՝»ի (12 Գեկտ • ) մէք,

Ի/աչն ալ տօնեց ան ո լկն ե բ ո լ 0 բ»ր : Եկած Էի\ն՝ ղափարականին Հ ԱնձնազոՀ էր : Պղաիկ տաբիքէն թէ տեղւոյն կայարանապետը տոմսերը նախապէս

բոլորք , մեծ թէ աղտիկ , սպասելով կաղանդ Պա­ ՈՐԲ մնացած էբ , չարաչար աշխատանքով Հազիւ կը տրամագրէ ծանօթ ան ձեբու եւ մողովուբդը կը

պային նոլէիներուն • ՚&աբաթէ մր ի՚/եբ մանաւանդ կբն ա բ Հացը ճարել իբ փոքր իկ եղբա յ րր եւ մ եծ ստիպոլի, մամեր սպասելէ վերք, կամ յա քորդ

գպբոցա կաննե րր եռուզեռի մ էք էին , լաւագո՛յն մ ա յրիկր ապբեցն ելու Համար ։Ան մի շտ էբ զուարթ կառաիսո ւմբր առնել կամ մ իւս օրուան յետաձգել

կերպով կատարելու Համար իրենց բամիննեբը։ Ա– եւ պատրաստ՝ օգնելու ոեւէ մէկուն * Անցե՛ալ շաբ– իբ ճամ բո ր գո ւթ ի ւնը :

ՆԻՒԹԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ ՀԱՄԱՐ պա կց ո ւթե ամբ նաեւ ք^ուբքիոյ անկշռելի ար - քան ամիս մ\ը առաք, 1941 Մայիս 14/5՛, քՒուրքիա
մեծ բանակցութեանց
^՜էքՐ նկատ ի առնելով գալիք Հ ամա շվսա րՀա յին արդէն ձեռնարկած էր գագտնի
երկ - դա շնա կի ցնե բ ո ւ՝
զինաբախում ի մ էք ; Գերման ի ո յ Հետ ՝ ընգգէմ իբ
:
Մեծակշիռ փսատաթուղթհէ ՚ ՝Ս*յս թնոլորտ ին. մ էք է աՀա , ոբ սկսաւ Անդլիոյ եւ Ֆբանսա յի :

(ԹՈՒ ԹՔԻ ԱՆ ԵՐԿՐՈՐԳ ՄԵԿ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻՆ) բորդ ա շիւ ա ր Հ ա ւե ր սպանգըՀ /Սօսքր տանք փաստաթուղթերուն

Ք՝է որքան անկեղծ էբ /Թ՛ուրքիա յ բաբե կամ ու— 1941 Յունիս 18/՛ թուբքեւգերման՛ դաշինքէն

քՒոլրք նախարարը շուբք ամիս մբ մնաց Խ» թիւնբ Խ * Ա իութեան Հանգէպ Լոր բարեկամ էբ աւելի քան ամիս մը առաք, 1939 Մայիս \4էին^ երբ

Միութեան մայբաքաղաքբ , եւ Հոնկէ ձեռնունայն՛ Ղ*եբմանիոյ^ , ի յայտ պիտի գա ր այն գի բքէն , զոր Գերմա՛նիա աբգէն իքած էր Պալքաննեբբ եւ երբ 15

1939 Հոկտեմբեր \7ին մեկնեցաւ գէպի էնկիլրի է իՒոլբքիա գրաւեց հ) * Մ ի ութեան Հանգէպ 1941 օր վերչ, 1941 Մայիս 28ին, իր ձեռքերոմե մէ\ սլի–

Աարաճօղլու տակաւին ինկիւրի չՀասահ՜ , Հոկ­ Յունիս 2,2,էն ետքը , երբ Խ * Ս իութիւնը յայտնա - տի ունենար Մի քեբկրակաԳ՚ի Հզօրագոյն ամրոցը .

տեմբեր \Դին թուրք մայրաքաղաքին մէ^ ստորա– պէս թշնամի էր Գերմանիոյ * Կրետէն՝ գե րման դեսպան բ կնկի լրի ի մէք՝ Ֆոն

գրուեոալ անգլեւֆրանք՝ե՝ւթոլրք ղին ակո ութի լն<ր : ՛Իառն անք փաստաթուղթերուն : Փափըն՝ ամ բոզք մամ մը տեւող տեսակցութիւն մբ

Այս ղինակցական դաշինքը կր վերկանար Հե - Ուշ երեկոյ, 1941 Յունիս \8ի՚ն , Պկլինէն կ՚ունենայ քՒուրքիոյ Հանրապետութեան նաիսագա–

աեւեալ փշաթւոքՈ\ով . գեր մ ան ռատ իո կա յան ը յա յտաբարեց ի լո ւ ր ա շ - Հին՝ Ըսմէթի Հետ՝ եւ առ այգ կը տեղեկագրէ իբ

ձՎերոյիշեալ գաշնագրին Համաձայն Թո՚֊ր - խաբՀի, որ էնկիւրիի մէք, քանի մը մամ առաք , կառավարութեան՝ Պեբչին *->

քիոյ ստանձնաձ– յան՚ձնառո ւթ իւններ ր չեն կրնար գերման դեսպան Ֆոն Փափըն եւ թուրք արտաքին՛ «Նա խազա Հր պատրաստ է գա շփնք կնքելու ա–

սլարտագրել այգ երկիրր ձե՛ռնարկելու որեւէ գոր­ գո բծոց նախաբար Ս ա րաճօզլո լ , լիազօ ր ո ւթեամ բբ պա Հ՛ո վե լու Համ ար վե բաՀ ա ս տ ա տ ո ւմ ը նախկին

ծողութեան՝, ՛Որ կրնայ իբրեւ աղգեռութիլն կամ իրենց կառավարութեանց ^ եք եք կէտե րէ բա զկա - բա ր ե կամ ա կան յա բա բե րո ւթեան ո : Ան ըսաւ , որ ե–

Հետեւա՛նք զայն րնգՀարումի մղել Խ • Միութեան ցած բարեկամ ական գա շինք մ ր սա ո րագբած են թէ Գեբմ ան իա պա տ ր ա սա ա կա մ ութիւն յա յտնէ որ

Հետ » : Գերմանիս յ եւ քԻուրքիոյ մի քել : եւ է այլ եբկբի Հետ չստորագրելու դաշինք ^Բ*,

Փր՚Ոթ4ւք՚11լ<Հ1 կոլգար յայտ1ասլէս վկայելու, Գաշինքի ստորագրում էն չորս օր վռբք * 1941 ուղղուած $՝ուրքիոյ գէմ , այդ պարագային Թուր՛­

որ, Հակառակ 1939 Օգոստոս 23 ի գե րմ անեւռո ւս Յունիս 2,2, լո յս 3ո ՛նիւ/ 23 , կիրակի վ ա գ ա ր շա լո յ^ քիա պատրաստ է յանձնառու բ լ լ ա լ ո լ երբեք ո չին ք

դաշինքին , ուղղուած , փր խորքին մէչ՝ ,Գաչնակից– սին , դե լ ման բանակները յարձակեցան քքք * Մ իու - չձեռնարկել գեր մ ան շաՀ եբո լ գէմ եւ բախ մ ան

ներու դէմ , Անգլիա ել Ֆբանսա Ի՛՛կ իր^նո ճրն– թեան վրայ : մէք չմ ան ել Գե րմ ան ի ո յ Հետ ւ Ւն չ կր վե բ տ բե ր ի

չում էն տակ նաեւ Թուրքիա ա յնո լամ ենայն իւ , Յարձակումէն քանի մբ օր վերք*. 1941 Յուլիս Հակասութեանց անգլեւթուրք ՛դաշինքէն՛ բխող

բարեկամական գիրք կր բռնէին Խ • Միութեան 4ին , Հանդէս գալով Ազգային Մեծ Ժողովին մէք, պար տ ա ւո ր ո ւթ իւններ ու նկատմ ամբ Լք^ուբքիո ք

Հանգէպ : օրուան վարչապետը՝ Աէյտամ՝ կը յայտարարէր , Համար)՝ նախագաՀն ըսաւ «ԵՐԲ ՓԱՓԱ՝Բ

Այլ խոսքով՝ Անգլիա, (հրանսա ել Թուրքիա , ո ր քՒո ւրքիա պիտ ի շա բ ունակէ բարեկամ ականէ յա­ ԿԱՅ՝ ՁԵՒԱԿԵՐՊՈՒՄ ԿԸ ԳՏՆՈՒԻ»։

րստ 1939 Հոկտեմբեր 19/՛ դաշինքի , բարեկամ կր րա բեբութիւննե ր պաՀել Ան գլի ո յ եւ ^/ . Միութեան Այս «ձեւակերպումներ , ինչպէս գիտենք , Հե -

մնային Խ . Միութեան , որ, Հակառակ այս բաբե - Հ ետ ՝ ըստ առաքԳյո յն %Է"ոք մն ալ ո ւի պատերազմին տաղախին զանուեցաւ* պատերազմի ամբողք տեւո­

կամ ութեան ^ ըստ 1939 0 մէչ , ղութեան Թ՜ուրքիա կրցաւ ֆութպոլ էսազալ անգլ­

գո ս ա ււ ս 23/յ դաշինքի՛, Այս խօսքով գերմանեւթուրք գաշի-նքր , էսա եւթուրք դաշինքին Հետ՝ մ իամամ տնակ բա ր ե կամ

բարեկամ կը մնար Գերմանիոյ • Սէյտամի , ոչինչ կը փոխէր իբ երկրի կեցոլած - մնալով եւ Անդլիոյ , եւ Գերմանիոյ յ

էնկիւրիի զինա կզութեամբ կապուած երեք եր­ քին մ էք • Թուրքիա բարեկամ դառնալով Գեբմ ա– իր դեսպան ին Հեռագիրը առնելով* Ռիպէն ,

կիրն եբ ր իրենց ինգՀանուբ թշնամիին բարեկամբ նիով՝ թշնամի չէր ,դառնա բ ոչ Անդլի՛ոյ եւ ոչ աք թ (՛ոփ՝ Գե րմ ս/ն իո յ արտաքին գործոց նախարարը*

ոչ թէ իրենց թշնամի կր նկատէ ին , այլ բարեկամ ւ (հուսիսյ ; 1941 Մայիս 17 թուականով կը Հրահանգէ անոր.

Այսքան արտառոց կերպարանք առած էին Աակայն , թո՛ւրքեւգեբման դաշինքէն աւելէ (2) (Ծար.)

դէպքերը՝ բացառաբար քէուսիոյ էս^Լ անոր կա­

Fonds A.R.A.M